นวัตกรรมการเรียนการสอนเพื่อการศึกษาในอนาคต

นวัตกรรมการเรยี นการสอนเพอ่ื การศกึ ษาในอนาคต Innovation in Teaching and Learning for the Future Education ทพิ ยว์ รรณ สพุ เิ พชร Thippawan Supipetch มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั Mahachulalongkornrajavidyalaya University, Thailand. Email: [email protected] Received December 14, 2022; Revised February 7, 2023; Accepted March 5, 2023 บทคดั ยอ่ บทความนี้นำเสนอการศึกษาอนาคตหลังจากทไี่ ด้รบั ผลกระทบการระบาดของ COVID-19 ทส่ี ่งผลวิกฤต ต่อการศกึ ษาอยา่ งกว้างขวาง ส่งผลกระทบต่อการศกึ ษาเพือ่ การพฒั นาทยี่ ัง่ ยืนตามเปา้ หมายการพัฒนาอย่างย่ังยืน ซึ่งเป็นเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนข้อท่ี 4 ภายในปี 2573 จึงต้องปรับตัวในระบบ การศึกษาให้สอดรบั กับการ เปล่ียนแปลงสามารถเติบโตในโลกแห่งความซบั ซ้อนและความไม่แน่นอน ตอ้ งคดิ ค้นนวัตกรรมใหม่ดา้ นการศึกษา อย่างเร่งด่วนเพื่อใหเ้ กิดความรู้และนวัตกรรมที่จำเปน็ ในการกำหนดอนาคตที่ยั่งยืนสำหรับทุกคนในทางสงั คม เศรษฐกจิ และสงิ่ แวดล้อม ตลอดจนรูปแบบการศกึ ษาในทุกช่วงอายุและในทุกดา้ นของชีวติ โดยผา่ นการศกึ ษาเพื่อ การพัฒนาที่ยั่งยืน ในด้านการพัฒนาความรู้ ด้านทักษะ และการมีวิสัยทัศน์ของคนในสังคม เพื่อให้เกิดการ เปลี่ยนแปลงสภาพเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมที่สมดุลและยั่งยืน สร้างอนาคตที่ดีของการศึกษาเพ่ือ ความสำเร็จของแต่ละบุคคลและสังคมส่วนรวม ให้เกิดความอยู่รอดและความเจริญรุ่งเรืองของประเทศและ ประชาคมโลก ซงึ่ เกิดจากผลของการศกึ ษาในการพัฒนาทรพั ยากรมนุษย์ สรา้ งบุคลากรที่มีคุณภาพและมีทักษะท่ี สามารถตอบสนองต่อการเปลย่ี นแปลงของโลกยคุ ใหม่ในอนาคต คำสำคัญ: นวัตกรรมการเรียนการสอน; การศกึ ษาเพ่ือการพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื ; เทคโนโลยกี ารศึกษา Abstract This article examines a prospective future study in light of the epidemic produced by COVID-1 9 , which has had a substantial impact on the educational system. Impact on education for sustainable development in line with the Sustainable Development Goals, notably Sustainable Development Goal No. 4, by 2030. Consequently, the educational system must be updated so that it can adapt to new situations and continue to evolve, even in a world that is becoming more uncertain and complex. It is crucial to rethink education in order to equip students with the knowledge and creativity necessary to construct a future that is socially, economically, and environmentally sustainable for all. It also includes education for people of all ages and in all facets of life through sustainable development education as part of the process of developing the knowledge, skills, and vision of individuals for economic transformation in society. When

472 | นวตั กรรมการเรยี นการสอนเพอ่ื การศกึ ษาในอนาคต securing a prosperous future via education benefits both the individual and society as a whole, it contributes to the continuous existence and economic progress of both the nation and the global community. It is the result of education in human resource development to create qualified and skilled personnel that can respond to the changes of the modern world in the future. Keywords: Teaching and Learning Innovation; Education for Sustainable Development; Education Technology บทนำ รัฐบาลไทยใหค้ วามสำคญั ของการศึกษาของประเทศ กระทรวงศึกษาธิการไดร้ ับการจัดสรรงบประมาณ รายจ่ายประจำปีสูงสุดอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 - 2563 คิดเป็นประมาณร้อยล: 11.5 - 25.7 ของ งบประมาณแผ่นดนิ ทัง้ หมด เพอื่ การพฒั นาบคุ ลากรของประเทศใหม้ ีความรู้ ความเชี่ยวชาญด้าน STEAM ซ่ึงเป็น แนวทางการจัดการเรยี นรู้แบบบูรณาการระหวา่ งศลิ ปะ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยวี ศิ วกรรม และคณติ ศาสตร์ แต่ผล การประเมินคะแนนจากโปรแกรมประเมินสมรรถนะนักเรียนมาตรฐานสากล (Program for International Student Assessment - PISA) ยงั อยใู่ นระดบั ต่ำ (ชัยธร ลมิ าภรณว์ ณิชย์ และคณะ, 2565) สำหรับสถานการณ์ ด้านการเรยี นรู้ของคนไทย ในมิตกิ ารเขา้ ถึงแหล่งข้อมูลการเรียนรู้ ในปี 2563 สำนักงานสถิตแิ ห่งชาติชี้ให้เห็นว่า คนไทยใชอ้ นิ เตอร์เน็ตเพ่ือเข้าถงึ ความบันเทงิ และการสื่อสารทางไกลเป็นหลกั มีเพียงร้อยละ 31.6 ท่ีใช้เพื่อการ ติดตามขา่ วสารหรือความรู้ รอ้ ยละ 7.4 ใช้ศกึ ษาเรยี นรผู้ า่ นหลักสูตรออนไลน์ (สำนกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตร์และ เทคโนโลยแี หง่ ชาติ, 2564) การประยกุ ตใ์ ชเ้ ทคโนโลยีการส่ือสารเพื่อการศึกษาสง่ ผลใหก้ ารศึกษาสามารถเกิดข้ึน ได้ผ่านรูปแบบการศึกษาทางไกล (Tele-education) เทคโนโลยีการจดั การศึกษาที่มีคณุ ภาพจะสามารถเปลี่ยน โฉมการศึกษาให้มีความสะดวกรวดเร็ว พลังการเปลี่ยนแปลงของการศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษา ระดับอุดมศกึ ษา และผลกระทบทางสงั คมและเศรษฐกิจในยคุ หลงั โควิด-19 ความท้าทายและโอกาสในการนำวาระ ปี 2030 มาใชแ้ ละแบ่งปนั บทเรยี นทีไ่ ด้รับจากผลกระทบของ COVID-19 การศึกษาไมไ่ ดผ้ ูกติดอยู่กับการพัฒนา เศรษฐกิจเท่านั้น แต่ยังรวมถึงคุณค่าและผลกระทบในระดับมนุษย์และสังคมด้วย ซึ่งเป็นกุญแจสำคัญสู่ ความกา้ วหน้าและการพฒั นาท่ีย่ังยนื สถานการณโ์ ควิด-19 เกดิ ผลกระทบตอ่ บคุ ลากรและระบบกำลังคนของการศกึ ษา โดยความจำเปน็ ในการ ปิดสถานศึกษาชั่วคราวนั้นทำให้การเรียนรู้ในโรงเรียนลดลงและขาดช่วง ซึ่งเป็นผลมาจากการขาดการเข้าถึง เทคโนโลยีการเรียนออนไลน์ด้วย เกดิ ความเหส่อื มล้ำดา้ นการศกึ ษาเพมิ่ ข้ึน เน่ืองจากความสามารถในการเข้าถึง เทคโนโลยขี องแต่ละคนทไ่ี ม่เทา่ กัน และวิกฤติเศรษฐกจิ ทำใหเ้ กิดการเลกิ เรียนและลาออกกลางคัน เพ่อื ออกไปหา งานทำเปน็ การลดคา่ ใช้จ่ายของครอบครวั งบประมาณในการสนับสนุนดา้ นการศึกษาจากภาครัฐลดลง คุณภาพ การศึกษาและการสอนลดลง และสถาบันการศึกษาท่เี ป็นเอกชนปิดตัวลงด้วย โดยการเปลีย่ นแปลงเหลา่ นจ้ี ะสง่ ผล ใหค้ ณุ ภาพของประชากร และแรงงานในอนาคตลดลงในระยะยาว ภาคอุตสาหกรรมขาดแคลนแรงงานท่ีมีทักษะ ตรงกับความตอ้ งการในท่ีสดุ (สอวช. และ มลู นิธสิ ถาบันอนาคตไทยศึกษา, 2563) บทเรยี นทไี่ ดร้ บั จากโควดิ -19 เห็นไดว้ ่ามกี ารวางแผนทดี่ ี แต่ไม่ไดร้ วมการจดั การวิกฤตเข้ากับกระบวนการ วางแผนอยา่ งแท้จริง ซง่ึ จะช่วยให้ชมุ ชนและสังคมสามารถดำเนินการและไม่ตอบสนองต่อวกิ ฤตได้ การตัดสินใจ หลายอย่างทท่ี ำในระยะส้นั น้นั ย่อมส่งผลทีต่ ามมาในระยะยาวอย่างมีนยั สำคัญ การหยดุ ชะงกั ในอนาคตมีแนวโน้ม ที่จะเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องทั้งจากมุมท่ีคาดไว้และไม่คาดคิด โควิด-19 จึงให้ประโยชน์ในการแสดงให้เห็นว่าการ

วารสารนวตั กรรมการจดั การศกึ ษาและการวิจยั ปที ี่ 5 ฉบับที่ 2 มีนาคม - เมษายน 2566 | 473 เปลย่ี นแปลงครงั้ ใหญ่นัน้ เป็นไปได้ การเปลีย่ นแปลงท่ี Futures of Education ไดท้ ำนายไว้ แสดงใหเ้ ห็นวา่ มคี วาม จำเปน็ ไม่เพยี งแตต่ ้องยอมรับวาระปี 2030 แต่ยงั ต้องมองไปยงั ปี 2050 ซึ่งหมายถงึ การกา้ วขา้ มวาระ SDGs และ คิดถึงโลกทีท่ ุกคนอยู่ การประเมนิ ทางวิทยาศาสตร์แสดงใหเ้ หน็ วา่ ขนาดและผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพ ภูมิอากาศนัน้ รนุ แรงกว่าท่ีคาดไว้เมือ่ เป้าหมายการพัฒนาอยา่ งยงั่ ยนื ถูกประกาศขึ้น จำเป็นต้องใหค้ วามสนใจเป็น อยา่ งมาก อีกท้งั ขนาดของการเปล่ียนแปลงทางเทคโนโลยีที่กำลังดำเนินอยู่ได้แก่ ปญั ญาประดษิ ฐ์ การแปลงเป็น ดิจิทลั และอลั กอริธึม ผลที่จะเกิดขึน้ ในอนาคตของความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยีเหลา่ นี้ ได้เขา้ มามบี ทบาทในการ ดำรงชีวิตของมนษุ ยม์ ากขนึ้ ซง่ึ ได้นำมาถึงความเปน็ ไปไดท้ ี่ก้าวหนา้ อยา่ งยง่ิ ใหญแ่ ต่กม็ ผี ลลพั ธ์ด้านอนั ตรายเชน่ กนั อุตสาหกรรมการศึกษายุคหลังโรคระบาดโควิด-19 นั้น จำเป็นต้องปรับตวั เพือ่ ตอบโจทยค์ วามทา้ ทาย ปัญหาต่างๆ โดยเฉพาะการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่ผลิตบัณฑิต เพื่อสร้างบุคลากรที่มีคุณภาพและมที ักษะท่ี เหมาะสมส่สู งั คมทีจ่ ะต้องตอบสนองต่อการเปล่ยี นแปลงโลกในอนาคต ในการลดช่องวา่ งของความต้องการทักษะ จากภาคเอกชน โดยไม่เพียงมุ่งเน้นการพัฒนาทักษะของนักศกึ ษาและวยั แรงงานเท่านั้น แต่รวมถึงกลุ่มเป้าหมาย ทกุ ชว่ งวัยท่จี ะมีความสำคัญมากข้ึนในการทำงานทกุ ชว่ งวัย โดยเฉพาะกลมุ่ ผ้สู ูงวัยทม่ี ีสัดสว่ นเพิ่มข้ึนอย่างรวดเร็ว ภายในอนาคตอันใกล้ การอุดมศกึ ษายังมีภารกิจสำคัญในการพัฒนาแรงงานลูกจ้างรองรับการลงทุนและการย้าย ฐานการผลิตจากต่างประเทศ เพื่อสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันด้านทุนมนุษย์และรับมือกับผลของการ เปลย่ี นขวั้ อำนาจเศรษฐกิจของโลก รวมถงึ การเพม่ิ ขดี ความสามารถในการแขง่ ขันของสถาบันอุดมศึกษาเพื่อให้เกิด การดึงดูด และแลกเปล่ียนบุคลากรท่ีมีคุณภาพจากทั่วโลก นอกจากนี้การศึกษาต้องใชแ้ นวคิดเพ่ือการพัฒนาที่ ยั่งยืน มุ่งเน้นไปที่การเปลี่ยนแปลงที่จำเป็นสำหรับการพัฒนาให้เกิดความยั่งยืน ในด้านการพัฒนาความรู้ (knowledge) ดา้ นทักษะ (skills) และการมีมุมมอง (perspectives) ของคนในสงั คม เพื่อให้เกิดการเปล่ียนแปลง สูส่ ภาพเศรษฐกจิ สงั คม และสิง่ แวดลอ้ มทีส่ มดลุ และยัง่ ยืน แนวโน้มในอนาคตของการศึกษาเพ่ือความย่งั ยืน ในชว่ งศตวรรษที่ 20 การศกึ ษาของรฐั มเี ป้าหมายหลักเพือ่ สนับสนนุ ความเป็นพลเมืองของชาติและความ พยายามในการพัฒนาสว่ นใหญ่เปน็ รูปแบบการศกึ ษาภาคบังคบั สำหรบั เด็กและเยาวชน เม่อื พจิ ารณาถึงความเส่ียง ทจี่ ะส่งผลในอนาคต จึงต้องคิดค้นนวัตกรรมใหมด่ ้านการศึกษาเพอ่ื ชว่ ยในจัดการกบั ความทา้ ทายทว่ั ไป สงั คมใหม่ สำหรับการศึกษาหลงั ยุคโควิด-19 จะตอ้ งรวมตัวเพอื่ ให้เกิดความพยายามร่วมกันและให้ความรู้และนวัตกรรมที่ จำเป็นในการกำหนดอนาคตทย่ี ง่ั ยืนและสันติสขุ สำหรับทกุ คนในทางสังคม เศรษฐกิจ และสิง่ แวดล้อม การศึกษา จะต้องขยายใหค้ รอบคลุมถึงการศึกษาท่ีมีคณุ ภาพตลอดชีวิต นอกจากนี้ยังเชื่อมโยงอย่างใกลช้ ิดกบั สิทธใิ นการ เขา้ ถึงและมสี ่วนร่วมในความรทู้ ัว่ ไปทรพั ยากรขอ้ มูล ความรู้ และภูมิปญั ญาที่ใชร้ ว่ มกนั และขยายตัวของมนุษยชาติ นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลของสังคม ส่งผลกระทบต่อชีวิตในรูปแบบที่ไม่เคยประสบมาก่อน คอมพิวเตอร์ได้เปลี่ยนแปลงวิธีการสร้าง เข้าถึง เผยแพร่ ตรวจสอบ และใช้งานความรู้อย่างรวดเรว็ สิ่งนี้ทำให้ สามารถเขา้ ถงึ ข้อมลู ไดม้ ากขนึ้ และเปดิ ช่องทางใหมส่ ำหรบั การเขา้ ถงึ การศึกษาอยา่ งหลากหลาย แตเ่ กิดประเด็น ความเสีย่ งมากข้นึ การเรียนรู้สามารถแคบลงและขยายในพื้นท่ีดิจทิ ัลได้ เทคโนโลยมี อบพลังและการควบคุมใหม่ท่ี สามารถกดและปลดปลอ่ ย; และด้วยการจดจำใบหนา้ และ AI สทิ ธมิ นษุ ยชนในความเป็นส่วนตัวของผู้คนลดลงใน รูปแบบที่เปน็ ไปไมไ่ ด้เม่ือทศวรรษก่อนหน้าน้ี เพ่อื ให้แนใ่ จว่าการเปลี่ยนแปลงทางเทคนิคอย่างต่อเนอื่ งช่วยให้มีการ เติบโตและไมค่ ุกคามอนาคตของวธิ ีการทีห่ ลากหลายในการรหู้ รือเสรภี าพทางปัญญา และความคดิ สร้างสรรค์ วิถี การดำรงชีวิตของผูค้ น เกดิ ความไมส่ มดลุ กบั โลก ดว้ ยความอดุ มสมบูรณข์ องชวี ิตทเ่ี ออื้ อำนวย คุกคามความเป็นอยู่ ที่ดีทั้งในปัจจุบันและอนาคต และการดำรงอยู่ต่อไป มีการเปิดรับเทคโนโลยีอยา่ งไร้เหตุผล เกิดช่องว่าในด้าน ความสมั พันธ์ ตัดทอนการสนทนาและคลี่คลายความเข้าใจซ่งึ กนั และกัน แม้จะมโี อกาสบรรลสุ ่ิงท่ตี รงกนั ข้ามก็ตาม

474 | นวัตกรรมการเรียนการสอนเพอ่ื การศกึ ษาในอนาคต และความไมส่ มดลุ ของเทคโนโลยเี หล่าน้ี มสี ่วนทำให้เกิดความแตกตา่ งในความไม่สมดุลในรปู แบบของความไม่เท่า เทียมกันที่เพิ่มมากข้ึน ความไว้วางใจและความปรารถนาดี และการไม่เต็มใจท่ีจะรว่ มมือและเผชิญหน้ากับการ เตบิ โต ถอื เปน็ ความทา้ ทายระดบั โลกมคี วามหมายมากขึ้น (Haste & Chopra, 2020) การเปลย่ี นแปลงเพ่ือรองรบั อนาคตของเทคโนโลยี วิธแี ละสงิ่ ท่สี อนในระบบการศึกษาจะถูกเปลี่ยนโฉม ใหม่เพื่อใหท้ นั กับความต้องการท่ีเพ่มิ ขึ้นของศตวรรษที่ 21 ศาสตราจารย์ Tricia McLaughlin จาก RMIT School of Education เสนอแนวทางหลัก 4 ประการทีก่ ารศึกษาจะเปลยี่ นไปในอนาคต (RMIT Australia, 2022) ได้แก่ 1. ความเชื่อมโยง ความรว่ มมอื และการสร้างสรรค์ร่วมกัน พน้ื ท่ีการเรียนรู้ของนักเรียนจะเข้ามาแทนที่ หอ้ งเรียนทัว่ ไป นักเรียนกลายเป็นผู้รว่ มสรา้ งการเรียนรู้ของตนเอง ประสบการณ์ทช่ี ว่ ยให้เกิดการทำงานร่วมกัน การสอื่ สาร และการทำงานเป็นทีมสำหรบั นักเรียนทุกคนมักเกดิ ขน้ึ นอกห้องเรียน โดยจะจัดต้งั ขึ้นเพื่อให้เกิดการ ทำงานรว่ มกันในโครงการการเรยี นรูร้ ะหว่างบุคคล กล่มุ เล็ก หรือกลุ่มใหญ่ ห้องเรียนจะอยรู่ ว่ มกันทัง้ แบบพื้นที่จริง และแบบออนไลน์ พลิกรูปแบบการเรียนรู้ปัจจุบันแบบกลบั ทิศทาง (กลับหัวกลับหาง) เพื่อให้นักเรียนสามารถ เรียนรู้ท่ีบ้านและใชเ้ วลาในช้ันเรียนเพอ่ื ทำงานรว่ มกนั และนำความรู้ไปใชใ้ นประเดน็ ในชวี ิตจริง 2. เรยี นไดท้ กุ ท่ี ทกุ เวลา การขบั เคล่อื นของยุคดจิ ิทัล การเชอ่ื มต่อกับการเขา้ ถึงทว่ั โลกก็กลายเป็นเร่ือง งา่ ย โลกแหง่ ขอ้ มูลอยใู่ กล้เพยี งแคก่ ารคลิกปมุ่ หรือคำส่งั เสียงง่ายๆ และในขณะที่เทคโนโลยกี า้ วหน้าอยา่ งต่อเน่ือง นักเรียนจำเปน็ ต้องพัฒนาการเรียนรู้ไปพร้อมกัน เทคโนโลยีไมใ่ ช่ปัจจยั กระตนุ้ แต่เปน็ สิง่ ที่จำเป็นทตี่ อ้ งรวมเข้ากับ อนาคตของการศึกษาเพื่อให้แน่ใจว่านักเรียนมีทักษะในการรับมือกับโลกที่ต้องพึ่งพาเทคโนโลยี การศึกษาใน อนาคตจะต้องแสดงให้เห็นว่าเทคโนโลยสี ามารถนำมาใช้เพื่อประโยชนข์ องนักเรียนได้อย่างไร รวมทั้งสอนคนรุ่น ต่อไปถึงวิธีการจดั การกับปญั หาที่เกดิ ข้ึน เทคโนโลยสี ามารถเปล่ียนการเรยี นรู้ไปตลอดกาล จำเปน็ ตอ้ งยอมรับและ จดั การเพ่ือประโยชน์ในการเรียนการสอน 3. การปรบั แนวทางของผู้เรยี นเป็นอันดับแรก แนวคดิ เก่ยี วกับวิธกี ารสอนจะตอ้ งได้รบั การปรับโฉมใหม่ ดว้ ย รูปแบบการเรียนการสอนรูปแบบเดยี วที่เหมาะกบั ทุกคน แบบเกา่ นั้นลา้ สมัยและไมม่ วี าระสำหรับการศึกษา ในอนาคต ครูจะกลายเป็นผู้อำนวยความสะดวกในการเรียนรูแ้ ละนักเรียนจะสามารถควบคมุ เส้นทางการเรียนรู้ ของตนเองได้มากขึ้น ดว้ ยเหตุน้ี ครจู ะมแี ผนการเรยี นรู้เป็นรายบุคคลสำหรับนักเรยี น ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนแต่ละ คนสามารถเรียนรู้ในระดับท่ีเหมาะสมกับความสามารถของตนเองได้มากที่สุด และมีส่วนร่วมกับเนื้อหาที่เปน็ ประโยชน์กับตนเองมากท่ีสดุ การผสมผสานระหว่างการรวบรวมหลกั ฐานและขอ้ เสนอแนะจากผูป้ กครอง นกั เรียน และวชิ าชพี อนื่ ๆ จะช่วยให้แผนเหลา่ น้ีบูรณาการเข้ากับระบบการศึกษาได้สำเร็จ เพื่อเพมิ่ ศักยภาพสูงสุดสำหรับ ความก้าวหน้าของแต่ละคน องค์ประกอบบางอย่างของการเรยี นรู้ทีน่ ำโดยครูจะยังคงอยู่ ซึ่งจะเสริมการเรียนรู้ แบบดัง้ เดิมเม่ือรวมกับสื่อดิจิทัลออนไลน์ 4. ทำการทดสอบเพ่ือทดสอบ นักเรียนทุกวันนม้ี สี มาธิอย่างมากกับผลสุดท้าย การศึกษาแห่งอนาคตจะ พิสูจน์สง่ิ ท่ไี ดร้ บั การเรยี นรู้ การให้เกรดเปน็ เร่ืองเสยี เวลา หากมีจดุ ประสงคเ์ พยี งเพอื่ ช้ใี หเ้ ห็นถึงลำดบั ด้านบนและ ด้านล่าง การประเมินในอนาคตจะเป็นไปตามหลักฐาน โดยใชม้ าตรการที่ชว่ ยใหส้ ามารถร่างแผนการเรียนรู้และ ปรบั ให้เปน็ ส่วนตัวได้ กลไกการเปล่ียนแปลงท่ีเพิ่มข้ึนในการศึกษาระดบั อุดมศึกษา การศกึ ษาเทคนิคการจัดการแบบใหม่ หรือ การวิจัยเกี่ยวกับรูปแบบใหม่ของอัตลักษณ์ทางวิชาการ ประสบการณ์ของนักศึกษา นวัตกรรมหลักสูตร การ ยอมรบั เทคโนโลยี และอนื่ ๆ สะท้อนให้เหน็ ถงึ ความซับซ้อนทเี่ พมิ่ ข้ึน สรปุ แนวโน้มในอนาคตของการศึกษา ดังนี้ 1. การศึกษาจะเป็นส่วนหน่ึงของสภาพแวดล้อมของโรงเรียน โลกท่ีเปลยี่ นไปนกั เรยี นจะได้มีส่วนร่วมใน กิจกรรมท่ตี ้องการให้คำนึงถึงกรอบความคดิ ทีเ่ ป็นสากล โรงเรียนจะเช่ือมโยงกับชุมชนท้องถ่ินอย่างใกล้ชิดมากขึ้น

วารสารนวัตกรรมการจดั การศกึ ษาและการวิจัย ปที ่ี 5 ฉบับที่ 2 มีนาคม - เมษายน 2566 | 475 ห้องเรยี นจะเปลย่ี นไปเมอื่ นักการศึกษาตระหนักถงึ คุณคา่ ของการเรียนรู้ที่กา้ วไปไกลกว่าหอ้ งเรียนแบบดง้ั เดิมและ ขดี จำกัดของวันเรียน 2. การศกึ ษาจะเน้นการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานมากข้ึน การเรียนรู้ตลอดชวี ิตคือกุญแจสู่ความสำเร็จ ในอาชีพการงาน ครูจะใช้ความรู้และทักษะท่พี ัฒนาขึ้นในตวั นักเรยี น เพื่อจัดการกับปัญหาในโลกแห่งความเป็น จริง โดยใช้แนวทางการเรยี นรู้จากปัญหาเปน็ หลกั 3. เทคโนโลยีจะเป็นตัวขับเคลื่อน การนำอินเทอร์เน็ตมาใช้ในห้องเรียนทำให้เกิดนวัตกรรมมากมาย รวมถงึ สภาพแวดล้อมการเรียนรู้ ทำใหส้ ามารถเขา้ ถงึ หลกั สูตรท่กี วา้ งข้ึน โรงเรียนในอนาคตจะเข้าถึงหลักสูตรที่ กวา้ งข้นึ ซง่ึ จะใหก้ ารเช่ือมต่อวิดีโอและเสียง วสิ ยั ทัศน์ของนักเรยี นท่ีสามารถเรยี นรู้ไดท้ ุกที่ ทุกเวลา และสามารถ จดั การกบั เทคโนโลยีแทนทจ่ี ะเป็นเพยี งผ้ใู ช้เทคโนโลยี 4. ระบบการศึกษาจะมีความยืดหยุ่นมากขึ้นและปรับให้เข้ากับเศรษฐกิจ สภาพแวดล้อม และความ ต้องการของนักเรียน โลกแห่งความจริงจะกลายเป็นสว่ นหนึง่ ของหลักสูตร โรงเรียนจะกลายเปน็ ศูนย์กลางของ ชุมชนทง้ั หมดและเช่ือมโยงกับเศรษฐกจิ ของสถานทตี่ ้งั และสภาพแวดลอ้ มทีก่ ว้างขึน้ ปัจจบุ นั ระบบการศึกษาเผชิญกับแรงกดดันหลายประการ รวมทัง้ การหยุดชะงักทางเศรษฐกิจ ความตึง เครียดระหว่างประเทศ การอพยพย้ายถ่ินฐาน และประชากรสูงอายุ วิกฤตการณ์ท่เี ก่ียวข้องกบั สภาพภูมิอากาศ การทำให้เศรษฐกิจและสังคมเปน็ ดิจทิ ัลมากขึ้น การมีอนาคตที่เหมาะสม จึงเกิดความพยายามทีจ่ ะทำนายหรือ พยากรณ์อนาคตมีประโยชน์อยา่ งจำกัดในโลกทีม่ คี วามไม่แนน่ อนสูง อย่างไรกต็ าม ต้องพิจารณาถึงการพัฒนา หลายๆ อย่างสามารถมีปฏสิ มั พันธ์ในลักษณะท่ีคาดไม่ถงึ ได้อย่างไร การเปลี่ยนแปลงอาจเกิดขึ้นเพ่ิมเติมและเร็ว กว่ากระบวนการนโยบายที่ได้รับการออกแบบมาเพื่อรับมือ และเมื่อการเปลี่ยนแปลงเติบโตอย่างทวีคูณ ความสามารถของระบบการศึกษากจ็ ำเปน็ ต้องตอบสนองเช่นกัน (OECD, 2022) การคาดการณ์ทักษะและมุมมองเกย่ี วกับอนาคตของการศึกษาของประเทศฟินแลนด์ สำหรับการคิดใน อนาคต ทงั้ ในภาครฐั และเอกชน มีการระบุแนวโนม้ และตัวขบั เคลื่อน รวมถงึ สถานการณ์และวิสัยทัศน์ที่สร้างข้ึน จากระดับชาติถึงระดับท้องถิ่น มีคณะกรรมการเพื่ออนาคตประจำอยู่ที่รัฐสภา แต่ละรัฐบาลเผยแพร่รายงาน เกี่ยวกับอนาคต และกระทรวงต่างๆ เตรียมทบทวนอนาคตของตนเอง สำนักนายกรัฐมนตรีและ Sitra Finnish Innovation Fund ประสานงานเครอื ข่ายการมองการณไ์ กลระดับชาตทิ ี่รวบรวมผู้มบี ทบาทหลากหลายจากพื้นที่ ตา่ งๆ ของสังคม ภาคการศกึ ษาในส่วนของโรงเรียนมีความซับซ้อนและเปลีย่ นแปลงอย่างรวดเรว็ และมปี ระเพณี อันยาวนานในการใช้ความคดิ ในอนาคต เพื่อคาดการณ์เนื้อหาการศึกษา และเข้าใจถงึ ความเป็นไปได้และความท้า ทายที่ส่งผลต่อการพัฒนาการเรียนการสอนได้ดยี ิง่ ขึ้น โดยมี National Forum for Skills Anticipation ซึ่งเป็น องคก์ รผูเ้ ชย่ี วชาญด้านการมองการณ์ไกล เพื่อคาดการณ์การเปลย่ี นแปลงในความต้องการทักษะ ความต้องการ ทักษะเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ และข้อเสนอสำหรับการพฒั นาการศึกษากำลังอยู่ในระหว่างการสำรวจและ โต้แย้งโดยฝา่ ยตา่ งๆ นอกจากนี้ยังมี Future of Learning 2030 Barometer เพื่อสนับสนุนการปฏิรปู หลักสูตร แกนกลาง มกี ารสรา้ งชดุ ของสถานการณ์ทีแ่ ตกต่างกัน เพื่อเน้นเพ่มิ เติมถงึ ความไมต่ ่อเนื่องทอี่ าจเกิดขึ้นในอนาคต (OECD, 2020) รัฐบาลสิงคโปร์ได้มีการวางแผนระยะยาวสำหรับอนาคตทางการศึกษา โดยมีศูนย์ยุทธศาสตร์ เพื่อ เสรมิ สร้างความสามารถในการคดิ ระยะยาวและการวางแผนท่ัวทงั้ บริการสาธารณะ โดยการประเมินวธิ กี ารใหม่ใน การคดิ ในอนาคต ผลลพั ธท์ ส่ี ำคญั ของการมองการณ์ไกลคอื การพัฒนากรอบความคิดและวัฒนธรรมของการมุ่งสู่ อนาคตในบรกิ ารสาธารณะ ในด้านการศึกษามีแรงผลักดัน เช่น เทคโนโลยที ่ีรวดเร็ว ความกา้ วหน้า การคุกคาม ของความไม่เท่าเทียมกัน และความปรารถนาของเยาวชนที่เปลี่ยนแปลงไป สำหรับประเทศไทย โดย กระทรวงศกึ ษาธกิ ารมกี ารปฏริ ูป โดยผ่านนโยบายพืน้ ทีน่ วัตกรรมการศกึ ษา ซงึ่ เปน็ พ้ืนทก่ี ารปฏริ ูปการบริหารและ

476 | นวัตกรรมการเรียนการสอนเพือ่ การศึกษาในอนาคต การจัดการศกึ ษาเพ่ือสนับสนุนการสร้างนวัตกรรมการศึกษาในพื้นท่ีระดับจังหวัด ซึง่ สถานศึกษานำร่องสามารถ จัดการเรียนการสอนท่ีสอดคล้องกับบริบทในพื้นที่ได้มากยิ่งขึ้น มีการสร้างและพัฒนากลไกในการจัดการศกึ ษา รว่ มกนั ระหว่างภาครัฐ องคก์ รปกครองสว่ นท้องถนิ่ และภาคประชาสงั คมในพ้ืนท่ี การคาดการณก์ ารศกึ ษาในอนาคต การศึกษาเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (UN DESD) ในช่วงปี 2005-2014 และ Global Action โปรแกรม (GAP) บน ESD ปี 2015-2019 กรอบงานใหมท่ ี่เรยี กว่า ESD สำหรบั ปี 2030 เปน็ กรอบสากล สำหรับการนำ ESD ไปใชใ้ นช่วงระวา่ งปี 2020-2030 (Education Sector, 2020) โดยมีวัตถปุ ระสงคก์ รอบ ESD สำหรับปี 2030 สร้างจากบทเรียนท่ีได้รบั จาก GAP บน ESD (2015-2019) ซึ่งบ่งชี้ถึงความสำคัญที่เพ่ิมข้นึ ของ ESD เพอ่ื สง่ เสรมิ การมสี ่วนรว่ มของสาระการเรยี นรูเ้ พอ่ื ความอยู่รอดและความเจริญรุง่ เรอื งของมนุษยชาติ (Mohd Said & Hanafiah, 2021) ความทา้ ทายท่ซี ่อนเรน้ อยู่ในระบบการศึกษาของโรงเรียนท่ีจะตอ้ งปรบั เปลย่ี นระหวา่ งปัจจบุ ันและอนาคต ในปี 2050 การปรบั คุณภาพและการเขา้ ถึงการศึกษาให้มีคณุ ภาพ ผู้มสี ว่ นได้สว่ นเสียทั้งหมด สถาบันและนกั ศกึ ษา เหน็ ตรงกนั ถงึ ผลกระทบของดิจิทัลในการศึกษาระดบั อดุ มศึกษายคุ ใหม่ สถาบันตา่ งๆ มกี ารลงทนุ อย่างหลากหลาย ในด้านความสามารถด้านดิจิทัลในการสอนและการเรยี นรู้ ซึ่งนักศึกษาก็พึงพอใจกับผลลัพธท์ ี่ได้ อย่างไรก็ตาม สถาบนั ต้องสร้างกระบวนการที่ครอบคลุมให้มากข้ึน ซงึ่ ไม่เพยี งแตใ่ ชเ้ ทคโนโลยีการวิเคราะห์เชิงคาดการณ์เพื่อ สังเคราะห์ข้อมูลของสถาบัน เพื่อใช้ประโยชน์จากข้อมูลนั้นมาขับเคลื่อนข้อมูลเชิงลึก ลักษณะที่คาดการณ์ การศกึ ษาในโรงเรยี นในปี 2050 ในด้านต่างๆ (Parasmal, 2022) จากการแพร่ระบาดของโควิด-19 ชี้ให้เห็นถึงการปรับเพือ่ ให้เกิดพัฒนาการเชิงบวกบางประการในการ เรียนรู้ในระดับอุดมศึกษา การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้จะนำไปสู่แนวโน้มโดยรวมของการสอนและการเรียนรู้ที่มี คุณภาพสูงขึ้นทั่วทั้งระบบ ซึ่งเป็นการเปลี่ยนแปลงที่ได้ระบุว่าเป็นการหันเข้าหาการเรียนรู้ สิ่งที่พบ เห็นใน หลากหลายสถาบัน ในการตระหนักวา่ การเรียนการสอนที่ดีต้องครอบคลุม และการลงทุนในการผสมผสานการ เรียนการสอนทง้ั หมดเขา้ กับหลักการของการสอนแบบมีส่วนร่วม ความม่งุ มน่ั ในความเสมอภาคและการเข้าถึงใน ทุกสถาบัน แนวโน้มสกู่ ารเรียนรแู้ บบผสมผสานและออนไลน์โดยมีจดุ เน้นใหม่ในการสอนแบบตวั ตอ่ ตวั การนำกล ยทุ ธ์การสอนทไ่ี ม่เน้นการนำเสนอเนอ้ื หาและการประเมินเชิงสรุปไปสแู่ นวทาง Constructivist Pedagogical มาก ขึ้น (Maloney & Kim, 2020) เพิ่มการยอมรบั บทบาทของท้ังสถาบนั และนักการศึกษาในฐานะแหล่งดูแลและ สนับสนุนนกั เรียนทงั้ หมด บทบาทของเทคโนโลยีการศกึ ษา เทคโนโลยีดิจิทัลเปน็ ความจรงิ ในชวี ิตของเด็กในศตวรรษท่ี 21 ซึ่งสง่ ผลต่อวิธีการเรียนรู้ ส่ือสาร เลน่ และ มสี ่วนร่วม เดก็ ใชเ้ วลาออนไลน์บ่อยข้ึน นานขนึ้ ตั้งแต่อายุยงั น้อย ด้วยอปุ กรณ์ท่ีมากขึ้น และเพื่อวัตถุประสงค์ที่ แตกต่างกนั ขณะเดยี วกนั อินเทอร์เน็ตมีความเส่ียง และไม่ใช่เด็กทุกคนจะได้รบั ประโยชน์อย่างเท่าเทียมกันจาก โอกาสทเ่ี ป็นไปได้ทางออนไลน์ แต่ช่วงปีท่ีผ่านมาการเติบโตอยา่ งรวดเร็วในกลุ่มการศึกษาสู่การจ้างงานของภาค เทคโนโลยี edtech การประเมนิ มูลค่าบริษัทเทคโนโลยกี ารศกึ ษาเพอ่ื การจา้ งงานเหล่านส้ี งู มาก บรษิ ัททมี่ ีอยู่เดมิ มี การงทุนจำนวนมหาศาล เกิดมีบริษัทใหม่จำนวนมากเข้าสู่อุตสาหกรรมการศึกษา ขณะนี้มีบริษัทสตาร์ทอัพ edtech ยูนิคอร์นเป็นจำนวนมากทำให้มูลค่ามากกว่าพันล้านดอลลาร์ บริษัทด้าน edtech เช่น Udacity, Coursera และ edX ได้หันมามงุ่ เนน้ การลงทุนไปยงั ประเทศอินเดยี ซ่งึ เป็นตลาดขนาดใหญ่ ในขณะที่ประเทศจีนมี การเติบโตร้อยละ 63 ของเงนิ ทนุ edtech ในปี 2020 ซงึ่ ลดลงเหลือน้อยกว่าร้อยละ 13 ในปี 2021 ขณะท่ีอินเดีย

วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวจิ ัย ปที ่ี 5 ฉบับที่ 2 มนี าคม - เมษายน 2566 | 477 เงินทนุ edtech เพม่ิ ข้นึ จาก เป็น 3.8 พันล้านดอลลาร์ ร้อยละ 18 ของการลงทนุ ทว่ั โลกในปี 2021 จงึ ทำใหบ้ ริษทั Emeritus เริ่มเขา้ ซ้ือกิจการบรษิ ัทต่างๆ ในตลาดสหรัฐฯ เพื่อการเติบโตท่ามกลางการแข่งขันระดับโลก บริษทั edtech สามารถปรับแต่งกลยุทธ์การเติบโตสำหรับแต่ละประเทศเป้าหมาย เกิดรูปแบบใหม่ๆ เช่น ความจริง เสมือนและความจริงเสริม, web3, AI และการเรียนร้ขู องเครื่องกำลงั เข้าสู่การศึกษา แต่ผใู้ ห้บริการ edtech ต้อง ไม่พ่งึ พาเทคโนโลยแี ละเน้ือหามากเกินไป เพราะผเู้ รียนต้องการบริการทมี่ ีมูลค่าเพิม่ เช่น การให้คำปรึกษาส่วน บคุ คล การเตรยี มตวั สำหรบั การสมั ภาษณ์ และการสนบั สนุนในการหางาน (Sanghvi & Westhoff, 2022) นอกจากนี้ แผนผังการสอนเทคโนโลยีที่ไดร้ ับการระบแุ ละสอดคล้องกันในรายละเอยี ดรวมถึงคำแนะนำ บางประการ เพื่อให้ใช้งานได้จริงมากขึ้นสามารถให้ข้อมูลแก่บุคคลสำคัญอื่นๆ ในการศึกษา เช่น ผู้ออกแบบ หลักสตู ร และผบู้ ริหารคณะ ชว่ ยเสริมการเปล่ียนแปลงของการเรยี นรู้และการออกแบบหลกั สตู รการสอน เพื่อเป็น กรอบของหลักสูตรที่พร้อมสำหรับอนาคตสำหรับ การทำแผนที่เทคโนโลยีการสอนที่นำเสนอในการศกึ ษานี้ถกู จำกัดในขอบเขตและเกี่ยวข้องกับแนวทางการสอนที่เป็นนวัตกรรมใหม่ เครื่องมือการเรียนรู้ทางเทคโนโลยี ออนไลน์ที่สำคัญ เช่น WhatsApp, Webex, Zoom, Google Meet, Padlet, Google Drive และ YouTube และอื่นๆ เพื่อช่วยให้การเรียนรู้แบบผสมผสานและการสอนมีประสิทธิภาพ เปลี่ยนวิธีการเรียนรู้และการสอน เครื่องมอื การเรยี นรทู้ างเทคโนโลยที เี่ หมาะสมสามารถใช้เป็นแหลง่ อา้ งอิงทเ่ี ป็นไปไดส้ ำหรับผูส้ อนในการออกแบบ สภาพแวดลอ้ มการเรียนร้แู บบผสมผสานให้เหน็ ภาพด้านการปฏบิ ตั ิ ประเทศจำนวนมากได้ให้ความสนใจกับสาขาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วศิ วกรรม และคณิตศาสตร์ (STEM) มากขึ้น สาขา STEM มีความเก่ยี วข้องอยา่ งใกล้ชิดกับความสามารถด้านนวัตกรรมของประเทศและมีมูลค่าอย่าง กวา้ งขวางในภาคส่วนตา่ งๆ ในระบบเศรษฐกจิ ปัญหาการขาดแคลนท่อี าจเกิดขน้ึ ในผเู้ ชี่ยวชาญด้าน STEM เกิดข้นึ ในหลายประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีการคาดการณ์ความต้องการทีเ่ พิ่มขึ้นสำหรับงานที่ต้องใช้ทักษะด้าน STEM ได้เพม่ิ ขึน้ ในระดบั สากลเพอ่ื ตอบสนองต่อแนวโนม้ เหล่าน้ี โปรแกรมตา่ งๆ กลา่ วถงึ การศกึ ษา STEM ในทุก ระดบั การศึกษา และผูเ้ ช่ียวชาญรายงานว่ามีการเปล่ยี นแปลงการศกึ ษาและการฝกึ อบรมของครู เพ่ือสนบั สนุนการ สอนในสาขาเหลา่ นี้ แตแ่ นวคดิ ของ STEM มคี วามแตกตา่ งกันในแต่ละประเทศ เห็นได้ว่า STEM เป็นวธิ กี ารบูรณา การแบบสหวทิ ยาการในการเรียนรู้ (ชัยธร ลิมาภรณว์ ณิชย์ และคณะ, 2565) การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีการสื่อสารเพื่อการศึกษาส่งผลให้การศึกษาสามารถเกิดขึ้นได้ผ่านรูปแบบ การศึกษาทางไกล (Tele-education) และโรงเรียนเสมอื น (Virtual School) ท่ีผูเ้ รยี นกบั ผู้สอนไม่จำเป็นต้องอยู่ ในสถานท่ีเดยี วกนั แต่กส็ มารถเรยี นรรู้ ่วมกันผ่านระบบออนไลนไ์ ด้ ส่งเสรมิ รปู แบบการเรียนรูท้ ่ียืดหยุ่นมากข้ึนใน ด้านสถานที่และเวลา สำหรับเทคโนโลยีโลกเสมือน VR (Virtual Reality) และ AR (Augmented Reality) สามารถประยุกต์เขา้ กบั การเรยี นรู้ในบางสาขา เช่น การเรยี นศลิ ปะ การแพทย์ การศกึ ษา เทคโนโลยีเหล่านี้ใด้รับ การออกแบบมาเพื่อเสริมสรา้ งประสบการณ์ใหแ้ ก่ผใู้ ช้ สง่ ผลใหผ้ เู้ รยี นไดเ้ รียนรขู้ ้อมูลท่หี ลากหลาย มีความสนุก และเข้าใจเน้อื หาไดม้ ากย่งิ ข้นึ องคค์ วามรู้จากการศกึ ษา จากการศึกษาทำให้เกิดกระบวนการการออกแบบนวัตกรรมการเรียนการสอนสำหรับอนาคตเพอ่ื การ พฒั นาทักษะต่างๆ จากการบรู ณาการงานวิจัยของ UNESCO และ OECD ดังแผนภาพท่ี 1

478 | นวตั กรรมการเรียนการสอนเพ่ือการศกึ ษาในอนาคต การพฒั นาการสอน & การเรยี น ทักษะด้านเทคโนโลยี พฒั นาทักษะเพอ่ื อนาคต Technical skills Providing skills for the future Improving teaching & (know-what and know-how) --developing the higher-order thinking and social and learning emotional skills that a -Equipping teachers with sound digitalized and automated pedagogical and technological world requires knowledge -supporting more personalized and engaging learning ทกั ษะดา้ นสงั คม พฒั นาความยดื หยนุ่ ดา้ น ทักษะมนษุ ย์ Behavioural and social skills Creative and critical thinking skills ดจิ ทิ ัล (Self-confidence, energy, (Creativity critical thinking, perseverance, passion, leadership, Building digital observation, imagination, curiosity, resilience collaboration, communication) connections, metacognition) -developing digital competence -using appropriate digital mediation strategies at home and school แผนภาพท่ี 1 อนาคตการเรยี นรูเ้ พ่อื พฒั นาตนเองในทักษะตา่ งๆ จากแผนภาพที่ 1 สรุปได้ว่า การเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเองโดยมุ่งเน้นในทักษะ 3 ด้าน คือ ทักษะด้าน เทคโนโลยี (ให้เข้าใจถึง รูอ้ ะไร ร้อู ย่างไร) ทักษะมนษุ ย์ (เขา้ ใจถงึ ความคิดสร้างสรรค์ การคิดเชงิ วพิ ากษ์ การสังเกต จินตนาการ ความอยากรู้อยากเห็น การเชื่อมโยง อภิปัญญา) และทักษะสังคม (ให้เกิดความมั่นใจในตนเอง มี พลังงาน มีความเพียร มีความหลงใหล มภี าวะความเป็นผู้นำ การทำงานร่วมกัน การส่อื สาร) นอกจากนี้ยังต้องมี การพัฒนาในด้านการพัฒนาทักษะการคิดขัน้ สูงและทักษะทางสงั คม และทักษะอารมณ์ในทางโลกดิจทิ ัล การ พัฒนาทักษะการเรียน การสอน ดว้ ยความร้ดู า้ นการสอนและเทคโนโลยที ดี่ ี สนบั สนุนการเรยี นรทู้ ่เี ป็นส่วนตัวและ มสี ่วนร่วมมากข้นึ การพัฒนาทักษะความยดื หยุ่นดา้ นดจิ ทิ ัล ใช้กลยุทธก์ ารไกล่เกลี่ยทางดิจิทลั ทเี่ หมาะสมทงั้ ทีบ่ ้าน และโรงเรยี น ท้ังหมดจงึ เปน็ สง่ิ ท่จี ำเปน็ อย่างย่งิ ต่อทักษะของผคู้ นในโลกท่เี ปล่ียนแปลงไปอย่างรวดเร็วในอนาคต สรปุ การศกึ ษาเป็นพลังขบั เคลอ่ื นเพอ่ื ความกา้ วหน้าของชีวติ ในการพัฒนาทางสังคม เศรษฐกจิ และวฒั นธรรม เพื่อปรับให้เข้ากับเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยนื ภายในปี 2030 ที่คาดการณ์ไว้ เพื่อเปลี่ยนแปลงการศึกษา อสนับสนนุ ความพยายามร่วมกันตอ่ การเปลี่ยนแปลงน้ัน เทคโนโลยดี ิจิทัลเป็นความจรงิ ในชวี ิตซึง่ ส่งผลต่อวิธีการ เรียนรู้ สอ่ื สาร เลน่ และมีสว่ นร่วม เดก็ ๆ ออนไลน์บอ่ ยขน้ึ นานขนึ้ ตัง้ แต่อายยุ งั นอ้ ย ด้วยอุปกรณท์ ่มี ากข้ึน และ เพื่อวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกัน แม้จะมีโอกาสท่ีอินเทอร์เน็ตมีให้ แต่ก็มีความเสี่ยง และเด็กทุกคนจะไม่ได้รับ ประโยชนอ์ ย่างเท่าเทียมกันจากโอกาสที่เป็นไปได้ทางออนไลน์ การพัฒนาเทคโนโลยยี งั คงพัฒนาแอปพลิเคชันให้ เกิดนวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง เพื่อการเรียนการสอนและการเรียนรู้ที่เป็นส่วนตัวและมีส่วนร่วมมากขึ้น เช่น สภาพแวดลอ้ มการเรียนรูเ้ สมอื นจรงิ สถานการณจ์ ำลอง และโลกเสมอื นจริงสามารถกระตุ้นนักเรียนในการเรียนรู้ ได้ดียิ่งข้ึน อำนวยความสะดวกในประสบการณ์การเรียนรู้ท่ีไมเ่ คยเรียนรู้ในอดีตที่ผ่านมา โรงเรียนขนาดเล็กใน พน้ื ที่หา่ งไกล จะไดม้ โี อกาสมีมชี ่องทางใหม่ในการเรียนการสอนเพิ่มมากขึน้

วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวิจัย ปีท่ี 5 ฉบบั ที่ 2 มนี าคม - เมษายน 2566 | 479 การระบาดใหญ่ของ COVID-19 ที่มีความรุนแรงขึ้นและเป็นผลให้เกิดวิกฤต ส่งผลใหส้ ูญเสียการเรียนรู้ อย่างมาก กระทบการเขา้ ถงึ การศึกษาท่มี ีคุณภาพสำหรับทุกคนตามเปา้ หมายการพัฒนาเพ่ือความยง่ั ยืนภายในปี 2030 ซึ่งเป็นเป้าหมายหลักการพัฒนาที่ยั่งยืนด้านการศึกษา ขณะเดียวกันได้เห็นประโยชน์จากเทคโนโลยี (ข้อความ แพลตฟอร์ม และเครือข่ายสังคม) ให้สามารถเข้าถึงข้อมูลทางวิชาการและข่าวสารได้อย่างมี ประสิทธิภาพ มีการใช้เทคโนโลยีในการเรียนรู้เพ่ิมขึน้ ย่อมเกิดการพัฒนาต่อระบบการศึกษาในอนาคต การนำ เทคโนโลยี AR และ VR มาใช้ในการเรียนวิชาตา่ งๆ เช่น วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ กายวภิ าคศาสตร์ ทำใหผ้ เู้ รียน เข้าใจง่ายและสนุกกับเนื้อหา มีการฝึกปฏิบัติได้มากยิ่งขึ้น ส่งผลต่อประสิทธิภาพการเรียนรู้ที่มากขึ้น การ ประยุกตใ์ ชเ้ ทคโนโลยีการส่ือสารเพื่อการศึกษาสง่ ผลใหก้ ารศกึ ษา สามารถเกดิ ขึ้นได้ผ่านรปู แบบการศึกษาทางไกล (Tele-education) และโรงเรียนเสมือน (Virtual School ส่งเสริมรูปแบบการเรียนรู้ที่ยดื หยุ่นมากขึ้นในแงข่ อง สถานทแี่ ละเวลา ข้อมูลข่าวสารและความรู้ที่มเี พิม่ มากขึน้ ในปัจจบุ ันและจะยิง่ เพ่ิมมากข้ึนทลายเทา่ ในอนาคตด้วย มิติของโลกที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ผู้เรียนจำเป็นต้องตื่นตัวและใสใจเรียนรูท้ กั ษะและวิธีเรียนรู้ (Learn) ข้อมูลข่าวสารความรู้ที่จำเป็นที่เกิดประโยชน์และเก่ียวข้อง รวมไปถึงการเรียนรู้สิ่งที่เคยเรียนมาด้วย มุมมองใหม่ (Relearn) และการละทิ้งสิ่งที่เคยเรียนมา (Unlearn) การเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเอง (Self- development) ทักษะมนษุ ย์ (Soft Skills) ทักษะสงั คม (Social Skills) เขา้ ถงึ การเป็นมนุษย์และเกดิ การค้นพบ ตนเอง (Self-actualization) มากยิ่งขึ้น เพื่อให้ผู้เรียนรู้จักตนเองทั้งทางด้านสติปัญญา ทักษะ และอารมณ์ ความร้สู กึ นอกจากนี้การปลกู ฝังเร่ืองศีลธรรมจริยธรรมเพื่อให้อยู่ร่วมกบั ผู้อื่นได้อย่างสงบสุขถือเป็นสิ่งที่จำเป็น อยา่ งยงิ่ ต่อมนษุ ย์ในโลกที่เปลี่ยนแปลงไปอยา่ งรวดเรว็ เอกสารอา้ งอิง ชยั ธร ลมิ าภรณว์ ณชิ ย์ และคณะ. (2565). อนาคตของการเรยี นร้.ู รายงาน. สำนกั งานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การ มหาชน) และ ศูนย์วจิ ยั อนาคตศกึ ษาฟวิ เจอรเ์ ทลส์. สอวช. และ มูลนธิ สิ ถาบันอนาคตไทยศกึ ษา. (2563). มองภาพอนาคตประเทศไทย: แนวทางการรับมอื หลังวิกฤต COVID-19. สบื ค้นจาก https://www.nxpo.or.th/th/report/6300/ สำนกั งานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาต.ิ (2564). 3 ทศวรรษ สวทช. กับการขบั เคล่อื นประเทศด้วย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลย:ี ดจิ ิทลั . ปทมุ ธานี: สำนกั งานพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยแี หง่ ชาติ. Education Sector. (2020). Education for Sustainable Development: A roadmap. Paris: UNESCO. Haste, H. & Chopra, V. (2020). The Futures of Education for Participation ร n 2050: Educating for Managing Uncertainty and Ambiguity. Paper commissioned for the UNESCO Futures of Education report (forthcoming, 2021). Mohd Said, M. N. & Hanafiah, M. M. (2021). Sub-regional Policy Report on ESD for 2030 in Southeast Asia. Jakarta: UNESCO. OECD. (2020). Back to the Future of Education: Four OECD Scenarios for Schooling, Educational Research and Innovation. Paris: OECD Publishing. OECD. (2022). Trends Shaping Education 2022. Paris: OECD Publishing. RMIT University. (2022). The Future of Learning and Teaching: Big Changes Ahead. Retrieved November 1, 2022, from https://www.rmit.edu.au/study-with-us/education/discover- education/the-future-of-learning-and-teaching-big-changes-ahead-for-education

480 | นวัตกรรมการเรยี นการสอนเพ่อื การศกึ ษาในอนาคต Maloney, J. E. & Kim, J. (2020, June 10). Learning in 2050. Retrieved November 1, 2022, from https://www.insidehighered.com/digital-learning/blogs/learning-innovation/learning-2050 Parasmal, Y. R. (2022, August 1). What Will Schools Look Like in 2050? Retrieved November 2, 2022, from https://www.edtechreview.in/trends-insights/trends/what-will-schools-look- like-in-2050 Sanghvi, S. & Westhoff, M. (2022, November). Five Trends to Watch in The Edtech Industry. Retrieved November 3, 2022, from https://www.mckinsey.com/industries/education/our- insights/five-trends-to-watch-in-the-edtech-industry