E-book SHARE

เอกสารประกอบการ ัพฒนาศักยภาพ เอกสารการปฐมนเิ ทศฯ แนวทางพฒั นาโครงการฯ การบรหิ ารโครงการยอ่ ย 6W1H การตลาดดจิ ทิ ัล สถานการณ์บุหรี่ ร้ทุ ันกลยทุ ธท์ างการตลาด Data Analytics DigitorThailand l 99

100 l DigitorThailand

“มเไเขปาพ้ากพรใจขราโ้นึ ะอ้ลคกมขวเใอานบมบือ้ใหสคหมนุณา่ขุกให.อ.มทงD่ำ� สคใiหังgวเ้คiราtมมoามอรrTคีู้อใหhวนมaาไล่มilaนสn์ุขd “ “ไเจดขรา้เอียรกบนียกครนาุณสู้รรง่ิไแู้.ด.ใลหป้โอะมรสก่ๆะรสาทา้สบงเี่จตกสามิารกรเรตณสคม็ สด์ส์คสีดิ่งว.ดีามใๆี นคตกิด่อาใรไหปไผ้ด..้ม“ DigitorThailand l 101

ท�ำไมเราต้องรู้เท่าทันการตลาดของบริษทั บหุ รี่ การลา่ วัยรุ่นเพ่ือลกู คา้ ใหม่ : บุหร่ีของวัยรุ่นคือการห้ามโฆษณาและ ขอ้ มูลการวิจยั พบวา่ 1 ใน 3 ถงึ 1 ใน 2 การข้ึนภาษีบริษัทบุหรี่จะคัดค้านอย่าง ของคนทส่ี ูบบหุ ร่ตี อ่ ไปโดยไมห่ ยุด จะปว่ ย สุดฤทธ์ิลองอ่านค�ำพูด(ลับ)ของผู้ และเสียชีวิตก่อนเวลาด้วยโรคท่ีเกิดจาก บริหารบริษัทบุหรี่แล้วจะรู้ว่าเขาคิด การสูบบุหร่ี อย่างไรกบั เยาวชน ผลคือ ปัจจุบันนี้ท่ัวโลกมีผู้เสียชีวิตจาก การสบู บหุ รปี่ ลี ะ 8 ลา้ นคน เพอ่ื คงกำ� ไรอนั ตลาดท่ีพงุ่ เปา้ ไปยงั ลูกคา้ วยั รุ่น งดงามของบรษิ ทั ไว้ บรษิ ทั บหุ รจี่ งึ ตอ้ งหา บริษัทบุหร่ีมีการวางแผนอย่างดี เพื่อ ลูกค้ามาทดแทนผู้สูบบุหรี่ที่เสียชีวิต และ ชกั จงู เยาวชนใหห้ นั มาสบู บหุ รด่ี ว้ ยการ หรือเลิกสูบแต่ธรรมชาติ การเสพติดบหุ รี่ โฆษณาตามส่ือการโฆษณา ณ จุดขาย เกิดขณะเป็นวัยรุ่นอายุเฉลี่ยท่ีเสพติดบุหร่ี การออกแบบซองบหุ รี่ใหโ้ ดดเดน่ สะดดุ ทั่วโลก คือ 18 ปี หรือต�่ำกว่า ลูกค้าท่ี ตาและการโฆษณาทางออนไลน์มีการ บริษัทบุหรี่ต้องหามาทดแทนท้ังหมดจึง พยายามปรับปรุงตัวบุหรี่ให้มีความ เปน็ เยาวชน หอมหวานชวนสบู ดว้ ยการเปลยี่ นสว่ น เร่ืองน้ีเป็นข้อเท็จจริงท่ีโต้เถียงไม่ได้แล้ว ผสมภายในต่างๆ รวมถึงบริษัทบุหร่ี แต่บริษัทบุหรี่ยังพยายามประกาศว่า มักจะจ้างให้ดาราสูบบุหร่ีในภาพยนตร์ บรษิ ัทของเขาไมต่ อ้ งการให้เดก็ ๆ สูบบหุ รี่ ท่ีแสดงเพื่อต้องการให้วัยรุ่นที่ชอบดู บริษัทบุหร่ีถึงกับลงทุนเป็นจ�ำนวนมากใน หนงั เกดิ การเลยี นแบบเพราะเหน็ วา่ เปน็ การท�ำโครงการรณรงค์ ไม่ ให้วัยรุ่นสูบ เรอื่ งเทห่ ์อีกดว้ ย บหุ ร่ี แตเ่ อกสารภายในของบรษิ ทั บหุ รท่ี ำ� ให้ ดังนน้ั เยาวชนต้องรู้ใหเ้ ทา่ ทันกลยุทธ์ เรารู้ว่าโครงการรณรงค์ป้องกันไม่ให้วัย ต ่ า ง ๆ ที่ บ ริ ษั ท บุ ห ร่ี ไ ด ้ ห ล อ ก ล ่ อ เ ร า รุ่นสูบบุหร่ีเป็นเพียงการโฆษณาชวนเชื่อ เยาวชนต้องมีเข้มแข็ง อย่าได้ตกหลุม เพอ่ื ลดทอนกระแสการควบคมุ ยาสบู เทา่ นน้ั พรางที่บริษัทบุหรี่ได้วางเอาไว้ง่ายๆ งานวจิ ยั พบวา่ โครงการรณรงคป์ อ้ งกนั และที่ส�ำคัญก็คือขอให้น�ำเอาความรู้นี้ วยั รนุ่ ไม่ใหส้ บู บหุ รที่ รี่ เิ รม่ิ และสนบั สนนุ โดย ไปแชรต์ อ่ ยังกลมุ่ เพ่อื นๆ เพ่อื ปอ้ งกนั บริษัทบุหร่ีล้วนเป็นโครงการท่ีไม่ได้ผลท้ัง ไม่ให้เกิดนักสูบหน้าใหม่ ท่ีจะกลายเป็น สิ้นในขณะท่ีมาตรการที่มีผลการเร่ิมติด 102 l DigitorThailand

ถงึ เวลาทีว่ ยั รนุ่ ต้องเปดิ โปง แผนลบั บริษัทบหุ รี่ ผทู้ ำ� ลายสุขภาพของผคู้ นในสังคมเพ่มิ ขึ้น องค์การอนามัยโลกได้ก�ำหนดให้วันที่ “...วัยร่นุ คือ กลุ่มลกู ค้าสำ� คญั ของบริษทั 31 พฤษภาคมของทุกปี เป็นวันงดสูบ บุหร่ีฐานการท�ำธุรกิจของบริษัทเราอยู่ที่ บุหร่ีโลกรัฐบาลทุกประเทศต่างร่วมกัน นกั เรียนระดบั มัธยมปลาย...” สร้างความตระหนักถึงผลกระทบของ บุหร่ีต่อสุขภาพเศรษฐกิจและสังคม บริษัทลอริลลารด์ จึงได้ก�ำหนดนโยบายและมาตรการที่มี “...หากจะให้บริษัทเราอยู่รอดและก้าวหน้า ประสทิ ธภิ าพในการลดการสบู บหุ รี่ รวม ต่อไป เราจะตอ้ งช่วงชงิ สว่ นแบ่งทางการ ถงึ เพมิ่ ความตระหนกั ถงึ พษิ ภยั อนั ตราย ตลาดที่เป็นเยาวชนมาเป็นของเราในระยะ ของการสบู บหุ รแ่ี ละการสมั ผสั ควนั บหุ ร่ี ยาวดงั นัน้ เราจะต้องออกบุหรีย่ ีห่ อ้ ใหม่ ๆ มือสองและลดการใช้ผลิตภัณฑ์ยาสูบ ใหม้ ีรูปลักษณเ์ ยา้ ยวนใจผ้สู ูบอายนุ อ้ ย ๆ” และนิโคตินในทกุ ๆ รูปแบบ โดยในปี 2563 น้ี องคก์ ารอนามัยโลก บรษิ ัท อาร์ เจ เรยโ์ นลด์ ไดก้ ำ� หนด Theme ในการรณรงค์ คอื “เราได้รับการมอบหมายจากลูกค้าให้ ปกปอ้ งเยาวชนจากการลอ่ ลวงของภาค ออกแบบซองบุหร่ีท่ีดึงดูดเด็กๆรูปแบบ อุตสาหกรรม และป้องกันพวกเขาจาก ซองท่ีออกต้องดึงดูดตาของวัยรุ่นแต่ การใช้ยาสูบและนิโคติน (Preventing ตอ้ งไม่ใหต้ าของฝา่ ยผบู้ งั คบั ใชก้ ฎหมายร”ู้ youth from industry manipula- tion and preventing them from (ฟิลิป กาเบอร์แมน หัวหน้าครีเอทีฟของโรเบิร์ด ไบร์ อัน แอสโซซิแอท) tobacco and nicotine use) ท่มี า : ประกติ วาทสี าธกกิจ, เอกสารลับบริษัทบหุ ร่ี ,มูลนิธริ ณรงค์เพ่อื การไม่สบู บุหรี่ หน้า 6 ,กันยายน 255 DigitorThailand l 103

Key Messages: ในการใช้สอ่ื เพื่อสือ่ สารผ่านสงั คมออนไลน์ • ผลติ ภณั ฑ์ยาสูบครา่ ชวี ิตคนปีละมากกว่า 8 ล้านคนตอ่ ปี อตุ สาหกรรมบหุ ร่ี และบุหร่ีไฟฟา้ ตอ้ งหาลูกค้าใหมๆ่ มาทดแทนลูกคา้ เดิมทเ่ี สยี ชวี ติ ไปจากการสูบ บหุ ร่ี เพอ่ื รกั ษาใหย้ อดขายยังคงเดมิ • บรษิ ัทบหุ ร่ลี งทนุ กวา่ 8 พนั ล้านในการทำ� การตลาด และโฆษณา ในขณะทค่ี น กวา่ 8 ลา้ นคนตอ้ งเสียชีวติ จากการสบู บุหรี่ และการไดร้ บั ควนั บุหร่ีมอื สอง • กลยุทธทางการตลาดของอุตสาหกรรมบุหรแ่ี ละบุหร่ีไฟฟ้าที่มงุ่ เปา้ ท่ีเดก็ และ เยาวชน มีดงั นี้ o ผลติ ภณั ฑท์ มี่ มี ากกวา่ 15,000 รสชาติ ซง่ึ ดงึ ดดู ความสนใจเดก็ และ เยาวชน o การใชผ้ ูท้ ม่ี ีชอ่ื เสียงในสอื่ สังคมออนไลนแ์ ละการทำ� การตลาด o การให้การสนบั สนนุ กจิ กรรมและงานเลยี้ ง o การให้ทุนการศึกษาแก่นกั เรยี น o การออกแบบผลิตภัณฑ์ใหส้ วยงามนา่ ใช้ o การโฆษณาสนิ คา้ แบบแฝงในสอื่ บนั เทิง o การแจกตัวอยา่ งสินคา้ ฟรี o การแบง่ ขายบหุ รี่ทำ� ให้คนทมี่ เี งินนอ้ ยสามารถเข้าถึงได้ o การวางผลติ ภัณฑ์ไว้ในระดบั สายตาของเด็ก o การโฆษณาสนิ ค้าแบบแฝงใกล้บรเิ วรณโรงเรียน • เราตอ้ งการสรา้ งคนรุ่นใหมท่ ่ปี ลอดจากบุหรีแ่ ละควันบุหร่ีมอื สอง รวมถงึ ลด การเจบ็ ป่วยและเสยี ชวี ิตจากการสบู บหุ รี่ • หลุดพ้นจากการล่อลวงของอตุ สาหกรรมบหุ รแี่ ละบุหร่ีไฟฟา้ โดยการรเู้ ทา่ ทนั กลยทุ ธ์ และพิษภัยทเ่ี กิดจากบุหรแี่ ละผลิตภัณฑเ์ หลา่ น้ี • ร้อยละ 25 ของการเสียชีวิตจากมะเรง็ ท่วั โลก มสี าเหตุมาจากการสูบบหุ ร่ี การใชผ้ ลติ ภัณฑท์ ีม่ นี โิ คตนิ และยาสูบนัน้ เพม่ิ ความเสย่ี งตอ่ โรคมะเร็ง โรคหัวใจ และหลอดเลือด และโรคปอด 104 l DigitorThailand

• ประชากรมากกวา่ หนง่ึ ลา้ นคนเสยี ชวี ติ จากการไดร้ บั ควนั บหุ รมี่ อื สองในแตล่ ะปี • เด็กและวัยรนุ่ ทีส่ ูบบหุ รี่ไฟฟ้า มโี อกาสที่จะสูบบุหร่ีธรรมดาเพ่มิ ขึ้นถึงสองเท่า ในชว่ งวยั ผู้ใหญ่ • การสบู บุหรี่ไฟฟ้าเพ่มิ ความเส่ียงต่อโรคหัวใจ และความผดิ ปกตขิ องปอด • สารนโิ คตนิ ในบุหร่ีไฟฟ้าน้นั เสพตดิ ได้ง่ายมาก และเปน็ อันตรายต่อการพัฒนา สมองของเดก็ ได้ • การสบู บารากู่นั้นเป็นอันตรายเทียบเทา่ กบั การสูบบุหร่แี บบอนื่ ๆ • การสบู บหุ รแ่ี บบไรค้ วนั ก็ไม่ไดห้ มายความว่าจะไม่อนั ตราย • การสบู บุหรี่นน้ั ทำ� ใหเ้ สยี เงนิ และเสยี สุขภาพและบุคลิกภาพ เปน็ สาเหตุให้เกิด กลนิ่ ปาก ฟนั เหลือง ผวิ เหี่ยวยน่ ปอดและระบบภูมิคมุ้ กันผดิ ปกติ • ควนั ของบารากูน่ นั้ เป็นพิษ ประกอบดว้ ยสารเคมที ่เี ปน็ สารก่อมะเร็ง • ยาสบู แบบเคีย้ วสามารถก่อใหเ้ กิดมะเรง็ ชอ่ งปาก ฟนั ผุ ฟนั เปลีย่ นสนี ้ำ� ตาล ร้อนใน และเหงือกอกั เสบ • เราขอใหท้ กุ คนร้เู ทา่ ทัน และส่งต่อความรู้ ความตระหนกั เพ่ือให้คนรุ่นใหม่เปน็ เยาวชนท่ปี ลอดบุหรี่ • อุตสาหกรรมบุหร่ที ุม่ ทุนโฆษณาผา่ นสื่อสังคมออนไลน์ ซึง่ เด็กและเยาวชนได้ รับชมข้อความนัน้ ถงึ มากกวา่ สอง25,000 ล้านคร้ัง ถือเป็นการเขา้ ถึงสือ่ ท่มี หาศาลมาก ที่มา : เอกสารวนั งดสูบบุหรี่โลก 2563, องค์การอนามยั โลกประเทศไทย DigitorThailand l 105

ปัจจุบันเทคโนโลยีมีความก้าวหน้ามากยิ่งข้ึนท�ำให้การกระจายข้อมูล ข่าวสารเป็นไปอย่างรวดเร็ว ทุกทิศทาง ความก้าวหน้าทางด้าน เทคโนโลยที ำ� ใหเ้ กดิ แนวโนม้ การเปลย่ี นแปลงและสามารถทจ่ี ะตอบสนอง ความตอ้ งการของมนุษย์ไดห้ ลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นดา้ นเศรษฐกิจ การ งาน การเงนิ รวมไปถงึ การดำ� เนนิ ชวี ติ ในประจำ� วนั ปจั จยั หนงึ่ ทม่ี คี วาม สำ� คญั และสามารถตอบสนองความตอ้ งการของมนษุ ยท์ นี่ อกเหนอื จาก ปจั จัย 5 แล้ว น่ันคอื “อินเตอรเ์ นต็ ” อาจจะพดู ได้วา่ เปน็ สิ่งขาดไม่ได้ เลยก็ว่าได้ ปัจจุบันมนุษย์ใช้อินเตอร์เน็ตเป็นส่ือกลางในการติดต่อกัน ในทุกรปู แบบ ไม่วา่ จะเปน็ การตดิ ตอ่ สื่อสารสว่ นตวั การเผยแพรอ่ งค์ ความรู้ต่าง ๆ หรือแม้กระทั้งการใช้อินเตอร์เน็ตในการท�ำงาน ง่าย สะดวก และรวดเรว็ การเสพขอ้ มูลจากอนิ เตอร์เน็ตก็เปน็ สิ่งหน่ึงทจ่ี ะ ตอ้ งมคี วามระมดั ระวังเปน็ อย่างย่งิ ถ้าหากใช้โดยไมร่ ะมดั ระวังก็อาจจะ เรคอื่ นงพเลัน่าธ..์ุ สR่อื http://www.bizcompn.info/digitor-thailand 106 l DigitorThailand

ส่งผลกระทบกลับมาสู่ผู้เสพข่าวสารเอง กระบวนการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ิทลั สง่ ผล ดังน้ันแล้ว การใช้ส่ืออินเตอร์เน็ตควรใช้ กับตนเอง ก็คือ โอกาสของการสร้าง อย่างเหตุและผล ใช้อย่างรู้ส�ำนึก และใช้ สือ่ ดิจทิ ลั จากเทคโนโลยีให้เกดิ ประโยชน์ อยา่ งมคี ณุ คา่ ไตรต่ รองจากความเปน็ จรงิ สูงสดุ ต่อสังคม เปน็ โอกาสใหท้ มี งานได้ เพราะมิเช่นน้ัน เราอาจจะถูกใช้เป็นเคร่ือง ลองสนามในสงั คมจรงิ ทมี่ คี วามทา้ ทาย มอื ได้โดยไม่รู้ตวั ในการสร้างสรรค์แต่ละชิ้นงานได้มี ผลงานในแต่ละช้ินของทีมเราในฐานคน การค้นหาข้อมูลในการสร้างสรรค์สื่อ พันธ์R ได้รับโอกาสจากการเข้าร่วมเป็น ใหม่ เช่น เกมซ่ึงเป็นผลงานท่ีเราตั้งใจ ส่วนหนึ่งของ DigitorThailand พวก และตั้งใจในการสร้างสรรค์ผลงาน เราได้คิดสร้างสรรค์สื่อท่ีมีความหลาก ชิ้นนี้อย่างมาก ได้มีการน�ำไปทดลอง หลาย ผ่านกระบวนการมากมายและ กับกลุ่มน้องๆก่อนน�ำไปเผยแพร่จริง ได้ค้นหาแรงบันดาลใจในการผลิตส่ือ และยังสามารถใช้เป็นสื่อการเรียนให้ อาทิ ผลงานอนาซีดได้โค้ชพิเศษท่ีเป็นมือ กับโรงเรียนในเครือข่ายอีกด้วย ท�ำให้ อาชีพในอนาซีดมาเทรนทีมงานก่อนอัด พวกเราได้ใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เปน็ โอกาส เสียงจริงไม่น้อยกว่า 1 เดือน หรือ ในการเรียนรู้สิ่งใหม่เพื่อน�ำมาพัฒนา แม้กระทั่งผลงานเกม anti-smoke คณุ ภาพชวี ติ ไดเ้ กอื บทกุ มติ ิ และทส่ี ำ� คญั ท่ีได้ติดต่อผู้เช่ียวชาญด้านการสร้าง นำ� ไปเรยี นรเู้ พอื่ พฒั นาสงั คมไดอ้ กี ดว้ ย เกมเพ่ือให้ค�ำปรึกษาแก่ทีมงาน เป็นต้น DigitorThailand l 107

Platform Social Media ของ DigitorThailand จากการส่ือสารบนโซเชียลมีเดียของ DigitorThailand แม้บนโลกนี้มีนับร้อย แพลตฟอรม์ แตส่ ำ� หรบั DigitorThailand ไดเ้ ลอื กใชแ้ พลตฟอรม์ ทเ่ี หมาะสมและเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ในการสอ่ื สารเพอ่ื สรา้ งการรบั รู้ใหเ้ กดิ การเปลย่ี นแปลงในประเดน็ สขุ ภาวะที่ เกยี่ วขอ้ งกบั ปัจจัยเส่ียง เรอื่ งของบหุ รี่ Platform กลายเปลยี่ น “ชอ่ งทาง” สำ� คญั ในการสอื่ สารหรอื เครอ่ื งมอื หนงึ่ ของ การตลาดในยุคดิจิทัล การใช้ Platform ถือเป็นกลยุทธ์หนึ่งในการรับสาร หรือ ข้อมูลที่ DigitorThailand ต้องการส่ือสารเพ่ือสร้างการรับรู้ข้อมูลรวมไปถึง การบอกต่อแชร์ และ feedback ท่เี กดิ ขึน้ จากการส่ือสาร แม้พฤติกรรมของผู้รบั สารในโลกดิจทิ ัลมคี วามแตกตา่ งทีเ่ กีย่ วข้องทง้ั เรอื่ งเพศ ชว่ งอายุ เวลา และสถาน ท่ี ล้วนเก่ียวข้องกับพฤติกรรมผู้ใช้ Social media แต่ละ Platform ต่างกัน จากการดำ� เนนิ งานของ DigitorThailand พบว่า Platform ท่ีได้ผลตอบรบั จาก การส่อื สารข้อมลู 4 อันดับแรก ไดแ้ ก่ Facebook YouTube LINE และ TikTok Facebook ซง่ึ ผู้ใชห้ รอื กลมุ่ เปา้ หมาย Facebook สว่ นใหญ่ จะสอื่ สารผา่ นภาพนง่ิ และภาพเคลื่อนไหว ไดแ้ ก่ อนิ โฟกราฟกิ โปสเตอร์ การ์ตูนอลั บมั้ และภาพเคลอื่ นไหว ไดแ้ ก่ คลปิ สน้ั motion graphic เปน็ ตน้ ขอ้ มลู ทส่ี อ่ื สารใชเ้ พอื่ Connect กบั เพอื่ น 108 l DigitorThailand

ครอบครวั และคนรจู้ กั และอนื่ ๆ สามารถตดิ ตามความเคลอ่ื นไหว ตดิ ตามเพจ/บคุ คล ที่สนใจจากสมาชิก DigitorThailand ในรปู แบบรูปภาพ ขอ้ ความ หรือวดิ ีโอ รวม ถึงการเผยแพรค่ วามเปน็ ตวั ตนของตนเองหรือของกลมุ่ ผ่านการ Share และ การ Post คอนเทนต์ พบวา่ คนท่อี ยู่ในชอ่ งทางนี้ เรยี กไดว้ า่ แทบจะทุกเพศ ทุกวัย เพราะ เป็น Social media อันดบั หนึ่งที่คนเขา้ ถึงไดม้ ากทสี่ ุด ส่งิ ที่ DigitorThailand ได้ สร้างคอนเทนต์ที่มีคุณค่า มีประโยชน์กับผู้อ่านในประเด็นการปกป้องนักสูบหน้าใหม่ และการรเู้ ทา่ ทนั ของบหุ ร่มี วนและบหุ ร่ีไฟฟา้ เพือ่ ใหเ้ กดิ การแชร์ต่อไดง้ า่ ย ไมว่ า่ จะเปน็ รปู ภาพ ข้อความ หรือวิดีโอ YouTube พบวา่ ผู้ใช้ Youtube จะใชเ้ พ่อื รบั ชมวิดีโอตามท่ีต้องการ เหมาะกบั การ นำ� เสนอคลปิ วดิ โี อ Podcast กลมุ่ เปา้ หมายทอ่ี ยู่ในชอ่ งทางนส้ี ว่ นใหญ่ มตี ง้ั แตก่ ลมุ่ วัยเรียน อายุ 35 – 65 ปขี นึ้ ไป วยั ท�ำงาน 25 -34 ปี วยั ผู้ใหญ่ อายุ 35 – 65 ปีขน้ึ ไป ซง่ึ สว่ นใหญ่จะเขา้ มารับชมคลปิ หาความรู้ ฟงั เพลง และหาข้อมูล Channel ทกี่ ลมุ่ DigitorThailand ไดม้ กี ารพฒั นาใหเ้ กดิ ความเปน็ ตวั เอง ควรสรา้ งคอนเทนต์ ท่ีมีประโยชน์ต่อผู้รับชม เพ่ือให้เกิดการแชร์ต่อส่ิงที่ต้องพัฒนาคือการน�ำเสนอส่ือ ท่ีตอ่ เนอ่ื งเพ่อื ให้กลมุ่ เปา้ หมายติดตามได้ตลอด LINE เปน็ ชอ่ งทางทม่ี กี ลมุ่ เปา้ หมาย เชน่ เพอื่ น กลมุ่ ทเี่ คยมคี วามสมั พนั ธก์ นั กอ่ นหนา้ น้ี ในการใช้เป็นเครื่องมือเพื่อสร้างการสื่อสารกับรับรู้ข้อมูลหรือประเด็นที่อยากให้มี การสื่อสารถึง ส่วนใหญ่เลือกใช้เพราะเป็นช่องทางที่สามารถยิงตรง ข้อความ รูปภาพ หรือวดิ ีโอคลปิ เขา้ หากลมุ่ เปา้ หมายได้ทนั ที รวมถึงสามารถติดตามข่าวสาร กิจกรรมต่าง ๆ จากได้ในทันทีอีกด้วย โดยกลุ่มเป้าหมายท่ีอยู่ในช่องทางนี้ เกือบ ทกุ เพศ ทุกวัย ตั้งแตว่ ยั เรยี นไปจนถงึ ผสู้ ูงอายุ เพราะความสะดวก และรวดเรว็ ใน การติดต่อระหว่างกันท�ำให้แอพน้ีเป็นที่นิยมอย่างมาก ในการส่งข้อมูลโดยตรง ส�ำหรับ DigitorThailand ท้ังน้ี ช่องทางนี้ เป็นอีกช่องทางที่สามารถ Broad- cast ถึงกลุ่มเป้าหมายครั้งละหลายๆคนได้ ฉะน้ัน หากต้องการให้รับรู้ข้อมูล ข่าวสารอย่างรวดเร็ว และเป็นการส่ือสารโดยตรงก็สามารถใช้ช่องทางน้ี นอกเหนอื จากนน้ั DigitorThailand ยงั ใชช้ อ่ งทางนเี้ ชอ่ื มกบั Platform อน่ื ๆ เชน่ Facebook YouTube รวมถงึ การสรา้ ง line sticker เพือ่ เป็นเคร่ืองมอื หน่ึง ในการส่ือสารผ่านช่องทางนี้ DigitorThailand l 109

Tiktok ตก๊ิ ตอ๊ ก เปน็ แอปพลเิ คชนั ที่ไดร้ บั ความนยิ มในหมวู่ ยั รนุ่ บนโลกออนไลน์ เปน็ บริการประเภทวีดีโอ ท้ังนี้ TikTok กลายเป็นปรากฏการณ์ไวรัลในช่วงที่ผ่านมา เป็นที่นิยมข้ึนมา มีครีเอเตอร์มาสร้างแอคเคาท์ และสามารถสร้าง Challenge ต่างๆ ท่ัวสังคมออนไลน์ท�ำให้แพลตฟอร์มกลายเป็นคอมมูนิต้ีท่ีรวมคนที่ชื่นชอบ แบบเดียวกัน สไตล์เดียวกัน กลุ่ม DigitorThailand สามารถสร้างตัวตนและ นำ� เสนอเรื่องราวแบบส้นั ๆมผี ตู้ ดิ ตามจำ� นวนมากภายในระยะเวลาทสี่ น้ั จะเหน็ ไดว้ า่ ปรากฏการณท์ เ่ี กดิ ขนึ้ ในการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เพอื่ สรา้ งการสอ่ื สาร ในปัจจุบันทุกคนคงจะปฏิเสธไม่ได้เกี่ยวกับใช้สื่อสังคมออนไลน์หรือท่ีเรียกกันว่า Social Media เพ่ือเปน็ ช่องทางการสื่อสาร การแสดงความคิดเหน็ การเผยแพร่ ขอ้ มลู ตา่ ง ๆ จนเปน็ อกี หนงึ่ สงั คมในโลกออนไลนท์ สี่ ำ� คญั ในการดำ� เนนิ ชวี ติ ของคนใน ยคุ ปจั จบุ นั ทงั้ น้ี การใช้ Platform Social Media ของ DigitorThailand มคี วาม สอดคลอ้ งกบั ขอ้ มลู สถิติการใชส้ ือ่ สังคมออนไลน์ ของประเทศไทยในปี 2561 โดย อนั ดบั หนง่ึ ของสอ่ื สงั คมออนไลนท์ ถี่ กู ใชง้ านมากทส่ี ดุ คอื Facebook คดิ เปน็ 75 % ถดั มาเปน็ Youtube คดิ เปน็ 72% Line คิดเป็น 64% และอ่ืนๆ กล่าวโดยสรุป การใช้ส่ือเทคโนโลยีดิจิทัลในการส่ือสารในยุคปัจจุบันและอนาคตส่ือ สงั คมออนไลน์ Social Media นน้ั จะกลายมาเป็น Platform ที่จะสร้างโอกาสใน การดำ� เนนิ งานและการเขา้ ถงึ กลมุ่ เปา้ หมายเพอ่ื สรา้ งการรบั รดู้ า้ นสขุ ภาวะใหเ้ กดิ การ เผยแพรส่ อ่ื ทส่ี ร้างสรรคส์ ร้างความตระหนักแกส่ งั คมมากขึ้น ทั้งนี้ ในแต่ละ Plat- form ทคี่ วรเลือกใชง้ านให้เหมาะสมกับชว่ งเวลา กลุ่มคน และประเภทของสื่อทต่ี อ้ ง ส่อื สารเพื่อใหเ้ กิดประสทิ ธภิ าพของสอ่ื ทส่ี ือ่ สารออกไปนน่ั เอง 110 l DigitorThailand

“เปล่ยี น”เมอื่ ส่ือภมู ิทศั นส์ อ่ื การ “ปรบั ” การส่ือสาร กต็ ้องใหเ้ หมาะกบั กลุ่มเปา้ หมาย DigitorThailand l 111

Disruptive Technology ดร.ศรยิ า บิลแสละ ค�ำว่า “Disruptive” ถ้าศึกษาจาก dictionary ภาษาอังกฤษสามารถสรุปด้วย ความหมายว่า ท�ำให้ยุ่งเหยิง ท�ำให้กระจัดกระจาย หรือท�ำลาย หรือเสียระบบจาก ระบบที่เคยเปน็ อยู่ ดังน้นั เมอ่ื เราพดู ถึงค�ำวา่ “Disruptive Technology” นัน่ ก็คือ การทมี เี ทคโนโลยีหรือวทิ ยาการสมยั ใหมท่ เ่ี ขา้ มาจดั การระบบทีท่ �ำใหร้ ะบบเดมิ ๆ หรอื สิ่งเดมิ ๆ ต้องถูกทำ� ลายหรือเสียหาย ส�ำนักงานวิชาการของส�ำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร (2562) ไดอ้ ธบิ ายค�ำวา่ Disruptive Technology วา่ หมายถงึ นวัตกรรมหรอื เทคโนโลยีที่ ถูกน�ำมาใช้ในการสร้างตลาดและมูลค่าให้กับตัวผลิตภัณฑ์ที่น�ำเทคโนโลยีมาใช้และส่ง ผลกระทบอยา่ งรนุ แรง (Disrupt) ตอ่ ตลาดของผลติ ภณั ฑเ์ ดมิ รวมทงั้ อาจจะทำ� ให้ ธรุ กจิ ท่ีใชเ้ ทคโนโลยแี บบเดมิ ๆ ไดร้ บั ผลกระทบจนตอ้ งลม้ หรอื ปดิ กจิ การไป ซงึ่ จะแตก ต่างจากนวัตกรรมทั่วไปท่ีถูกน�ำมาใช้เพ่ือวัตถุประสงค์ ในการช่วยเพิ่มประสิทธิภาพ เพมิ่ คุณภาพของสินค้าหรอื ลดตน้ ทนุ กระบวนการผลิตแบบเดิม ๆ เท่านน้ั ดงั นัน้ Disruptive Technology กอ็ าจจะสรุปในความหมายท่ีวา่ การ ใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ หรือนวัตกรรมทางเทคโนโลยีท่ีขับเคล่ือนอุตสาหกรรมสมัยใหม่ ดว้ ยระบบดจิ ทิ ลั ทส่ี งผลใหร้ ปู แบบการดำ� เนนิ ชวี ติ ของผคู้ น หรอื การดำ� เนนิ ทางธรุ กจิ เปลย่ี นรปู แบบไปอยา่ งรวดเรว็ ดว้ ยการใชเ้ ทคโนโลยที ที่ นั สมยั สรา้ งความพลกิ ผนั หรอื อาจท�ำลายระบบเดิมให้สูญสลายไป ตัวอย่างเช่น บริษัท Kodak ท่ีย่ิงใหญ่และเป็น เจ้าของการใช้ฟิมล์ในการถ่ายภาพ ต้องปิดกิจการลงเมื่อมีกล้องดิจิทัลและมีระบบ การจัดเก็บรปู ภาพทที่ นั สมยั พกพางา่ ย ๆ ดว้ ยการใช้ memory chip ชน้ิ เล็กๆ ทุก คนก็สามารถจัดเก็บรูปภาพได้อย่างมากมายโดยไม่ต้องสิ้นเปลืองกับการล้างรูปอีก ตอ่ ไป ฯลฯ 112 l DigitorThailand

ปั จจุบันเด็กยุคใหม่เกิดมาพร้อมกับมีเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่รองรับ การท�ำงานในระบบดิจิทัลเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เราเรียกเด็กกลุ่มนี้ว่า Native Digital เป็นเด็กท่ีมาพร้อมกับโทรศัพท์มือถือแบบสัมผัสหน้าจอไม่มีปุ่มกด น�้ำหนักเบาเล็ก พกพาสะดวก มีอินเทอร์เน็ตไร้สายท่ีรองรับการเช่ือมต่อระหว่าง กันได้ท่ัวทุกมุมโลก มีแอปพลิเคชันบนมือถือที่สามารถ download เพ่ือใช้ในการ ท�ำงานผ่านโทรศัพท์มือถือแบบพกพามากมาย มีระบบ social media ท่ีสามารถ ติดต่อส่ือสารกันอย่างรวดเร็ว ได้ยินทั้งเสียงมองเห็นท้ังภาพแบบ Live โดย สัญญาณรองรับอย่างดีเสมือนหนึ่งว่าพวกเขาได้พูดคุยกันอยู่ตรงหน้า เทคโนโลยี ท�ำให้โลกแคบลงไปอย่างถนัดผู้คนทุกมุมโลกดูจะใกล้ชิดกันและสื่อสารกันได้อย่าง รวดเร็วทันใจ ในยุค disruptive technology นี้ ผู้คนต้องปรับตัวอย่างรวดเร็ว ส�ำหรับบางหน่วยงานท่ีปรับตัวช้าหรือไม่ยอมปรับตัวก็จะถูก technology จู่โจม ได้แบบไม่ทันตั้งตัว ท�ำให้เกิดการสูญเสียได้อย่างง่ายดาย เทคโนโลยีสมัยใหม่น้ี มีการคิดค้นวิธีการมากมายเพื่อท�ำให้การท�ำธุรกิจต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นการเงิน การ ธนาคาร การซ้ือขาย การจัดการภาคอุตสาหกรรมเป็นไปอย่างรวดเร็ว ลดต้นทุน ลดแรงงานคนแต่เน้นคุณภาพมากข้ึน เทคโลโลยีเหล่านี้จะมีการน�ำเอา AI (Artifi- cial Intelligent) และ Big Data มาใช้ในการวิเคราะหแ์ นวโน้มการตลาด แนวโน้ม ความต้องการของสินค้า และมกี ารวินจิ ฉัยขอ้ มูลเพอ่ื การพฒั นาทางด้านการแพทย์ มีการนำ� เอา IOTs (Internet Of Things) มาใช้ในชวี ติ ประจำ� วนั มากข้นึ ไมว่ า่ จะเป็น อปุ กรณท์ เี่ รยี กวา่ Wearable ทส่ี วมใสตดิ ตวั ไดง้ า่ ย ๆ และเปน็ ทน่ี ยิ มในปจั จบุ นั เชน่ นาฬกิ าสขุ ภาพทคี่ อยจบั การเคลอ่ื นไหว การเตน้ ของหวั ใจและชพี จร และเปน็ ตวั ทค่ี อย ช่วยเหลือด้านสขุ ภาพของผคู้ น การใช้รองเท้า แว่นตานำ� ทาง การมีระบบ GPS ใน รถยนต์ เหลา่ น้เี ปน็ ตน้ DigitorThailand l 113

114 l DigitorThailand

DigitorThailand l 115

จะเหน็ ไดว้ า่ ปจั จบุ นั เราถกู บบี ใหป้ รบั ตวั ดว้ ยการใชเ้ ทคโนโลยสี มยั ใหม่ในชวี ติ ประจำ� วนั มากขน้ึ ตวั อยา่ งทเี่ หน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจนในครงั้ น้ี คอื ในชว่ งของการระบาดของโรคโคโร น่าไวรัส หรอื Covid-19 ระบาดนน้ั สง่ ผลให้ระบบการทำ� งานหลาย ๆ อย่างตอ้ ง หยุดน่ิงหรือหยุดชะงักลงไป การเรียนการสอนในสถาบันต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นระดับ ประถม มัธยม อาชีวศึกษาและมหาวิทยาลัย ล้วนต้องหยุดชะงัก ห้างสรรพสินค้า ร้านค้าตา่ ง ๆ ต้องปิดทำ� การชวั่ คราว แต่ในสภาวะการณเ์ ช่นนี้กลับมเี ทคโนโลยสี มัย ใหม่ที่เป็นนางเอกพระเอกได้เข้ามาช่วยให้การใช้ชีวิตง่ายดายข้ึนส�ำหรับคนที่ปรับตัว ได้ดีกับยุคดิจิทัลจะรู้สึกไม่ล�ำบาก และสามารถใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เพื่อช่วยให้การ ทำ� งานเปน็ ไปอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพได้ เชน่ มกี ารใช้ Video Conference สำ� หรบั การ จดั การประชมุ ทกุ คนสามารถจดั ประชมุ ออนไลนผ์ า่ นอนิ เทอรเ์ นต็ โดยใชอ้ ปุ กรณพ์ ก พาสะดวก เชน่ โนตบคุ โทรศพั ทม์ อื ถอื หรอื ไอแพด็ เพยี งแค่ download แอปพลเิ คชนั ท่ีมีการพัฒนาไว้เรียบร้อยแล้วและ มีให้ใช้มากมาย ไม่ว่าจะเป็น Zoom Facebook live Line HangOut Whatapps Microsoft teams หรอื Cisco Webex ท่ีได้พัฒนาเพื่อการ ประชุมออนไลน์ไวแ้ ลว้ มคี วาม “ready to use” application ทำ� ใหก้ ารทำ� งาน ง่ายดายย่ิงขึ้น สามารถใช้ประชุม ใช้ใน การเรียนการสอนออนไลน์ ได้สะดวก นอกจากน้ียังมี application มากมาย ทสี่ ามารถนำ� มาใช้ในการจดั การเรยี นการ สอนเพอ่ื รอบรบั การเปลย่ี นแปลงครงั้ นี้ เช่น การใช้ Class start, Edmodo, Moodle LMS หรอื แม้กระทัง้ Face- book ท่ีใช้ส�ำหรับ Social media สามารถน�ำมาใช้ในการจัดการเรียนการ สอนได้อย่างสบาย รวดเร็วและเด็กยุค ใหม่คนุ้ เคยต่อการใชง้ าน 116 l DigitorThailand

เมอ่ื พูดถึง Disruptive Technology มนั จะมที ัง้ ทางด้านบวกและลบซึง่ ข้นึ อยู่กบั ผคู้ นวา่ จะสามารถปรบั ตวั ใหเ้ ขา้ กบั สงิ่ ทเ่ี ปลย่ี นแปลงไปอยา่ งรวดเรว็ ในครง้ น้ีไดม้ าก น้อยเพียงใด เพราะการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ยุคน้ีจะไม่ได้เป็นการพัฒนาแบบค่อยๆ เป็น ค่อยๆ ไป แตจ่ ะเป็นการพัฒนาแบบก้าวกระโดดและรวดเร็ว เพราะมกี ารคิดค้น การใช้ AI และ Big Data มาระยะหนึงแล้วและเป็นช่วงของการน�ำส่ิงเหล่านี้มา implement หรือใชง้ านเพอ่ื การพฒั นาการท�ำงานท่ีเป็นไปได้จริง เมือ่ AI ท�ำงาน ไดเ้ ร็วและไว ทำ� งานตลอด 24 ชวั่ โมงไม่มกี ารหยดุ พักจงึ ทำ� ใหก้ ารพัฒนาด้านต่างๆ เปน็ ไปอยา่ งรวดเรว็ ดงั นน้ั สำ� หรบั คนทพ่ี รอ้ มและทา้ ทายในการใชเ้ ทคโนโลยสี มยั ใหม่ เทา่ นน้ั ทจ่ี ะไมถ่ กู Disrupt หรอื ถกู ทำ� ใหส้ ญู สลายไป แตก่ ลบั เปน็ โอกาสในการหยบิ ฉวย ความสมยั ใหมเ่ พอื่ ใช้ใหเ้ ปน็ ประโยชนก์ บั ตวั เอง สงั คมและสงิ่ แวดลอ้ มรอบๆ ตวั เองได้ โอกาสของ DigitorThailand ในการใช้เทคโนโลยีดิจทิ ัลเพ่ือการสื่อสารสขุ ภาวะ ใน ประเด็นการปกปอ้ งนกั สบู หนา้ ใหม่ ถือเป็นการสรา้ งโอกาสในการเขา้ ถึงสือ่ ดี ส่ือสุข ภาวะท่ีมีความแตกต่างจากในอดีต ดิจิทัลเข้ามามีบทบาทในไลฟ์สไตล์ประจ�ำวัน การ สื่อสารผ่านส่ือเทคโนโลยีจึงมีความจ�ำเป็นอย่างมาก และย่ิงรูปแบบของ Digital Transformation ทเ่ี ปลย่ี นไปเพราะแพลตฟอรม์ Platform ในการเข้าถงึ ของแต่ คนก็มีความแตกต่างกัน ดังนั้น การท่ี DigitorThailand มีการขับเคลื่อนการใช้ เทคโนโลยีดิจทิ ลั เพ่อื การส่อื สารสขุ ภาวะ สามารถช่วยท�ำหนา้ ที่ในการกระจายโอกาส และพัฒนาศักยภาพให้ขุคคล ชุมชน องค์กรต่างๆมีทักษะการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล ทา่ มกลางการเปลย่ี นแปลงของ “Disruptive Technology” นัน่ เอง DigitorThailand l 117

118 l DigitorThailand

เวทกี ารลงพ้นื ทตี่ ิดตามและเสริมพลงั DigitorThailand DigitorThailand l 119

สือ่ สุขภาวะกับการเปล่ยี นแปลง ผา่ น Platform ออนไลน์ของคนรนุ่ ใหม่ ดร.อาทติ ยา สมโลก อาจารยป์ ระจ�ำสาขานิเทศศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วข.ปตั ตานี ปัจจุบันเราอยู่ในยุคท่ีเทคโนโลยีเปล่ียนชีวิต (Disruptive Technolo- gy) สื่อมีความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การใช้ชีวิตในยุคศตวรรษท่ี 21 จึงใช้ เทคโนโลยีเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งและเป็นปัจจัยส�ำคัญในการด�ำรงชีวิตท้ังในพ้ืนที่จริง และพื้นท่ีเสมือนในดิจิทัล โซเชียลมีเดียเข้ามามีอิทธิพลต่อการด�ำเนินชีวิตของคนทั่ว โลก ผู้คนโดยส่วนใหญม่ ักรบั ขา่ วสารจากส่ือดิจทิ ัลเปน็ หลัก เนือ้ หาท่นี ำ� เสนอผา่ นโซ เชยี ลมเี ดยี มกั มคี วามรวดเรว็ และหลากหลายและเยาวชนมกั ใชส้ อื่ โซเชยี ลมเี ดยี วในการ สื่อสารเนื้อหาระหว่างกนั โดยมักจะใชส้ ื่อสงั คมออนไลน์ (Online social media) เพื่อการติดต่อส่ือสาร แลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารระหว่างกันในรูปแบบของ LINE, Facebook, Twitter, Instagram, หรือ Tiktok ได้กลายมาเปน็ ส่วนหนง่ึ ของ การเชือ่ มตอ่ เพือ่ สร้างความสัมพันธ์ การเข้าถึงพ้ืนที่สาธารณะในโลกเครือข่ายอย่างสร้างสรรค์ วัยรุ่นมักจะ เขา้ ถงึ พน้ื ทส่ี าธารณะอย่างมคี วามหมาย ปรารถนาท่ีจะสานสันพนั ธก์ ับเพอ่ื นฝงู โดย สร้างพ้ืนที่ของตนเอง และใช้โลกเครือข่าย หรือโลกดิจิทัลในการเข้าถึงเพ่ือนๆ ส่ง ต่อข้อมลู ผ่านโซเชยี ลมเี ดียและสรา้ งการมีส่วนรว่ มในเครอื ขา่ ยดจิ ทิ ลั เช่อื มโยงผคู้ น ไว้ให้เปน็ ชุมชนท่มี คี วามหมายผ่านวิถที างใหม่ๆมากขนึ้ ปัจจุบนั การใชโ้ ซเชียลมเี ดยี ใน การสื่อสารทางสุขภาพเป็นทนี่ ิยมมากขึ้นทัว่ โลก โซเชยี ลมีเดียเปน็ ชอ่ งทางทีท่ ำ� ให้เกดิ การสอื่ สารทางสขุ ภาพในรปู แบบใหม่ ที่ เกดิ ชอ่ งทางในการตดิ ตอ่ สอ่ื สารระหวา่ งกนั ในกลมุ่ ผสู้ นใจดา้ นสขุ ภาพไดจ้ ำ� นวนมากและสะดวกขน้ึ และในบางครง้ั ยงั เปน็ การทำ� ให้ เกิดการเก้ือหนุนกระตุ้นให้เกิดการท�ำงานด้านการสื่อสารสุขภาพและส่ือสารสุขภาวะ ร่วมกัน เอื้อให้เกิดกลไกส�ำหรับสรา้ งโลกทางสงั คมแบบใหม่ขึ้นมา โครงการ “พลเมอื งนกั สอ่ื สารดิจทิ ลั สร้างสรรค์สขุ ภาวะ” ( DIGITOR THAILAND) ถือเป็นโครงการท่ีเปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่ได้รับการพัฒนาศักยภาพ และทกั ษะทางเทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เพอ่ื การสอ่ื สารสขุ ภาวะ และสง่ เสรมิ เยาวชนคนรนุ่ ใหม่ ไดแ้ สดงศกั ยภาพผ่านการส่ือสารและการผลติ สือ่ ที่หลากหลายรปู แบบ ได้แก่ อนิ โฟ 120 l DigitorThailand

กราฟิก คลิปวดิ โี อสั้น เอนเิ มชัน่ การสรา้ งสรรคผ์ ลงานผ่านมวิ สคิ วิดีโอและเพลง รูปแบบใหม่ การแต่ง นวนยิ ายผ่านแอพพลิเคชนั่ จอยลดา และการท�ำ Vlog เพื่อสง่ เสริมงานด้านสุขภาพ โดยเฉพาะการป้องกันนักสูบหน้าใหม่ ในงานด้านการส่ือสาร สุขภาวะเกยี่ วกบั บหุ ร่ี สง่ิ เหล่านช้ี ว่ ยสง่ เสริมความหลากหลาย สรา้ งพื้นที่สาธารณะ ให้เกิดข้ึนผ่านโลกออนไลน์ในทุก ๆ แพลตฟอร์ม (Platform)ถือเป็นความหลาก หลายของชอ่ งทางทเี่ ขา้ ถงึ กลมุ่ เยาวชน และสง่ เสรมิ การสรา้ งความรอบรทู้ างสขุ ภาพ (Health Literacy) ใหก้ บั ผู้ใชง้ านสอื่ สงั คมออนไลนร์ ว่ มดว้ ย ดงั นน้ั การสอื่ สารสขุ ภาวะท่นี �ำเสนอโดยกลุม่ เยาวชน ทีพ่ ยายามท�ำหนา้ ทนี่ ำ� เสนองานด้านการสือ่ สาร โดย เฉพาะเรอ่ื งบุหร่ี จงึ ถือว่าเปน็ วัตกรรมการสอื่ สารรูปแบบใหม่ที่เกิดข้นึ ผู้เขียนได้มีโอกาสร่วมงานกับ โครงการ “พลเมืองนักส่ือสารดิจิทัล สร้างสรรค์สุขภาวะ” ( DIGITOR THAILAND) เปน็ ระยเวลา 12 เดือน และได้เฝา้ มองเยาวชนจ�ำนวน 29 ทีมที่ร่วมกันผลิตสื่อผ่านช่องทางการส่ือสารสุขภาวะใน แพลตฟอร์มต่าง ๆ ผู้เขียนมองเห็นถึงพัฒนาการและศักยภาพการสื่อสารที่หลาก หลายทส่ี ง่ ตอ่ ขอ้ มูลกันและกัน โดยการสอ่ื สารสุขภาวะทเี่ ยาวชนผลิตขนึ้ น้นั ผลงาน ท่ีผลิตมหี ลากหลายประเภททีเ่ ก่ียวกับการปอ้ งกันนักสบู หนา้ ใหม่ ได้แก่ การให้ความ รู้หรือค�ำแนะน�ำโดยตรง (direct education, direct guidance) หรือการ แนะน�ำลว่ งหน้า (anticipatory guidance) เกีย่ วกบั การปฏิบัติตวั เมือ่ ต้องอยู่ใน วงล้อมของคนสบู บุหรี่ การสร้างภาพลกั ษณ์ (Image building) เยาวชนรุ่น ใหม่ไม่สูบบุหรี่ รวมถึงการให้การปรึกษา (counseling) ส�ำหรับผู้ที่ต้องการเลิก บุหรี่ ร่วมด้วย โดยผา่ นสอื่ สังคมออนไลน์ประเภทต่าง ๆ สิ่งเหล่าน้ถี อื เป็นกระบวน การโน้มน้าวใจ หรือ Health Education ให้เกิดข้ึน เป็นการกระตุ้นเตือนให้ผู้รับ สารซึ่งเป็นเยาวชนด้วยกันห่างไกลจากความเส่ียงและส่งข้อมูลข่าวสารท้ังท่ีแบบ เปน็ ทางการและไมเ่ ปน็ ทางการรว่ มดว้ ย โดยเปน็ การออกแบบเพอ่ื เปลยี่ นแปลงความ เชื่อ ทัศนคติ และพฤติกรรมทางสุขภาพของกลมุ่ เปา้ หมายท่ีเป็นเยาวชนเพอ่ื ปกป้อง นกั สูบบุหรีห่ นา้ ใหม่ท่จี ะเกดิ ขึ้น โดยผ่านการผลติ ช้นิ งานจากเยาวชน จำ� นวน 29 ทมี และผลติ ช้ินงานออกมาจำ� นวน มากกว่า 225 ชน้ิ งาน ตวั อยา่ งผลงาน เช่น คลิป ภาพยนตร์ส้ันของกลุ่มWar-young filmmaker ท่ีน�ำภาษามลายูท้องถ่ินมาเป็น สะพานเชือ่ มสอื่ สารกบั ผู้รับสารท่ีเปน็ กลมุ่ เยาวชนมุสลิมในพ้นื ที่สามจงั หวัดชายแดน ใตโ้ ดยผ่านทางส่อื ออนไลน์ หรือ กลุ่ม STW CREATOR ที่น�ำเสนอคลิปส้นั สนุกๆ ผา่ นทางแอพพลเิ คชน่ั Tiktok หรอื กลุ่ม Commsci Digitor ทีน่ �ำเสนอการต์ ูน DigitorThailand l 121

ผ่าน Album Content ผา่ นทาง เฟซบุ๊กแฟนเพจ ฯลฯ ซ่งึ ผลจากการผลิตชิ้นงาน เพื่อสื่อสารดังกล่าวมีการเผยแพร่ผ่านช่องทางออนไลน์ และเกิดการเข้าถึงผลงาน มากกว่า 1,259,671 ครงั้ จ�ำนวนตัวเลขดงั กล่าวบ่งบอกได้วา่ โซเชยี ลมีเดยี ท�ำให้ วยั รนุ่ เขา้ ถงึ ความเปน็ สาธารณะไดม้ ากขน้ึ และวยั รนุ่ จำ� นวนมากกอ็ า้ แขนรบั เทคโนโลยี ยอดนยิ มเพอ่ื สรา้ งกลมุ่ ผชู้ มและแสดงความคดิ อา่ นซงึ่ ชว่ ยผลกั ดนั จติ วญิ ญาณทาง วฒั นธรรมในวงกวา้ งมากขน้ึ และเยาวชนทกุ คนปรารถนาโอกาสทจี่ ะมคี นมองเหน็ และ ได้เป็นส่วนหน่งึ ของการเผยแพรน่ ี้ รวมทัง้ แชรส์ งิ่ ต่าง ๆ เพอ่ื จะไดเ้ ห็นและเพื่อให้คน อน่ื เหน็ ตนและอยากใหต้ วั เองดนู า่ นบั ถอื และนา่ สนใจ การมสี ว่ นรว่ มในพน้ื ทสี่ าธารณะ ท�ำให้ผู้คนเรียนรู้ที่จะเข้าอกเข้าใจผู้อ่ืน สร้างการเคารพกัน และร่วมกันปรับเปลี่ยน พฤตกิ รรมทางสงั คมร่วมกัน กล่าวโดยสรปุ แลว้ “โซเชียลมเี ดยี ” เป็นช่องทางการสอ่ื สารทีม่ ีพลงั และ สามารถเข้าถึงผู้คนได้จ�ำนวนมาก เมื่อน�ำมาประยุกต์ใช้ในการสื่อสารทางสุขภาพ ในหลากหลายมิติจึงเป็นการเสริมพลังในการท�ำงานด้านการส่ือสารสุขภาวะให้กับ เยาวชน จากโครงการ Digitor Thailand ตามท่ีคณะท�ำงานคาดหวังไว้ ดังน้ี สขุ ภาวะทางกาย เปน็ มติ ทิ มี่ องเหน็ ไดช้ ดั เจนและไดผ้ ลตอ่ ตวั เยาวชน เพราะ การผลติ ชน้ิ งานดา้ นสอื่ ตา่ งๆ เชน่ การถา่ ยคลปิ วดิ โี อ มวิ สคิ วดิ โี อ การจดั ทำ� หนงั สนั้ การผลติ อนิ โฟกราฟกิ อบี กุ๊ สตก๊ิ เกอร์ไลนฯลฯ ถอื เปน็ กจิ กรรมทเ่ี รยี กรอ้ งใหเ้ ขา้ ใจ ถงึ พฤตกิ รรมทางสขุ ภาพ เยาวชนได้ใชส้ มองคิด ลงแรงในการรว่ มมอื กนั ผลติ ชิ้น 122 l DigitorThailand

งาน ดงั น้นั เขาจึงไมม่ ีเวลาท่ีจะคิดไปทำ� อย่างอื่นท่ีไม่ดี สุขภาวะทางอารมณ์ การผลิตช้ินงานด้านสื่อเป็นการท�ำงานแบบรวมทีม เปน็ การทา้ ทายความสามารถของเยาวชนในการคดิ ผลติ ชน้ิ งานอยา่ งสรา้ งสรรค์ ดงั นนั้ เยาวชนจงึ รสู้ กึ สนกุ ในการไดท้ ำ� กจิ กรรมและถอื เปน็ การทา้ ทายความสามารถของ ตนเอง สขุ ภาวะดา้ นสงั คม Digitor Thailand เปน็ เสมอื นตวั กลาง ทที่ �ำหนา้ ที่ให้ เยาวชนไดม้ ารวมตวั กัน ท�ำกจิ กรรมร่วมกันส่งเสริมการใชเ้ วลาว่างให้เป็นประโยชน์ ส่งเสริมความรักสามัคคีให้เกิดร่วมกันและเกิดขยายเป็นกลุ่มใหญ่ หลายกลุ่มหลาย ทีมได้รู้จักกันจากการท�ำงานร่วมกันในคร้ังนี้ เป็นการสร้างโอกาสให้ได้เรียนรู้ทาง วัฒนธรรมท่ีแตกต่างกัน รวมทั้งมีการเรียนรู้ทางด้านคุณธรรม จริยธรรมทาง ศาสนาทส่ี อดแทรกอยู่ในผลงานท่นี ำ� เสนอ สงิ่ เหลา่ นี้จงึ ถอื ไดว้ า่ เปน็ กระบวนการปน้ั แตง่ เยาวชนอยา่ งสมบรู ณ์ ทงั้ นเ้ี ปน็ การส่งเสริมความภาคภูมิใจให้กับเยาวชน รวม ทั้งเป็นเวทีในการแสดงออกให้กับเยาวชนร่วมด้วย สิ่งส�ำคัญคือสร้างสายสัมพันธ์ ระหวา่ งวยั รนุ่ ดว้ ยกนั โดยเปน็ การเปดิ โอกาสใหเ้ กดิ การเชอ่ื มตอ่ ระหวา่ งกนั เกดิ ความ เขา้ ใจรว่ มกนั และพรอ้ มทจี่ ะถา่ ยทอดเอกลกั ษณข์ องชมุ ชนและความเปน็ ตนเองลงไป ในสอ่ื ทผ่ี ลติ DigitorThailand l 123

“ กระบวนการนวัตกรรทางสังคม (Social Innovation Process) ดร.กำ� ธร เกดิ ทิพย์ อาจารย์ประจ�ำสาขานวตั กรรมออกแบบและสรา้ งสรรค์ส่อื มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ วข.ปัตตานี “ สังคมเปล่ียน เวลาเปล่ียน เทคโนโลยีเปล่ียน มนุษย์ต้องปรับตัวเพ่ือให้อยู่รอดในยุคสมัย ทเ่ี ปลยี่ นไปในทกุ ประเดน็ ปจั จยั 4 เปน็ เรอื่ งพนื้ ฐาน ที่ทุกคนรู้ ตระหนัก และต้องการ. แต่นอกเหนือ จากนั้นคือ การปรับตัว ปรับความเข้าใจให้เท่าทัน กบั สังคมทเ่ี ปลีย่ นไปอยา่ งรวดเรว็ จากกลไกการเปลยี่ นแปลงทางสงั คม หากสง่ิ เกา่ ทเี่ คยถกู ยอมรบั ในสงั คม ถึงจดุ ทีส่ ูงทสี่ ุดแล้วยังไมป่ รับตวั ในขณะทีผ่ ้คู นและสงั คมเปลย่ี นไป สิง่ นน้ั จะไม่เป็น ทีย่ อมรบั ของคนในสังคมต่อไป ท�ำใหเ้ กิดการสญู หายของส่ิงดังกล่าว หรือถ้ามี สง่ิ ใหม่เกดิ ข้นึ แตโ่ ดนปฏเิ สธจากสงั คมหรอื ขดั แยง้ กบั บรบิ ทของสงั คมสิ่งน้นั กจ็ ะสูญหายไปในเรว็ วันเชน่ กนั . เพราะเมือ่ สงั คมเปลี่ยน คนเปล่ยี น เวลาเปลี่ยน สิ่งเกา่ และสงิ่ ใหมต่ ้องมี การปรับใหเ้ ข้ากบั บริบทต่างๆที่เปลี่ยนไปเพื่อความอยู่รอดของสง่ิ นนั้ ๆ Text cultre สู่ Visual Culure เมื่อวัฒนธรรมการส่ือสารด้วย ตวั อกั ษรถกู คกุ คามดว้ ยเทคโนโลยแี ละเวลาอนั เรง่ รบี การใชภ้ าพสอื่ สารจงึ เปน็ โอกาส ทที่ ำ� ใหเ้ นอ้ื หาทต่ี อ้ งการ เดนิ ทางไปยงั ผรู้ บั สารไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ เพราะ 1 ภาพ สามารถ 124 l DigitorThailand

แทนข้อความนับร้อยพันข้อความในชัว่ วนิ าที แตท่ ้งั นี้ ภาพ หรอื สอื่ ภาพจ�ำเปน็ ตอ้ ง ผา่ นกระบวนการคิด การออกแบบทด่ี เี สยี กอ่ น การผลติ สอื่ ไม่ใชเ่ พยี งแคท่ ำ� สง่ิ ทสี่ ำ� คญั กวา่ นน้ั คอื ตอ้ งเขา้ ใจปญั หาเพราะ การทำ� ความเขา้ ใจจะทำ� ใหเ้ ราทราบปญั หาทแ่ี ทจ้ รงิ ของสง่ิ ทกี่ ำ� ลงั จะทำ� ซง่ึ สอดคลอ้ ง กบั กระบวนการคิดเชงิ ออกแบบ (Design Thinking Process) คอื 1. Emphathize.การท�ำความเขา้ ใจปัญหา 2. Define การกำ� หนดปญั หา 3. Ideate. การระดมความคิด การหาททางเลอื ก หาหนทางแกป้ ญั หา 4. Prototype การสร้างต้นแบบ 5. Test การทดสอบ จากการทำ� งานของแต่ละทีมในโครงการ Digitor Thailand เราได้เหน็ คนยุคใหม่ใส่ใจประเด็นสงั คมและเข้าใจประเด็นสังคมจริงๆ จนท�ำให้เกดิ สื่อที่นา่ สนใจ ท่ีไดร้ บั การกลัน่ กรองจากทีมงาน เราได้เห็นรปู แบบการท�ำงานทีห่ ลากหลายของคน รนุ่ ใหม่ สู่คนรุ่นใหม่ …. DigitorThailand l 125

126 l DigitorThailand ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั

ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั DigitorThailand l 127

128 l DigitorThailand ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั

ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั DigitorThailand l 129

130 l DigitorThailand ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั

ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั DigitorThailand l 131

132 l DigitorThailand ขา่ วและขอ้ มูลท่เี ผยแพรท่ างหนงั สือพมิ พ์ภาคใต้ โฟกสั

ผลงานประเภทส่ือ ินทาน ของ DigitorThailand อีซาไดย้ นิ เสียงอดัมกับฟาตมี า รีบเอาวา่ วมาอวด \"สวยม้ยั ๆ\" \"พ่อทำให้พสี่ องคนดว้ ย มานง่ั ลงมอื กันครบั \" อดมั กับ ฟาตีมารีบนัง่ และละเลงระบายสีสุดฝมี ือ ๔๕ DigitorThailand l 133

๖ ทงั้ สามลงมอื ระบายอย่างต้ังใจ จู่ๆ กม็ ีควนั ลอยเข้ามาในหอ้ ง แต่ควนั กล็ อดเขา้ มาทางช่องประตู และชอ่ งระบายลม อีซาไอแค่กๆ ลอยวนอย่ใู นหอ้ ง \"ขา้ งนอกเกดิ อะไรขน้ึ ทำไมควันถงึ เหม็นจัง หายใจ \"ฮึ เหม็นควันอะ\" ไม่สะดวกเลย\" อดมั ปิดจมูกตัวเอง ฟาตีมาปัดมอื ไลค่ วันไปมา \"พอ่ สูบบุหร่คี รับ\" อีซาบอกและให้ทุกคนออกไปข้างนอก อดัมเห็นอีซาไอ ๘ จงึ ลุกไปปดิ หนา้ ตา่ ง ๗ ๙ อีซาไอแค่กๆ วิ่งไปหาพอ่ แล้ววางวา่ วไว้ข้างตวั ไมท่ ันระวัง ว่าวของอซี าก็โดนบุหรี่ท่พี อ่ วางบน ทเี่ ขย่ี บุหรี่ จนเป็นรโู วใหญ่ ๑๐ ๑๑ 134 l DigitorThailand

อซี าตกใจ รอ้ งไหโ้ ฮออกมา จนหอบหายใจไมท่ นั \"เปาะซู กะจิ นอ้ งอีซาแยแ่ ล้ว\" อดมั ตะโกนเรยี กพ่อแมข่ องอีซา ๑๒ ๑๓ เปาะซูดาวุดกับกะจซิ ากีนะห์รีบมาดลู ูกของตน และ ๑๕ พาไปโรงพยาบาลชุมชนใกลบ้ า้ น ๑๗ ๑๔ DigitorThailand l 135 \"น้องเส่ียงเปน็ โรคปอดอกั เสบ\"หมอบอกอาการ และได้กำชับว่าใหห้ ลี่กเลย่ี งควนั ทกุ ชนิด เพราะมีพษิ ต่อปอด ทั้งควันไฟ ควันจากท่อไอเสยี และที่ต้องเล่ยี งท่สี ุด คือ ควนั บุหรี่ ๑๖

เปาะซูดาวุดกับกะจิซากีนะหร์ บี พาอีซากลบั ไปพักผอ่ น ทางกลบั บ้าน เปาะซดู าวุดตัดสนิ ใจแนว่ แน่ เดินไปท้ิง บหุ รที่ ี่พกตดิ ตัวลงถังขยะ ๑๘ ๑๙ เมอ่ื ถงึ บา้ นอีซาเห็นอดัมกับฟาตมี าถอื ว่าวยืนรอต้อนรบั \"บังซอ่ มว่าวให้แลว้ นะ เย็นนีไ้ ปเล่นกนั \" แลว้ ยืน่ ว่าวให้ เปน็ วา่ วท่มี กี ระดาษปดิ รูทีโ่ ดนกน้ บุหร่ี 'บ้านปลอดบหุ รี'่ อซี ารบั จากอดัมแล้วโชว์ใหพ้ ่อดู พอ่ ยม้ิ รบั และกอดอซี า \"ไปลอยควนั รา้ ย ไปไกลๆ กนั นะ\" ๒๐ ๒๑ กลุ่มอดัมกับฟาตมี า กลุม่ อดัมกับฟาตีมา เป็นกลมุ่ เยาวชนพลังคนรุ่นใหมท่ ีส่ นใจในเรื่องการผลติ ส่ือ สรา้ งสรรคใ์ ห้กบั เดก็ และเยาวชนในพื้นที่ เพ่ือส่งเสรมิ ใหเ้ ด็กและเยาวชนเข้าถงึ เร่ืองราวที่ทางกล่มุ พยายามเปน็ ส่อื กลางใหก้ ับเด็กและเยาวชนได้เข้าถึงประเดน็ นัน้ ๆ โดยเริม่ จากผลติ หนังสอื นิทานสองภาษาเรอื่ ง อดมั กบั ฟาตีมา ตอน พิชิตเพลิงไหม้ เป็นนทิ านเพ่ือหวังให้เดก็ ๆทีไ่ ดอ้ ่านมคี วามรู้ ความเข้าใจ รจู้ ักการปอ้ งกนั เพลิงไหม้ รวู้ ธิ ปี ฏบิ ตั ติ นเมอ่ื เกดิ เพลิงไหม้ และวธิ ีการใชถ้ ังดับเพลิงให้กบั เด็กและเยาวชนร่วมถงึ ผปู้ กครองอีกด้วย จงึ เปน็ เสน้ ใบเบิกทาง ให้กล่มุ อดมั กบั ฟาติมาอยากผลติ สื่อสร้างสรรค์ให้กับเดก็ และเยาวชนในพ้นื ท่ี จึงทำใหเ้ กิดนทิ าน ปกป้องนกั สบู หนา้ ใหม่ เร่ืองควนั ร้าย ไปไกลไกล ซง่ึ กลุ่มอดัมกบั ฟาตมี าได้จดั ทำข้นึ มา โดยได้รบั สนบั สนนุ จากโครงการพลเมอื งดจิ ทิ ัลสร้างสรรคส์ ื่อ สขุ ภาวะ โดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสรมิ สุขภาพ สสส. ศูนย์ส่อื สารเด็กไทยฯ ประจำปี 2562 กลุ่มอดมั กบั ฟาตีมา เหน็ ถงึ ความสำคญั การเติบโตและการดำรงชีวิตของเด็กและเยาวชนในพ้นื ท่ีจงั หวดั ยะลา ปัตตานี นราธวิ าสและจังหวัดใกลเ้ คยี ง ที่เส่ียงต่อการเปน็ นักสบู หน้าใหม่ในสังคม จงึ เกิดไอเดียผลิตสอ่ื รณรงคน์ ิทาน ปกปอ้ งนักสูบหน้าใหม่ เรอื่ งควนั รา้ ย ไปไกลไกล ท่ีพร้อมจะนำพาการเปลีย่ นแปลงพฤติกรรมของเด็กและเยาวชนในพื้นที่ให้หา่ งไกลจากการสบู บหุ รี่และรูเ้ ทา่ ทนั ถงึ โทษและภัย ของบหุ ร่ี จึงเป็นท่มี าท่ที ำให้กล่มุ อดมั กับฟาตมิ าร่วมปฏิบตั กิ ารสรา้ งสอ่ื รณรงคป์ กป้องนักสูบรุ่นใหมผ่ ่านช่องทางสือ่ สารออนไลน์ ผลงานชิ้นน้ีเป็นสอื่ สรา้ งสรรคผ์ ่านการใช้ชอ่ งทางสังคมออนไลนใ์ ห้เกิดการรบั ร้แู ละเขา้ ถงึ ประเด็นการปกป้องนักสูบหน้าใหม่ และสรา้ งความตระหนักร้เู ก่ียวกับโทษภยั ของบหุ ร่ีและทัศนคติเชงิ บวกใหก้ บั เด็กและเยาวชนในพืน้ ที่ทัง้ โดยตรงและทางอ้อม 136 l DigitorThailandขอขอบคณุ น.ส.อารสิ า มะสะ น.ส.นรู มี ฮาแย น.ส.นูรอาลีซา แวยูโซ๊ะ และนายอาบู ฮาแย ผู้สรา้ งสรรคง์ านเขยี นเร่ืองนดี้ ้วยพลังของเยาวชนรุ่นใหม่ด้วยความต้งั ใจ และคณุ ซูวยั บะห์ เจะและ ได้เตมิ เตม็ จนิ ตนาการ ด้วยภาพในนทิ านนอี้ ยา่ งเต็มศักยภาพ ขอขอบคณุ โครงการพลเมืองดิจทิ ัลสรา้ งสรรค์ส่อื สขุ ภาวะ โดย สำนกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ

ผลงานประเภทส่ือกา ์ร ูตน ของ DigitorThailand The SERIES by Pakphanang Production โครงการปากพนังวยั ใส ไรบ้ ุหร่ี DigitorThailand l 137

138 l DigitorThailand

DigitorThailand l 139

140 l DigitorThailand

DigitorThailand l 141

142 l DigitorThailand

DigitorThailand l 143

144 l DigitorThailand

DigitorThailand l 145

146 l DigitorThailand

DigitorThailand l 147

148 l DigitorThailand