บทที่ 5

สิงทีคุณต้องรู้ก่อนเพื อปองกันฝุนละอองPM2.5

คํานาํ \" อากาศ \" ถอื เปนสว นหนงึ่ ในความตองการขน้ั พ้ืนทางกายภาพ และเพ่ือความอยูรอดของ มนษุ ยเ รา เมื่ออากาศในประเทศเตม็ ไปดวยสารมลพษิ มากมาย ทง้ั จากแกซ ที่อนั ตราย จาก โรงงานอุสาหกรรมท่ปี ลอ ยควนั เสียออกมา และจากฝุนละอองขนาดเล็กPM2.5สารมลพษิ เหลา นท้ี ําใหรางกายของเราออนแอ และสารมลพิษพวกนี้กท็ าํ รา ยระบบทางเดนิ หายใจ และเยือ้ บุ นยั ตา ‐ จมกู ดงั นั้นคณะผจู ัดทาํ จึงทําหนังสือน้ีขึ้นมาเพอ่ื ใหท ุกคนรจู ักการปองกันตวั เอง และ รูวธิ ีรับมอื กับสารมลพิษตา งๆรอบตัว

สารบัญ หนา 1 เร่ือง 2 ฝุนละอองPM2.5 คืออะไร 3 สาเหตทุ ่ีทําใหเ กดิ ฝุนละอองPM2.5 6 อนั ตรายและผลกระทบจากฝุนละอองPM2.5 9 การวัคา AQI คืออะไร 11 สถานการณฝุนละอองPM2.5 12 มาตราการจากภาครฐั 15 การแกปญ หาฝุนละอองPM2.5 ในระยะยาว 16 วิธปี อ งกนั สําหรับประชาชน การปองกนั ระยะยาวท่ีสามารถทาํ ไดง ายๆ

1 อากาศท่เี ราหายใจเขา ไปไมใ ชอากาศท่บี ริสุทธ์ิ เพราะมฝี นุ ละอองขนาดเล็กอยาง PM2.5 รวมถึงเชือ้ โรค และสารปนเปอ นตา ง ๆ ท่เี รามองไมเหน็ อีกมากมาย ซ่ึงโดยปกตแิ ลวจมูก ของเราจะมีขนจมกู ทชี่ ว ยกรองฝนุ ละอองตา ง ๆ กอ นเขา สรู ะบบทางเดนิ หายใจ ทําให รา งกายไมไ ดร บั ผลกระทบมากนัก แตป จ จุบนั ในประเทศไทยไดเกิดปญหามลภาวะทาง อากาศทร่ี ุนแรงมากข้ึน โดยเฉพาะอยา งยิ่ง PM2.5 ซง่ึ จมูกไมสามารถกรองฝุนน้ีไมใ หเ ขา สู รา งกายได ทําใหตอ งหาวธิ หี ลกี เลีย่ งและปอ งกนั เพราะอาจสงเปนอนั ตรายและผลเสยี ตอ สุขภาพรา งกายอยา งมากในภายหลงั เนื้อหาเลก็ นอ ย ฝนุ ละอองPM2.5 คอื อะไร PM2.5 คือ ฝนุ ละอองขนาดเล็กไมเ กิน 2.5 ไมครอน เทยี บไดว า มขี นาดประมาณ 1 ใน 25 สวนของเสน ผา นศนู ยก ลางเสนผมมนษุ ย เลก็ จนขนจมูกของ มนษุ ยที่ทําหนาที่กรองฝนุ นัน้ ไมส ามารถกรองได จึงแพรกระจายเขา สูทางเดินหายใจ กระแสเลอื ด และเขา สอู วยั อนื่ ๆ ในรางกายได ตัวฝนุ เปน พาหะนําสารอืน่ เขามาดว ย เชน แคดเมียม ปรอท โลหะหนัก และสารกอ มะเร็งอ่นื ๆ

2 สาเหตทุ ที่ าํ ใหเ กิดฝุนละอองPM2.5 ฝนุ ละอองขนาดไมเกนิ 2.5 ไมครอน (PM2.5) มาจากสองแหลง กาํ เนดิ ใหญๆ คอื 1. แหลง กาํ เนดิ โดยตรง ไดแ ก การเผาในทโี่ ลง การคมนาคม ขนสง การผลิตไฟฟา อุตสาหกรรมการผลิต 2. การรวมตวั ของกาซอ่นื ๆ ในบรรยากาศ โดยเฉพาะซัลเฟอรไดออกไซด (SO2) และ ออกไซดข องไนโตรเจน (NOx) รวมท้ังสารพษิ อ่ืนๆ ที่ลว นเปน อันตรายตอรา งกายมนษุ ย เชน สารปรอท (Hg), แคดเมียม (Cd), อารเซนิก (As) หรอื โพลไี ซคลกิ อะโรมาติกไฮโดรคารบอน (PAHs)

3 ความรายแรงจากฝนุ จิว๋ นี้ คือมนั สามารถ ผา นการกรองขนจมูกและเขาสูช ั้นในสดุ ของ ปอดไดแมฝ นุ จ๋ิว PM 2.5 จะไมไ ดเ ปนอันตรายตอรา งกายเฉยี บพลันแตต องใชเวลานานถงึ จะแสดงผลอันตรายจากฝุน PM 2.5 มนั สามารถทําหนาทเ่ี ปนตัวกลางผานสารอื่นๆเขาสู ปอดดวยการใหสารเหลานั้นมาเคลือบบนผิวของมันเชนสารกอ มะเร็งสารโลหะหนกั เปนตน ฝนุ ละอองจิว๋ ตวั น้ีก็ไมไ ดเ พ่งิ เกดิ ขึ้นหรือเกิดมาตรฐานมาเปน ครัง้ แรก หากแตม ันอยูแ ละจาง หายไปเปนวฏั จักรมานานแลว อนั ตรายและผลกระทบจากฝนุ PM2.5 รางกายของผูท่แี ข็งแรงเม่อื ไดรบั ฝุน PM2.5 อาจจะไมส งผล กระทบใหเหน็ ในชวงแรกๆ แตห ากไดร ับติดตอกนั เปนเวลานาน หรือสะสมในรางกาย สดุ ทาย กจ็ ะกอ ใหเกิดอาการผดิ ปกตขิ องรางกายในภายหลงั โดยแบง ไดเ ปนผลกระทบทางรางกาย และผลกระทบทางผิวหนงั ผลกระทบทางสุขภาพ • เกดิ อาการไอ จาม หรอื ภูมแิ พ • ผูทเ่ี ปนภูมิแพฝนุ อยแู ลว จะย่งิ ถกู กระตนุ ใหเกดิ อาการมากข้ึน • เกดิ โรคทางเดนิ หายใจเรื้อรงั • เกดิ โรคหลอดเลอื ดและหัวใจเรอื้ รงั • เกดิ โรคปอดเรือ้ รงั หรือมะเรง็ ปอด ผลกระทบทางผิวหนงั • มผี น่ื คันตามตวั • ปวดแสบปวดรอน มอี าการระคายเคอื ง • เปน ลมพิษ ถา เปนหนักมากอาจเกดิ ลมพษิ บริเวณใบหนา

4 แมส ถานการณฝุน PM 2.5 จะมีมาหลายปแ ลว แตในชวงตน ป 2562 กลายเปน ประเดน็ ท่คี วรตนื่ ตัวกันมาก เพราะครง้ั น้ี PM 2.5 มาคอ นขา งเร็วและอยูน านกวาปที่ผา น มา กราฟแสดงแรวโนม PM2.5 พ.ศ. 2554‐2561 ปกตแิ ลว ฝุน PM 2.5 จะเกดิ ข้นึ มากในชวงที่เปลย่ี นฤดูกาล จากฤดูหนาวสูฤดูรอน ใน ชว งปลายฤดหู นาวของทุกป บริเวณความกดอากาศสูงหรอื มวลอากาศเยน็ จากประเทศจนี จะแผลงมาปกคลมุ เปนระลอกลอก ทาํ ใหมรสุมตะวนั ออกเฉยี งเหนือที่พัดปกคลุม ประเทศไทยตอนบนมีกาํ ลงั แรงข้ึนประเทศไทยตอนบนจะมีคุณภาพลดลงโดยทัว่ ไปโดยมี อากาศเย็นถงึ หนาวและหนาวจัดบางพ้นื ที่แตม บี างชว งความกดอากาศสงู ทีแ่ ผลงมาปกคลมุ บรเิ วณดงั กลา วมีกําลงั ออนลงจึงสง ผลใหม รสุมตะวนั ออกเฉียงเหนอื มกี ําลงั ออ นลงหรือมีลม สงบตามไปดวยประกอบกบั มกี าร ผกผันกับของอุณหภมู ิในระดับลางสง ผลใหระดบั เพดาน การลอยตัวและการกระจายของฝนุ ละอองอยูในระดบั ต่ํา

5 กจิ กรรมในครัวเรือนสงผลใหเกิดมลพษิ ในอากาศไดอ ยา งไร 1. การสูบบหุ ร่ี บหุ ร่ี 1 มวนประกอบ ดว ยใบยาสูบ กระดาษทใ่ี ชมว นและสารเคมหี ลาย รอยชนิดแตเมื่อเกิดการเผาไหมจ ะทําใหเกิดสารเคมกี วา 4000 ชนิดในขณะท่ไี มมีการสบู ควนั บุหรีจ่ ะมคี วามรอนสงู มากและเม่ือควันทีป่ ลายบุหรีเ่ จอกนั ก็จะทาํ ใหสารบางชนดิ เกดิ ปฏกิ ริ ิยากลายเปนสารพิษเชนไนโตรเจนออกไซดย ่ิงอยูในสภาพแวดลอ มทมี่ อี อกซิเจนมาก ขนึ้ ก็จะจบั ตวั กับออกซเิ จนกลายเปนไนโตรเจนไดออกไซด 2.การจุดธปู เทยี น เมอ่ื เราจุดธูปจะเกดิ การเผาไหมข องข้เี ลอื่ ย กาว และนํ้าหอมในธปู ศาลตรงๆหลายตัวจะถูกปลอ ยออกมาคลา ยกับท่ีพบในควันบหุ รแี่ ละควันพิษจากทอ ไอเสีย รถยนตเชนฝุนละอองขนาดเลก็ กาซคารบอนไดออกไซดก า ซคารบ อนมอนออกไซดกา ซ มเี ทนกาซซัลเฟอรไ ดออกไซดก า ซไนโตรเจนไดออกไซดและสารกอมะเรง็ หลายชนิด นอกจากน้กี ารจุดเทียนจะทําใหเกิดการปลอยสารตะก่ัวในระหวางการเผาไหมเ น่ืองจาก ตะกวั่ เปนสว นประกอบหนึ่งในการทําไสเทียนรวมถงึ เขมา เทยี นเองก็มสี ง่ั คารบ อนที่เกดิ จาก การเผาไหมค ารบ อนท่ีไมส มบรู ณ

6 3.การใชเคร่อื งถายเอกสาร ในกระบวนการถายเอกสารกาซโอโซนเปน กาซหลักท่เี กิดข้นึ จากการอัดและปลอ ยประจุไฟฟาทถ่ี กู ปง และกระดาษอกี ท้งั กา ซโอโซนบางสวนอยางเกิด จากแสงอตั ราไวโอเลตจากหลอดไฟพลงั งานสงู ในเคร่ืองถายเอกสารซ่งึ กา ซโอโซนเปน กาซที่ มีความเปนพิษสูงซึ่งทาํ ลายสขุ ภาพมากที่สุดในบรรดาสารหรือแกส อนั ตรายตางๆนอกจาก โอโซนแลวมลพิษจากกระบวนการถายเอกสารทพ่ี บมากคอื สารประกอบอนิ ทรยี ร ะเหย การวัดคา AQI คอื อะไร ในชวงท่ผี านมา หากใครตดิ ตามขาวสารเกีย่ วกับคุณหรือสภาพอากาศ กจ็ ะตอ งพบกับ คาํ วา AQI อยางแนน อนโดย AQI ยอ มาจาก Air Quality Index หรอื ดชั นคี ุณภาพอากาศ ซงึ่ ประเทศไทยไดมีการนําดัชนนี ้มี าใชรายงานสภาพอากาศเปน เวลานานแลว และหลังจาก วันที่ 1 ตุลาคม 2561 ประเทศไทยมีการเพิ่มฝนุ ละอองขนาดจิ๋ว PM 2.5 เขา ไปในการ คาํ นวณ AQI ดวย AQI : ดัชนีคณุ ภาพ ดชั นคี ณุ ภาพอากาศท่ีใชอยใู นประเทศไทยคํานวณโดย เทยี บจากมาตรฐานคุณภาพอากาศ ในบรรยากาศโดยท่ัวไปของสารมลพิษทางอากาศ 5 ประเภท

7 ดัชนคี ุณภาพอากาศทค่ี าํ นวณของสารมลพิษทางอากาศประเภทใด มคี า สูงสุดจะถูกใช เปน ดชั นีคณุ ภาพอากาศของวนั นัน้ อยากอยา งไรกต็ ามคา AQI เปนคา ทีไ่ มม ีหนว ย มาตรฐานคา ความเขม ขน ของ PM 2.5 แบง เปนคา เฉล่ียรายวนั ซง่ึ อยทู ี่ 50 ไมโครกรัมตอ ลกู บาศกเมตรและคา เฉลี่ยรายปอยทู ่ี 25 ไมโครลกู บาศกเ มตรแตอยางไร เรากไ็ มสามารถ นาํ ตวั เลขของคาเฉลย่ี รายชวั่ โมง รายวนั หรอื รายปม าเทยี บกนั ไดเ นอ่ื งจากสารแตล ะตวั มี ความอันตรายตางกนั คาเฉลี่ยท่ปี ลอดภัยหรือตา งกนั สาํ หรบั คนทีไ่ มรวู า เวลาไหนทีค่ ุณภาพอากาศเริม่ เปน อนั ตรายตอ สุขภาพ สามารตรวจเช็ค ดัชนคี ณุ ภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) ไดท เี่ ว็บไซตของกรมควบคมุ มลพิษ โดย ประเทศไทยแบงดัชนคี ณุ ภาพอากาศเปน 5 ระดบั ตงั้ แต 0 ถงึ 201 ขึ้นไป โดยใชสเี ปนตวั เปรยี บเทียบระดบั ของผลกระทบตอ สุขภาพ

8

9 สถานการณฝ นุ PM2.5 ขา วเรื่องฝุน PM2.5 เกนิ คามาตรฐาน สง ผลใหคณุ ภาพอากาศอยใู นระดับปานกลางถงึ เรมิ่ มี ผลกระทบตอสขุ ภาพ เปนขาวท่ีเกิดข้นึ บอยในระยะ 1-2 ปมานี้ และประเทศไทยมกั ถกู จัดอยใู น ลาํ ดบั ตนๆ ของเมอื งทีม่ ีคณุ ภาพอากาศแยท สี่ ดุ ในโลก โดยการจดั อนั ดับตามมาตรฐานของ ประเทศสหรฐั อเมริกา(USAQI) ซ่งึ สามารถดูขอ มูลนี้ไดจ ากแอปพลิเคชนั Air Visual แหลงกําเนดิ PM2.5 หลกั ๆ ในประเทศไทย มี 3 อยาง คือ รถยนต การเผาในที่โลงแจง และสภาพความกด อากาศต่าํ ซง่ึ วกิ ฤตฝุน PM2.5 เมื่อชว งเดอื นตุลาคม - พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2562 ทางหนว ยงานท่ี เก่ียวของ ไดแ ก กระทรวงคมนาคม สํานักงานตาํ รวจแหงชาตแิ ละนวัตกรรม กระทรวง อุตสาหกรรม กระ กรงุ เทพมหานคร กไ็ มไดนิ่งนอนใจ ไดข อความรวมมือลดการใชร ถยนตสว นตัว แตไ มไ ดผ ลท่ีดีนัก อยา งไรก็ตาม ในเดือนมกราคม พ.ศ. 2563 นายประลอง ดาํ รงไทย อธบิ ดกี รม ควบคมุ มลพษิ และหนวยงานทเี่ กี่ยวขอ งในการแกไขปญ หาฝุน PM2.5 ไดป ระชมุ ตดิ ตามความ กา วหนา \"การดาํ เนินงานตามแผนปฏบิ ัตกิ ารขบั เคลื่อนวาระแหงชาติ การแกไ ขปญ หาฝุนละออง\" พบวาการลดใชเชอื้ เพลงิ จากโรงงาน การเผาในท่โี ลง แจง ทาํ ใหฝ นุ PM2.5 ลดลง แตกย็ งั ตอ งเฝา ระวงั กันตอ ไป

10

11 มาตราการจากภาครัฐ ระหวา งท่ีเกดิ วกิ ฤตเรื่องฝุนประชาชนตา งๆตองหาวิธีชวยเหลอื ตนเองกันจา ละหวั่นเนือ่ งจาก กลัวภัยรา ยจากการสดู ดมฝนุ พษิ เขาไปสงผลใหหนา กาก N95 เกดิ การขาดตลาดอยางรนุ แรงซึ่ง การแกปญ หาดวยการแจกหนากากหรือการนาํ รถนํา้ มาฉดี บรเิ วณทม่ี ีการจราจรหนาแนน ถอื เปน การแกท ป่ี ลายเหตแุ ละผลทีไ่ ดอ าจจะไมนาพอใจนักเนื่องจากน้ําสามารถจบั ไดเ พียงฝนุ ละอองขนาดใหญเ ทา น้นั และนอกจากคาฝุนมาตรการจะยังคงเดิม แลว กย็ งั ทาํ ใหเกิดการสัญจร ทไ่ี มสะดวกในใจหลายทางเชนรถจักรยานยนตท่ใี ชไดในระหวางมีการฉีดนํ้าอาจเกดิ อุบตั ิเหตุ เนื่องจากทัศนวสิ ยั ทางการมองเหน็ ไมดีและถนนลน่ื หรอื เกดิ น้ําขงั ตามทางเดินเปนตน

12 อันที่จริงแลว นอกจากการพยายามชวยฉีดน้ําบรรเทาฝุน หนว ยงานรฐั ไดมกี ารหารอื กนั เพ่อื ออกมาจากการบรรเทาปญ หาฝนุ ละอองแบบระยะสั้นไดแ กตรวจจบั ควันดาํ อยางเขม งวด ปกตสิ ังหารรถดีเซลว่งิ หรือสัง่ หามประชาชนเผา ขยะ การแกป ญหาฝุนละอองPM2.5 ในระยะยาว เปลยี่ นน้าํ มนั รถยนต เปลย่ี นจากมาตรฐานยูโร 4 เปน ยโู ร 5 และยโู ร 6 ในทีส่ ดุ

13 จัดทาํ ผงั เมอื งบรู ณาการ นาํ ประเดน็ การลดมลพษิ ทางอากาศเขา ไปในกระบวนการจดั วางผงั เมอื ง เปลี่ยนรถขนสงเปนรถพลงั งานไฟฟา ขนสง มวลชนทุกคันทัง้ ของภาครัฐและเอกชนไม เปนรถทีใ่ ชพลังงานไฟฟา

14 สงเสริมการเดนิ ทางทไี่ มใชเครื่องยนต จดั ใหม ีระบบเปน MT ท่ใี ชงานไดจริงอํานวย ความสะดวกแกป ระชาชนจนเกิดการเปลีย่ นพฤตกิ รรมมาใชร ถทไ่ี มใชเครอ่ื งยนต จดั เกบ็ ภาษีสง่ิ แวดลอม เกบ็ ภาษีหรอื คาธรรมเนยี มส่ิงแวดลอ มตามหลักการผูกอ มลพิษเปนผูจายไดแกค าภาษีมลพษิ ใบอนญุ าตปลอ ยมลพิษ

15 มาตรการทีไ่ ดเ สนอในข้ันตน นเ้ี หมาะสาํ หรับการจัดการพ้นื ทข่ี องเมืองใหญเ ชนกรงุ เทพฯ เทา นัน้ เพราะในพ้นื ท่ีภูมิภาคอน่ื กจ็ ะตอ งการแกไขท่ีแตกตา งกนั ออกไปและถึงแมว า มาตรการเหลา น้จี ะยังไมสามารถใชง านไดอ ยา งเต็มท่แี ตหากทาํ ไดจริงเราก็จะสามารถลด ปญ หาฝุนในระยะยาวไดอ ยา งไรก็ตามทางภาครฐั ก็ไมควรนิง่ นอนใจและตอ งมกี ารควบคุม ปญ หาอยางตอ เนื่อง วธิ ีปอ งกันสําหรับประชาชน หลังจากที่เราไดทาํ ความรูจักฝุน ละอองขนาดจวิ๋ PM 2.5 รวมถึงการรบั มือของภาค รัฐไปแลว ในฐานะประชาชนเราก็ควรรวู ิธีการรบั มอื และปอ งกนั ฝุน เหลานีด้ ว ยเชนกัน หลายกิจกรรมในครวั เรอื นอาจเปน สาเหตขุ องการเกิดฝุนหรือมลพิษทางอากาศได การสูบบุหรกี่ ารจุดเทยี น การหงุ ตม ดวยถา นไมห รอื ฟน และกจิ กรรมตา งๆในสํานกั งาน การใชเ ครื่องถายเอกสารดังนนั้ การปอ งกันตวั เองแบบทันทว งที ในชว งทีเ่ กิดภาวะฝนุ คอื การสวมหนา กาก N95 โดยเฉพาะเมื่อเดินทางไปขา งนอกหรอื ตอ งทาํ กจิ กรรมกลางแจง เนือ่ งจากหนากาก N95 น้เี ปน หนา กากที่สามารถกรองฝุนขนาดจิ๋วไดอ ยางปลอดภัย

16 การปองกันระยะยาวทส่ี ามารถทาํ ไดง า ยๆ 1. การปรับปรงุ คณุ ภาพอากาศภายในที่พักอาศยั ตอ งมันตอ งมนั่ ใจวาภายในบานหรอื อาคาร มีการระบายอากาศและการทําความสะอาดอยา งสมํ่าเสมอ 2. ติดตัง้ อปุ กรณล ดฝุน ละอองภายในบานควรทําความเขา ใจหลกั การของอปุ กรณน น้ั ๆ เพ่อื การปอ งกนั ที่เหมาะสมรวมทั้ง การบาํ รงุ รักษาอุปกรณน ้นั อยา งถูกตองเชน การลางแผน กรองตามความถข่ี องการใชอุปกรณ

17 3. ปลูกตนไมเ พอ่ื ลดมลพษิ \"ปญหาฝุนละอองไมใชป ญหาทเ่ี พิง่ จะเกิดขน้ึ และไมใชปญหาทีจ่ ะหมดไปงา ยๆ ตราบใด ท่ียังมกี ารเผาผลาญเชื้อเพลงิ อยา งเกนิ จาํ เปน แตก าร นั้นกใ็ ชวาเราจะตองอยกู บั สภาพทไ่ี ม บรสิ ทุ ธิ์กันตลอดไป หากเราสามารถรว มมอื กันลดการกอมลพษิ ตอ สิง่ แวดลอ มไดอ ากาศดีๆก็ คงกลับมาในไมช า ”

อ้างองิ https://www.daikin.co.th/service-knowledge/pm-2-5/ https://thestandard.co/pm-2-5-environmental-nano-pollutants/