ใบความรู้

หนงั สอื รายวชิ า วทิ ยาการคำนาณ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 2 การออกแบบและเขยี นโปรแกรมอยา่ งงา่ ย เร่อื ง การเขียนผังงานออกแบบโปรแกรม กลุ่มสาระ การเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ระดบั ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖

ใบความรู้ เรอื่ ง การเขยี นผงั งานออกแบบโปรแกรม ผงั งานคืออะไร ความหมายของผังงาน ผังงาน (Flowchart) คอื ผงั งาน (Flowchart) คอื รูปภาพ (Image) หรือสัญลกั ษณ(์ Symbol) ทใ่ี ชเ้ ขยี นแทนขนั้ ตอน คำอธบิ าย ข้อความหรอื คำพูด ท่ีใชใ้ นอัลกอริทึม (Algorithm) เพราะการนำเสนอขน้ั ตอนของงานให้เข้าใจตรงกนั ระหว่าง ผู้เกีย่ วข้อง ด้วยคำพูด หรอื ข้อความ ทำไดย้ ากกวา่ เม่ือใชร้ ูปภาพ หรือสัญลกั ษณ์ ผังงานแบ่งได้ 2 ประเภท 1. ผงั งานระบบ (System Flowchart) คือ ผังงานที่แสดงข้นั ตอนการทำงานในระบบอยา่ งกว้างๆ แต่ไม่เจาะ ลงในระบบงานย่อย 2. ผงั งานโปรแกรม (Program Flowchart) คือ ผังงานทแ่ี สดงถึงขน้ั ตอนในการทำงานของโปรแกรมต้ังแตร่ ับ ขอ้ มลู คำนวณ จนถึงแสดงผลลพั ธ์ การเขียนผงั งาน ( Flowchart ) ผังงาน คือ การใชส้ ญั ลักษณ์รปู ภาพและลูกศรที่แสดงถงึ ข้นั ตอนการทำงานของโปรแกรมหรอื ระบบทีละ ขัน้ ตอน รวมไปถึงทิศทางการไหลของขอ้ มูลตั้งแต่แรกจนได้ผลลัพธ์ตามท่ีตอ้ งการ สญั ลักษณผ์ ังงาน

โครงสรา้ งของผังงาน ลกั ษณะโครงสรา้ งของผงั งาน ผังงานทั่วไปจะประกอบด้วยโครงสร้างพืน้ ฐาน 3 รูปแบบต่อไปน้ีคอื 1.โครงสร้างแบบเป็นลำดบั 2.โครงสร้างแบบมกี ารเลือก 3.โครงสร้างแบบทำซ้ำ โครงสรา้ งแบบเป็นลำดบั โครงสรา้ งแบบเปน็ ลำดับ ลกั ษณะนเี้ ปน็ โครงสร้างพ้ืนฐานของผังงาน และเป็นลกั ษณะข้ันตอนการทำงานทพ่ี บ มากท่สี ดุ คือทำงานทีละข้ันตอนลำดบั โครงสรา้ งแบบมีการเลือก โครงสร้างแบบมีการเลอื ก คือ การเลอื กทางออกในการเลือก มีทางออก 2 ทาง จะมสี ัญลักษณ์การตัดสินใจ คือ ใชห่ รือไม่ใช่ เทา่ นน้ั

โครงสร้างแบบทำซำ้ โครงสร้างการทำงานแบบทำซ้ำ จะทำงานแบบเดียวกันซำ้ ไปเร่ือย ๆ จนกวา่ เปน็ ไปตามเงื่อนไขหรือเง่ือนไข เปน็ จริง ทำงานอื่นตอ่ ไป หากเง่ือนไขเป็นเท็จจึงกจ็ ะทำซำ้ เรื่อยๆ ประโยชนข์ องผังงาน 1. แสดงลำดับข้นั ตอนการทำงานของโปรแกรม 2. ตรวจสอบความถกู ต้อง และแก้ไขโปรแกรมได้ง่ายเมอ่ื เกิดข้อผิดพลาด 3. การปรับปรงุ เปล่ยี นแปลง แกไ้ ข ทำได้อยา่ งสะดวกและรวดเรว็ 4. ทำใหผ้ ู้อืน่ สามารถศึกษาการทำงานของโปรแกรมได้อยา่ งงา่ ย และรวดเร็วมากข้ึน วิธีเขียนผงั งานทด่ี ี 1. ใชส้ ัญลักษณตามทกี่ ำหนด 2. ใชล้ ูกศรแสดงทิศทางการไหลของข้อมลู จากบนลงล่าง หรอื จากซา้ ยไปขวา 3. คำอธิบายในภาพสัญลักษณ์ผังงานควรสน้ั กะทดั รัด และเข้าใจง่าย 4. ทุกแผนภาพตอ้ งมลี ูกศรแสดงทิศทางเขา้ - ออก 5. ไม่ควรโยงเส้นเชือ่ มผงั งานท่ีอยู่ไกลมาก ๆ ควรใช้ สญั ลกั ษณ์จดุ เช่ือมต่อแทน

“มารว่ มอภิปรายกันเถอะ” นกั เรียนได้รับเงินไปโรงเรียน วันละ 100 บาท สำหรบั เลือกซ้ืออาหารและเครื่องดื่มเท่าน้ัน โดยคำนึงถึง หลักโภชนาการสารอาหารครบ 5 หมู่ ได้รับพลังงานที่เพียงพอและอิ่มท้อง โดยมีข้อจำกัดว่าอาหารแต่ละชิ้นจะ ไมม่ สี ารอาหารที่ครบถ้วนในช้นิ เดยี ว นักเรียนจำเป็นต้องพิจารณาเลือกซื้ออาหารหลายชิ้นประกอบกัน เพื่อให้ได้รับสารอาหารที่เพียงพอและ ครบถ้วน จากสถานการณ์ดังกล่าว ผงั งานแบบใดทำให้นักเรียนเลือกอาหารที่ได้รบั สารอาหารครบ 5 หมู่ได้อย่าง มีประสทิ ธิภาพมากท่ีสดุ แนวการอภิปราย เริม่ ตน้ การทำงาน 1 เรมิ่ ต้นการทำงาน 2 รวบรวมขอ้ มูลราคาและคุณค่าของอาหารทีส่ นใจ รวบรวมข้อมูลราคาและคณุ ค่ากองอาหารท่ี 3 ตัดสนิ ใจงบประมาณสำหรับซื้อสนิ คา้ ทีส่ นใจ สนใจ 3.1 ไม่ใช่ กลับไปทำข้อท่ี 2 อีกคร้ัง ไม่ใช่ ตดั สินใจงบประมาณ 3.2 ใช่ ไปซ้ืออาหารที่สนใจ 4 เลอื กซือ้ อาหารทีส่ นใจ ซ้ือสนิ คา้ ท่สี นใจ 5 ตดั สนิ ใจไดอ้ าหารได้คุณคา่ ครบถ้วนหรอื ไม่ 5.1ไม่ใช่ กลบั ไปทำขอ้ ท่ี 2 อีกครงั้ ใช่ 5.2 ใช่ ไปท่จี บการทำงาน 6 จบการทำงาน ตัดเสลนิ ใือจงกบปซระื้อมอาณาสหำหารับรซท้ือส่ีสนิ คน้าทใีส่ จนใจ ตดั สินใจได้อาหารไดค้ ุณค่า ไม่ใช่ ครบถ้วนหรอื ไม่ ใช่ จบการทำงาน

ระดมความคิด “ออกแบบผังงานกนั เถอะ” จากข้นั ตอนการเดนิ ทางมาเรยี น โดยมีการ วดั อณุ หภมู ิ ในการเข้าโรงเรยี นจากสถานการณ์โควิด 2019 โดยใหน้ กั เรียน ออกแบบผังงาน เทยี บ และอธิบายขั้นตอน แนวทารการระดมความคดิ 1 เริ่มตน้ การทำงาน 2 เดนิ ทางมาโรงเรียน ๓ วัดอุณหภมู ิ ๔ ตัดสนิ ใจ วดั อุณหภมู ิ น้อยกว่าหรือเท่ากนั ๓๗.๕ หรือไม่ ๔.1 ไมใ่ ช่ ทำข้อที่ 4.1.1 4.1.1 ต้องกลับบ้าน และไปต่อขั้นตอนขอ้ ที่ 6 จบการทำงาน ๔.2 ใช่ ทำตอ่ ข้ันตอนข้อที่ ๕ ๕ เขา้ โรงเรยี นได้ ทำต่อขน้ั ตอนข้อท่ี 6 จบการทำงาน 6 จบการทำงาน “บันทกึ การออกแบบผังงาน”

แบบฝึกหัด ใบงานท่ี 1 เร่อื ง การเขียนผังงานออกแบบโปรแกรม คำสงั่ ให้นักเรียนบอบขัน้ ตอนการทำงาน และเขียนผังงานจากสถานการณ์ที่กำหนดให้ (จากการจบั สลาก สถานการณ์ของสมาชกิ ในห้อง) 1. เขียนขน้ั ตอน………………………………………………………………………………………………………………………............ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….......................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….......................... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………..……………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………................................................. ๒. เขยี นผังงาน

แบบทดสอบ หนว่ ยการเรยี นรูท้ ี่ 2 แผนการจักการเรยี นรทู้ ี่ ๑ เร่อื ง การเขียนผงั งานออกแบบโปรแกรม คำช้ีแจง : ให้นกั เรยี นเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว 1. ข้อใดคอื ประโยชน์และความสำคัญของการออกแบบผังงานก่อนท่ีจะเขียนโปรแกรม (A) ก. เพอื่ ใชด้ ผู ลการทำงานของผังงาน ข. เพ่ือให้ผงั งานมคี วามซับซ้อนมากยง่ิ ขน้ึ ค. เพอื่ ใหเ้ ห็นลำดบั ขั้นการทำงานของกิจกรรมหรือโปรแกรม ง. เพอื่ ทดสอบการออกแบบโปรแกรมดว้ ยขอ้ ความและผังงาน 2 ใครนำผงั งานไปใช้ไดเ้ กดิ ประโยชน์สูงสุดในการทำงาน (P) ก. ดำเขียนผังงานเพื่อแสดงขั้นตอนการทำงานให้เป็นคูม่ ือในการทำงานท่ีชัดเจน ข. ฟา้ เขยี นผังงานให้มคี วามซับซ้อนเพือ่ เพม่ิ คุณภาพย่งิ ข้นึ ค. แดงให้พ่ที ำงานท่คี ณุ ครสู ั่งเพอื่ ลงขนั้ ตอนการทำงาน ง. ส้มเขียนผงั งานเพ่ือเป็นสญั ลกั ษณท์ ม่ี คี วามหมาย ๓. สัญลกั ษณต์ ่อไปนี้ ตรงกบั ข้อใด (K) ก. แสดงผลหน้าจอ ข. การประมวลผล ค. การเปรียบเทยี บตดั สินใจ ง. รบั ขอ้ มูลนำเข้าจากคยี ์บอร์ด ๔. สัญลักษณ์ตอ่ ไปน้ี ตรงกับข้อใด (K) ก. แสดงผลหน้าจอ ข. การประมวลผล ค. การเปรียบเทียบ ง. รบั ขอ้ มูลนำเขา้ จากคีย์บอรด์

5. กำหนดให้นกั เรียนได้รับเงินไปโรงเรยี นจากผ้ปู กกรอง วันละ 100 บาท สำหรบั เลอื กซ้ืออาหารและเครอ่ื งดม่ื เทา่ น้ัน โดยคำนึงถงึ หลักโภชนาการสารอาหารกรบ 5 หมู่ ไดร้ บั พลงั งานทเ่ี พยี งพอและอิ่มท้อง โดยมีข้อจำกัดวา่ อาหารชน้ิ ใดช้นิ หน่งึ จะไม่มสี ารอาหารท่คี รบถว้ นในชน้ิ เดยี ว ดงั น้ัน นักเรยี นจำเป็นตอ้ งพิจารณาเลอื กซ้อื อาหาร หลายชนิ ประกอบกัน โดยให้ซ้ือได้ทลี ะหน่งึ ช้ินเพอ่ื ใหร้ บั สารอาหารท่เี พยี งพอและกรบถว้ น จากสถานการ ดังกล่าว ผงั งานแบบใดทำให้นกั เรยี นเลือกอาหารทไ่ี ดร้ บั สารอาหารครบ 5 หมู่ไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพมากทีส่ ุด (P) เริ่มตน้ การทำงาน เริม่ ตน้ การทำงาน ก. ข. รวบรวมขอ้ มลู ราคาและคณุ ค่ากองอาหารท่ี รวบรวมขอ้ มลู ราคาและคุณค่ากองอาหารท่ี สนใจ ใช่ ตัดสินใจ ไมใ่ ช่ ตัดสินใจ งบประมาณ งบประมาณ ไม่ใช่ ใช่ ตดั สินใจงบประมาณสำหรบั ซื้อสนิ ค้าทสี่ นใจ ตดั เสลนิ อืใจงกบปซรื้อะมอาณาสหำหารบั รซทอ้ื ส่สีนิ คน้าทใสี่ จนใจ ตัดสินใจไดอ้ าหาร ใช่ ตดั สินใจไดอ้ าหาร ไม่ใช่ ครบถว้ นหรอื ไม่ ครบถว้ นหรอื ไม่ ไม่ใช่ ใช่ จบการทำงาน จบการทำงาน ค. เร่มิ ตน้ การทำงาน เรม่ิ ตน้ การทำงาน รวบรวมขอ้ มูลราคาและคณุ คา่ กองอาหารท่ี ง. ไม่ใช่ ตัดสินใจได้อาหาร ตัดสินใจงบประมาณสำหรบั ซอื้ สนิ ค้าทีส่ นใจ ครบถว้ นหรือไม่ ใช่ ตัดสนิ ใจ งบประมาณ ใช่ รวบรวมขอ้ มูลราคาและคุณคา่ กองอาหารท่ี ตัดสนิ ใจงบประมาณสำหรับซอ้ื สนิ ค้าทสี่ นใจ สนใจ ตดั สินใจ ไมใ่ ช่ ตัดสนิ ใจได้อาหาร งบประมาณ ครบถ้วนหรือไม่ ใช่ ใช่ จบการทำงาน จบการทำงาน