ปัญหาวิกฤตการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

Unit 5 : สถานการณ์ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดล้อมในทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลยี และโอเชียเนีย เอกสารประกอบการเรยี น by kru mink

สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง หนว่ ยท่ี 5 : สถานการณ์ด้านทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอ้ มในทวปี เอเชยี ทวปี ออสเตรเลียและโอเชียเนีย ประเดน็ ปญั หาจากปฏสิ มั พันธ์ ระหว่างสภาพแวดล้อมทาง กายภาพกับมนุษยท์ ่เี กิดข้นึ ใน ทวปี เอเชีย ทวีปออสเตรเลยี และ โอเชยี เนยี

ปญั หาทรพั ยากรดนิ เอเชีย ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลียและโอเชียเนียต่างมีปัญหาทรัพยากรดิน บางพื้นที่ทรัพยากรดินมีจากัด • เอเชยี เหนือ ดินมีความสมบรู ณ์เป็นทีร่ าบกว้างใหญ่ ใชด้ ินในการเพาะปลูกพืชอย่างต่อเนือ่ ง และ และในหลายพ้ืนที่ ดินมีคุณภาพไม่เหมาะสมในการใช้ประโยชน์ ใช้ท่ีดินไม่เหมาะสมและไม่ยั่งยืน ทาให้ การชะล้างดนิ ทาให้ดินเสอ่ื มโทรมลง พืน้ ทตี่ อนบนมีอากาศหนาวเย็นจัด ไมส่ ามารถใชป้ ระโยชน์ ดนิ สูญเสียความอุดมสมบูรณ์และความหลากหลายทางชีวภาพ ได้ • เอเชยี ตะวนั ออก เปน็ พื้นทีท่ าการเกษตรสาคัญ มีปญั หาการชะลา้ งพังทลายของดนิ เชน่ พ้นื ที่ดนิ ตะกอนพัดพาโดยลมในจนี สภาพดินถกู กดั เซาะและพงั ทลายโดยน้า ออสเตรเลยี และโอเชียเนีย ความแห้งแลง้ และการเสอื่ มสภาพของหน้าดิน • ออสเตรเลยี พนื้ ทีส่ ว่ นใหญเ่ ปน็ เขตแหง้ แลง้ ทุรกันดาร ปญั หาดินท่พี บ เชน่ การกัดกรอ่ นและการ พังทลายของดนิ การกดั เซาะชายฝ่ัง ดินเปน็ กรด พบในพนื้ ทร่ี ฐั นวิ เซาท์เวลส์ รัฐวกิ ตอเรยี และ รฐั แทสเมเนยี • หมู่เกาะโอเชียเนีย ดนิ มคี วามอดุ มสมบรู ณจ์ ากการผพุ ังของหนิ ภเู ขาไฟ แต่มพี ื้นทนี่ อ้ ย ในขณะที่ นิวซแี ลนดต์ ้องเผชญิ กบั ปญั หาการพงั ทลายของดิน เน่อื งจากสภาพภมู ปิ ระเทศทเ่ี ป็นเนินเขา การ ทาฟาร์มและปศุสตั ว์

ปญั หาทรพั ยากรน้า เอเชีย ทวีปเอเชีย ทวีปออสเตรเลยี และโอเชยี เนีย มปี ัญหาทรพั ยากรน้าทแี่ ตกต่างกนั บางพนื้ ท่ีมีนา้ จืดไม่ • เอเชยี ตะวนั ออก เอเชียกลาง และเอเชียตะวนั ตกเฉียงใต้ ในฤดแู ล้งจะขาดน้าฝนเพ่อื การเกษตร เพยี งพอ บางพื้นที่มปี ัญหาน้ามากเกินไปจนเกดิ ปัญหาน้าทว่ มและปัญหานา้ เสยี ปญั หาดงั กล่าวเกิดจาก อุตสาหกรรม และการอปุ โภคบรโิ ภค ทาใหต้ อ้ งใช้นา้ ผิวดนิ และน้าใต้ดนิ เพม่ิ มากขนึ้ ความต้องการใช้น้าในกจิ กรรมต่าง ๆ เพม่ิ สงู ข้ึน การขาดแผนการใช้นา้ ที่รัดกุมและเหมาะสม รวมท้ัง แหล่งนา้ มสี ภาพเส่ือมโทรม เนา่ เสยี และขาดคุณภาพ • เอเชยี ใต้และเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต้ มกั เกิดปญั หาอทุ กภัยจากพายหุ มนุ เขตรอ้ น รวมท้งั การ จัดการน้าทไ่ี ม่มปี ระสิทธิภาพ สภาพนา้ เน่าเสยี จากการทงิ ขยะมลู ฝอยลงแม่นา้ ล้าคลอง ออสเตรเลยี และโอเชยี เนีย อทุ กภยั เป็นปญั หาท่สี ่งผลกระทบตอ่ ประชาชนจ้านวนมาก • ออสเตรเลยี มีปัญหาขาดแคลนนา้ จืด เชน่ ใน พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๔๖ ประสบกบั ปญั หาแห้งแลง้ รุนแรง จนมกี ารออกกฎให้ใช้นา้ อยา่ งเครง่ ครดั ส่งผลใหน้ ักวิจยั ไดพ้ ฒั นาระบบนา้ จดื จากน้าทะเล ที่เป็นมิตรต่อสิง่ แวดลอ้ ม เพอ่ื บรรเทาปัญหานา้ จืดขาดแคลน • หม่เู กาะโอเชยี เนีย มปี ริมาณฝนตกชกุ แต่ไมส่ ามารถสร้างแหล่งกักเก็บนา้ ไว้ ใช้ ในชว่ งขาดแคลน เชน่ ปรากฏการณล์ านีญาในประเทศตูวาลู ทาให้ฝนขาดช่วงนานหลายเดือน รฐั บาลออสเตรเลีย ต้องซอ่ มแซมโรงกรองน้าทะเล ใหส้ ามารถกรองนา้ ทะเลใหเ้ ป็นน้าจดื ใช้อปุ โภคบรโิ ภคได้

ปญั หาทรัพยากรปา่ ไมแ้ ละสัตว์ป่า เอเชีย ทรัพยากรป่าไมม้ ปี ระโยชนท์ ัง้ ทางตรงและทางออ้ มแกม่ นุษย์ ช่วยควบคมุ ให้อากาศอยใู่ นสภาพปกติ • เอเชยี ตะวนั ออกและเอเชียตะวนั ตกเฉยี งใต้ ในเขตพนื้ ทที่ ะเลทรายมปี ่าไม้น้อย ในบางพนื้ ที่มี รักษาตน้ นา้ ลาธาร พันธ์ไุ ม้ และสัตว์ปา่ เป็นทพี่ ักผ่อนหย่อนใจ ปจั จุบนั ป่าไมใ้ นทวปี เอเชยี การปลูกต้นไม้เข้าไปในเขตทะเลทราย ทวีปออสเตรเลียและโอเชียเนยี ลดลงอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะปา่ เขตร้อนทีถ่ ูกนาไปใช้เพอ่ื การเกษตร ทงุ่ หญา้ เลี้ยงสตั ว์ หรอื ใชเ้ พ่ือกิจกรรมอน่ื ๆ ทาใหเ้ กดิ พนื้ ทีป่ า่ เส่อื มโทรม • เอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พน้ื ทป่ี า่ ไม้ลดจานวนลงทุกปี จากการบกุ รุกเพ่ือการเกษตร อตุ สาหกรรมป่าไม้ และจากไฟป่าในช่วงทม่ี อี ากาศแห้ง ทาใหเ้ กดิ ปัญหาหมอกควันขา้ มพรมแดน โดยเฉพาะการเผาป่าเพอื่ ปลูกปาลม์ น้ามันในอนิ โดนเี ซยี การเผาพืช และป่าไม้ ในเมยี นมา สภาพป่าไมถ้ ูกทา้ ลายเพ่ือใช้ในกิจกรรมตา่ งๆ ออสเตรเลยี และโอเชียเนยี ไฟป่า เป็นสาเหตสุ า้ คญั ท่ีท้าให้พนื ทป่ี ่าไมล้ ดลง • ออสเตรเลีย มีสภาพภูมิประเทศที่แห้งแลง้ เกดิ ไฟปา่ อยา่ งรนุ แรงเกือบทกุ ปี สง่ ผลกระทบโดยตรง ตอ่ พนื้ ท่ีปา่ ที่ลดลง พืชพรรณไดร้ ับความเสยี หาย สตั ว์ป่าได้รบั บาดเจบ็ หรอื ล้มตาย ไมม่ ีแหล่ง อาศยั หรืออาหาร ทาใหส้ ูญเสียความหลากหลายและระบบนเิ วศ • หม่เู กาะโพลินีเซยี หลายประเทศพื้นท่ีปา่ ไมล้ ดลงมาก มกี ารทาลายปา่ เพอ่ื การเกษตร จงึ ทาให้ สตั วป์ ่าหลายชนดิ และพนั ธพุ์ ืชหายาก เชน่ สน ปรง ถกู เผาจนเกอื บสญู พนั ธุ์ ส่วนนวิ ซีแลนด์ ประสบกบั ปญั หาการตัดไมท้ าลายป่า เสี่ยงต่อการสูญพันธ์สุ ัตวป์ ่าและพืชประจาถนิ่ บางชนิด

ปญั หาทรพั ยากรแร่และพลังงาน เอเชีย แหลง่ แรแ่ ละพลังงานท่ีสาคัญของโลกอยใู่ นทวีปเอเชยี เชน่ ถา่ นหนิ มีมากในรัสเซยี จนี และอินเดยี แกส๊ • เอเชยี ตะวันออก ทาเหมืองถ่านหินและเหมืองโลหะ ทาให้สภาพภูมปิ ระเทศเปลย่ี นแปลงไป ธรรมชาติมีมากในรสั เซยี และตะวนั ออกกลาง น้ามนั ดบิ มมี ากในอิหร่าน ซาอดุ อี าระเบยี อริ ัก คูเวต และ เกิดการชะลา้ งพงั ทลายของดิน ตะกอน และสารโลหะหนักไหลลงสู่ดนิ และแหล่งน้า สง่ ผลกระทบ ประเทศอนื่ ๆ ในตะวนั ออกกลาง การผลิตและการใชแ้ รแ่ ละพลังงานท่ีเพิม่ สงู ขึน้ ได้สง่ ผลกระทบต่อ ต่อสุขภาพ ส่ิงแวดลอ้ มมากขึน้ • เอเชยี ใตแ้ ละเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ การทาเหมอื งแรโ่ ลหะ เหมอื งถ่านหนิ ส่งผลต่อพื้นทีป่ ่าไม้ และทด่ี นิ เกษตรกรรม ทาใหเ้ กดิ มลพษิ จากสารโลหะหนกั ลงสแู่ หล่งนา้ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ ออสเตรเลยี และโอเชยี เนยี • ออสเตรเลยี เกิดเหตกุ ารณไ์ ฟฟา้ ดับคร้งั ใหญใ่ นชว่ งปลาย พ.ศ. ๒๕๕๙ และจากนโยบายการ แก้ปญั หาดา้ นสภาพภมู ิอากาศ รฐั วิกตอเรียประกาศจะปิดโรงงานไฟฟา้ ถา่ นหิน อาจกอ่ ใหเ้ กิด ความเสี่ยงต่อการมไี ฟฟ้าไม่พอใชใ้ นชว่ งทม่ี ีความต้องการสูง • หมู่เกาะโอเชียเนยี ประเทศหม่เู กาะขนาดเลก็ จะมีทรัพยากรแรป่ ริมาณนอ้ ย ในขณะท่ีนิวซีแลนด์ มีทรพั ยากรพลงั งานคอ่ นข้างอุดมสมบรู ณ์ แตก่ ็ใหค้ วามสาคญั กบั การใชพ้ ลังงานทดแทนสาหรบั ใช้ ผลติ ไฟฟา้ ภายในประเทศ การทา้ เหมอื งแร่ทกุ ประเภททา้ ให้เกดิ ผลกระทบตอ่ ส่ิงแวดลอ้ มและสขุ ภาพของประชาชน

ปัญหามลพิษ เอเชีย ปัญหามลพิษเกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ • เอเชยี ตะวันออก ปัญหามลพษิ เกิดขึ้นมากในเมืองใหญ่ จากการพัฒนาอุตสาหกรรมอย่างตอ่ เนอ่ื ง แ ล ะ ก่ อ ใ ห้ เ กิ ด ค ว า ม เ ส่ื อ ม โ ท ร ม แ ก่ ส่งผลใหเ้ อเชยี ตะวันออกเป็นแหล่งกาเนิดมลพษิ ทีใ่ หญ่ที่สุดแห่งหน่ึงของโลก ทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม ปัจจัย ส้าคัญที่ส่งผลให้เกิดปัญหามลพิษในทวีป • เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ ประสบกบั ปญั หาหมอกควนั จากไฟป่า ซึ่งเกิดจากการเผาปา่ เพื่อใช้ เอเชีย ทวีปออสเตรเลียและโอเชียเนีย พ้ืนที่สาหรับปลกู ปาล์มนา้ มนั ได้แก่ การเพิ่มจ้านวนของประชากร ก า ร ข ย า ย ตั ว ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ออสเตรเลยี และโอเชียเนยี ความก้าวหน้าทางดา้ นเทคโนโลยี รวมทัง การขาดความรู้ความเขา้ ใจของประชาชน • ออสเตรเลีย กิจกรรมต่างๆ ของมนุษย์ส่งผลกระทบต่อสภาพแวดลอ้ ม ปญั หาที่สาคญั คอื มลพิษ ทางทะเล ซึ่งเปน็ ผลมาจากการใช้ปุย๋ และสารเคมี และการทงิ้ ขยะอุตสาหกรรมลงทะเล ส่งผลให้ มลพิษที่เกดิ ขนึ ในสงิ่ แวดลอ้ มแบง่ เป็น ๓ ดา้ น ไดแ้ ก่ เกดิ ปัญหาปะการังฟอกขาว • โอเชยี เนยี หมเู่ กาะตา่ งๆ ในโอเชียเนยี ประสบกบั ปญั หาขยะพลาสติกพัดขึน้ สูช่ ายหาดตา่ ง ๆ ปจั จุบนั มีการประเมินว่ามพี ลาสตกิ ราว ๕ ล้านล้านชน้ิ ไหลวนอยูบ่ นพ้นื ผิวมหาสมุทรทว่ั โลก มลพิษทางอากาศ มลพิษทางน้า มลพิษทางดิน

การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม การจดั การทรพั ยากรและ ส่งิ แวดลอ้ มในทวีปเอเชีย ทวปี ออสเตรเลียและโอเชียเนีย อยา่ งย่ังยืน

หลกั การจดั การทรัพยากรธรรมชาติและสงิ่ แวดล้อม การสารวจเพ่มิ เตมิ การถนอมรักษา เป็นการคน้ หาทรัพยากรทย่ี ังเหลอื อยู่ เป็นการจดั การใหค้ งสภาพเดมิ หรือคดิ คน้ กรรมวธิ เี ทคโนโลยีใหม่ๆ ในการเพม่ิ การฟนื้ ฟู ปรมิ าณทรัพยากร เป็นการทาให้ทรัพยากรกลับคนื สูส่ ภาพเดิม การใชส้ ง่ิ อ่นื ทดแทน หรือเกือบคงเดมิ เปน็ การนาวัสดุชนดิ หนึง่ มาใช้แทนอกี ชนดิ หนง่ึ การนามาใชใ้ หม่ การเพมิ่ ประสิทธภิ าพการใช้งาน เป็นการนาทรพั ยากรบางชนิดนากลบั มาใช้ใหมไ่ ด้ เปน็ การใชท้ รัพยากรบางชนดิ ใหม้ ปี ระโยชนม์ ากกวา่ เดิม

ความร่วมมือทางสง่ิ แวดล้อมระหว่างประเทศ พธิ สี ารมอนทรีออล อนุสญั ญาบาเซลิ อนสุ ญั ญาวา่ วา่ ดว้ ยสารทาลายชนั้ บรรยากาศโอโซน ด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ (CBD) เพอื่ ลดความเส่ยี งความเสียหายทจี่ ะเกดิ ขนึ้ กบั มนษุ ย์ เพือ่ เลิกใชส้ ารเคมีกลุ่มคลอโรฟลอู อโรคาร์บอน (CFCs) และสิง่ แวดล้อมจากการขนย้ายกากสารอันตราย เพอ่ื ให้ประเทศต่างๆ ยอมรับวิธีการอนุรักษค์ วามหลากหลาย และสารเคมอี ่นื ๆ ทที่ าลายชัน้ โอโซน ชนดิ พนั ธุข์ องส่งิ มีชีวิต การแบง่ ปนั ผลตอบแทน และกาจัดของเสียอนั ตรายข้ามประเทศ สาเหตขุ องภาวะเรอื นกระจกท่ีทาให้โลกร้อนขน้ึ อยา่ งเป็นธรรมและเท่าเทยี มกนั จากการใช้ประโยชน์ อนุสัญญาสหประชาชาติวา่ ดว้ ย อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหวา่ งประเทศ ซ่ึงชนดิ ของพันธ์สุ ัตว์ การเปลยี่ นแปลงสภาพภมู อิ ากาศ และพชื ป่าท่ใี กลส้ ูญพนั ธุ์ (CITES) (UNFCCC) เพอื่ ควบคมุ การค้าสตั ว์ป่าและพืชปา่ ทใี่ กล้สญู พันธุ์ เพื่อรักษาเสถียรภาพของการปลอ่ ยแกส๊ เรือนกระจก รวมทั้งผลติ ภณั ฑ์จากสัตว์ปา่ และพืชป่า ออกไปในบรรยากาศ เพ่อื ไมใ่ หส้ ง่ ผลเสียต่อสภาวะอากาศโลก

วัฏจักรการจดั การน้าของสงิ คโปร์ น้าฝน กลนั่ นา้ ทะเล นา้ ทะเล การจัดการนา้ จากพายฝุ น ปรับสภาพน้าทใี่ ช้แล้ว เก็บนา้ ฝนไว้ในคลองระบายน้าและอ่างเก็บนา้ น้าสะอาด รวมน้าทใ่ี ช้แล้ว ปรบั สภาพนา้ ใหส้ ามารถดืม่ ได้ การใช้น้าในครวั เรอื นและโรงงาน

ขอบคุณ