มะเร็งท่อน้ำดี

โรงเรียนชมุ ชนบา้ นคาชะอี |

โรคมะเร็งท่อนำ้ ดี โรคมะเร็งทอ่ นาดเี ป็นสาเหตุการตายอนั ดับต้น ๆ ของโรคมะเร็งทุกชนดิ ในประเทศ ไทย พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ โดยพบในผู้ชาย 135 คน ต่อ ประชากร 100,000 คน และในผู้หญิง 48 คนต่อประชากร 100,000 คนซึ่งเป็น อบุ ัติการณท์ ส่ี ูงทส่ี ุดในโลก ในแต่ละปีมผี ้ปู ่วยชาวอีสานเสยี ชีวิต ด้วยโรคมะเร็ง ทอ่ นาดรี าว ๆ 14,000 คน ผปู้ ่วยโรคมะเร็งทอ่ นาดีจะมาพบแพทย์เม่ือมีอาการ ทาให้ช้าเกิน กว่าจะแก้ไขได้ทันท่วงที หากผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อนาดี ได้รับการวินิจฉัยตังแต่ระยะเริ่มแรก ซึง่ ยงั ไมม่ อี าการใด ๆ ปรากฏ จะมโี อกาสหายจากโรคได้มากกวา่ ปลอ่ ยให้มา พบแพทยเ์ มอื่ โรคอยใู่ นระยะลุกลาม ผู้ปว่ ยเปน็ ตวั เหลอื ง ตาเหลือง จงึ มาหาหมอ โรคมะเร็งท่อนาดี หรือช่ือทางการแพทย์คือ Cholangiocarcinoma เป็น มะเร็งท่ีอยู่บริเวณเย่ือบุผนังของท่อทางเดินนาดีใ นภาคอีสานมีสาเหตุหลักคือ เกิดจากการติดพยาธิใบไม้ตับชนิด Opisthorchis viverrini ซ่ึงเป็นตัวปรสิตท่ีพบในปลา นาจืดชนิดมีเกล็ด เช่น ปลาตะเพียน ปลาขาว ปลาสร้อย ปลากะสูบ ปลาแม่สะแด้ง ปลาซิว ปลาแก้มชา ปลาขาวนา เป็นต้น ปลาเหล่านี หาได้ท่ัวไปตามแหล่งนาในภาค ตะวันออก เฉียงเหนือ เม่อื คนรับประทานปลานาจืดเหล่านีแบบสกุ ๆ ดิบ ๆ เช่น ทาเป็น ก้อยปลาดิบ ลาบปลาดิบ ปลาส้ม ปลาร้าท่ีหมักไม่เกิน 1 สัปดาห์โดยตัวอ่อนของพยาธิ สามารถไชเข้าไปเจริญเติบโตอยู่ในท่อนาดี และมีชีวิตอยู่ได้นานถึง 20 ปี และจะทาให้ เกดิ การอักเสบเรอื รงั ในท่อนาดีและเกิดเป็นมะเร็งทอ่ นาดีในที่สุดอย่างไรก็ตาม เม่อื เกิดการ ติดเชือ เราจะยังไม่ได้เป็นมะเร็งในทันที แต่กระบวนการก่อมะเร็งที่บริเวณท่อนาดีในตับ จะใช้เวลาอย่างน้อย 20-30 ปี จึงจะตรวจพบก้อนเนือร้าย ดังนันชาวบ้านจึงมักไม่ตะ หนักที่จะเลิกนิสัยการบริโภคปลาดิบ และซาร้ายยังใช้วิธีกินยาถ่ายพยาธิเอา ทาให้มี พฤติกรรมแบบตดิ พยาธซิ าซาก สง่ ผลใหเ้ กิดภาวะอกั เสบแบบเรือรัง ซ่ึงเปน็ สาเหตุหลักของ การเกิดมะเรง็ ทอ่ นาดี โรงเรยี นชมุ ชนบา้ นคาชะอี |

ดังนันโรคมะเร็งท่อนาดีท่ีเกิดจากการติดเชือพยาธิใบไม้ตับ จึงจัดเป็น มะเร็งกลุ่มท่ปี ้องกนั ได้ และรักษาหาย หากแพทย์สามารถวินิจฉัยได้ตังแต่ระยะเร่ิมต้น ที่ผู้ปว่ ยยังไม่ปรากฎอาการแสดงออกโดยยุทธศาสตรก์ ารควบคุมโรคทส่ี าคญั คอื ตอ้ งมี กระบวนการค้นหากลุ่มเส่ียงต่อโรคมะเร็งท่อนาดี น่ันคือ ผู้ที่อายุ 40 ปีขึนไป มี ประวัติกินปลานาจืดสุก ๆ ดิบ ๆ หรือมีประวัติการติดพยาธิใบไม้ตับ แล้ว นาบุคคล เหล่านีมาลงทะเบียนเป็นกลุ่มเส่ียง เก็บไว้ในฐานข้อมูลที่เรียกว่า Isan Cohort กลุ่ม เสี่ยงดังกล่าว จะถูกเรียกมาตรวจคัดกรองด้วยการทาอัลตราซาวด์ บริเวณตับ ซ่ึง จะพบรอยโรคท่ีทางการแพทย์เรียกว่า periductal fibrosis หมายถึง การเป็นพังผืด รอบท่อทางเดินนาดี เนื่องจากมีการติดเชือพยาธิแบบเรือรังยาวนาน ซ่ึงหากพบรอย โรคนี เรียกว่ากลุ่มเส่ียงสูง ก็จะใช้เป็นตัวชีวัดการพัฒนาเป็นมะเร็งท่อนาดีไดว้ ิธหี น่ึง และแพทย์ควรเฝ้าระวังติดตามกลุ่มเสี่ยงสูงนี ด้วยการทาอัลตร้าซาวด์ซาทุกๆ 6 เดอื น กจ็ ะทาให้มโี อกาสตรวจพบมะเรง็ ระยะเริ่มต้นได้การรักษาโรคมะเรง็ ท่อนาดีใน ระยะเร่มิ ต้น สามารถรักษาใหห้ ายขาดได้ ถึง 90 % โรงเรียนชุมชนบ้านคาชะอี |

วิธีการรักษาท่ีมีประสิทธิผลดีที่สุดในปัจจุบัน ได้แก่การผ่าตัด ซึ่งจะทาโดย ศัลยแพทย์ผู้เช่ียวชาญ ด้านโรคตับและทางเดินนาดีโรงพยาบาลท่ีรับรักษา ผู้ป่วย มะเร็งท่อนาดี ได้แก่ โรงพยาบาลศรีนครินทร์มหาวิทยาลัยขอนแก่น โรงพยาบาลศนู ย์ ขอนแก่น โรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ และ โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี เป็นต้น ปัจจุบันนีพบว่า แพทย์สามารถรักษาผู้ป่วย มะเร็งท่อนาดีให้หายขาดไดถ้ ึง 45 % สาหรับผู้ป่วยมะเร็งท่อนาดีที่อยู่ในระยะลุกลาม ไม่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัด จะได้รับการรักษาแบบประคับประคอง จวบจนวาระ สุดทา้ ยของชีวิต โรงเรียนชมุ ชนบา้ นคาชะอี |