มะเร็งท่อน้ำดี

โรงเรียนชุมชนบ้านค าชะอี |

โรคมะเร็งท่อน ้ำดี โรคมะเร็งท่อน าดีเป็นสาเหตุการตายอันดับต้น ๆ ของโรคมะเร็งทุกชนิดในประเทศ ไทย พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศ โดยพบในผู้ชาย 135 คน ต่อ ประชากร 100,000 คน และในผู้หญิง 48 คนต่อประชากร 100,000 คนซึ่งเป็น อุบัติการณ์ที่สูงที่สุดในโลก ในแต่ละปีมีผู้ป่วยชาวอีสานเสียชีวิต ด้วยโรคมะเร็ง ท่อน าดีราว ๆ 14,000 คน ผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน าดีจะมาพบแพทย์เมื่อมีอาการ ท าให้ช้าเกิน กว่าจะแก้ไขได้ทันท่วงที หากผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน าดี ได้รับการวินิจฉัยตั งแต่ระยะเริ่มแรก ซึ่งยังไม่มีอาการใด ๆ ปรากฏ จะมีโอกาสหายจากโรคได้มากกว่าปล่อยให้มา พบแพทย์เมื่อ โรคอยู่ในระยะลุกลาม ผู้ป่วยเป็นตัวเหลือง ตาเหลือง จึงมาหาหมอ โรคมะเร็งท่อน าดี หรือชื่อทางการแพทย์คือ Cholangiocarcinoma เป็น มะเร็งที่อยู่บริเวณเยื่อบุผนังของท่อทางเดินน าดีใ นภาคอีสานมีสาเหตุหลักคือ เกิดจากการติดพยาธิใบไม้ตับชนิด Opisthorchis viverrini ซึ่งเป็นตัวปรสิตที่พบในปลา น าจืดชนิดมีเกล็ด เช่น ปลาตะเพียน ปลาขาว ปลาสร้อย ปลากะสูบ ปลาแม่สะแด้ง ปลาซิว ปลาแก้มช า ปลาขาวนา เป็นต้น ปลาเหล่านี หาได้ทั่วไปตามแหล่งน าในภาค ตะวันออก เฉียงเหนือ เมื่อคนรับประทานปลาน าจืดเหล่านี แบบสุก ๆ ดิบ ๆ เช่น ท าเป็น ก้อยปลาดิบ ลาบปลาดิบ ปลาส้ม ปลาร้าที่หมักไม่เกิน 1 สัปดาห์โดยตัวอ่อนของพยาธิ สามารถไชเข้าไปเจริญเติบโตอยู่ในท่อน าดี และมีชีวิตอยู่ได้นานถึง 20 ปี และจะท าให้ เกิดการอักเสบเรื อรังในท่อน าดีและเกิดเป็นมะเร็งท่อน าดีในที่สุดอย่างไรก็ตาม เมื่อเกิดการ ติดเชื อ เราจะยังไม่ได้เป็นมะเร็งในทันที แต่กระบวนการก่อมะเร็งที่บริเวณท่อน าดีในตับ จะใช้เวลาอย่างน้อย 20-30 ปี จึงจะตรวจพบก้อนเนื อร้าย ดังนั นชาวบ้านจึงมักไม่ตะ หนักที่จะเลิกนิสัยการบริโภคปลาดิบ และซ าร้ายยังใช้วิธีกินยาถ่ายพยาธิเอา ท าให้มี พฤติกรรมแบบติดพยาธิซ าซาก ส่งผลให้เกิดภาวะอักเสบแบบเรื อรัง ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของ การเกิดมะเร็งท่อน าดี โรงเรียนชุมชนบ้านค าชะอี |

ดังนั นโรคมะเร็งท่อน าดีที่เกิดจากการติดเชื อพยาธิใบไม้ตับ จึงจัดเป็น มะเร็งกลุ่มที่ป้องกันได้ และรักษาหาย หากแพทย์สามารถวินิจฉัยได้ตั งแต่ระยะเริ่มต้น ที่ผู้ป่วยยังไม่ปรากฎอาการแสดงออกโดยยุทธศาสตร์การควบคุมโรคที่ส าคัญคือ ต้องมี กระบวนการค้นหากลุ่มเสี่ยงต่อโรคมะเร็งท่อน าดี นั่นคือ ผู้ที่อายุ 40 ปีขึ นไป มี ประวัติกินปลาน าจืดสุก ๆ ดิบ ๆ หรือมีประวัติการติดพยาธิใบไม้ตับ แล้ว น าบุคคล เหล่านี มาลงทะเบียนเป็นกลุ่มเสี่ยง เก็บไว้ในฐานข้อมูลที่เรียกว่า Isan Cohort กลุ่ม เสี่ยงดังกล่าว จะถูกเรียกมาตรวจคัดกรองด้วยการท าอัลตราซาวด์ บริเวณตับ ซึ่ง จะพบรอยโรคที่ทางการแพทย์เรียกว่า periductal fibrosis หมายถึง การเป็นพังผืด รอบท่อทางเดินน าดี เนื่องจากมีการติดเชื อพยาธิแบบเรื อรังยาวนาน ซึ่งหากพบรอย โรคนี เรียกว่ากลุ่มเสี่ยงสูง ก็จะใช้เป็นตัวชี วัดการพัฒนาเป็นมะเร็งท่อน าดีได้วิธีหนึ่ง และแพทย์ควรเฝ้าระวังติดตามกลุ่มเสี่ยงสูงนี ด้วยการท าอัลตร้าซาวด์ซ าทุกๆ 6 เดือน ก็จะท าให้มีโอกาสตรวจพบมะเร็งระยะเริ่มต้นได้การรักษาโรคมะเร็ง ท่อน าดีใน ระยะเริ่มต้น สามารถรักษาให้หายขาดได้ ถึง 90 % โรงเรียนชุมชนบ้านค าชะอี |

วิธีการรักษาที่มีประสิทธิผลดีที่สุดในปัจจุบัน ได้แก่การผ่าตัด ซึ่งจะท าโดย ศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ด้านโรคตับและทางเดินน าดีโรงพยาบาลที่รับรักษา ผู้ป่วย มะเร็งท่อน าดี ได้แก่ โรงพยาบาลศรีนครินทร์มหาวิทยาลัยขอนแก่น โรงพยาบาลศูนย์ ขอนแก่น โรงพยาบาลมะเร็งอุดรธานี โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ และ โรงพยาบาลมะเร็งอุบลราชธานี เป็นต้น ปัจจุบันนี พบว่า แพทย์สามารถรักษาผู้ป่วย มะเร็งท่อน าดีให้หายขาดได้ถึง 45 % ส าหรับผู้ป่วยมะเร็งท่อน าดีที่อยู่ในระยะลุกลาม ไม่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัด จะได้รับการรักษาแบบประคับประคอง จวบจนวาระ สุดท้ายของชีวิต โรงเรียนชุมชนบ้านค าชะอี |