21 ยี่หร่า ประโยชน์และสรรพคุณของยี่หร่า

กศน.อาเภอชะอวด มาอา่ นซิว่า พชื ผกั สมุนไพร ที่ ครู กศน.อาเภอชะอวด ปลกู มี สรรพคุณ และประโยชนอ์ ะไรบ้าง

ย่ีหรา่ ยห่ี รา่ ชอื่ สามญั Tree basil, Clove basil, Shrubby basil, African basil, Wild basil, Kawawya, Caraway friut, Caraway seed, Kummel, Caraway ย่ีหร่า ชือ่ วทิ ยาศาสตร์ Ocimum gratissimum L. จัดอยู่ในวงศ์กะเพรา (LAMIACEAE หรอื LABIATAE) สมุนไพรยี่หรา่ มชี อ่ื ทอ้ งถิ่นอ่นื ๆ วา่

ย่หี ร่า กะเพราญวณ (กรุงเทพมหานคร) จนั ทร์หอม เนียม (เชยี งใหม่) จันทร์ขไี้ ก่ เนียมตน้ (แมฮ่ อ่ งสอน) สะหลีดี (กะเหรีย่ ง-แมฮ่ อ่ งสอน) หอมปอ้ ม (ภาคเหนอื ) โหระพาช้าง กะเพราควาย (ภาคกลาง) หร่า (ภาคใต)้ เปน็ ตน้ ทาความเขา้ ใจกนั สกั นดิ ! หากพูดถงึ ยีห่ ร่า ตามพจนานกุ รม สตั ว์และพชื ในเมืองเมืองไทย (วทิ ย์ เทีย่ งบรู ณธรรม) ระบุไว้วา่ ย่หี ร่าจะมีอยดู่ ้วยกนั 2 ชนิด ชนิดแรกกค็ อื ยห่ี ร่าชนิดทีม่ ีชือ่ เรยี กอกี ช่อื ว่า “เทยี นขาว” มี ช่ือวทิ ยาศาสตร์วา่ Cuminum cyminum L. และจดั อย่ใู นวงศผ์ กั ชี (APIACEAE) มีถ่ินกาเนดิ ในแถบทะเลเมดเิ ตอร์เรเนยี น ประเทศ อินเดีย และประเทศจนี ยี่หรา่ ชนดิ น้ีก็คือผลแห้งทีเ่ รานามาใช้เป็น เคร่อื งเทศและยาหอม (ไมใ่ ชย่ ี่หรา่ ทก่ี นิ ใบครบั ) ชนดิ ทสี่ อง ยี่หร่าชนิดท่ีมีชอ่ื ไทยหลายช่ือ เชน่ จนั ทรห์ อม เนยี มตน้ เนียม กะเพราญวน โหระพาช้าง เปน็ ตน้ ซง่ึ ช่อื ภาษาองั กฤษกค็ อื Shrubby basil โดยมีชอื่ วิทยาศาสตรว์ า่ Ocimum gratissimum L. และจัดอยู่ในวงศก์ ะเพรา ซง่ึ เปน็ ย่หี ร่า แบบกินใบทีเ่ รานยิ มนามาผัดรบั ประทานกัน ซ่งึ ในบทความนเ้ี ราจะ พูดถงึ ย่ีหรา่ ชนดิ นกี้ ันครบั

ลักษณะของยี่หร่า •ต้นย่หี รา่ เป็นไมพ้ ุ่มเตีย้ มีความสูงประมาณ 50-80 เซนติเมตร ลาตน้ มีสีนา้ ตาลแก่ แตกกิ่งกา้ นสาขาขนาดเล็ก กงิ่ กา้ น ไม่ใหญ่ ในช่วงปแี รกและปีทส่ี องจงึ ออกดอกออกผล ขยายพันธ์ุด้วย วธิ ีการเพาะเมลด็ และการปกั ชาก่งิ เจรญิ เติบโตได้ดใี นดนิ รว่ นซุย และมคี วามชืน้ ปานกลางในสภาพกลางแจง้ •ใบยหี่ รา่ เปน็ ใบเด่ียวออกตรงขา้ มกนั เปน็ คู่ ๆ ลกั ษณะของ เปน็ รปู กลมรี โคนใบสอบ ปลายใบแหลม ขอบใบหยักเปน็ ฟนั เลื่อย ใบสีเขียวสด ผิวใบสากมือ ใบย่ีหรา่ มีกลนิ่ หอมเฉพาะตวั มรี สรอ้ น จงึ ชว่ ยดบั กลนิ่ คาวจากอาหารจาพวกเนื้อสตั ว์เนื้อปลาไดเ้ ปน็ อยา่ งดี •ดอกยหี่ รา่ ออกดอกเป็นชอ่ ท่บี รเิ วณปลายยอด ชอ่ ดอกนัน้ จัดเป็นแบบ Spike-like raceme ดอกจะบานจากลา่ งไปหาปลาย ช่อ โดยแตล่ ะช่อจะประกอบไปดว้ ยดอกย่อยขนาดเลก็ ประมาณ 50-100 ดอก

•ผลย่หี ร่า หรอื เมลด็ ยีห่ รา่ มลี ักษณะเปน็ รูปกลมรี แตล่ ะผลมี ขนาดประมาณ 1 มิลลเิ มตร เมือ่ ยงั อ่อนจะเปน็ สีเขยี ว แต่พอสกุ หรอื แก่แลว้ จะกลายเป็นสีดาหรอื สนี ้าตาลอ่อน ภายในผลมเี มลด็ ขนาดเลก็ จานวนมาก ซงึ่ ผลจะนยิ มนามาตากแหง้ หรอื นาไปอบแหง้ เพอื่ ใชท้ าเป็นเครอ่ื งเทศท่ีใช้ประกอบอาหารเพอ่ื ชว่ ยเพม่ิ กล่นิ หอม ใหอ้ าหารน่ารบั ประทานมากยงิ่ ข้นึ และยงั ช่วยดับกลิ่นคาวไดด้ ี เหมอื นกบั ใบ สรรพคณุ ของยี่หรา่ 1.สามารถชว่ ยยบั ย้งั หรือชว่ ยชะลอการขยายตัวของ เซลลม์ ะเร็งได้ (ใบ) 2.ช่วยในการบารุงธาตุในรา่ งกาย (ใบ) 3.ใบยหี่ ร่าอดุ มไปด้วยวิตามินซีและธาตแุ คลเซยี ม ซ่ึงมี สรรพคุณในการชว่ ยขบั เหงือ่ ซง่ึ เปน็ ของเสยี ออกจากรา่ งกาย (ใบ) 4.ใบยห่ี รา่ มสี รรพคณุ ช่วยแกอ้ าการคลืน่ ไส้ ด้วยการใช้ใบนามา ชงเป็นชาดม่ื จนกว่าจะหาย (ใบ) 5.ช่วยแก้โรคเบอ่ื อาหาร (ใบ) 6.ชว่ ยในการทางานของระบบยอ่ ยอาหาร (ต้น, รากแหง้ ) 7.ช่วยแกอ้ าการปวดท้องเนอื่ งจากอาหารไม่ย่อย (ใบ) 8.ต้นยี่หรา่ มสี รรพคุณชว่ ยแก้อาการทอ้ งอดื ท้องเฟอ้ อาการ ปวดทอ้ ง (ใบ, ตน้ , รากแห้ง) 9.ช่วยในการขบั ลมในลาไส้ (ใบ, ต้น, รากแห้ง)

10.นา้ มันหอมระเหยจากยีห่ รา่ มฤี ทธชิ์ ว่ ยระงับอาการหดเกรง็ ของไส้ (นา้ มนั หอมระเหย) 11.ชว่ ยฆา่ เชือ้ จลุ นิ ทรีย์ ดว้ ยการใชผ้ ลแห้งประมาณ 3-5 กรมั นามาชงกับนา้ เดือดประมาณ 1 ลติ ร ทิ้งไวส้ กั ระยะแล้วจึงนามาดืม่ วันละ 3-4 ถ้วยตวง (ผล) 12.ย่ีหรา่ ยงั มฤี ทธทิ์ าใหก้ ลา้ มเนอ้ื มดลกู คลายตัว ซึ่งจะชว่ ยลด อาการปวดประจาเดือนในสตรไี ด้ (ใบ)