19 มะกรูด ประโยชน์และสรรพคุณของมะกรูด

กศน.อาเภอชะอวด มาอา่ นซิว่า พชื ผกั สมุนไพร ที่ ครู กศน.อาเภอชะอวด ปลกู มี สรรพคุณ และประโยชนอ์ ะไรบ้าง

มะกรดู ประโยชน์ของมะกรูด และสรรพคณุ มะกรดู มมี ากมาย ทั้ง ชว่ ยเสรมิ ความงามและบารงุ สขุ ภาพ อยากรวู้ ่ามะกรูดดอี ยา่ งไร มาดกู ันเลย มะกรูดเปน็ สมนุ ไพรทน่ี ยิ มใช้กนั มาตงั้ แตใ่ นสมัยโบราณ ไม่ วา่ จะนามาใชใ้ นการทาอาหาร ช่วยบารุงสขุ ภาพเสรมิ ความงาม หรือแมแ้ ต่นามาปลกู เพือ่ เป็นสิรมิ งคล นอกจากนี้มะกรดู ยงั มี ประโยชน์และสรรพคณุ ดี ๆ อกี มากมายทีไ่ มค่ วรมองขา้ ม เรามาทา ความรจู้ กั กับเจา้ พชื สมนุ ไพรผวิ ขุรขระชนดิ นี้กนั ให้ดีขึ้นกวา่ เดิม ดกี วา่ ค่ะ พรอ้ มแลว้ ไปดูกนั เลย

มะกรูด หรือท่ภี าษาองั กฤษเรียกว่า Kaffir lime, Leech lime, Mauritius papeda มีชอ่ื วิทยาศาสตร์วา่ Citrus x hystrix L. นอกจากน้ีในประเทศไทยยังมีชื่ออกี หลากหลายชอ่ื อาทิเชน่ มะขู (แม่ฮอ่ งสอน), มะขุน มะขดู (ภาคเหนอื ), ส้มกรดู สม้ มั่วผี (ภาคใต)้ เป็นตน้ เป็นพืชท่จี ดั อยใู่ นตระกลู ส้ม (Citrus) โดยมถี น่ิ กาเนดิ ในประเทศไทย ลาว มาเลเซยี และอินโดนเี ซยี ลักษณะของมะกรดู เปน็ ไมย้ ืนต้นขนาดเลก็ เนอื้ ไมแ้ ข็ง ลา ตน้ และกง่ิ มหี นามยาวเลก็ น้อย ใบเปน็ ใบประกอบชนดิ ลดรปู มีใบ ย่อย 1 ใบ เรียงสลบั รปู ไข่ คือมลี ักษณะคลา้ ยกับใบไม้ 2 ใบ ต่อกนั อยู่ คอดก่วิ ทีก่ ลางใบเปน็ ตอน ๆ มีกา้ นแผอ่ อกใหญเ่ ทา่ กับแผน่ ใบ ทาให้เห็นใบเปน็ 2 ตอน กวา้ ง 2.5-4 เซนติเมตร ยาว 4-7 เซนติเมตร ใบสเี ขยี วแกพ่ ื้นผวิ ใบเรยี บเกลย้ี ง เปน็ มนั คอ่ นขา้ งหนา มกี ลนิ่ หอมมากเพราะมีตอ่ มนา้ มนั อยู่ ซึง่ ผลแบบนี้เรยี กวา่ ผลแบบ ส้ม (hesperitium) ใบด้านบนสเี ขม้ ใตใ้ บสีออ่ น ดอกออกเป็น กระจกุ 3–5 ดอก กลบี ดอกสีขาว เกสรสีเหลอื ง รว่ งงา่ ย มกี ลิน่ หอม มผี ลสีเขยี วเขม้ คลา้ ยมะนาวผวิ เปลือกนอกขรขุ ระ ข้ัวหวั -ทา้ ยของ ผลเปน็ จกุ ผลอ่อนมเี ป็นสเี ขยี วแก่ เมื่อผลสกุ จะเปล่ียนเปน็ สีเหลอื ง สด พนั ธ์ุทมี่ ีผลเลก็ ผิวจะขรุขระนอ้ ยกว่าและไมม่ จี ุกที่ขว้ั ภายในมี เมลด็ จานวนมาก ๆ

สรรพคณุ มะกรดู กับคณุ ประโยชนท์ างยาท่ีไม่ควรมองขา้ ม มะกรดู เปน็ พชื สมนุ ไพรโบราณทม่ี ีคณุ ประโยชนท์ างยา มากมาย โดยสามารถนาสว่ นตา่ ง ๆ มาใช้รกั ษาอาการต่าง ๆ ได้ อยา่ งหลากหลาย มะกรูดมสี ารต้านอนุมลู อสิ ระสูง จึงมีสว่ นช่วย สรา้ งเสรมิ ภมู คิ ้มุ กนั ให้แกร่ ่างกายและต้านทานโรคหลายชนดิ รวมทงั้ มะเรง็ บางชนิดดว้ ย นอกจากนี้มะกรูดยงั มฤี ทธใ์ิ นการชว่ ย ยบั ยงั้ การเจรญิ เตบิ โตของเช้อื จุลินทรีย์ อย่างเชน่ เชือ้ อโี คไล (E.coli) และซาลโมเนลลา (Salmonella) ได้ ช่วยบารงุ ประจาเดอื น ขับระดู

และมักเปน็ สว่ นผสมสาคญั ในยาสตรตี ่าง ๆ อกี ดว้ ย ไม่เพียงแค่น้นั ส่วนต่าง ๆ ของมะกรดู ยังมีประโยชนอ์ ีกมากมายไปดกู นั เลยค่ะ รากมะกรูด - รากของมะกรูดมรี สจดื เยน็ สามารถช่วยแกอ้ าการไข้ ถอน พษิ สาแดง แก้ลมจุกเสยี ด กระทงุ้ พษิ ไข้ แก้พษิ ฝภี ายใน และชว่ ย อาการเสมหะเป็นพิษ ผวิ มะกรูด - ผวิ ของมะกรดู สามารถช่วยแกอ้ าการนอนไม่หลบั ได้ โดย นาผวิ ของมะกรดู บดรวมกบั รากชะเอม ไพล เฉยี งพรา้ ขมิ้นออ้ ย แลว้ นามาต้มนา้ ดมื่

- เปน็ ยาบารงุ หวั ใจ โดนนาผวิ มะกรูดฝานสดประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ มาผสมกับพิมเสนหรือการบรู ชงในนา้ เดอื ดแล้วแชท่ งิ้ ไว้ จากน้นั นามาดม่ื - ชว่ ยแกอ้ าการเป็นลม หนา้ มืด วิงเวียนศีรษะ โดยนา เปลอื กมะกรดู ฝานบาง ๆ ชงกบั นา้ เดอื ดแลว้ เติมการบูรเลก็ น้อย นามาดมื่ เพอ่ื แก้อาการ - ชว่ ยขบั ลมในลาไส้ แกอ้ าการจกุ เสยี ด ทอ้ งอืด แน่นท้องได้ - ชว่ ยขบั สารพษิ ทอี่ ยใู่ นร่างกายให้ออกมาทางผวิ หนังโดย การนาผิวมะกรูดมาใช้เป็นส่วนประกอบในการอบซาวนา่ สมนุ ไพร ใบมะกรดู - ชว่ ยแกไ้ อ แกอ้ าการอาเจยี นเป็นเลอื ด - ช่วยแกอ้ าการช้าใน

- ใบมะกรดู อดุ มไปดว้ ยเบตา้ แคโรทนี ซ่ึงชว่ ยในการชะลอ การขยายตัวของเซลล์มะเร็งและช่วยตอ่ ต้านมะเรง็ ได้ ผลมะกรดู - ชว่ ยแกอ้ าการไอ ขบั เสมหะ โดยการนามะกรดู ผา่ ครงึ่ และ นาไปลนไฟให้นิม่ แลว้ คอ่ ย ๆ บบี นา้ มะกรดู ลงคอทีละนิดจะชว่ ยทา ใหอ้ าการบรรเทาลงได้ - ชว่ ยฟอกโลหติ โดยนาผลมะกรดู สดมาผา่ เปน็ 2 ซีกแล้ว นาไปดองกบั เกลือหรอื น้าผง้ึ ประมาณ 1 เดือน แลว้ รนิ เอาแตน่ า้ ด่ืม - ช่วยแกอ้ าการปวดท้อง หรอื ใชเ้ ป็นยาแกป้ วดท้องในเด็ก ออ่ น โดยการนาผลมะกรูดมาควา้ นไสก้ ลางออก นามหาหงิ คใุ์ ส่และ ปดิ จกุ แลว้ นาไปเผาไฟจนดาเกรียมและบดจนเป็นผงละลายกบั นา้ ผึ้งไวร้ บั ประทานแกอ้ าการปวดได้ - ชว่ ยขบั ระดู ขับลม โดยผลมะกรดู นามาดองทาเป็นยาดอง เปรยี้ วไวร้ บั ประทาน - ช่วยแกอ้ าการนา้ ลายเหนยี ว - แกเ้ ถาดานในทอ้ ง - แก้ระดูเสยี ขบั ระดู - ช่วยขับลมในลาไส้

นอกจากน้นี า้ จากผลมะกรดู ยงั สามารถใชแ้ กอ้ าการ เลือดออกตามไรฟนั ไดอ้ ีกดว้ ย โดยใชน้ ้ามะกรดู ถบู าง ๆ บรเิ วณ เหงอื กหลงั แปลงฟนั เสร็จจะช่วยทาใหอ้ าการเลือดออกตามไรฟนั บรรเทาลงได้ ประโยชน์ของมะกรดู สมุนไพรสารพัดประโยชน์ มะกรดู เปน็ พืชสมนุ ไพรที่อยคู่ ู่กับคนไทยมานาน ถกู นามาใช้ ในการปรุงอาหารคาวหวานต่าง ๆ และยังนามาใชใ้ นพระราชพธิ ี สาคญั อยา่ งเชน่ พระราชพิธีโสกันต์ ซึ่งระบไุ วว้ า่ จะต้องมีผลมะกรูด และใบส้มป่อยในการประกอบพธิ ี น้าของมะกรดู กส็ ามารถนามาใช้ แทน หรือนามาผสมกับนา้ มะนาวเพอื่ ใชป้ รงุ อาหารได้อกี ดว้ ย โดย น้ามะกรดู นน้ั จะมรี สเปรยี้ วกลมกลอ่ มและมีกลนิ่ ของนา้ มันหอม ระเหยเพม่ิ ขนึ้ อกี ดว้ ยค่ะ

มะกรดู ไลย่ ุง ไลแ่ มลง ในมะกรดู มนี า้ มันหอมระเหยอยู่มาก มกี ลิ่นฉนุ จงึ สามารถ นาไปใชไ้ ล่แมลงบางชนิดได้ เช่น มอดและมดท่อี ยใู่ นขา้ วสาร ดว้ ย การใช้ใบมะกรดู สด ๆ ฉกี ใบเปน็ 2 ส่วน ใหก้ ลนิ่ ออก แลว้ ใสไ่ ว้ในถงั ข้าวสารกจ็ ะทาใหม้ อดและมดไม่ข้นึ ข้าวสาร แลว้ ถ้าหากถกู ปลิงกัด ละก็ ให้นามะกรูดมาถตู รงบริเวณทมี่ ีปลิงเกาะจะทาให้ปลงิ หลดุ ออกมาเอง นอกจากนี้มะกรดู สามารถใช้ในการไล่ยุงและกาจดั ลกู น้า โดยนาเปลอื กมาตากแห้งแลว้ นาไปเผาไฟกจ็ ะสามารถไลย่ งุ ได้ ในปัจจบุ นั มกี ารนามะกรดู มาแปรรปู เป็นผลติ ภณั ฑ์ปอ้ งกนั ยุงและแมลงตา่ ง ๆ ซึง่ ในการเกษตรกไ็ ด้มีการนาน้ามนั หอมระเหย มะกรดู มาผลิตในรปู ของแคปซลู เพื่อใช้ไลแ่ มลงและหนอนสาหรับ เกษตรกร โดยนาไปโปรยยังบรเิ วณทตี่ ้องการไลแ่ มลง แลว้ นา้ มนั จะ คอ่ ย ๆ ซมึ ออกจากแคปซลู วธิ ีการนท้ี าใหเ้ กษตรกรใช้สารเคมลี ดลง เป็นผลให้พชื ผลทางการเกษตรปลอดสารเคมีมากข้ึนอกี ดว้ ยคะ่ มะกรดู บารุงผม มะกรดู ชว่ ยบารงุ ผมให้เงางาม แกอ้ าการผมรว่ ง โดยการนา มะกรดู ผ่าครึ่ง มาชโลมบนศรี ษะหลงั สระผมเสร็จท้งิ ไวส้ ักพักแลว้ ล้างออก ก็จะชว่ ยทาใหผ้ มดาเงางามและลดผมร่วงได้ หรอื จะนานา้ มะกรูดมาหมกั ผมทง้ิ ไว้ประมาณ 10 นาที กส็ ามารถชว่ ยลา้ งสารพษิ ตา่ ง ๆ ทีม่ าจากสภาพแวดลอ้ มได้

* ผมสวยไร้รงั แคด้วยมะกรูด สูตรนเี้ หมาะสาหรบั ขจดั รังแค แกค้ ันศรี ษะ ใช้หมกั ผมและ หนังศีรษะ - นามะกรดู เผาไฟให้พอมีนา้ มันซึมออกมาจากผวิ และมี กลิ่นหอม แลว้ นามาผ่าคร่งึ - บบี นา้ มะกรดู มาชโลมใหท้ ว่ั หนงั ศีรษะ หมกั ไว้ประมาณ 15-30 นาที ลา้ งออกดว้ ยน้าสะอาด * ผมนมุ่ ลื่นสลวยดว้ ยมะกรูด

สตู รน้ีสามารถสระแทนแชมพูไดจ้ ะทาใหผ้ มน่มิ ล่นื และ รักษาอาการคนั ศีรษะไดอ้ กี ด้วย - นามะกรดู ผา่ ครงึ่ ตม้ กับนา้ เลก็ น้อย สดั สว่ น นา้ : มะกรดู คือ 2 : 1 ตง้ั ไฟพอเดือดยกลง ปดิ ฝาทง้ิ ไว้ จากนนั้ นามาคน้ั กรอง ดว้ ยผา้ ขาวบาง - นาน้ามะกรดู ทไ่ี ด้มาชโลมใหท้ ่วั เส้นผมและหนงั ศรี ษะ ใช้ ทาความสะอาดเสน้ ผมแทนแชมพู หรอื ใช้เคลือบเสน้ ผมแทนครีม นวดผมก็ได้ * แชมพมู ะกรดู สตู ร 1 สว่ นผสม 1. มะกรดู 3-5 ผล 2. ใบหมี่ 10 ใบ 3. นา้ ซาวขา้ วเหนียว 1 ลติ ร วิธีทา - มะกรดู ผ่าตามขวางเป็นสองซีก ตั้งนา้ พอเดอื ด ใส่มะกรูด และใบหมี่ลงไปในหม้อทมี่ นี า้ ซาวขา้ วเหนียว

- รอใหเ้ ดอื ดตอ่ ประมาณ 10 นาที ยกลงแลว้ ปิดฝาท้งิ ไวร้ อ จนเย็น - ใช้ผา้ ขาวบางกรองเอากากออก แลว้ เกบ็ ใสข่ วดไวใ้ ช้สระ ผมแทนแชมพู * แชมพมู ะกรูดสตู ร 2 ส่วนผสม 1. มะกรดู 3-5 ผล 2. หญ้าปักกง่ิ 1 ถว้ ย วิธที า - มะกรูดผา่ ตามขวางเป็นสองซีก หญ้าปกั กงิ่ ท้งั ตน้ ลา้ งน้า ให้สะอาดใชท้ งั้ ราก ทัง้ ใบ - ใสม่ ะกรดู หญา้ ปกั กิง่ นา้ ซาวขา้ ว ในหมอ้ ตงั้ ไฟปานกลาง รอใหเ้ ดือดประมาณ 20 นาที ปิดฝายกลง - รอจนนา้ เย็น สังเกตสขี องน้าจะคล้าขึน้ ใช้มอื ค้ันเอาแต่นา้ ทิ้งกาก - กรองด้วยผ้าขาวบางอกี ครงั้ เก็บใส่ขวดไวใ้ ชส้ ระผมแทน แชมพู

มะกรูดดบั กลิน่ มะกรูดสามารถดบั กลิ่นต่าง ๆ อย่างเช่น กล่นิ คาวของ อาหารคาวหาน หรือจะเป็นกลิ่นทไี่ มพ่ ึงประสงค์ของเท้าโดยการ นามาผสมกบั ขงิ ขา่ และเกลอื ในปรมิ าณเทา่ ๆ กัน ตม้ ให้น้าอุ่นแลว้ แช่เท้าลงไปประมาณ 15 นาที กจ็ ะช่วยลดกลิ่นอบั ท่เี ทา้ และชว่ ย คลายความเม่ือยลา้ ได้ มะกรูดสามารถนามาใช้ดดู กล่ินทมี่ าจาก รองเท้าหรอื กล่ินทอ่ี ย่ใู นตูร้ องเทา้ ได้ ด้วยการใช้ผวิ มะกรูด ตะไคร้ หอม ถา่ นปน่ และสารส้ม มาใส่ถุงทท่ี าจากผ้าขาวบาง เอาไปใส่ไว้ ในตรู้ องเท้าหรือในรองเทา้ จะทาใหก้ ลิ่นต่าง ๆ หายไป มะกรูด มโี ทษหรอื ไม่ ถงึ แม้มะกรูดจะเปน็ พืชสมนุ ไพรท่ีมีประโยชนแ์ ตถ่ ้าหาก ใชน้ า้ มันมะกรูดสมั ผัสกบั ผวิ โดยตรง เมอ่ื ไปถกู แสงแดดกอ็ าจจะ ทาใหเ้ กดิ อาการแพแ้ สงแดดจนกลายเปน็ แผลไหม้ได้ เพราะในนา้ มะกรูดมสี ารออกซเิ พดามิน (oxypedamin) ซงึ่ จะทาให้เกดิ อาการ แพเ้ ม่ือโดนแสงแดด (photo toxicity) และสารดีไลโมนีน (d- limonene) ซงึ่ เมอ่ื โดนอากาศเปน็ เวลานานกอ็ าจจะทาให้เกิด อาการแพร้ ะคายเคืองได้ ดังนนั้ เพือ่ ความปลอดภยั หากนานา้ มะกรดู มาสมั ผสั กบั ผิวแล้วละก็ ภายในสช่ี ัว่ โมงไมค่ วรใหบ้ ริเวณที่ โดนนา้ มะกรูดถกู แสงแดดค่ะ

เห็นไหมละ่ คะว่ามะกรดู เจ้าพชื สมนุ ไพรผิวขรุขระนี้มี ประโยชนม์ ากแคไ่ หน แถมกลนิ่ ทเ่ี ป็นเอกลักษณ์ของมนั ยัง สามารถนามาทาประโยชน์ไดอ้ กี มากมาย ถา้ หากใครที่กาลงั สนใจ จะใช้ผลติ ภณั ฑท์ มี่ าจากสมุนไพรกไ็ มค่ วรพลาดผลิตภณั ฑ์จาก มะกรูดเลยละ่ เพราะนอกจากจะเปน็ สมุนไพรไทย ๆ แลว้ ยังมี ราคาไม่แพงดว้ ยนะ รบั รองวา่ ใช้แลว้ จะตดิ ใจแนน่ อนเลยจ้ะ