การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

การศึกษาวิเคราะห์การ บำเพ็ญทานบารมีของพระ เวสสันดรในมหาชาติ คำหลวง ๔/๖



โครงงานภาษาไทย การจัดทำหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ ( e - book ) ส่งเสริมการอ่านวรรณคดี ไทยชื่อหนังสือ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรใน มหาชาติคำหลวง ผู้จัดทำ ๑. นายนิพิฐพนธ์ หนองใหญ่ เลขที่ ๑๗ ๒. นางสาวลักษณาวดี ชูชื่น เลขที่ ๒๖ ๓. นางสาวชญานิน บุญส่ง เลขที่ ๓๒ ๔. นางสาวชุติญา ปีกบินกลาง เลขที่ ๓๓ ๕. นางสาวเพ็ญพิชชา ชิตวงศ์ เลขที่ ๓๖ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔/๖ ครูที่ปรึกษาโครงงาน คุณครูสุธินรัตน์ พานอ่อน โรงเรียนเบ็ญจะมะมหาราช อำเภอเมืองอุบลราชธานี จังหวัดอุบลราชธานี รายงานนี้เป็นส่วนประกอบโครงงานวิชาภาษาไทย ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๔



คำนำ โครงงานฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาภาษาไทย (ท๓๑๑๐๒) มีจุดประสงค์เพื่อ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวงโดยคณะผู้จัด ทำได้ศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับ ประวัติความเป็นมา ผู้แต่ง ลักษณะคำประพันธ์ เรื่องย่อ และ การให้ทานของมหาชาติคำหลวง เพื่อนำความรู้ ที่ได้ไปถ่ายทอดให้แก่ผู้อื่น คณะผู้จัดทำได้ทำการศึกษาค้นคว้ารวบรวมและเรียบเรียงออกมาเป็นโครงงาน เล่มนี้ ซึ่งคณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าโครงงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจและ หากผิดพลาดประการใด คณะผู้จัดทำขออภัยไว้ ณ ที่นี้ คณะผู้จัดทำ ก ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง



กิตติกรรมประกาศ โครงงานภาษาไทย เรื่อง การวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรใน มหาชาติคำหลวง สามารถดำเนินการเสร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี เนื่องจากได้รับการสนับสนุน เป็นอย่างยิ่งจาก คุณครูสุธินรัตน์ พานอ่อน คุณครูที่ปรึกษาโครงงาน ที่ได้ให้คำแนะนำใน การศึกษาค้นคว้า และข้อเสนอแนะในการจัดทำโครงงาน คณะผู้จัดทำจึงขอขอบพระคุณ เป็นอย่างสูง ขอขอบคุณเพื่อน ๆ สมาชิกกลุ่มที่ได้ให้ความร่มมือในการทำโครงงาน จน ทำให้โครงงานเสร็จลุล่วงไปด้วยดี คณะผู้จัดทำ ข ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง



สารบัญ หน้า เรื่อง ก ข คำนำ ค กิตติกรรมประกาศ ๑ สารบัญ ๓ ผู้แต่ง ๔ ประวัติความเป็นมา ๕ ลักษณะคำประพันธ์ ๗ เรื่องย่อ ๙ การให้ทานพระเวสสันดร บรรณานุกรม ค ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง



ผู้แต่ง ๑. กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ทรงนิพนธ์ ๕ กัณฑ์ คือ ๑. ทศพร ๒. หิมพานต์ ๓. มหาราช ๔. นครกัณฑ์ ๒. พระบาทสมเด็จพระจอมเก้าเจ้าอยู่หัว พระราช- นิพนธ์ ๓ กัณฑ์ คือ ๑. วนปเวสน์ ๒. จุลพน ๓. สักกบรรพ ๓.เจ้าพระยาพระคลัง ( หน ) นิพนธ์ ๒ กัณฑ์ คือ ๑. กุมาร ๒. มัทรี ๑ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

ผู้แต่ง ๔. พระเทพโมลี ( กลิ่น ) นิพนธ์ ๑ กัณฑ์ คือ มหาพน ๕. สำนักวัดถนน นิพนธ์ ๑ กัณฑ์ คือ ทานกัณฑ์ ๖. สำนักวัดสังข์จาย นิพนธ์ ๑ กัณฑ์ คือ ชูชก ๒ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

ประวัติความเป็นมา ที่มาของมหาเวสสันดรชาดกน่าจะเป็นเรื่องเล่าหรือนิทานของชาวพื้นเมือง อินเดียมาก่อน พัฒนาการวรรณกรรมมหาพระเวสสันดรในระยะแรกพบว่า เวสสันดร ชาดก เป็นชื่อในภาษาบาลี ส่วนภาษาสันสกฤตเรียกว่า วิศวันตระอวทาน มีเนื้อเรื่อง แตกต่างกันบางอนุภาค เช่น ไม่ปรากฏชื่อชูชกในภาษาบาลี สำหรับภาษาบาลีในพระ สุตตันตปิฎก เชื่อว่าแต่งโดยพระพุทธโฆษะเถระ ในพุทธศาสนาศรีลังกาในช่วง พุทธ ศตวรรษที่ ๑๐ - ๑๑ การเทศน์มหาชาติคือการชี้แจงหรือการเล่าเรื่องเวสสันดรชาดกว่าด้วยพระ บุพจริยาของพระพุทธ องค์ในอดีตชาติเมื่อเสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดรทงบาเพ็ญ พระบารมีเป็นชาติสุดท้ายก่อนจะตรัสรู้เป็นพระ สัมมาสัมพุทธเจ้าการเทศน์มหาชาตินี้ มีมาแต่ครั้งกรุงสุโขทัยเวสสันดรชาดกนั้นเป็นพุทธพจน์ซึ่งพระผู้มีพระ ภาคเจ้าได้ ตรัส แก่พระภิกษุสงฆ์และพระประยูรญาติณนิโครธารามกรุงกบิลพัสดุ์ในคราวที่ พระพุทธองค์เสด็จ กรุงกบิลพัสดุ์พระประยูรญาติมีพระเจ้าสุทโธทนะเป็นประธาน เสด็จมาต้อนรับต่างก็ยังมีทิฐิมานะแรงกล้าไม่ ยอมนอบน้อมนมัสการพระพุทธองค์ ด้วยเห็นว่าพระพุทธองค์มีวัยอ่อนกว่าตนพระ พุทธองค์ได้ทอดพระเนตร เห็นเหตุดัจึง นั้นทรงแสดงปาฏิหาริย์เสด็จลอยขึ้นไปจงกรมอยู่บนอากาศให้ธุลีละอองพระบาทหล่น ลงมาบนพ ระเศียรเหล่าพระประยูญาติลาดับนั้นหมู่พระประยูรญาติต่างพากันคลาย ทิฐิมานะประคองอัญชลีนมัสการชื่น ชมโสมนัสด้วยบุญญาภินิหารของพระพุทธองค์ ขณะนั้นฝนโบกขรพรรษมีน้าฝนสีแดง)ก็ตกลงมาเป็นที่น่า อัศจรรย์ผู้ใดปรารถนาจะ ให้เปียกก็เปียกถ้าไม่ปรารถนาจะให้เปียกแล้วแม้แต่นิดหนึ่งก็ไม่เปียกกายเลยต่อมา พุทธศาสนิกชนได้เกิดมีความเชื่อว่าหากผู้ใดได้สดับตรับฟังเทศน์มหาชาติย่อมเกิดสิริ สวัสดิ์พิพัฒนมงคลเป็น อย่างมากเป็นกุศลบุญราศีสืบไป ดังนั้นการเทศน์มหาชาติคือ มหากุศลที่เตือนบุคคลให้น้อมราลึกถึการบาเพ็ญ บุญอันมีการสละความเห็นแก่ตัว เพื่อผลประโยชน์สูง ของมวลมนุษยชาติเป็นสาคัญเวสสันดรชาดกมีเนื้อหา สาระมาก รวมไว้ในมหานิบาตชาดก ๓ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

ลักษณะคำประพันธ์ มหาเวสสันดรชาดกเป็นมหาชาติกลอนเทศน์ มีลักษณะคำประพันธ์เป็นร่าย ยาวที่มีคาถาบาลีนำร่ายยาว บทหนึ่งไม่จำกัดจำนวนวรรค แต่ที่นิยมคือตั้งแต่ ๕ วรรคขึ้นไป และแต่ละวรรคก็ไม่จำกัดจำนวนคำเช่นกัน แต่ไม่ควรน้อยกว่า ๕ คำ ซึ่ง คำสุดท้ายของวรรคหน้าจะส่งสัมผัสไปวรรคหลังคำใดก้ได้ แต่เว้นคำสุดท้ายของ วรรคอาจจบลงด้วย “คำสร้อย” (คำสร้อย เช่น ฉะนี้ ดังนี้ นั้นเกิด นั้นแล แล้วแล ด้วย ประการฉะนี้ เป็นต้น) ๔ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

เรื่องย่อ กล่าวถึงพระนางผุสดีจะต้องจุติจากสวรรค์พระอินทร์จึงประทานพร ๑๐ ประการให้พระนางผุสดี ต่อมาพระนางผุสดีได้ประสูติพระเวสสันดรในขณะประพาสชมพระนคร เมื่อพระเวสสันดรได้อภิเสกสมรสกับพระนางมัทรี ทรงพระราชทานช้างปัจจัย นาเคนทร์ให้กับชาวเมืองกลิงคราษฎร์ ซึ่งเป็นเมืองที่แห้งแล้ง จึงโดนเนรเทศ รุ่งขึ้นพระเวสสันดรทรงบำเพ็ญสัตตสดกมหาทาน แล้วจึงพาพระนางมัทรี และสองกุมารเข้าไปทูลลาพระเจ้ากรุงสญชัย รุ่งขึ้นพระเวสสันดรทรงโปรย แก้วแหวนเงินทองเหล่านั้นเป็นทานแก่ยาจกโดยทั่วหน้า มีพราหมณ์มาทูลขอ รถทรงและม้าทรง พระองค์ก็ทรงบริจาคให้จนหมดสิ้น กล่าวถึงการเดินทางของพระเวสสันดรไปยังเขาวงกต ได้พบกับเจ้าเมืองเจ ตราษฎ์ เจ้าเมืองเจตราษฎ์มอบพรานเจตบุตรเป็นผู้ดูแลมิให้ใครเดินทางไป รบกวนพระเวสสันดรในเขาวงกต ชูชกพราหมณ์เฒ่า ได้ตัดสินใจเดินทางมาทูลขอกัณหา ชาลี เนื่องจาก ภรรยาต้องการข้ารับใช้ไปไว้ใช้เพราะโดนเหล่าภรรยาพราหมณ์คนอื่นกลั่น แกล้ง เมื่อเดินมาถึงที่ที่พรานเจตบุตรอยู่ เลยหลอกว่านำสาส์นจากพระเจ้ากรุง สญชัยมาให้ พรานเจตบุตรหลงกล ชูชกเดินทางไปถึงอาศรมของพระอัจจุตฤๅษี แล้วหลอกลวงพระฤๅษีว่า ตน เคยคบหากับพระเวสสันดรมาก่อน เมื่อพระองค์จากมานานจึงใคร่จะ เยี่ยมเยียน พระฤาษีหลงเชื่อ ชูชกเข้าไปขอสองกุมาร พระเวสสันดรพระราชทานให้ พระอินทร์มีเทวบัญชาให้เทพสามองค์จำแลงเป็นเสือและราชสีห์ไปขว้างทาง เดินของพระนางมัทรีไว้ เมื่อมาถึงพระเวสสันดรจึงเล่าให้ฟังว่าได้บริจาคบุตร เป็นทานแก่พราหมณ์เฒ่าไปแล้ว พระนางมัทรีก็มิได้เศร้าโศก พระอินทร์จึงแปลงกายเป็นพราหมณ์เฒ่าลงมาขอและได้ให้พรแปด ประการแก่พระเวสสันดร รวมทั้งยังฝากฝังพระนางมัทรีไว้ให้อยู่ปรนนิบัติพระ เวสสันดรด้วย กัญหา ชาลี ได้เดินทางมาพบกับพระเจ้ากรุงสญชัย พระเจ้ากรุงสญชัยยกทัพไปรับพระเวสสันดร แต่เมื่อทั้งหกกษัตริย์ได้ พบกัน ทรงกันแสงสุดประมาณ พระอินทร์จึงได้ทรงบันดาลให้ฝนโบกขร พรรษตกลงมาประพรมหกกษัตริย์ให้หายโศกเศร้าและฟื้ นพระองค์ กษัตริย์ทั้งหกยกพลกลับคืนพระนคร หลังจากที่พระเจ้ากรุงสญชัยตรัส สารภาพผิด พระเวสสันดรจึงทรงลาผนวชพร้อมทั้งพระนางมัทรี ๕ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

ในกาลต่อมาพระเวสสันดรเถลิงราชสมบัติปกครองนครสีพีโดยทศพิธราชธรรม บ้านเมืองร่อเย็นเป็นสุขตลอดตามชนมายุ กล่าวถึงพระนางผุสดีจะต้องจุติจาก สวรรค์พระอินทร์จึงประทานพร ๑๐ ประการให้พระนางผุสดี ต่อมาพระนางผุสดีได้ประสูติพระเวสสันดรในขณะประพาสชมพระนคร เมื่อพระเวสสันดรได้อภิเสกสมรสกับพระนางมัทรี ทรงพระราชทานช้างปัจจัยนา เคนทร์ให้กับชาวเมืองกลิงคราษฎร์ ซึ่งเป็นเมืองที่แห้งแล้ง จึงโดนเนรเทศ รุ่งขึ้นพระเวสสันดรทรงบำเพ็ญสัตตสดกมหาทาน แล้วจึงพาพระนางมัทรี และสองกุมารเข้าไปทูลลาพระเจ้ากรุงสญชัย รุ่งขึ้นพระเวสสันดรทรงโปรยแก้ว แหวนเงินทองเหล่านั้นเป็นทานแก่ยาจกโดยทั่วหน้า มีพราหมณ์มาทูลขอรถทรง และม้าทรง พระองค์ก็ทรงบริจาคให้จนหมดสิ้น กล่าวถึงการเดินทางของพระเวสสันดรไปยังเขาวงกต ได้พบกับเจ้าเมืองเจตรา ษฎ์ เจ้าเมืองเจตราษฎ์มอบพรานเจตบุตรเป็นผู้ดูแลมิให้ใครเดินทางไปรบกวน พระเวสสันดรในเขาวงกต ชูชกพราหมณ์เฒ่า ได้ตัดสินใจเดินทางมาทูลขอกัณหา ชาลี เนื่องจากภรรยา ต้องการข้ารับใช้ไปไว้ใช้เพราะโดนเหล่าภรรยาพราหมณ์คนอื่นกลั่นแกล้ง เมื่อเดินมาถึงที่ที่พรานเจตบุตรอยู่ เลยหลอกว่านำสาส์นจากพระเจ้ากรุงสญ ชัยมาให้ พรานเจตบุตรหลงกล ชูชกเดินทางไปถึงอาศรมของพระอัจจุตฤๅษี แล้วหลอกลวงพระฤๅษีว่า ตนเคย คบหากับพระเวสสันดรมาก่อน เมื่อพระองค์จากมานานจึงใคร่จะเยี่ยมเยียน พระฤาษีหลงเชื่อ ชูชกเข้าไปขอสองกุมาร พระเวสสันดรพระราชทานให้ พระอินทร์มีเทวบัญชาให้เทพสามองค์จำแลงเป็นเสือและราชสีห์ไปขว้างทางเดิน ของพระนางมัทรีไว้ เมื่อมาถึงพระเวสสันดรจึงเล่าให้ฟังว่าได้บริจาคบุตรเป็น ทานแก่พราหมณ์เฒ่าไปแล้ว พระนางมัทรีก็มิได้เศร้าโศก พระอินทร์จึงแปลงกายเป็นพราหมณ์เฒ่าลงมาขอและได้ให้พรแปดประการ แก่พระเวสสันดร รวมทั้งยังฝากฝังพระนางมัทรีไว้ให้อยู่ปรนนิบัติพระเวสสันดร ด้วย กัญหา ชาลี ได้เดินทางมาพบกับพระเจ้ากรุงสญชัย พระเจ้ากรุงสญชัยยกทัพไปรับพระเวสสันดร แต่เมื่อทั้งหกกษัตริย์ได้พบ กัน ทรงกันแสงสุดประมาณ พระอินทร์จึงได้ทรงบันดาลให้ฝนโบกขรพรรษ ตกลงมาประพรมหกกษัตริย์ให้หายโศกเศร้าและฟื้ นพระองค์ กษัตริย์ทั้งหกยกพลกลับคืนพระนคร หลังจากที่พระเจ้ากรุงสญชัยตรัส สารภาพผิด พระเวสสันดรจึงทรงลาผนวชพร้อมทั้งพระนางมัทรี ในกาลต่อมาพระเวสสันดรเถลิงราชสมบัติปกครองนครสีพีโดยทศพิธรา ชธรรม บ้านเมืองร่อเย็นเป็นสุขตลอดตามชนมายุ ๖ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมี ของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง กัณฑ์หิมพานต์ โดยถวายช้างปัจจัยนาเคนทร์ซึ่งเป็นช้างคู่บ้านคู่เมือง เป็นการให้ทานประเภค บริจาคทาน เมื่อพระเวสสันดรได้อภิเสกสมรสกับพระนางมัทรี ทรงพระราชทานช้างปัจจัยนาเคนทร์ ให้กับชาวเมืองกลิงคราษฎร์ ซึ่งเป็นเมืองที่แห้งแล้ง ทำให้ชาวเมืองโกรธแค้นเป็นอย่าง มาก จึงถูกสั่งให้โดนเนรเทศ กัณฑ์ทานกัณฑ์ ให้ทานกับบุคคลอื่น ๗ สิ่งอย่างละ ๗๐๐ เป็นการให้ทานประเภท สัตตสดกมหาทาน พระเวสสันดรทรงบำเพ็ญสัตตสดกมหาทาน แล้วจึงพาพระนางมัทรีและสองกุมาร เข้าไปทูลลาพระเจ้ากรุงสญชัย รุ่งขึ้นพระเวสสันดรทรงโปรยแก้วแหวนเงินทองเหล่า นั้นเป็นทานแก่ยาจกโดยทั่วหน้า มีพราหมณ์มาทูลขอรถทรงและม้าทรง พระองค์ก็ ทรงบริจาคให้จนหมดสิ้น ๗ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

กัณฑ์กุมาร ให้ทานโดยการยกลูกให้กับชูชก เป็นการให้ทานประเภท บุตรทารทาน เฒ่าชูชกเดินทางไปถึงอาศรมของพระเวสสันดร เป็นช่วงที่พระนางมัทรีไปป่าหาผลไม้ จึงรีบเข้าไปขอพระชาลีและพระกัณหา ทั้ง ๒ กุมารได้ยินแล้วพากันตกใจกลัว หนีไป ซ่อนตัวอยู่ในสระบัวบังกายไว้ พระองค์ได้ขอร้องให้ทั้งสองออกมา แล้วเฒ่าชูชกก็นำทั้งสองพระองค์ไป กัณฑ์สักกบรรพ ให้ทานโดยการยกพระนางมัทรีให้กับพระอินทร์ เป็นการให้ทานประเภท บุตรทารทาน พระอินทร์เกรงว่าจะมีผู้มาขอพระนางมัทรีไปอีก จักไม่มีผู้ปรนนิบัติพระเวสสันดร พระโพธิญาณ จักเป็นอันตรายจึงได้แปลงเป็นพราหมณ์ชราลงมาขอ เมื่อได้แล้วไม่เอาไป กลับถวายคืนแก่พระ เวสสันดร โดยห้ามประทานนางแก่ผู้ใดอีก พร้อมทั้งประสาทพร ๘ ประการ ให้แก่พระเวสสันดร แล้วท้าวสหัสนัยก็เนรมิตร่างเป็นพระอินทร์เหาะขึ้นฟ้าไปทันที ๘ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง

บรรณานุกรม ประวัติผู้แต่ง http://fatinwang.blogspot.com/2017/11/blog-post_96.html ลักษณะคำประพันธ์ https://docs.google.com/document/d/1Flyeiil7vjNHFu 3fcTOiTRTOpi7Qxn96gfwwvhFqEeo/preview?hgd=1 เรื่องย่อ https://sites.google.com/site/kanipa031/neux-reuxng-yx มหาเวสสันดรชาดก https://th.wikipedia.org/wiki/มหาเวสสันดรชาดก ๙ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง



ขอขอบคุณ ศึกษาวิเคราะห์การบำเพ็ญทานบารมีของพระเวสสันดรในมหาชาติคำหลวง