การปักชำ

การปกั ชา การปกั ชา หมายถึง การนาส่วนตา่ งๆของพืชดว้ ยการตดั มาปักชาในดนิ หรอื วสั ดุเพาะเพื่อใหไ้ ด้ต้นใหม่ โดยการเกดิ ราก แขนงบรเิ วณโคนก่ิงท่ปี ักชา การปกั ชาแบ่งออกเปน็ 4 ชนดิ คอื 1. การปกั ชากิง่ • การปกั ชาก่ิงแก่ เปน็ วิธีที่ใช้กับไม้พลัดใบมากที่สดุ โดยใชก้ ง่ิ แก่ท่ีไม่มใี บหรอื ตาท่ีกาลงั แตกใหม่ ก่ิงมีลักษณะสมบรู ณ์ ไม่เหีย่ ว แหง้ ตัดก่งิ ยาวประมาณ 15-20 ซม. เป็นรูปปากฉลามเฉยี งประมาณ 45-60 องศา ทัง้ ด้านบน และด้านลา่ ง ด้านบนตัดใหห้ ่าง จากข้อหรือตากง่ิ สุดท้ายยาวประมาณ 1-1.5 ซม. • การปกั ชากิ่งปานกลางหรอื ก่งิ ก่ึงแก่ก่ึงออ่ น เปน็ วิธที ี่ใช้กบั ไมเ้ นื้อแข็งท่ีไม่พลัดใบหรือไมผ้ ลดั ใบ ดว้ ยการตัดก่ิงที่ไม่แกเ่ ต็มที่ กิง่ มลี กั ษณะอวบ สกี ิ่งมสี ีไมเ่ ข้มมาก กิ่งมีความสมบูรณ์ ไมเ่ ห่ยี ว ไมเ่ ป็นโรค กิ่งอาจมีใบติด 2-3 ใบ สาหรับพืชบางชนดิ หรอื ใช้กิง่ ทไ่ี ม่มใี บตดิ สว่ นการตดั จะตดั ในลักษณะเดียวกนั กบั การปักชาโดยใชก้ ิ่งแก่ • การปักชากงิ่ ออ่ น เป็นวธิ ีท่นี ยิ มใชส้ าหรับการขยายพนั ธไ์ุ มด้ อกไมป้ ระดับเปน็ ส่วนใหญ่ ด้วยการตดั กิง่ ออ่ น ก่งิ มลี กั ษณะ สมบรู ณ์ อาจมยี อด และใบติดหรอื ไม่มกี ็ได้ ยอดที่ตดิ ควรเจริญเติบโตดี ไมเ่ ป็นโรค ตดั กิ่งหรอื ปลายยอดยาว 5-10 ซม. ตดั ใน ลกั ษณะทก่ี ลา่ วข้างต้น สว่ นพืชบางชนิดทีต่ อ้ งการปกั ชาโดยมใี บ และยอดตดิ ให้ตัดที่โคนก่ิงเพยี งข้างเดยี ว • การปักชาก่งิ ไม้เน้อื อ่อน เป็นวิธีท่ใี ชส้ าหรบั พืชบางชนดิ ส่วนมากเปน็ พืชใบเล้ยี งเดีย่ ว ท่ีมลี กั ษณะกง่ิ หรอื ลาตน้ เป็นไม้ เนือ้ อ่อน เชน่ ฤาษผี สม เบญจมาศ คารเ์ นช่ัน การเลือก และการตัดกง่ิ จะใช้วิธกี ารเดยี วกันกบั ทก่ี ล่าวมาขา้ งต้น 2. การปกั ชาราก เปน็ วธิ ีทไ่ี มค่ อ่ ยนิยม มักใชก้ บั พืชบางชนิดทแ่ี ตกหน่อตามก่ิงรากหรอื มีตาเกดิ ตามรากพบมากในพืชนา้ หรอื พืช ท่เี ปน็ เครือ เช่น บวั มนั บางชนดิ เปน็ ตน้ ซ่ึงควรเลือกรากที่มตี าหรอื หน่อตดิ มาด้วย 3. การปกั ชาใบ เปน็ วิธีทีใ่ ช้กบั ไม้ท่ีมีใบลักษณะหนาหรอื อวบน้า มักใช้มากสาหรับไม้ดอกไมป้ ระดับ โดยราก และยอดจะแตก ออกบริเวณโคนกา้ นใบเหนอื ฐานรอยตดั โดยเฉพาะบริเวณของเสน้ ใบ แบ่งเป็น 2 ลักษณะ คือ • การปกั ชาแผ่นใบ ทัง้ ใบท่มี ีตายอด และใบท่ีไม่มีการแตกตายอด ด้วยการตัดใบเป็นแผ่นๆ และนามาปักชา เชน่ ตน้ คว่าตาย หงายเปน็ เปน็ ตน้ • การปักชากา้ นใบ โดยใช้ใบทมี่ กี า้ นใบตดิ อยู่นามาปักชา โดยใหส้ ่วนกา้ นใบชาลงดนิ เช่น ใบเพปเพอโรเมีย ใบมะนาว เปน็ ต้น การตดั จะใช้วิธตี ัดให้ชดิ โคนก้านใบมากทสี่ ุด

4. การปักชาใบท่มี ตี า เป็นวิธที ใี่ ช้กบั พชื พืชเนือ้ อ่อนพวกไม้ประดบั และพืชเนือ้ แขง็ บางชนิด เชน่ โกศล ยางอินเดยี เป็นตน้ ดว้ ยการตดั กง่ิ ด้านล่าง และด้านบนของตา และยอดท่ีมีใบตดิ มาดว้ ย การปกั ชา • วัสดุ อุปกรณ์ – กรรไกรตดั กิ่ง – ดนิ และวัสดุเพาะ – กระถางดนิ เผาหรอื พลาสติกหรอื วสั ดุไม่ได้ใชต้ า่ งๆ เชน่ กะละมัง ถงั พลาสติก เป็นตน้ – ยาปอ้ งกนั เช้ือรา เชน่ แคปแทน เบนเลท เป็นต้น – ฮอรโ์ มนเรง่ ราก เชน่ ออกซิน เปน็ ต้น • การเตรียมดนิ และวัสดเุ พาะ ดนิ ที่ใช้ผสมควรเปน็ ดินรว่ นปนทรายหรือดินร่วน ด้วยการผสมกบั วัสดเุ หลอื ใช้ตา่ งๆ เช่น แกลบ ขี้เถ้า ขยุ๋ มะพรา้ ว เปน็ ตน้ ใน อัตราส่วนดนิ กับวสั ดุ 2:1 หรอื 1:1 เมอ่ื เตรยี มวัสดุเพาะเสร็จใหบ้ รรจุใสก่ ระถางดินเผาหรือพลาสตกิ หรืออาจก่ออิฐบล็อกก้นั เปน็ แปลงเพาะชาหรือทาการยกรอ่ งแปลงสูงดว้ ยการใสว่ ัสดุเพาะทเ่ี ตรยี มไว้ • วิธกี ารปักชา กอ่ นทาการปักชากง่ิ ทุกชนดิ ให้กรีดบริเวณโคนกิ่งยาว 1-2 ซม. ตามแนวยาว 1-2 ดา้ น และแชฮ่ อร์โมนเร่งราก และยาปอ้ งกัน เช้ือราเสยี กอ่ นด้วยการจ่มุ โคนก่งิ ปักชาตามระยะโคนก่ิงท่ีปักชาในดนิ นาน 10-30 นาที – การปักชาก่งิ จะใชว้ ิธีการเสยี บิกงิ ลกึ ประมาณ 5-10 ซม. ข้นึ อยูก่ ับความยาวของก่ิง และชนดิ พืช – การปกั ชาราก จะใช้วธิ ีการชาในลกั ษณะการปักชาก่งิ หรือการชาโดยการกลบทงั้ ราก – การปักชาใบ จะใช้วธิ ีปักชาใบบางสว่ นหรือการชาก้านใบลงดนิ โดยมใี บบางสว่ นอยู่พน้ื เหนอื ดนิ – การปกั ชาใบท่ีมีตา จะใช้วธิ ีการปกั ชาเฉพาะส่วนที่เป็นโคนกิ่งท่มี ีตาใหฝ้ ังลงดิน โดยสว่ นใบหรอื ตาจะพ้นเหนือดินด้านบน • การดูแลรกั ษา การให้น้าจาเปน็ ต้องใหน้ า้ ทุกวนั วนั ละ 1-2 คร้ัง เช้า-เยน็ อย่างสมา่ เสมอ เพอื่ รักษาความช่มุ ช้นื โดยระวังไมใ่ หน้ ้ามากเกินไปจน น้าทว่ มขังหรือดนิ เปยี กมาก เพราะอาจทาใหก้ ่ิงเน่าได้ง่าย ส่วนการใส่ปยุ๋ ไมจ่ าเป็นในระยะแรก แต่อาจใสป่ ๋ยุ ก่อนระยะยา้ ยกลา้ ออกปลกู ประมาณ 1-2 อาทติ ย์ ดว้ ยการละลายปุ๋ยหรือใชป้ ุ๋ยนา้ สูตร 16-20-0

การเกดิ ราก การเกดิ รากของวิธกี ารปักชา พืชจะกระตนุ้ ใหเ้ กดิ รากบรเิ วณเสน้ ใยของก่ิง กา้ นใบ และใบ แทงออกมาเป็นรากแทนในสภาวะ ความชนื้ และอุณหภมู ิทเี่ หมาะสม โดยรากที่เกดิ อาจเกิดมากน้อยขึ้นอยู่กับจานวนเส้นใยของก่งิ และการกระตุ้น เชน่ การกรีด โคนกงิ่ การแช่ฮอร์โมน เป็นต้น