Book-CSUnplugged

การอภิปราย แผนที่ที่ปรากฏอยูsบนใบงาน Kid Krypto Encoding คือแผนที่สาธารณะของบิล และมันไมsใชs ความลบั : บิลจะวางแผนทใี่ บน้ไี วqบนโตะ¹ (หรือ อัพโหลดไวqบนหนาq เวบ็ ) สำหรบั ใหทq กุ คนเห็นได,q หรือ (เทาs ) ใหqแผนทน่ี ั้นแกsคนทตี่ qองการจะสงs ขอq ความถงึ เขา เอ มี่จะมีสำเนาของแผนทีฉ่ บับนี้ แตsคนอื่นก็จะมีสำเนาของ แผนที่ฉบับนี้เชsนกัน รูปทางดqานขวามือแสดงใหqเห็นถึง แผนที่สsวนตัวของบิล มันจะเหมือนแผนที่สาธารณะ ยกเวqน วาs มุมของถนนบางมมุ จะทำเครอื่ งหมายเปน€ พเิ ศษ โดยทำใหqมุมมันใหญsขึ้น และเขาจะเก็บแผนs ทีฉ่ บับนี้ไวqเปน€ ความลับ กจิ กรรมนีค้ วรจะปฏบิ ตั ิในช้นั เรียน อยาs งนอq ยกค็ วรจะเร่มิ ปฏบิ ตั ิในชน้ั เรียน เพราะวsามนั เป€นงานท่ตี อq งการ ความมสี sวนรวs มของนกั เรียนและควรแบงs งานกันทำอยsางยุติธรรม ถึงแมqวsามนั จะไมsคอs ยยากก็เถอะ! แตsก็ ตqองทำมันอยาs งแมsนยำและถกู ตอq ง เพราะถqาเกดิ ขqอผดิ พลาดแคนs ดิ เดียวจะนำไปสปsู 'ญหาทย่ี ิง่ ใหญมs าก มัน เปน€ ส่ิงท่ีสำคัญวาs นกั เรยี นจะตqองเขqาใจวsามันมหัศจรรย/แคsไหนที่วิธกี ารเขqารหัสแบบนส้ี ามารถทำไดq มันดู นsาเหลอื เชื่อใชมs ัย้ หลsะ(ไมsใชเs หรอ?) เพราะวาs พวกเขาตqองการแรงจงู ใจเป€นอยาs งมากที่จะทำกิจกรรมน้ีใหq ผsานไปไดq ประเดน็ หน่งึ ท่ีเราเจอและพบวาs จะเปน€ แรงจงู ใจใหแq กนs ักเรียนคือ การใชqวิธนี ีพ้ วกเขาสามารถใชq บันทึกลับเหลsานี้ในชั้นเรียน แมqวsาคุณครูของพวกเขาจะรูqถึงวิธีการเขqารหัส แตsคุณครูจะไมsสามารถ ถอดรหัสนัน้ ไดq แ ผ น ท ี ่ แ ส ด ง ใ ห q ถ ึ ง แ ผ น ท ี ่ ฉ บั บ เ ป „ ดเผยขอ งบิล (ใบ ง านการ เขqารหัส Kid Krypto) ตัดสินใจวsา เอมีจ่ ะเลือกสsงหมายเลขอะไร และ ใสsตัวเลขสุsมๆบนลง จุดตัดแตsละ จุดลงในแผนที่ เพื่อเพิ่มจำนวน ตัวเลขใหqเทsากับตัวเลขที่เอมี่ ตqองการจะสsง รูปนี้แสดงตัวอยsาง ของตัวเลข เหลsานั้น (ไมsใชsในวงเล็บ) ดqานบนตัวเลขแตsละตัวที่อยูขs qางๆจุดตัด เอมี่เลือกที่จะสsง หนqา 201

หมายเลข 66 ดงั น้ันตัวเลขทัง้ หมดทีไ่ มsไดอq ยใูs นวงเลบ็ นนั้ จะตqองเพิ่มขนq มาเป€น 66 ถqาจำเปน€ คณุ สามารถใชqจำนวนตดิ ลบ เพอ่ื รวมผลลพั ธใ/ หไq ปเป€นคาs ท่ีตอq งการไดq ในขณะนี้ เอม่ี ตqองคำนวณสงิ่ ทจ่ี ะสงs ไปใหบq ิล ถาq เธอจะสsงแผนที่ทีม่ ีตัวเลขอยูsบนนั้น นั่นจะเป€นส่ิงที่ไมsดี เพราะวาs ถqาแผนทีเ่ หลsานน้ั ตกไปอยsูในคนทผ่ี ิด ใคร ๆ ก็สามารถเพิม่ หรอื ลบขqอความทีส่ sงไปไดq แทนที่จะเลือกจุดตัด ดูจุดตัดตัวสามที่จุดใกลqๆกัน สรqางจุดตัดทั้งหมด และตัวเลขรวมทั้งหมดของมัน เขียนตัวเลขเหลsานี้ที่จุดตัดในวงเล็บ หรือใชqปากกาสีที่แตกตsางกัน ตัวอยsางเชsน จุดตัดขวาสุดในแผนท่ี สาธารณะตัวอยsาง เชื่อมกับจุดตัดอีกสามจุดอื่นที่มีป›ายกำกับ 1,4,11 และป›ายกำกับของมันเองคือ 6 ดังนั้นจำนวนท้ังหมดตอนนี้ มคี sาเทาs กบั 22 ตอนนคี้ วรจะทำวธิ นี ้ีกับจดุ ตัดท้ังหมดในแผนที่ฉบบั นี้ สิ่งน้ีจะ ทำใหqคูณไดตq วั เลขท่อี ยูใs นวงเลบ็ เอมีจ่ ะสsงแผนทีข่ องเธอไปใหq บลิ โดยมีเพยี งตวั เลขอยูใs นวงเลบ็ เทsาน้นั ลบหมายเลขตqนฉบับออกแลqวนับ ใหqเหลือเฉพาะตัวเลขท่เี อมส่ี sงเทsาน้นั หรอื เขียนแผนทีข่ ึน้ มาใหมทs ีม่ เี พยี ง แคsตวั เลขเทาs นัน้ และ ดวู าs มีนักเรียนคนไหนทส่ี ามารถหาบอกไดqวsา แผนท่ฉี บบั นเี้ ปน€ แผนที่ตนq ฉบับหรอื ไมs บางท่พี วกเขาอาจจะบอกไมsไดqกเ็ ป€นไปไดq มีเฉพาะบางคนเทsานั้นที่มีรหัสสsวนตัวของบิลที่จะสามารถใชqถอดรหัสขqอความนั้นเพื่อหาขqอความท่ีเอมี่ ตqองการสงs มาตั้งแตsเริ่มตqน บนขqอความที่เขาq รหัสจะตอq งทำเครื่องหมายใหญsพิเศษในโหนด(Node) ของ แผนที่สวs นตวั ของ บิล ในการถอดรหัสขqอความนัน้ บิลจะดูเคร่ืองหมายลับบนจดุ ตดั และบวกตัวเลขเขาq ดวq ยกนั ในตัวอยsางเชนs จดุ ตัดทง้ั หมดเหลsาน้ี จะมีป›ายกำกบั 13,13,22,18 ซงึ่ มนั สามารถรวมกนั ไดqเป€น 66 ตามขqอความตqนฉบับ ของ เอม่ี หนqา 202

มนั ทำงานอยาs งไร แผนทเี่ หลsาน้ีเปน€ แผนท่พี ิเศษ สมมุติวsา บลิ ตอq งเลือกหนึง่ ในจดุ ตดั และวาดเสqน รอบ ๆ จุดตัดหนึ่งบนถนนที่มีระยะหsางจากมัน และทำซ้ำไปเรื่อย ๆ ขั้นตอนทั้งหมดจะทำเพอ่ื สำหรับแยกเครื่องหมายบนจุดตัด สิ่งนี้จะแบsง แผนที่ออกไปเป€นสsวนๆ ที่ไมsมีพื้นทีท่ ับซqอนกัน ดังเชsนท่ีตวั อยาs งแผนทีท่ แ่ี สดงเอาไวทq ี่นี้ แสดงใหq เห็นถึงชิ้นสsวนที่นักเรียนวาดขอบเขตแตsละ สsวนบนลงแผนที่ แตsละกลุsมของจุดตัดและพาร/ ติชั่น(partition) นั้นเป€นการรวมกันของจำนวนที่ใชqในการสsงตัวเลขสำหรับทำเครื่องหมายบนจดุ ตัด ดังนั้นผลรวมของจำนวนที่สsงทั้งสี่จำนวนนั้นบนจุดตัด จะเป€นผลรวมของจำนวนตqนฉบับในแผนท่ี ตqนฉบบั และนัน้ ทำใหqมนั เป€นขqอมลู ตนq ฉบบั อยqุ ! ดเู หมือนจะตqองทำงานเยอะมากเพอ่ื ทจี่ ะสงs แคsอักษรไปเพียงตัวเดยี ว และมันมีงานอีกเยอะมากเพ่ิงท่ี จะสงs จดหมายหนง่ึ ฉบับ การเขqารหสั น้ันไมsใชsส่ิงท่ีงsาย แตถs qาดจู ากสง่ิ ท่ที ำสำเร็จแลวq รกั ษาความลับโดยใชq กุญแจแบบเป„ดเผยโดยไมsตqองมีการเตรียมการอะไรลsวงหนqาระหวsางผูqรsวมงานนั้น คุณสามารถเผยแพรs กญุ แจของคุณบนกระดานทีใ่ ชqติดประกาศและทกุ คนสามารถสงs ขqอความลับถึงคุณไดq แตไs มsมีใครสามารถ ถอดรหัสลบั นั้นไดqโดยท่ีไมsตqองใชqลูกกุญแจสsวนตัว ปกติแลqวในชีวิตจริงนัน้ การคำนวนทั้งหมดจะเกิดขนึ้ ภายในซอฟท/แวร/ที่คณุ ใชq (โดยปกติแลqวจะเกิดข้ึนในเว็บเบราว/เซอรข/ องคุณ) ดังนั้นมีเพียงคอมพิวเตอร/ เทาs น้ันทีท่ ำงานหนกั บางทีในชนั้ เรียนของคุณตqองการรวqู sาพวกเขาไดqเขาq รsวมกลsมุ ของคนที่ตqองการทำงานผsานทางการเขqารหัส กุญแจสาธารณะ ที่คำนวณดqวยมือเปลsาจริง ๆ การฝŸกฝนนีน้ ักวิทยาการคอมพิวเตอร/พิจารณาวsา นี่เป€น หน่งึ ในงานทแี่ ทบจะเปน€ ไปไมไs ดq และมไี มกs ่ีคนเทาs นนั้ ทเี่ คยทำมันสำเรจ็ ทีนแี้ ลqวพวกการดักฟง' หละs แผนท่ีของบลิ นัน้ คลาq ยกบั แผsนที่ของกจิ กรรมเมอื งแหsงนกั ทsองเท่ียว (กิจกรรมที่ 14) ซึ่งจุดตดั ทีท่ ำเครอื่ งหมายไวqเปน€ วิธที งี่ sายท่ีสดุ ทจ่ี ะจอดรถตขqู ายไอศครมี เพ่อื ทจี่ ะใหqบริการผqูคนบริเวณ หัวมมุ ถนนไดโq ดยท่ไี มตs อq งมีใครเดินมากกวsาหนึ่งชวs งตกึ พวกเราเหน็ นักทอs งเท่ยี วในเมอ่ื งนั้นแสดงวsามันจะ งาs ยสำหรับ บลิ ท่ีจะสรqางแผนที่ดังกลาs วโดยเริ่มจากช้นิ สวs นที่แสดงในแผนท่ีสsวนตวั ของเขา และมันจะเป€น หนาq 203

สง่ิ ทีย่ ากมากสำหรับคนอ่นื ๆท่ีตอq งการจะหาท่ีจอดรถตqขู ายไอศครมี ยกเวนq จะใชวq ธิ ี Brute-Force วิธีการ Brust-Force นั้น คือการลองกำหนดคsาทุก ๆคsาที่มีความเป€นไปไดqดวq ยรถตqูคันเดียว จากนั้นจะเปลี่ยนไป กำหนดคsาทกุ ๆคาs ทีม่ คี วามเปน€ ไปไดดq qวยรถตูสq องคนั และเพ่มิ จำนวนรถตตqู sอไปเรือ่ ย ๆจนกวาs จะคqนพบวิธี ที่ดีทีส่ ุด ไมsมีใครรูqวsามีวธิ ีอื่นที่ดีกวsานี้มั้ยสำหรบั แผนที่ท่ัวไป และคุณสามารถเดิมพันไดqวsามีผูคq นมากมาย พยามหาวธิ ีนี้อยูs ใหqบิลเริม่ ตนq ดqวยแผนทท่ี ่ีมคี วามซบั ซqอนพอ เชsนมี 50 หรือ 100 จดุ ตัด มนั เหมอื นกับวาs ไมsมีใครจะสามรถ ถอดรหสั นั้นไดq แมแq ตนs กั วิทยาศาสตรท/ ีฉ่ ลาดท่สี ดุ กจ็ ะพยายามอยาs งหนักจนลqมเหลวทส่ี ดุ (แตsมนั ก็มีขqอแม:q ดูดqานลาs งสิวsามนั เกีย่ วกับอะไร) โดยใชqตวั อยาs งเพยี งตัวอยsางเดยี วผsานนกั เรียนท้งั หqอง แบงs นกั เรียนออกเปน€ กลมุs กลุsมละประมาณ 4 คน ใหq แผนทีส่ าธารณะของ แผนที่ kid krypto แตsละคูsควรจะเลือก “ขqอความ” (จำนวนเต็มใด ๆ) และเขqารหสั มันดqวยกุญแจแบบเป„ดเผยและใหqผลลัพธ/ของแผนที่กับกลsุมอื่น กลุsมอื่นจะพยายามที่จะถอดรหัสมัน แตs พวกเขาไมsนsาจะทำมันสำเรจ็ จนกระทั่งพวกเขาจะไดqรับ (หรือทำแบบฝŸกหัด) แผนที่สsวนตัว จากนั้นแจก แผนทส่ี วs นตัว และ ดูวาs พวกเขาสามารถถอดรหัสอยsางถกู ตqองหรือไมs ตอนน้แี ตsะละคสsู ามารถออกแบบแผนทข่ี องพวกเขาเอง และเกบ็ ทีส่ sวนตวั ของตัวเองไวq แลqวมอบแผนทแี่ บบ สาธารณะใหqกลsุมอื่น หรือ “เผยแพร”s มันบนกระดานของหqองเรียน หลักการออกแบบของแผนท่ีเหลsาน้ี เหมือนกับที่กลsาวไวqในกิจกรรม เมืองแหsงนักทsองเที่ยว และสามารถเพิ่มถนนเพื่ออำพรางถึงวิธีการ แกปq ญ' หา แตsควรระวังที่จะไมคs วรสราq งถนนเพ่ิมเติมมากเกนิ ไปหรอื สรqางถนนในจดุ “พิเศษ” น้นั อาจจะทำ ใหqเกิดจุดตัดที่ทำใหqคqนพบรถไอศกรีมสองคันไดqภายในคราวเดียวกันซึ่งมันเหมาะสมที่จะใชqกับแผนท่ี นกั ทอs งเท่ียว แตsมนั จะสราq งป'ญหากับการเขาq รหัส นน้ั เพราะวาs จดุ พเิ ศษทสี่ ราq งไวqจะทำใหqแผนที่ท่ีสรqางมี สวs นทไ่ี มsทับซอq นกัน และนัน้ เปน€ ส่งิ จำเป€นของกจิ กรรมน้ี ท่ีจะตอq งสราq งกลอบุ ายเพอ่ื ท่ีจะทำใหqแผนที่ลับใชq งานไดจq ริง หนqา 204

ใบงานกิจกรรม : แผนที่ Kid Kyrpto ใชqแผนที่เหลsานเี้ พ่ืออธิบายขอq ความทีใ่ ชใq นการเขqารหัสและถอดรหสั หนาq 205

ใบงานกิจกรรม : การเข^ารหสั Kid Krypto แสดง “แผนท่ี” นใ้ี นช้นั เรยี นเพือ่ ใชqในการสาธติ การเขาq รหัสขอq ความ หนาq 206

มนั เกี่ยวกบั อะไร? บางครัง้ คณุ อาจตqองการสงs ขอq ความลบั ผาs นเครอื ขsายคอมพวิ เตอรท/ ีไ่ มมs ใี ครยกเวqนผูqรบั ทเ่ี ราตqองการสามารถถอดรหัสไดq ไมวs sาจะฉลาดหรอื ยากแคsไหนกต็ าม และแนนs อนวาs มีหลายวิธีทส่ี ามารถทำไดหq ากผqูสsงและผqรู ับใชรq หัสลับรsวมกัน แตs สsวนที่ชาญฉลาดของการเขqารหัสคีย/สาธารณะคือเอมี่สามารถสsงขqอความไดqปลอดภยั ไปยงั บลิ โดยไมsมีการเตรียมการ ลsวงหนาq เพยี งแคหs ยิบ“ล็อค”ของบิลจากสถานท่สี าธารณะเชนs หนาq เวบ็ ความลบั เป€นเพียงดาq นเดยี วของการเขqารหสั ซง่ึ อีกประการหน่ึงคอื การรับรองความถกู ตอq ง: เมื่อเอ มี่ไดqรับขอq ความจากบลิ เธอจะรูไq ดqอยาs งไรวsามันมาจากเขาจริงๆ ไมsใชsจากผูqแอบอqาง สมมตวิ sาเธอ ไดqรบั จดหมายอเิ ล็กทรอนิกส/ที่กลsาววาs “ ทีร่ กั ฉนั ติดอยsทู ่ีนโ่ี ดยไมมs เี งนิ เลย กรุณาสงs เงนิ 1000 บาท ไปยังบัญชธี นาคารของฉัน หมายเลข 0241-45-784329 – รักนะ จากบลิ \" เธอจะรูqไดอq ยาs งไรวาs มา จากบิลจรงิ ๆ ระบบการเขาq รหสั บางตวั สามารถใชqสำหรบั สงิ่ นไ้ี ดเq เชนs เดยี วกับเอม่สี งs ขqอความลบั ของ บิล โดยการเขาq รหสั ดqวยรหัสสาธารณะของเขา เขาสามารถสsงขอq ความท่ีมีเพียงเขาเทsานน้ั ทส่ี ามารถ สรqางไดโq ดยเขqารหสั ดqวยคยี /สsวนตัวของเขาเอง หากเอมสี่ ามารถถอดรหัสไดqดqวยกญุ แจสาธารณะของ บิลก็จะตqองมาจากเขาเทsานั้น แนsนอนวsาใคร ๆ ก็สามารถถอดรหัสไดq เนื่องจากกุญแจเป€นของ สาธารณะ แตsหากขqอความนัน้ มไี วเq พื่อเอมเ่ี ทsาน้นั บลิ กส็ ามารถเขqารหสั ไดเq ป€นครัง้ ทส่ี องดqวยกญุ แจ สาธารณะของเอม่ี การเขาq รหัสแบบคูนs ้ีใหqท้ังความลับและการรับรองความถกู ตอq ง และเปน€ พืน้ ฐาน ของคยี /สาธารณะและสวs นตัว. แมวq sาตวั อยsางทจ่ี ะทำในกจิ กรรมนั้น มคี วามคลาq ยกบั ระบบของจรงิ ท่ใี ชqในระบบทวั่ ไป แตsมันไมs ปลอดภยั เทาs กนั แมqวsาจะเพิม่ แมป ใหมq ีขนาดใหญsกต็ าม เหตุผลก็คือ แมqวsาจะไมsมวี ธิ ีการหาวธิ ที ่งี าs ยทีส่ ุดในการวางรถตูไq อศกรีมบนแผนท่ี และแมqรูปแบบ จะปลอดภยั ในมุมมองนี้ แตsมนั มวี ธิ กี ารโจมตที ีต่ sางไปจากเดมิ อยsางสิ้นเชงิ . ซ่ึงมนั ไมsนsาเกิดขนึ้ กับ นกั เรยี นในโรงเรียน อยาs งนอq ยท่ีสดุ ก็จนถงึ ระดบั มธั ยมปลาย แตsอยsางนqอยคณุ ควรรูวq าs มนั มอี ยูsจรงิ คุณอาจพูดไดqวsารูปแบบที่เรามองอยูsนั้นปลอดภัยสำหรับนักเรียน แตsไมsปลอดภัยสำหรับนัก คณติ ศาสตร/ และสามารถเวqนยsอหนqาถัดไปหากคณุ ไมsไดมq คี วามสนใจในคณติ ศาสตร/! หนqา 207

หมายเลขทางแยกบนแผนที่ 1, 2, 3, ... แสดงถึงหมายเลขดั้งเดิมที่กำหนดใหqทางแยก b1, b2, b3, ... และตัวเลขที่ถูกสsงจริงโดย t1, t2, t3, ... สมมติวsาทางแยก 1 เชื่อมตsอกับทางแยก 2, 3 และ 4 จากนนั้ จำนวนท่สี งs สำหรับทางแยกนั้นคือ t1 = b1+b2+b3+b4 . แนsนอนวาs มสี มการที่คลqายกันสำหรบั ส่ีแยกอื่น ๆ - จรงิ ๆแลวq มจี ำนวนสมการเทsากบั ตัวแปล b1, b2, b3, .... คนดักฟ'งรูqแผนที่สาธารณะและตัวเลข t1, t2, t3 , ... ที่ถูกสsงมาและสามารถเขียน สมการและแกqปญ' หาดqวยโปรแกรมคอมพวิ เตอรไ/ ดq เมื่อไดqรับตัวเลขเดิมแลqวขอq ความก็เปน€ เพียง ผลรวมของมัน ซึ่งจริงๆแลqวไมsจำเป€นตอq งคqนพบแผนที่ถอดรหัส ความพยายามในการคำนวณที่ จำเป€นในการแกqสมการโดยตรงโดยใชq การกำจัดแบบเกาส/เซี่ยน เป€นสัดสsวนกับลูกบาศก/ของ จำนวนสมการ แตเs นื่องจากสมการเหลsานเ้ี ป€นแบบกระจดั กระจาย- ทำใหคq sาสมั ประสิทธิส์ sวนใหญs เป€นศนู ย/ – และยังมีเทคนิคที่มีประสิทธิภาพมากกวาs นี้อีก เปรียบเทียบกับความพยายามในการ คำนวณแบบเอ็กซ/โพเนนเชยี ลทใ่ี คร ๆ กร็ qูวาs เปน€ ส่งิ ที่ดีท่สี ดุ ท่จี ะใชกq ับแผนที่ถอดรหสั เราหวังวsาคุณจะไมsรูqสึกเสียใจ! ในความเป€นจริงกระบวนการที่ใชqกับระบบรหัสลับของ คีย/ สาธารณะ น้นั เหมอื นกับกระบวนการที่เราใชq เวนq แตsวsาเทคนิคท่ีใชqในการเขqารหัสนั้นตsางกนั และ เปน€ ไปไมsไดเq ลยที่จะทำดวq ยมอื วิธกี ารรหสั สาธารณะดง้ั เดิมยังคงเปน€ หนง่ึ ในวิธที ปี่ ลอดภัยทีส่ ดุ ซ่ึง ขึ้นอยsูกับความยากในแยกตวั ประกอบ หรือกค็ ือการทำ แฟคเตอร/ จำนวนมากๆ ตัวอยsางเชนs อะไรคือ คsาแฟคเตอร/ ของเลข 100 หลกั ตอs ไปน้ี 9,412,343,607,359,262,946,971,172,136, 294,514,357,528,981,378,983,082,541,347,532,211,942,640,121,301,590,698,6 34,089, 611,468,911,681? อยาs งคิดชqาละs ! คำตอบคอื 86,759,222,313,428,390,812,218,077,095,850,708,048, 977 และ 108,488,104,853,637,470,612,961,399,842,972,948,409,834,611,525,790,577,216,753. จะหาคาs นไ้ี ดqตqองใชเq วลานาน แมจq ะใชqซเู ปอรค/ อมพวิ เตอรอ/ าจใชqเวลาหลายเดือน หนqา 208

ในป'จจุบันระบบเขqารหสั สาธารณะจริง บิลอาจใชqหมายเลข 100 หลักเป€นคีย/สาธารณะของเขา และทั้งสองคsาแฟคเตอร/เป€นคีย/สsวนตัว มันจะไมsยากเกินไปที่จะสรqางคีย/สาธารณะ: สิ่งที่คุณ ตqองการคอื วิธกี ารคำนวณจำนวนเฉพาะจำนวนมาก คqนหาตัวเลขสองตัวที่ใหญsพอ (ทำไดqไมsยาก) คูณพวกมันเขqาดqวยกันและ – บู¹ม นี่คือคีย/สาธารณะของคุณ การคูณจำนวนมหาศาลเขqาดqวยกนั นั้นไมsใชsเรื่องใหญsสำหรับคอมพิวเตอร/ หากมีแคsคยี /สาธารณะ ก็ไมsมใี ครสามารถคqนหาคีย/สsวนตวั ของคุณไดเq วqนแตsพวกเขาจะใชqซูเปอร/คอมพิวเตอร/ไดqหลายเดือน และหากคุณกังวล ก็สามารถใชq 200 หลักแทนท่จี ะเปน€ 100 หลัก - ซ่ึงจะทำใหqพวกเขาตอq งใชเq วลาหลายป‹! ส่ิงสำคัญคือคาs ใชqจsาย ในการถอดรหสั คีย/นั้นสงู กวาs คาs ของขqอมลู ท่ีจะปลดลอ็ ค ในทางปฏิบตั ิ คียส/ าธารณะ 512- บติ หรอื มากกวาs เปน€ เรอื่ งท่วั ไป ในการสsงขอq มูล ซ่งึ เปรียบไดqกับตวั เลข 155 หลกั ในป'จจุบัน เรายังไมsมีวธิ ีการเขqารหสั ขqอความโดยใชqรหัสสาธารณะทีใ่ ชqรหัสเฉพาะ ที่ไมsสามารถ ถอดรหัสไดโq ดยไมใs ชqคยี ส/ sวนตัว เพ่อื ท่จี ะทำมัน ก็ไมงs าs ยอยาs งท่คี ิดไวขq qางตนq ไมใs ชตs วั เลขสำคัญสอง ตัวท่ใี ชเq ปน€ รหสั สsวนตัวและผลรวมของพวกมันเป€นรหัสสาธารณะ แตsเป€นตัวเลขที่ไดqมาจากพวก มัน แตผs มลัพธก/ เ็ หมือนกนั : คณุ สามารถถอดรหสั รหสั ไดโq ดยแยกตวั เลข อยาs งไรกต็ ามมนั ไมsยากที่ จะเอาชนะป'ญหาเหลsานี้และทำใหqรูปแบบเป€นอัลกอริทึมการเขqารหัสและถอดรหัสที่เหมาะสม แตคs งไมตs qองไปถงึ นั้น เพราะกิจกรรมนกี้ ็ไดทq ำมากพอแลวq ! ระบบที่ใชqจำนวณเฉพาะ จะปลอดภัยแคsไหน? การคำนวณ แยกตัวประกอบ หรือ แฟคเตอร/ เป€น ปญ' หาที่ดงึ ดูดความสนใจของนักคณติ ศาสตรท/ ี่ยง่ิ ใหญทs ส่ี ดุ ในโลกมานานหลายศตวรรษ และในขณะที่ วิธีการทท่ี ำอยsูในปจ' จุบันนนั้ ทำงานไดqดี แตกs ม็ ีการพิสูจน/ทางคณิตศาสตร/ วsามีวิธีที่สามารถทำไดqเร็ว กวsา แตsเราก็ยงั หาวธิ นี ัน้ ไมเs จอ (ไมมs ใี ครพสิ ูจนว/ sาวิธคี ดิ แบบนั้นเป€นไปไมsได)q ดังน้ันรูปแบบน้ีดูเหมือน จะไมsใชsแคsระดับโรงเรียนนักเรียนเทsานั้น แตsยังรวมถึงระดับนักคณิตศาสตร/ดqวย เราตqองระวัง เชนs เดียวกับทีก่ ลายเปน€ วิธกี ารถอดรหสั รหัสของบลิ โดยไมsตqองแกqไขปญ' หา เมืองทsองเท่ียว มันอาจมี วิธกี ารถอดรหสั โดยไมsตอq งคำนึงถึงจำนวนเฉพาะ ผูคq นไดตq รวจสอบอยาs งรอบคอบแลqวและดูเหมอื นวsา มันจะปลอดภยั ความกงั วลอีกประการหนงึ่ คอื หากมขี อq ความท่ไี มsถกู ใสรหสั เพียงไมsกี่ตัว ผดqู กั ฟ'งกก็ ันสามารถเขqารหัส แตsละขqอความโดยใชqรหัสสาธารณะและเปรียบเทียบขqอความจริงกับความเป€นไปไดqทั้งหมดและ ถอดรหัสทั้งหมดไดq วิธีการของ แอม่ี หลีกเลี่ยงสิง่ นี้ไดqเพราะมีหลายวิธีในการเขqารหัสขอq ความเดยี ว หนqา 209

กันท้ังนขี้ ึ้นอยูsกบั จำนวนท่เี ลือกเพือ่ เพมิ่ รหสั ในทางปฏบิ ัติระบบเขาq รหัสไดqรับการออกแบบมาเพื่อใหq มขี อq ความทีเ่ ป€นไปไดqมากเกินไปทจ่ี ะทดลองใชทq ง้ั หมดแมqจะใชคq อมพิวเตอร/ทีร่ วดเรว็ ก็ตาม เราไมsทราบวsา มีวิธีการแกqป'ญหาการแยกตัวประกอบอยsางรวดเร็วหรือไมs ไมsมีใครสามารถคิด คqนพบมันไดq แตsก็ยังไมsไดqรับการพิสูจน/วsาวิธีการนั้นเป€นไปไมsไดq หากพบอัลกอริทึมที่รวดเร็ว สำหรบั การแกqป'ญหานี้ระบบการเขาq รหัสที่ใชqอยsใู นปจ' จบุ นั เกอื บทงั้ หมดจะไมปs ลอดภยั ในสsวนท่ีส่ี เราไดqพูดถึงป'ญหา เอนพีสมบูรณ/ ซึ่งเกิดขึ้นหรือลqมลงดqวยกัน: หากหนึ่งในนั้นสามารถแกqไขไดq อยsางมีประสิทธิภาพ แปลวsาป'ญหาที่คลqายกันทั้งหมดก็เหมือนกัน และเนื่องจากความพยายาม จำนวนมาก (ที่ไมsประสบความสำเร็จ) ไดqถูกนำมาใชqเพื่อคqนหาอลั กอริธึมที่รวดเร็วสำหรับปญ' หา เหลsานี้ วิธีนี้จึงดูเหมอื นวsาเป€นวิธีทีย่ อดเยี่ยมสำหรับใชqในการออกแบบระบบเขqารหัสที่ปลอดภัย แมอq ยาs งน้นั ก็มีความยากลำบากในแผนนีแ้ ละจนถึงตอนนผี้ ูqออกแบบระบบเขqารหสั ไดqถูกบังคับใหq ตอq งพงึ่ พาป'ญหา (เชนs การแยกตัวประกอบเฉพาะ) ทใ่ี นอนาคตอาจถูกแกqไขไดqงาs ยมากกวsาป'ญหา เอนพีสมบูรณ/ – คำตอบของคำถามทัง้ หมดนี้มมี ูลคาs หลายลqานดอลลารส/ ำหรับอุตสาหกรรมและ ถือเป€นสง่ิ สำคญั ตอs ความมัน่ คงของชาติ การเขqารหสั ปจ' จบุ ันจงึ เป€นพ้ืนท่กี ารวิจยั ทางวิทยาศาสตร/ คอมพวิ เตอรท/ นี่ sาสนใจ อาy นเพม่ิ เติม หนังสือของ ฮาเรล ชอื่ วsา Algorithmics พูดถึง คียส/ าธารณะ อธบิ ายวธิ กี ารใชหq มายเลขเฉพาะจำนวนมาก เพื่อสรqางระบบคีย/สาธารณะที่ปลอดภัย วิทยาการคอมพิวเตอร/เกี่ยวกับมาตรฐานการเขqารหัสคือ Cryptography and dataSecurity โดยโดโรธี เดนนิ่ง ในขณะที่หนังสือสำหรับการใชqงาน คือ Applied cryptography โดยบรูซชไนเออร/ Turing Omnibus ของดิวนีย/อธิบายระบบอื่นๆ สำหรับการเขqารหัส สาธารณะ หนาq 210

บทท่ี 6 วชิ าการคอมพิวเตอรทr เ่ี ขา^ ใจไดง^ าy ยขึ้น – ปฏสิ มั พนั ธrกบั คอมพวิ เตอรr

วิชาการคอมพิวเตอรทr ีเ่ ขา^ ใจไดง^ าy ยขนึ้ (T/N: หัวขqอในเรือ่ งน้ีมาจากสำนวน “Put a human face on something” ซึ่งแปลวsา “ทำใหเq ขqาใจไดqงsาย ข้นึ ”) ทำไมเราถึงเขาq กบั คอมพิวเตอรไ/ ดqยากนกั ? หลายๆ คนประสบปญ' หาตาs งๆ กบั การใชคq อมพวิ เตอร/ พวกเขาไมs สามารถใชคq อมพิวเตอร/ไดqดังใจ หรือในหลายๆ ครั้งคอมพิวเตอรก/ ็ประมวลผลใหqเราผิดพลาดอยsางที่ไมsนsาจะ เปน€ ไปไดq คอมพวิ เตอรเ/ หมอื นถกู สราq งมาเพ่ือพอs มดแมsมดมากกวsาท่จี ะใหคq นธรรมดาใชq อันท่ีจริงแลqวมันควร ทำมาเพอื่ ใหคq นปกตอิ ยาs งพวกเราใชq เพราะคอมพิวเตอร/เป€นเคร่อื งมอื เพ่ือชsวยใหqเราเรียนรูq ทำงาน และเลนs ไดq สนุกมากขึ้น สsวนของระบบคอมพิวเตอร/ทีเ่ ราใชqอยูsเป€นประจำทุกวันนีเ้ รียกวsา “สsวนตsอประสานผูqใชq (User interface)” มันเปน€ สวs นท่ีสำคัญท่ีสดุ ! ถงึ แมqวาs คุณอาจจะคดิ วsาท่ีจริงแลวq โปรแกรมตsางๆ นน้ั เป€นคน “จัดการ” งานหลักๆ ของคุณและสsวนตsอประสานผูqใชqก็เป€นแคsการเขqาถึงโปรแกรมเหลsานั้น ที่จริงแลqวโปรแกรมตsางๆ ก็จะไมs สามารถใชqไดqเลยถqาหากวาs เราไมไs ดสq อ่ื สารกับมันและส่งั ใหqมันทำงานตามท่ีเราตอq งการ มนั ยากที่จะออกแบบ และสรqางสsวนตsอประสานผูqใชq มีการประเมนิ เวลาคราs วๆ ในการเขียนโปรแกรมออกมา และจากการประเมิน น้ันก็พบวาs ท่ีจริงแลวq เวลาในการเขียนโปรแกรมปกตินนั้ ใชqนqอยกวsาการออกแบบสsวนประสานผูqใชqใหqดีดqวยซ้ำ ซอฟตแ/ วรบ/ างตัวมสี วs นตอs ประสานผqใู ชทq ่ีเยี่ยมยอด มนั จะไมมs คี ำสงั่ ทยี่ sงุ ยากและจะดูประหนึ่งลsองหนอยsูดqวย ซ้ำเมื่อผูqใชqไดเq ขqาไปใชqแอพพลิเคชั่นนั้นๆ แลqว แตsในขณะเดียวกัน ซอฟต/แวร/นับไมsถวq นก็ถูกจัดวาs “แยs” ไป ในทันทีถqาหากมีสsวนประสานผูใq ชqที่ดูแปลกตาเกนิ ไป อุตสาหกรรมซอฟต/แวร/ใหqความสนใจกับการออกแบบ สsวนตsอประสานที่ดูฉลาด - เชsนในตัวประมวลผลคำ หรือสมาร/ทโฟน - ที่สามารถใหqผูqใชqเขqาถึงฟ'งก/ชั่นเชิง คำนวณซ่ึงทจี่ รงิ แลวq ก็ดูงาs ยในตัวมันเองอยแsู ลqว แลqวทำไมเราจำเป€นตqองมีสsวนตsอประสานผูqใชq? ทำไมเราถึงไมsสามารถสื่อสารกับคอมพิวเตอร/ไดqในแบบ เดียวกับที่เราสนทนากับเพื่อนๆ นั่นเป€นคำถามที่ดี ในอนาคตเราอาจจะทำไดq; หรือไมsไดqเลย แตsในขณะน้ียัง ไมsไดqแนsนอน เพราะเรายังมีขqอจำกดั ทางปฏิบัติของคอมพิวเตอร/ในดqานขีดจำกัด “ความฉลาด” ของมันใน ป'จจุบัน กิจกรรมตsางๆ ที่ตามมานีจ้ ะชsวยใหqคณุ เขqาใจป'ญหาของสวs นตsอประสานผูqใชq และใหqคุณมีแนวคิดที่ ชัดเจนข้ึนเกี่ยวกับขอq จำกดั ของคอมพวิ เตอร/ และใหqพงึ ระลึกวาs มีการโฆษณาผลิตภัณฑ/คอมพิวเตอร/ที่ใชqขqอมูล ทเี่ กนิ จรงิ อยsูมาก หนqา 212

สำหรับอาจารยr วิชาการคอมพวิ เตอรน/ น้ั ไมsไดเq ก่ียวกับการคำนวณ (เชิงคณติ ศาสตร/) เปน€ หลกั หากแตsเก่ียวกับ “การสื่อสาร” เสียมากกวาs วชิ าการคอมพิวเตอร/โดยตวั เองน้ันไมมs มี ูลคาs ท่ีแทจq รงิ เพยี งแตsมันจะมีคาs ก็ตอs เมื่อผลลพั ธ/ของมนั มี การสื่อสารเกิดขึ้นกับโลกภายนอกคอมพิวเตอร/และมีอิทธิพลตsอมัน อาจจะฟ'งดูนsาแปลกใจ แตsนี่แปลวsา วทิ ยาการคอมพวิ เตอร/น้ันเกี่ยวขอq งกับผคูq นมากกวsาตวั คอมพิวเตอรเ/ สยี เอง - ในท่ีสุดแลqว คอมพิวเตอรก/ จ็ ะไมมs ี คsาใดๆ หากมันไมsไดqชวs ยผูqคนในทางใดทางหนึง่ แนวคดิ ทงั้ หมดที่เราไดศq กึ ษาไปเพื่อสามารถทำใหqคอมพิวเตอร/ ทำงานไดqเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้นลqวนจำเป€นเพียงเพราะคนตqองการใหqมันตอบสนองไดqอยsางรวดเร็ว และคุมq คาs ในทางเศรษฐกิจทจี่ ะใชมq นั สsวนตsอประสานคือวิธีการที่คอมพิวเตอร/และมนุษย/สามารถติดตsอสื่อสารกันไดq และกิจกรรมมากมายใน หนังสือนี้ก็ลqวนเกี่ยวขqองกับการสื่อสาร “การนำเสนอข(อมูล (สsวนที่ 1)” แสดงใหqเห็นประเภทของขqอมูลที่ หลากหลายทคี่ อมพิวเตอร/สามารถใชqติดตอs สอื่ สารกันเองไดq “การนำเสนอการดำเนินการ (สวs นท่ี 3)” ไดqพดู ถึง วธิ ใี นการส่ือสารวธิ ีการดำเนินการใหคq อมพิวเตอร/เพื่อใหมq ันสามารถบรรลุงานตsางๆ ไดq - ทาq ยทส่ี ดุ แลqว “การ เขยี นโปรแกรม” กเ็ ป€นแคsการอธบิ ายใหคq อมพวิ เตอรด/ วq ยภาษาของมนั เอง! “วทิ ยาการเข(ารหสั ลับ (สวs นที่ 5)” อธบิ ายการสอื่ สารแบบลับๆ หรือการสอ่ื สารทม่ี ีบางสวs นเป€นความลับ ไมsไดมq ีการเปด„ เผยทกุ อยsาง กิจกรรมที่พูดถงึ เรื่องเหลsานี้ลวq นเกีย่ วกบั วิธกี ารส่ือสารระหวsางคนกับคอมพิวเตอร/ ในขณะทีส่ sวนท่ีเหลอื ของ หนังสอื นน้ั ถูกเขียนมาโดยอาศัยความเขาq ใจในศพั ทเ/ ทคนิคเฉพาะทาง แตสs sวนน้ีไมsใชs น่ันเปน€ สิง่ ทที่ ำใหทq ้งั ดูงsาย ข้ันเม่ือนกั เรยี นไมจs ำเปน€ ตอq งมีความรพูq ิเศษเพิ่มเติม และยากข้ึนเพราะนักเรียนจำเป€นตอq งโตพอที่จะเขqาใจวsา กจิ กรรมตsางๆ นั้นเกีย่ วกบั อะไรและมีความเกี่ยวขqองกบั เรือ่ งอ่นื ๆ ในเชิงกวqางไดqอยsางไรบาq ง กิจกรรมเหลsานี้มี คำอธิบายโดยละเอียดมากกวsากิจกรรมอื่นๆ เพราะตัวคุณที่เป€นอาจารย/นั้นจำเป€นตqองมีความรูqพื้นฐานที่ เพียงพอเพือ่ ใหสq ามารถอธิบายความสอดคลอq งตsางๆ เม่อื อภิปรายในชน้ั เรียนไดq ในสsวนนี้จะมีกิจกรรมอยูsสองอยsาง กิจกรรมแรกจะอยูsในหมวดหมูsที่เรียกวsา “สsวนตsอประสานมนุษย/และ คอมพวิ เตอร/ (Human-Computer Interface หรอื ที่เรียกส้นั ๆ วsา HCI)” ในการทจี่ ะเป„ดมมุ มองของวิชาการ คอมพิวเตอร/ในสวs นน้ีโดยท่ไี มตs อq งอาศัยความรqพู ื้นฐานในตวั อยsางตsางๆ ของระบบคอมพิวเตอร/น้นั เราไดqสรqาง แบบฝŸกหดั เพ่อื การออกแบบทไ่ี มไs ดมq แี คsเร่อื งเกยี่ วกบั คอมพวิ เตอร/ แตยs ังนำเสนอหลักการพนื้ ฐานทีถ่ ูกใชqในการ ออกแบบสวs นตsอประสานมนุษยแ/ ละคอมพิวเตอร/อกี ดqวย เพราะวาs การออกแบบ HCI นน้ั ข้นึ อยsูกับวัฒนธรรม ตsางๆ คำตอบท่ี “ถูกตqอง” นั้นก็ไมsจำเป€นจะตqองมีเสมอไปในกิจกรรมนี้ ในกิจกรรมท่ีสองนัน้ จะเก่ียวขqองกับ “ปญ' ญาประดิษฐ/ (Artificial Intelligence หรือ AI)” กจิ กรรมน้จี ะรวมเกมคาดเดาทกี่ ระตนqุ ใหqนกั เรียนนึกคิด วsาคอมพวิ เตอรน/ นั้ สามารถทำอะไรไดqบาq งหรอื ไมsไดบq าq ง หนqา 213

สำหรับผทู^ ี่มีความคดิ เชิงเทคนิค สsวนตอs ประสานมนษุ ยแ/ ละคอมพิวเตอรถ/ ือเป€นเทรนดใ/ นงานวจิ ัยในกำลงั มาแรงทส่ี ดุ ในวทิ ยาการคอมพิวเตอร/ หลังจากทีผ่ qูคนระลึกไดqวsาความสำเร็จในการพัฒนาซอฟต/แวร/ตsางๆ นั้นลqวนมาจากสsวนตsอประสานผูqใชqเปน€ สsวนใหญทs ัง้ น้นั สาขาวชิ าน้ีใหคq วามสำคญั ในเชิงกวาq งกับวินัยท่อี ยูนs อกเหนือไปจากวิทยาการคอมพวิ เตอร/ เชsน จิตวิทยา วิทยาศาสตร/เชิงป'ญญา ภาษาศาสตร/ สังคมวิทยา หรือแมqกระทั่งมานุษยวิทยา มีนักวิทยาการ คอมพิวเตอรเ/ ป€นสวs นนqอยเทsานั้นทถ่ี กู ฝกŸ ในดาq นเหลาs น้ี และ HCI ไดแq ทนการเติบโตอยsางรวดเรว็ สำหรับผคqู นท่ี สนใจในดqานท่ี “อsอนโยนกวsา” ของสาขาวิชาน้ี ป'ญญาประดิษฐ/เป€นหัวขqอที่ทำใหqเกิดความขุsนมัวและการโตqเถียงอยูsบsอยครั้ง ในหนังสือเลsมนี้เราพยายาม ควบคุมทิศทางของขqอมูลใหqอยใูs นทางสายกลางระหวาs งผคูq ล่ังไคลqปญ' ญาประดิษฐผ/ qเู ชือ่ วาs เครื่องกลท่ีชาญฉลาด น้นั อยsูแคเs ออื้ ม และผูqทีก่ งั ขาป'ญญาประดษิ ฐท/ เี่ ช่ือวาs เครื่องกลไมไs ดชq าญฉลาดอยsางทว่ี าs ไวq เป›าหมายของเราคอื เพื่อสsงเสริมใหนq ักเรยี นไดqคิดวิเคราะห/ดqวยตัวเองเก่ียวกับเรื่องเหลsานี้ และสามารถนำเสนอความเห็นทีเ่ ปน€ กลางไดq กิจกรรมน้ไี ดนq ำเนือ้ หาท่สี ำคัญมาจากหนังสือท่สี ามารถตามอsานไดqงาs ยอยsสู องเลมs เลมs แรกคือ The design of everyday things ของ Don Norman และ Artificial intelligence: the very idea ของ John Haugeland ซง่ึ เราแนะนำใหqคุณอsานสองเลมs นีเ้ ป€นอยsางมากหากคุณสนใจในเนือ้ หาดาq นน้ี คอมพวิ เตอร/มีสวs นรวs มในการส่ือสารท่ีสำคัญมากอกี อยsางหน่ึง ซึ่งจะไมsถกู พูดถึงในหนังสอื เลsมน้ี นั่นก็คือการ สื่อสารระหวsางผูqคนที่สรqางระบบคอมพิวเตอร/ขึ้นมา นักเรียนที่ศึกษาเรื่องคอมพิวเตอร/และกำลงั หางานอยูs ในตอนนี้ - อาจจะจบการศึกษาจากสาขาวิทยาการคอมพวิ เตอรจ/ ากมหาวิทยาลัย - จะมีความประหลาดใจเปน€ อยsางมากกับการที่พวกเขาไมsสามารถหลกี เลยี่ งการสื่อสารระหวsางบุคคลไปไดqเลย โปรแกรมคอมพิวเตอร/ตsางๆ นับเป€นวัตถทุ ่ีมคี วามซับซqอนมากทีส่ ุดอยsางนึงของมนุษย/เลยก็วsาไดq ดqวยจำนวนสsวนประกอบท่ีเกี่ยวขqองกนั อยsางซับซอq นเป€นลqานชิน้ หรือมากกวาs น้ันเปน€ พนั ลqานชิน้ และแผนงานการเขียนโปรแกรมท่ถี กู จดั การดqวยทีม ท่อี ยกูs นั อยsางกลมเกลียว ทำงานรวs มกัน และใชqเวลาของพวกเขาอยาs งยาวนานในการสือ่ สารกัน เม่อื ผลิตภัณฑ/ นั้นสำเร็จรูปขึ้นมา จะเกิดงานขึ้นอีกหนึ่งอยาs งในการสื่อสารกับผqูบรโิ ภคผsานสิ่งที่เรียกวาs คูsมือผูใq ชq แนวทาง ปฏิบัติ สายตsอโทรศัพท/เพื่อขอความ “ชsวยเหลือ” หรือการชsวยเหลือทางออนไลน/ รวมไปถึงบางอยsางเชsน ป'ญหาในการส่อื สารกบั ผใqู ชqบางกลมุs ดวq ยการสาธิต แสดงผล และการโฆษณาอกี ดวq ย เรายงั ไมสs ามารถหาทางท่ี จะเปด„ มมุ มองนกั เรยี นในเรื่องการสอื่ สารระหวาs งบคุ คลใหเq หน็ ไดqชัดในชีวิตจรงิ โดยอาศัยวชิ าการคอมพิวเตอร/ หนqา 214

หนังสอื เลมs นจี้ ึงไมไs ดนq ำเสนอเรือ่ งน้ี แตsสง่ิ น้ีเปน€ สง่ิ ท่ผี เqู ชี่ยวชาญทางดqานคอมพวิ เตอรจ/ ะสามารถอธิบายใหเq ห็น ภาพจากประสบการณข/ องเขาเองไดหq ากไดมq ีโอกาสมาบรรยายที่หอq งเรียน กิจกรรมที่ 20 โรงงานช็อคโกแลต – การออกแบบสyวนตyอประสานมนุษยr สรปุ จุดประสงค/ของกจิ กรรมนม้ี เี พ่อื ใหเq กดิ ความตระหนักในเรอ่ื งของการออกแบบสวs นตsอประสานมนุษย/ การที่พวกเราพบเจอการออกแบบที่ไมsดีไดqโดยทั่วไปนั้นทำใหqเราเคยชินกับการเผชิญกับป'ญหาที่ เกิดขึ้นจากส่ิงประดิษฐ/ที่เราใชq และโทษตัวเอง (ดqวยเหตผุ ลนานาประการ เชsน “ความผิดพลาดของ มนุษย/ (Human error)” “การฝŸกฝนที่ไมsเพียงพอ” “มันซับซqอนเกินไปสำหรับฉัน”) แทนที่จะหา ตqนเหตุของป'ญหาในการออกแบบที่ยังบกพรsอง หัวขqอนี้มีจะเห็นไดqชัดจากคอมพิวเตอร/ทั้งหลาย เพราะพวกมันไมมs จี ดุ ประสงค/ทชี่ ัดเจน – แนนs อนวsาพวกจุดประสงคพ/ วกนนั้ เป€นจดุ ประสงคท/ ว่ั ๆ ไป - และภาพลักษณข/ องมนั ไมไs ดqบรรยายออกมาใหเq ราเห็นไดqทนั ทวี าs มนั สามารถทำอะไรไดบq าq ง และจะใชq พวกมนั อยsางไร เนอื้ หาที่เกี่ยวข^อง ü เทคโนโลยี: การเขาq ใจวาs เทคโนโลยีนัน้ จะมีความหมายออกมาไดqผาs นการออกแบบ ทักษะ ü การออกแบบ ü การใหเq หตผุ ล ü การตระหนกั ถงึ วัตถุท่ัวไปในชวี ิตประจำวัน อายุ ü 7 ป‹ขึ้นไป อุปกรณสr ำหรับกิจกรรม นักเรยี นในแตsละกลุsมจำเป€นตqองมี: ü เอกสารหนึง่ ชดุ เรื่อง “คณุ เป„ดประตอู ยsางไร?” และ “พน้ื เตาอบ” และ หนqา 215

ü ภาพจากแบบฝŸกหัดเรื่อง “สญั ลกั ษณ”/ ไดqท้ังแบบฉายบนโปรเจคเตอร/ บนเครอ่ื งฉายภาพบนผนงั แบบใส หรือบนการ/ดท่ีสามารถแสดงใหqเหน็ ในหqองเรียนไดq และ ü การ/ดอยาs งนqอยหนึ่งใบจากการ/ดหกใบท่ีอยsูบนหนาq “การ/ดสญั ลักษณ”/ ตัดแผsนกระดาษออกมา เป€นการ/ดแยกกนั และแจกจาs ยไประหวsางกลมsุ โรงงานช็อคโกแลต เกรน่ิ นำ ผูqที่ดำเนินการในโรงงานผลิตชอ็ คโกแลตท่ียิ่งใหญsนัน้ ก็คอื สง่ิ มีชวี ิตคลqายๆ เอลฟÏที่เรยี กวsาอุมปา ลุม ปาส1 (Oompa-Loompas) พวกมันมีความจำที่แยsมากและไมsมีภาษาเขียนเป€นของตัวเอง ดqวย เหตผุ ลน้ี พวกมันจดจำลำดบั ในการทำงานในโรงงานนี้ไมคs อs ยจะไดq ทำใหเq กิดความผิดพลาดในหลายๆ ครั้ง ดังนั้นจึงตqองมีการออกแบบโรงงานแบบใหมsเพื่อใหqพวกอุมปา ลุมปาสทำงานไดqอยsางสะดวก ยิ่งขึน้ การบรรยาย 1. อธิบายเรอื่ งราวใหกq ับนกั เรยี นและแบงs เดก็ ๆ เปน€ กลsมุ ยอs ยๆ 2. ป'ญหาแรกของพวกอมุ ปา ลมุ ปาสคอื การเดนิ ผsานประตูในขณะที่ถอื ถังช็อคโกแลตรqอนๆ ไปดqวย พวกมันไมสs ามารถจำไดวq sาตอq งดงึ ตอq งผลกั หรอื ตอq งเล่ือนประตไู ปทางใดทางหน่ึง เพราะเหตนุ ้ที ำ ใหพq วกมันเดินชนกันบอs ยๆ และทำใหชq ็อคโกแลตหกเลอะเทอะไปหมด ใหนq ักเรยี นทำแบบฝŸกหัด สวs นของ “ประตู” ในแบบฝกŸ หัดเรื่อง “คณุ เป„ดประตอู ยาs งไร” การติก๊ ถกู มากกวาs หน่งึ ชsองข้ึนไป ถือวาs เหมาะสมดีแลqวสำหรบั ในแตลs ะกรณี สำหรบั บางประตู (รวมไปถึงประตบู านแรก) เราอาจไมs รวูq ธิ ที ีเ่ ห็นไดชq ดั ในการเปด„ พวกมนั การใหนq ักเรยี นเขยี นวธิ ที พี่ วกเขาจะลองเปด„ ประตูดูก็ถอื วาs เปน€ สิ่งที่ดี เมื่อนักเรียนไดทq ำแบบฝกŸ หดั สsวนของตัวเองแลqว ใหqปรกึ ษากันในกลมsุ เพ่อื หาขqอดีในวิธีของ ตวั เองโดยคำนงึ ถงึ ความงsายและวธิ ีการเปน€ หลัก รวมไปถงึ ความเหมาะสมในกรณีทต่ี qองถือถังช็อค โกแลตรqอนๆ ไปดqวย หลังจากนี้ในกลุsมก็จะสามารถเลือกรูปแบบของประตูและตัวจับที่จะ สามารถใชqในโรงงานนี้ไดqอยาs งเหมาะสม 3. ดำเนินกิจกรรมนต้ี sอดวq ยการพดู คยุ กันในช้ันเรียน ตารางในหนqาถัดไปจะใหqขqอมูลครsาวๆ สำหรับ หนาq 216

ประตแู ตลs ะบานในแบบฝŸกหดั ประตูที่เปน€ ของจริงจะใหคq ำใบqในกรอบและบานพับของมันวsาจะ เป„ดไดqอยsางไร และจะมีแบบแผนวาs ประตูควรเป„ดเขqาไปหรือดึงออกมา ระบุประเภทของตวั จับ ประตทู ่โี รงเรยี นของคุณและสนทนากนั ตsอเรือ่ งความเหมาะสมของพวกมนั (บางอนั กอ็ าจจะดูไมs เหมาะสมกเ็ ป€นได!q ) คุณสามารถนกึ ประตบู างแบบท่ีสราq งความสบั สนใหqคณุ ไดqหรอื ไม?s ทำไมลsะ? ประตูโดยทว่ั ไปแลวq เป„ดแบบดันเขqาไปหรือดงึ ออกมาจากตัวทางเดนิ และเพราะอะไร? (คำตอบ: ประตคู วรเป„ดแบบหนั เขาq ไปทางหqองท่ีคุณออกมาเพราะคุณจะไมชs นกับผูคq นที่เดินอยูsบนทางเดิน ปกติ แมqในบางกรณีการเป„ดออกมาท่ีทางเดนิ ตรงๆ จะทำใหกq ารอพยพในเหตุฉกุ เฉินสะดวกข้ึนก็ ตาม) 4. หลักการที่สำคัญของกิจกรรมนี้คือ “ตัวบsงบอกการใชqงาน (affordance)” ของวัตถุ ซึ่งเป€น ลักษณะที่เราเหน็ ไดqทวั่ ไป - ทง้ั แบบท่เี ป€นพน้ื ฐานหรอื แบบทีเ่ ราสามารถรบั รไqู ดq - โดยทร่ี ูปรsางของ วัตถุจะบอกไดqวsาเราควรจะใชqสิ่งนั้นอยsางไร ตัวบsงบอกการใชqงานเป€นวิธีของการทำงานที่วัตถุ นั้นๆ อนุญาต หรือ “สามารถทำไดq” ตัวอยsางเชsน เราจะเห็นไดqชัด (ในสsวนมาก) จากรูปรsาง หนqาตาวาs เกqาอ้ีน้นั มีไวใq ชqนงั่ โตะ¹ ไวqใชวq างของ ลกู บดิ ประตูไวqใชqหมนุ ชอs งวsางเพอ่ื ใหqเรานำของไป ใสs และปุ¸มไวqกด เป€นตqน บนสsวนตsอประสานในคอมพิวเตอร/ ตัวบsงบอกการใชqงานจะมีรูปรsาง คลqายๆ ปุ¸ม กลsองขqอความ เมนูใหqเราเลือก และอื่นๆ ซึ่งพวกมันทำใหqผqูใชqมแี นวทางครsาวๆ วsา ตqองใชqงานพวกมันอยsางไร ถqาหากวsาปุ¸มตsางๆ ถูกออกแบบมาในรูปแบบอื่นที่เราไมsคุนq ตา ผูqใชq ทั่วไปก็อาจไมsรูqวsาปุ¸มพวกนั้นสามารถกดไดq นี่อาจจะเป€นตัวอยsางที่คsอนขqางชัดเจน แตsป'ญหา เกีย่ วกบั เรือ่ งเหลsาน้กี ็ถกู พบไดqไมยs ากตามเครือ่ งมอื เครอ่ื งใชqทวั่ ไป ประตเู ปลาs ไมสs ามารถเหน็ วิธกี ารเปด„ ท่ี ประตูทมี่ ี ปา› ยเหลาs นกี้ เ็ หมอื นคsมู อื ผใูq ชqขนาดยอs ม แตs ชัดเจนไดq แตดs qวยเพราะมนั ไมมs ี ปา› ยตดิ ไวq ประตจู ำเปน€ ตอq งมปี ›ายพวกนจี้ ริงๆ หรือ? ตวั จบั ที่ประตู วิธีทจ่ี ะเปด„ ไดqจงึ นsาจะเป€นการผลัก และแนนs อนวsาพวกอุมปา ลมุ ปาสกอ็ sานไมs ออกแนๆs ประตูทมี่ ี อยาs งนqอยคุณก็รูqวาs ดาq นไหนทจี่ ะ ประตบู าร/ ดูผิวเผินคณุ กน็ าs จะรวqู าs ตqองผลักมัน แตผs ลัก บานพับ เปด„ ออก ไปทางไหน หรอื คณุ ควรจะดงึ มนั แทน? ประตทู ม่ี ีที่ ตวั จับพวกน้ีสsวนใหญใs ชสq ำหรบั ประตูทมี่ ี ตวั ลกู บดิ แสดงใหเq หน็ วsาคุณตqองจบั มนั หมนุ จบั การดงึ หรือการเลอ่ื น ลูกบดิ แตคs ุณก็ไมรs qูอยsดู กี วาs ตอq งผลักหรอื ดงึ มัน และแนsนอนวsามันไมsนsาจะเลื่อนไดq หนาq 217

ประตลู ูกฟก' เห็นไดqชดั วาs คุณตอq งผลกั มนั จะ ประตู ที่จบั เลก็ ๆ แนวตง้ั ดqานนีบ้ sงบอกวาs ใหq (ประตทู ึบท้ัง ทำอะไรกบั มนั ไดqอกี ลsะ? กระจก “ดงึ ” สวs นทจ่ี ับยาวแนวนอนที่อยูsอกี ดqาน บาน) บอกใหเq รา “ผลกั ” มนั ประตเู ลอ่ื น ใชเq ลอ่ื นอยsางแนนs อน ประตูเปน€ วตั ถุที่เรียบงsายมาก ส่ิงทซี่ ับซqอนอาจตqองใชqคำอธบิ าย ซง่ึ ไมsจำเปน€ กบั สง่ิ ท่เี รยี บงาs ย ถqา หากวsาวตั ถปุ ระเภทนต้ี qองใชรq ูป ป›าย ชดุ คำสัง่ ในการอธบิ ายแลวq ก็ถือวsาการออกแบบลqมเหลว 5. หมqอหลายๆ ใบมไี วสq ำหรับชอ็ คโกแลตตsางๆ ที่ตอq งใชอq ุณหภูมใิ นการทำท่ีตาs งกนั ในโรงงานช็อค โกแลตแบบเกsา เตาจะมรี ูปแบบอยsางในชีท “พื้นเตาอบ” ปุ¸มบิดทางซqายมีไวqเพื่อควบคมุ ความ รqอนในเตาฝง'¢ ซqายดาq นหลงั ปุ¸มถัดมาไวคq วบคมุ ความรqอนฝ'¢งซqายดาq นหนาq ดqานขวาหนาq และดัานข วาหลังตามลำดับของปม¸ุ พวกอมุ ปา ลุมปาสมกั จะสรqางความป¢'นป¸วนอยsูเสมอ เชนs ใชอq ุณหภูมิใน การทำชอ็ คโกแลตผดิ หรือเผาแขนเสื้อตัวเองเวลาจะปรบั อุณหภูมิระหวsางเตา 6. นักเรียนควรที่จะสามารถนำแผนผังเตาทำอาหารจากที่บqานมาประยุกต/ใชqเพื่อปรับปรุงการ จดั เรยี งใหqโรงงานช็อคโกแลตแหงs ใหมไs ดq หลังจบกิจกรรมนี้ใหqมาพูดคุยกันอีกครั้ง ภาพตsอไปนี้แสดงการจัดเรียงที่เห็นไดqทั่วไป ทุกอัน นอกเหนอื จากทางดาq นลาs งซาq ยจะมตี วั ควบคมุ ความรอq นอยsูขqางหนาq เพื่อป›องกันไมsใหqแขนไปโดน ไฟ การออกแบบที่ดาq นบนซqายนั้น จะมีหลากหลายวิธีมากที่จะจัดเรียงตัวควบคุมไปหาหัวแกส¹ (อันท่จี ริงมีทงั้ หมด 24 วธิ )ี ซ่ึงตqองใชคq ำในการทำป›ายระบถุ งึ 8 คำทเี ดยี ว การเรยี งแบบ “จับคูs” ท่รี ปู ดาq นบนตรงกลางถือวาs ดกี วsา ซึ่งจะมีวิธกี ารจัดเรียงท่ีเป€นไปไดทq ้งั หมดแคs 4 แบบ (สองแบบ สำหรับฝ¢'งซqายและสองแบบสำหรับฝ'¢งขวา) และใชqคำในการระบุแคs 4 คำ รูปดqานขวาบนแสดง ความสมั พนั ธร/ ะหวาs งตวั ควบคุมความรqอนและหัวแก¹ส หนqา 218

ในทางแผนภาพมากกวsาในทางภาษา (ซึ่งเป€นสิ่งที่ดีมากสำหรับพวกอุมปา ลุมปาส!) แผนภาพ สามอันดqานลsางไมsจำเป€นตqองมีป›ายระบุ รูปซqายสุดจะมีตัวควบคุมสำหรับหัวแก¹สแตsละอัน โดยเฉพาะ ซึ่งดูแปลกเกินไปและดูอันตรายดqวย อีกสองรูปถัดมามีการเลื่อนหัวแก¹สออกจาก ตำแหนsงเดิมเล็กนqอย แตsมีจุดประสงค/และผลลัพธ/ที่ตsางกัน รูปตรงกลางบอกวsาจะมีพื้นที่ใหq สำหรับตวั ควบคมุ โดยเฉพาะ สsวนรูปดาq นขวาถกู ออกแบบขน้ึ มาเพือ่ ใหqความสอดคลqองของระบบ เหน็ ไดชq ดั เจน หลักการสำคญั สำหรบั เร่ืองน้คี อื การ “วางแผนผัง” ตัวควบคมุ ใหqสอดคลอq งกบั ผลลพั ธ/ในชีวิตจริง การวางแผนผังตามธรรมชาติซึ่งอาศัยขqอไดqเปรียบของการวิเคราะห/ทางกายภาพและตาม มาตรฐานของวัฒนธรรมจะทำใหqเกิดความเขqาใจไดqในทันที การสอดคลqองกันทางตำแหนsงใน รูปแบบดqานลsางเป€นตัวอยsางที่ดี - เราสามารถเรียนรูqมันไดqงsายและจดจำมันไดqตลอด ในทาง กลับกัน การวางแผนผังแบบกำหนดเองนั้นจำเป€นตอq งมีคำระบุหรืออธิบายเพื่อใหqผูqใชqสามารถ จดจำไดตq ามภาพที่อยูดs qานบน 7. ในโรงงานนีจ้ ะเตม็ ไปดqวยสายพานที่บรรทกุ หมqอซึง่ บรรจชุ ็อคโกแลตท่ีถกู ปรงุ แตsงไปแลวq ประมาณ 50% ไปยงั ขน้ั ตอนตsางๆ จนสำเรจ็ โดยปกตแิ ลqวสายพานพวกนี้จะถูกพวกอมุ ปา ลุมปาสควบคุม โดยตรงโดยอิงจากชดุ คำสัง่ ในหqองควบคมุ กลาง คนที่อยsูในหqองควบคมุ กลางตอq งสามารถบอกอุม ปา ลุมปาสแตลs ะตนใหหq ยดุ สายพาน ชะลอสายพาน หรอื เรม่ิ ขบั เคล่อื นสายพานไดq หนาq 219

ในโรงงานเกsาจะใชqระบบเสยี งในการสงั่ การพวกน:ี้ คนทอี่ ยใูs นหqองควบคมุ จะสsงเสยี งผาs นลำโพงไป ที่ตัวควบคุมสายพาน แตsโรงงานเป€นที่ที่มีเสียงดังและทำใหqไดqยินคำสั่งผsานเสียงพวกนี้ยาก นักเรียนควรออกแบบการทำงานใหมsโดยใชสq ่อื สญั ญาณทางภาพแทน วิธีที่เป€นไปไดqอยsางหนึ่งคือติดแสงไฟในสัญญาณตsางๆ เชsน “หยุด!” “ชะลอลง” “เริ่มใหมs” นักเรียนนาs จะคาดเดาไดโq ดยงsายวาs การทำงานของคำพวกนี้ควรใชqวิธเี ดียวกบั ไฟจราจร กลsาวคือสี แดงสำหรับ “หยุด!” เหลืองสำหรับ “ชะลอลง” และเขียวสำหรบั “เริ่มใหมs” คำเหลsานี้ควรถกู จัดเรียงในแบบเดยี วกันกบั สัญญาณไฟจราจรดqวยเชsนกัน คือสีแดงอยูsบนสุด ถัดมาคือสีเหลือง และสเี ขยี วตามลำดับ แตsหลงั จากนัน้ ใหพq ดู กับช้ันเรยี นวาs ในดนิ แดนของอมุ ปา ลุมปาสนัน้ ไฟจราจรจะทำงานแตกตsาง ไปจากของคนปกติ: สีเหลืองจะแปลวsาหยดุ สีแดงแปลวsาไป และสีเขียวไวqเพื่อเตือนใหคq นชะลอ ความเร็วลงเพอื่ หยดุ การทไ่ี ฟจราจรทำงานแบบน้จี ะเกดิ อะไรขึ้นบาง? (คำตอบ: โรงงานก็ควรใชq ไฟสญั ญาณสีเดยี วกับไฟจราจรของอุมปา ลมปาส เราไมคs วรจะนกึ คิดอะไรขน้ึ มาเอง) หลกั การทีส่ ำคัญของเร่อื งนี้คอื “ผลของการสงs ผsาน (transfer effects)” - ผคqู นเช่ือมโยงสิ่งที่ตน เรียนรqูและคาดหวังจากสิ่งกsอนหนqาไปยังสิง่ ใหมsในสถานการณ/ท่ีคลqายเคียงกัน - และ “ทัศนคติ ทั่วไปของประชากร” - ประชากรที่แตกตsางกันจะเรียนรูqพฤติกรรมและคาดหวังใหqแตsละอยsาง ทำงานไดqแตกตsางกันไปดqวย ถึงแมqวsาเรื่องสัญญาณไฟจราจรจะดูไกลจากความเปน€ จริง (แตsใน โลกของอุมปา ลมุ ปาสน้นั ไมมs ีอะไรไกลเกินความเปน€ จริง) เรากย็ งั มตี วั อยาs งมากมายใหqเห็นไดqใน โลกของพวกเราเอง เชsน ไฟจะเป„ดเมื่อสวิตช/ถูกดึงขึน้ และป„ดเมื่อสวิตช/ถูกดงึ ลงในอเมริกา แตs ทั้งหมดถูกกลับกันเมื่อเราอยูsที่ประเทศอังกฤษ พวกตัวเลขในเครื่องคิดเลขหรือในแป›นพิมพ/ โทรศัพท/ถูกจัดเรียงตsางกันไปในหลากหลายรุsน รวมไปถึงระบบการเขียนตัวเลข (การใชqจุด ทศนิยมและลกู น้ำ) และการเขียนวนั ที่ (วัน/เดอื น/ป‹ หรือ เดือน/วัน/ป‹) ถูกจัดเรียงหลากหลาย แบบทั่วโลก 8. เมื่ออุมปา ลุมปาสทำงานเสร็จหน่ึงกะในโรงงานช็อคโกแลต พวกมันตqองทำความสะอาดและนำ หมqอ กระทะ เหยอื ก ชqอน และเครือ่ งคนช็อคโกแลตไปจัดเกบ็ ใหqเรียบรอq ยสำหรบั กะตอs ไปทจ่ี ะมา ทำงาน ในโรงงานจะมีชั้นวางของสำหรับจัดวางพวกขqาวของเครื่องใชqตsางๆ แตsกะตsอไปที่มา ทำงานสวs นใหญsจะมปี 'ญหาในการหาของที่ถูกจดั วางอยsโู ดยตลอด พวกอุมปา ลุมปาสจะมปี 'ญหา หนqา 220

ในการจดจำของและกฎเกณฑ/เชsน “วางหมqอไวq ตรงกลางช้ัน” “วางเหยอื กไวทq างซาq ย” เป€นตนq กลมsุ นกั เรียนควรมีวิธีในการแกไq ขป'ญหาเหลsาน้ี ภาพทางดqานขวาแสดงใหqเห็นการจัดเรียงที่ดี (ซึ่งถูกใชqในบางครั้ง – แตsในเหตุผลอื่นๆ เชsน บนเรือยอร/ชและที่อืน่ ๆ ซึ่งจำเป€นตqองใหqวัตถุ ไมไs หลไปมา) หลกั การสำคญั ในเรอื่ งน้ีคอื การใชq “ขqอจำกัดที่สามารถเห็นไดqชัด (visible constraints)” เพื่อทำใหเq หน็ ไดqอยsางชัดเจนวsา ของแตsละอยsางควรอยูsที่ไหน เราสามารถเหน็ ไดqจากขนาดและรูปรsางของชsองวsาพวกมันถูกทำมาเฉพาะสำหรับเครื่องครัวประเภทนัน้ ๆ: นัก ออกแบบสรqางขqอจำกดั ข้ึนมาใหเq หน็ ไดqและใชqคุณสมบัติทางกายภายของวัตถุเพือ่ หลีกเลี่ยงการ พึ่งพาการคิดเองตามใจชอบ 9. ในหqองควบคุมสsวนกลางของโรงงานผลิดช็อคโกแลตนั้นๆ จะมีปุม¸ และชะแลงทห่ี ลากหลาย รวม ไปถงึ สวิตชท/ ่ีควบคมุ เครื่องจกั รแตลs ะตัว พวกมันจำเป€นตอq งมีป›ายระบไุ วq แตเs พราะวsาพวกอุมปา ลุมปาสอsานหนังสือไมsออก ป›ายพวกนี้ตqองถูกทำใหqเป€นภาพใหสq ื่อไดqอยsางเดsนชัดมากกวsาที่จะ อธิบายออกมาเป€นภาษา เพื่อใหqนักเรียนเขqาถึงสัญลักษณ/ตsางๆ แบบฝŸกหัดเรื่อง “สัญลักษณ/” จะแสดงใหqเห็นตัวอยsาง ตาs งๆ นกั เรียนแตsละคนควรที่จะสามารถระบุไดqวsาสัญลักษณ/เหลsาน้ันหมายถงึ อะไร (ตวั อยาs งเชsน รูปจดหมายพุsงเขqากลsองจดหมายควรจะแสดงออกถึงการสsงขqอความออกไป) หมายเหตุวsา แบบฝŸกหัดนี้ไมsมีคำตอบที่ “ถูกตqอง” และแนวคิดหลักๆ คือการถsายทอดความหมายตsางๆ ท่ี เปน€ ไปไดq 10. ตsอไปใหนq กั เรยี นออกแบบสัญลักษณส/ ำหรับโรงงานผลติ ชอ็ คโกแลต การด/ บนแบบฝกŸ หัด “การ/ด สญั ลกั ษณ/” ระบกุ ลsุมของฟ'งก/ช่นั ท่เี กยี่ วขqองกนั และนกั เรยี นแตsละกลุsมจะไดqรบั การ/ดหน่ึงใบข้ึน ไปโดยที่กลุsมอื่นๆ ตqองไมsรูqวsาการ/ดใบนั้นคืออะไร แผงควบคุมตqองถูกออกแบบเพื่อกลุsมของ ฟ'งก/ชั่นที่รวบรวมสัญลักษณ/ท่ีตsางกันออกไปสำหรับชดุ คำสั่งหqาหรอื หกชดุ หลังจากน้ันใหqแตลs ะ กลุsมแสดงผลงานของตัวเองใหกq บั คนอน่ื ๆ โดยทไ่ี มsบอกวาs คำสง่ั แตsละอยาs งนน้ั ทำอะไรไดq และใหq นักเรียนที่เหลือเดาวsาสัญลักษณ/นั้นๆ แปลวsาอะไร พยายามสsงเสริมใหqนักเรียนใชqความคิด สราq งสรรค/ สีสนั และสญั ลกั ษณท/ ่เี รยี บงาs ยและเดsนชัด หนาq 221

แบบฝกš หดั กจิ กรรม: คุณเปด— ประตอู ยาy งไร? เตมิ คำตอบลงในแบบฝกŸ หดั เพอื่ แสดงความคดิ เหน็ ของคณุ ตอs ประตูแตลs ะแบบวsาเปด„ อยsางไร (จากซqายไปขวา บนลงลsาง: ประตูเปลsา ประตทู ี่มีปา› ย ประตูท่ีมีบานพบั ประตูบาร/ ประตูที่มีท่ีจับ ประตทู ่มี ี ลูกบิด ประตลู ูกฟก' ประตกู ระจก ประตเู ลอื่ น) หนาq 222

แบบฝšกหัดกิจกรรม: พื้นเตาอบ ออกแบบเตาแกส¹ เพ่อื ใหตq วั ควบคุมใชไq ดงq sายขน้ึ แผงดาq นหนqาและหลังสามารถติดตัง้ เพ่มิ เตมิ ไดqหากตอq งการ หนาq 223

แบบฝกš หดั กจิ กรรม: สญั ลักษณr คุณคดิ วาs สัญลกั ษณเ/ หลาs นห้ี มายความวsาอยาs งไรบาq ง? หนาq 224

แบบฝšกหดั กิจกรรม: การrดสญั ลกั ษณr ตัดการ/ดออกมาและแจกใหqกลุsมละหนึ่งใบ แตsละกลุsมจะออกแบบสัญลักษณ/เพ่ือไปติดตั้งที่แผงควบคุมเพอ่ื นำเสนอชุดคำส่ังแตsละอยsาง หนqา 225

(แปลจากด^านซา^ ยไปขวา บนลงลyาง) สวy นผสม เพิ่ม • โกโกq • นม • นำ้ ตาล • น้ำตาลเพมิ่ เตมิ • เนย เพิ่มเติม เพม่ิ • ถ่ัว • คาราเมล • ลกู เกด • มะพราq ว วธิ ีการทำ • เรม่ิ ผสม • หยดุ ผสม • เรม่ิ ใหคq วามรqอน • หยุดใหคq วามรqอน • เทลงบนแปน› พิมพ/ชอ็ คโกแลต • ประทบั สญั ลกั ษณล/ งไป (ใหลq ายมีความหลากหลายดวq ย!) หนาq 226

วธิ ีการชมิ • เร่ิมชิมช็อคโกแลต • อรsอยเหาะ! – คณุ ภาพระดับดเี ยย่ี ม • ใชไq ดq – คุณภาพมาตรฐาน • แหยะ! – ปรุงช็อคโกแลตใหมs • แหยะ! แหยะ! แหยะ! – โยนทงิ้ ทนั ที การระบุขนาด • แทsงขนาดเลก็ • แทงs ขนาดกลาง • แทsงขนาดใหญs • แทงs ขนาดใหญพs เิ ศษ • กำหนดขนาดจัตุรสั ใหแq ทงs ชอ็ คโกแลต • ทำช็อคโกแลตชิป การบรรจผุ ลติ ภณั ฑr • หอs ดqวยกระดาษฟอยล/ • หsอดqวยกระดาษ • บรรจลุ งหsอ • บรรจลุ งกลsอง • เริ่มเดนิ สายพาน • หยุดเดนิ สายพาน หนาq 227

หลากหลายและเพิ่มเติม นกั เรยี นสามารถต้งั เวลาบนนาºกิ าขอq มือดจิ ิตอลหรือบนไมโครเวฟไดหq รอื ไม?s การวางแผนผงั ทอ่ี ยูsในแบบรsาง ของเครื่องมือทำอาหารนั้นเรียบงsายเพราะมีตัวควบคุมสี่ตัวสำหรับหัวแก¹สสี่อันพอดี มันจะยากขึ้นก็ตsอเมอื่ จำนวนสิ่งทต่ี qองทำนน้ั มากกวsาจำนวนตัวทจ่ี ะไปควบคมุ พวกมนั ตัวควบคุมบนนาºิกาขอq มอื หรือไมโครเวฟนั้น มีความซับซqอนอยsางมากมาย ไมsใชsเพราะจำนวนป¸ุม (ซึ่งสsวนใหญsมีนิดเดียว) แตsเป€นเพราะจำนวนสถานะท่ี เคร่อื งมอื สามารถไปอยsไู ดq (“คุณจำเป€นตอq งการวิศวกรทจ่ี บจาก MIT เพอื่ มาใชqเครือ่ งมอื น”้ี บางคนท่กี ำลังจอq ง มองนาºิกาขqอมือของเขากลsาวกลับดอน นอร/แมน นักจิตวิทยาเรื่องสวs นตsอประสานผูqใชq ดอนเรียนจบดqาน วศิ วกรรมมาจาก MIT และเขาใชเq วลารวs มสองถึงสามชว่ั โมงในการวิเคราะห/การทำงานของนาºิกาน้ี แตsทำไม จงึ ตอq งใชqเวลามากมายขนาดน้นั ?) นักเรียนควรสังเกตุบริเวณที่ผูqคนสามารถสับสนหรือรูqสึกทqอแทqเวลาใชqเครื่องมือดิจิตอลตsางๆ เชsน โทรศัพทม/ อื ถอื เครอ่ื งมือบนั ทกึ วีดิโอ คอมพิวเตอร/ และรโี มท - เคร่ืองมือเหลsานอ้ี าจทำใหqผใqู ชqเหน่ือยหนาs ยไดq! นกั เรยี นควรต้งั คำถามกับตวั เองวาs สวs นไหนของเคร่อื งมอื ถือทำใหqผูqใชqสับสน และจะแกqป'ญหาตรงสsวนนั้นดqวย การออกแบบอยsางไรใหqดีขน้ึ ? หนqา 228

ท้งั หมดนเ้ี กยี่ วกับอะไร? สsวนตsอประสานมนุษย/และคอมพวิ เตอร/นั้นเกี่ยวขqองกับการออกแบบ การประเมินคsา และการดำเนนิ ระบบ คอมพวิ เตอรท/ สี่ ามารถทำใหผq qคู นแกqปญ' หาในกจิ กรรมตsางๆ ไดอq ยาs งมปี ระสิทธภิ าพและปลอดภัย ในสมัยกsอน คอมพิวเตอร/ถูกใชqโดยผูqเชี่ยวชาญและผqูใชqถูกคาดหวังไวqวsาตqองเป€นผูqที่ไดqรับการศึกษาระดับสูงและถกู ฝกŸ มา เพื่อใชqเครื่องมือเหลsานี้ ในเวลาตsอมา ผูqคนคิดวsามันเป€นเรื่องปกติที่จะซื้อหนังสือ “การใชqงานคอมพิวเตอร/ สำหรับมือใหมs” เพื่อจะหาวิธีในการใชqคอมพิวเตอร/ แตsในป'จจุบันในคอมพิวเตอร/เป€นเครื่องมือที่พวกเรา จำเปน€ ตqองใชq และเราควรใหqความสำคญั เป€นอยาs งมากกับสsวนตsอประสานมนุษย/ มหันตภัยมากมาย รวมไปถึงบางอยsางที่พรากชีวิตคนไป เกิดขึ้นมาเพราะสsวนตsอประสานที่ไมsเพียงพอ ตัวอยsางเชsนเหตุการณ/เครื่องบินตก การยิงเครื่องบินพลเรือนตก ถนนไมsจำกัดความเร็วที่เกิดขึ้นมาเรื่อยๆ เพราะความผิดพลาดในการสับเปล่ยี นปา› ยบนทางหลวง หรอื เหตุการณ/ภัยพิบตั โิ รงงานนวิ เคลียร/ เป€นตqน เม่ือ มองในระดับเลก็ ลงมา ผคqู นมากมายประสบกบั ความขดั ขqองใจ หรอื เหน่ือยหนาs ย - บอs ยคร้ังเป€นความขัดขqอง ใจอยาs งมากลqน (เคยมีตำรวจนายหน่งึ ยิงปŽนไปท่จี อคอมพิวเตอร/ของเขา) - กับคอมพวิ เตอรแ/ ละเครื่องมือทาง เทคโนโลยีขน้ั สงู ทพ่ี บเหน็ ไดqประจำในทีท่ ำงาน และน่ไี มใs ชแs คsคอมพวิ เตอร:/ พวกพัสดทุ ี่ยับเยินและจำเป€นตqอง ใชqกรงเล็บทีแ่ หลมคมหรอื จงอยสักอยsางมาเกี่ยวมันใหqคนื ราs ง ประตูทีท่ ำใหqคุณปวดขอq มือเพียงแคsจะดันใหqมัน เป„ดไปเทsานั้น กลsองนมที่หกกระเด็นทุกครั้งที่คุณเป„ดมัน ลิฟท/ที่คุณไมsรูวq sาจะตqองกดปุ¸มตรงไหน หรือระบบ เคร่อื งเสยี งของบาq นท่ถี กู โฆษณาไวอq ยsางดบิ ดีวาs สามารถทำไดทq ุกอยsาง แตคs วามจรงิ แลqวแทบจะทำอะไรไมsไดq เลย พวกเรากำลังคุนq ชนิ กับ “ความผดิ พลาดของมนษุ ย”/ มากเกินไปและคิดวsาพวกเรานนั้ ไมsดพี อ; ผูคq นมักจะโทษ ตัวเองกอs นเสมอเม่อื เกดิ เหตุการณอ/ ะไรข้ึน แตsอนั ทจ่ี ริงแลqวความผิดพลาดของมนษุ ย/นั้นเปน€ ความผิดพลาดใน การออกแบบเสียมากกวsา โดยปกติมนุษย/จะมีขีดจำกัดของขqอมูลที่พวกเขาสามารถประมวลผลไดq และนัก ออกแบบจำเป€นตqองนำเรือ่ งน้ีมาวิเคราะห/ไปดqวย; การออกแบบทีแ่ ยsไมsสามารถแกqไขไดqงาs ยๆ ดqวยการสรqาง คsูมือผqูใชทq ี่ละเอยี ดและซับซอq นและหวังวsาคนจะอาs นมันรqเู รอ่ื งและจำวิธใี ชไq ดตq ลอดกาล นอกจากนแี้ ลวq มนุษย/ กส็ ามารถทำผดิ พลาดไดเq ชsนกนั และเราควรคำนงึ ถึงสวs นน้ีดวq ย “การประเมินคาs ” สวs นตอs ประสานคอื สsวนสำคญั ในการออกแบบ กจิ กรรมในปจ' จบุ ันนไ้ี ดqรวมการประเมินคsา ไปดqวยเม่อื ตอนทน่ี ักเรยี นไดนq ำสญั ลักษณ/ของแตsละกลุsมไปใหชq ั้นเรียนไดqติดสิน การประเมินคsาทลี่ ะเอียดถ่ถี qวน มากๆ นัน้ จะทดสอบการออกแบบสำหรับพวกอมุ ปา ลมุ ปาส (ท่ีอาจรับรสqู ญั ลกั ษณใ/ นแบบท่ีตาs งกันไป) ในการ ทดลองทางจติ วทิ ยาทลี่ ะเอยี ดอsอนมากกวsา หนqา 229

ถึงแมqวsาจะมีมุกตลกๆ ออกมามากมายเพราะป'ญหากับเทคโนโลยี แตsเร่ืองของการออกแบบสsวนตsอประสาน มนษุ ย/นัน้ ไมถs ือวาs เปน€ เรอ่ื งตลกเลย การมีสsวนตsอประสานทีไ่ มเs พียงพอและดีพอนน้ั สราq งป'ญหาเรมิ่ จากความไมs พอใจงานสsวนตัวธรรมดาๆ มากไปจนถึงมหนั ตภัยของตลาดหุqน หรือจากแคsการเสียความมั่นใจมากจนไปถงึ การสูญเสยี ชวี ติ ไดqเลยทเี ดยี ว หนังสือสำหรบั อาy นเพิม่ เติม หนังสือ “The design of everyday things” ของดอน นอร/แมน (Don Norman) เป€นหนังสือที่รวบรวม ป'ญหาทีม่ มี ากมายมหาศาลของการออกแบบผลิตภัณฑ/ทว่ั ไปในชวี ติ ประจำวันไวอq ยาs งนาs เหลอื เชอ่ื “Designing with the mind in mind” ของเจฟฟÏ จอห/นสัน (Jeff Johnson) ก็เป€นหนังสือที่ปลุกแนวคิดชิงลึกเกี่ยวกับ ความคดิ ของผคqู น และการทจ่ี ะออกแบบสวs นประสานเพอื่ ใหqมีผลตsอองค/ประกอบตาs งๆ ของมนุษย/ หนqา 230

กิจกรรมท่ี 21 การสนทนากับคอมพิวเตอรr – การทดสอบของทัวรงิ สรุปผล กจิ กรรมน้ีมีจดุ มงsุ หมายเพอ่ื กระตนqุ ใหเq กดิ การอภิปรายเก่ยี วกับคำถามทว่ี าs คอมพิวเตอรส/ ามารถแสดง “ สติป'ญญา” หรือมีแนวโนqมท่ีจะทำเชsนนั้นในอนาคต จากมุมมองของนักวิทยาการคอมพิวเตอร/ผูq บุกเบิกวsาคน ๆ หนึ่งจะรqูไดqอยsางไรวsาป'ญญาประดษิ ฐ/ไดปq รากฏขึ้นมา มันสื่อถึงอะไรที่เป€นไปไดqใน ปจ' จุบันและความงาs ยในการเขqาใจผดิ โดยการสาธติ ความฉลาดของ“ สตปิ 'ญญา” หลกั สูตรเชอื่ มโยง ü เทคโนโลยี - ระบบเทคโนโลยี ทำความเขqาใจวาs ระบบเทคโนโลยนี ัน้ ใชq เครอื่ งหมายสัญลกั ษณ/ และเขqาใจบทบาทของกลsองดำในระบบเทคโนโลยี ความสามารถ ü การสัมภาษณ/ ü การใชqเหตุผล อายุ ü 7 ป‹ข้ีนไป อปุ กรณr ü สำเนาคำถามในแผsนคำถาม ทดสอบทวั รงิ ที่นักเรียนแตลs ะคนสามารถเหน็ ไดq (สำเนากระดาษ หรอื แสดงบนโปรเจก็ เตอร)/ และ ü สำเนาคำตอบหนึง่ ชุดในแผนs คำตอบการทดสอบทัวรงิ หนqา 231

การสนทนากับคอมพิวเตอรr การอภปิ ราย กิจกรรมนีใ้ ชรq ูปแบบของเกมทีน่ กั เรียนตqองพยายามแยกแยะระหวsางมนุษย/กับคอมพิวเตอร/โดยถาม คำถามและวเิ คราะห/คำตอบ การเลsนเกมมีดงั นี้ มีนักแสดงสี่คน: เราจะเรยี กพวกเขาวาs จนี sา, จอร/จ, เฮิร/ปและคอนนี่ สsวนครูประสานงานการทำงาน สsวนทเี่ หลือของช้ันเรียนเป€นผชูq ม จนี sา และ จอร/จ จับคsกู ัน เฮิร/ป และ คอนนี่ จะตอบคำถาม เฮิร/ป จะใหคq ำตอบแบบมนษุ ยใ/ นขณะที่ คอนน่ี จะแกลqงทำเปน€ คอมพวิ เตอร/ เปา› หมายคอื การคนq หาวาs หนึ่ง ในสองคนน้นั ใครแกลงq ทำเปน€ คอมพวิ เตอร/และใครเปน€ มนษุ ย/ จีนsา และ จอรจ/ อยูsทน่ี ่ันเพื่อใหqแนsใจ วsาเลsนอยsางถกู ตอq งและถามคำถามถึง เฮิร/ป และ คอนน่ี แตsอยsาใหqคนอื่นรูqวsาอันไหนเปน€ แบบไหน เฮริ ป/ และ คอนนี่ อยูsในหอq งแยกจากกนั และจากผqชู ม หนาq 232

ตsอไปคือ จีนsา นำคำถามจากชั้นเรียนไปถาม เฮิร/ป และ จอร/จ ก็นำถามคำถามเดียวกันกับ คอนนี่ (แมqวาs นกั เรียนจะไมรs ูวq าs ใครกำลังสsงขอq ความถงึ ใคร) จีนsา และ จอรจ/ กลบั มาพรqอมกบั คำตอบ เหตุผล ของการจับคsคู ือเพอื่ ใหqแนใs จวsาผชูq มจะไมsเห็นวาs เฮริ /ป และ คอนนี่ ตอบคำถามอยsางไร กอs นท่ีชัน้ เรียนจะเร่ิมกจิ กรรมน้ี ใหqเลือกคนท่จี ะเลนs บทบาทเหลาs นี้และคำอธบิ ายสน้ั ๆ ถงึ สิง่ ท่ีทุกคน ควรทำ จีนsา และ จอร/จ ตqองนำคำถามจากชัน้ เรียนถึง เฮิร/ป และ คอนน่ี ตามลำดบั และสsงคำตอบ กลับไปทีช่ ัน้ เรียน เป€นเร่ืองสำคญั ท่พี วกเขาจะไมsบอกวาs เขากำลงั ติดตอs กบั ใคร เฮริ ป/ จะตอq งใหคq ำตอบ สั้น ๆ ถูกตqองและซื่อสัตย/กับคำถามที่เขาถูกถาม สsวน คอนน่ี ตอบคำถามโดยหาคำตอบใน กระดาษคำตอบ การทดสอบของทัวริง ในกรณีที่ใหqคำถามไมsตรงกับกระดาษคำตอบ คอนนี่ จำเปน€ ตqองตอบเอง จนี sาและจอรจ/ อาจตqองมกี ระดาษ กบั ดินสอ เพ่อื จดคำถามและคำตอบ 1. กsอนที่จะเริ่มเลsนเกม ถามความคิดเห็นของนักเรียนวsาคอมพิวเตอร/นั้นฉลาดหรือไมs ถqา นักเรยี นคิดวาs ใชs ขอความคิดเหน็ เก่ียวกบั วิธีทจี่ ะตัดสนิ ใจวsาคอมพวิ เตอร/นั้นฉลาดไดqอยาs งไร. 2. แนะนำนักเรียนใหqรูqจักกับ บททดสอบสติป'ญญา โดยพยายามบอกความแตกตsางระหวsาง มนษุ ย/กบั คอมพวิ เตอร/โดยถามคำถาม คอมพวิ เตอรผ/ sานการทดสอบถqาผเqู รยี นไมsสามารถบอก ความแตกตsางไดโq ดยถกู ตqองเสมอ อธบิ ายวาs จีนsา และ จอรจ/ จะนำคำถามไปถามกบั คนสอง คนโดยหนึ่งในนั้นจะใหqคำตอบ (แบบมนุษย/) ของตัวเองในขณะที่อีกคนจะใหqคำตอบท่ี คอมพวิ เตอร/อาจใหq ส่ิงที่พวกเขาตqองทำคือหาผทqู ี่ใหคq ำตอบของคอมพวิ เตอร/ 3. แสดง รายการคำถามที่เป€นไปไดqในแผsนคำถาม ทดสอบทัวริง ซึ่งอาจเป€นกระดาษหรือบน โปรเจคเตอร/. ใหqพวกเขาเลือกคำถามท่พี วกเขาตอq งการถามกsอน เมอื่ เลอื กคำถามแลqวใหqพวกเขาอธิบายวาs ทำไม พวกเขาคดิ วาs มันจะเป€นคำถามท่ดี ีในการแยกความแตกตsางระหวsางคอมพวิ เตอรก/ บั มนษุ ย/ การใชq หนาq 233

เหตุผลนเ้ี ป€นสsวนทสี่ ำคญั ทสี่ ุดของกจิ กรรมเพราะมนั จะฝŸกใหนq กั เรยี นคิดเกี่ยวกับส่ิงที่คนสามารถ ตอบไดq แตsคอมพวิ เตอร/ไมสs ามารถทำไดq จีนาs กบั จอรจ/ สsงคำถามแลqวกลบั มาพรอq มคำตอบ ชัน้ เรยี นอภิปรายวsาคำตอบใดนsาจะมาจาก คอมพิวเตอร/ ทำซ้ำสองสามคำถาม โดยเฉพาะอยsางยิ่งจนกวsาผูqเรียนจะแนsใจวsาพวกเขาคqนพบวsาใครเป€น คอมพวิ เตอร/ หากพวกเขาคqนพบวาs ใครคือคอมพิวเตอร/อยาs งรวดเรว็ เกมสามารถดำเนินการตsอไดq โดยใหq จีนsา และ จอร/จ อาจสลับบทบาทโดยไมsใหผq เูq รยี นทราบ คำตอบที่ คอนน่ี กำลังอsานจะไมsเหมือนกับคำตอบที่โปรแกรมคอมพิวเตอร/ที่ \"ฉลาด\" บางตัว สามารถสรqางขึ้นไดq คำตอบบางคำตอบนsาจะทำใหคq อมพวิ เตอร/เผยตัว ตัวอยsางเชsนไมsมีใครที่จะ ทsองรากที่สองของทศนิยมสองถึง 20 หลัก และคนสsวนใหญs (รวมถึงนักเรียนในชั้นเรยี นบางคน) จะจะทsองไมsไดqเลยดqวยซ้ำ คำถามบางขqอจะเป„ดเผยคอมพิวเตอร/เมื่อรวมคำตอบเขqาดqวยกัน ตัวอยsางเชsน \"คุณชอบ ... ไหม\" คำตอบจะดูเหมอื นวsาปรกติ แตเs ม่อื นำมากกวาs หนึ่งคำตอบมาจะ เหน็ ไดชq ัดวsามีการใชรq ปู แบบงsาย ๆ ในการสราq งคำตอบจากคำถาม คำตอบบางขอq บงs ชว้ี sาคำถามถกู ตคี วามผิดแมqวsาช้ันเรียนอาจคดิ วาs เปน€ ความผดิ พลาดของคนไดq คำตอบหลายคำนนั้ ไมนs sาตกใจ แตแs นนs อนและคำถามตsอมาอาจจะเป„ดเผยวาs คอมพวิ เตอรไ/ มเs ขqาใจ คำถามนั้นจริงๆ และการตอบวsา“ ฉันไมsรูq” มีความปลอดภัยพอสมควรสำหรับคอมพิวเตอร/และ อาจทำใหqดเู ปน€ มนษุ ย/มากกวsา – เราอาจคาดหวังใหนq ักเรียนตอบ“ ฉนั ไมsร”ูq ในบางคำถามเชsนคำ ขอ สแควร/รูทของสอง อยาs งไรกต็ ามหากคอมพวิ เตอรใ/ หคq ำตอบนบี้ sอยเกินไปหรอื เปน€ คำถามทง่ี าs ย มากจะกลายเปน€ การเป„ดเผยตวั ตนของมัน หนqา 234

เนอื่ งจากเปา› หมายของคอมพิวเตอรค/ ือการทำใหผq ูถq ามคิดวาs พวกเขากำลังตดิ ตsอกบั มนษุ ย/ คำตอบ บางคำจงึ จงใจเขqาใจผดิ เชsนคำตอบที่ลsาชาq และไมsถูกตqองเกี่ยวกับป'ญหาทางคณิตศาสตร/ คำถาม และคำตอบเหลsานค้ี วรทำใหqเกิดขอq สนทนามากมายสำหรบั บทการสนทนา หนqา 235

ชตี งานกิจกรรม : คำถามของ การทดสอบทวั รงิ เลอื กคำถามจากรายการนเี้ พอื่ ถามคนทซ่ี อs นอยแูs ละทายวาs ใครคอื \"คอมพวิ เตอร\"/ นอq งสาวของ โดราเอมอน ชือ่ อะไร? คุณคิดอยsางไรกับ Roald Dahl? คุณเป€นคอมพวิ เตอรห/ รือไม?s คุณคดิ อยาs งไรกบั คณิตศาสตร?/ 2 คณู 78 คืออะไร? รากทส่ี องของสองคืออะไร? 34957 บวกกบั 70764 มคี าs เทsาไหร?s คณุ ชอบโรงเรยี นไหม? คุณชอบเตนq ไหม? วนั น้วี นั อะไร? ตอนนเ้ี วลาก่โี มง? เดอื นกุมภาพันธข/ องป‹นมี่ ีกีว่ ัน? ในหนึง่ สปั ดาหม/ ีกวี่ นั ? ประเทศอะไรมธี งเป€นวงกลมสแี ดง และพื้นหลงั สีขาว? คณุ ชอบอาs นหนังสือไหม? คุณชอบทานอาหารอะไร? หนาq 236

ซีตงานกิจกรรม: คำตอบของ การทดสอบทัวรงิ เลือกคำตอบตอนไปน้ี จากคำถามที่ไดqรบั นqองสาวของ โดราเอมอน ช่อื อะไร ฉนั จำไมyได^ คุณคิดอยsางไรกับ Roald Dahl? ฉันไมyร^จู ัก คณุ เป€นคอมพิวเตอรห/ รอื ไม?s คุณเป€นคอมพวิ เตอรห/ รอื ไมs? จาก 3, 6, 9, 12, 15 หมายเลขถดั ไปคอื อะไร? 18 คณุ คดิ อยsางไรกบั คณิตศาสตร?/ ฉนั ชอบคณิตศาสตรr 2 คูณ 78 คอื เทาs ไหร?s 166(ซึ่งเปzนคำตอบทผี่ ดิ !!) หนาq 237

รากทสี่ องของสองคอื อะไร? 1.41421356237309504878 34957 บวกกบั 70764 มีคาs เทาs ไหร?s (นบั 1 ถึง 20 ในใจแล^วตอบ)105621 คุณชอบโรงเรยี นไหม? ฉันชอบโรงเรยี น คณุ ชอบเตqนไหม? ฉนั ชอบเต^น วนั นว้ี ันอะไร? (ใหว^ นั ทถี่ ูกตอ^ ง) ตอนน้เี วลากโ่ี มง? (ตอบเวลาทีถ่ กู ตอ^ ง) เดอื นกุมภาพนั ธข/ องปน‹ ่มี กี ี่วนั ? 28 วนั หนาq 238

ในหนึง่ สปั ดาหม/ ีกี่วนั ? 7 วนั ประเทศใดมธี งเปน€ วงกลมสีแดง และพน้ื หลังสขี าว? ฉันไมyรู^ คุณชอบอsานหนังสอื ไหม? ฉนั ชอบอyานหนงั สือ คุณชอบทานอาหารอะไร? ฉันไมyหิว ขอบคณุ หนาq 239

รปู แบบและสวy นขยาย เกมนี้สามารถเลsนกับคนเพียงสองคนถqาจีนาs รับบทเปน€ จอร/จและคอนน่ีดqวย โดยจีนsา นำคำถามไปใชqกบั เฮิร/ป บันทกึ คำตอบและจดคำตอบจากแผนs เฉลยของ คอมพวิ เตอร/ และกลับไปสงs คำตอบ ในการพิจารณาวsาคอมพวิ เตอร/สามารถเลียนแบบมนษุ ย/ในการซกั ถามหรือไมs ใหqพิจารณากับช้นั เรียนวาs จำเป€นตอq งใชqความรูอq ะไรบาq งเพือ่ ตอบคำถามแตลs ะขอq เกี่ยวกบั การทดสอบทัวริง นักเรยี นสามารถแนะนำ คำถามอื่น ๆ ที่พวกเขาอยากจะถามและควรอภิปรายประเภทของคำตอบที่พวกเขาอาจตqองการ สิ่งน้ี จะตอq งใชจq นิ ตนาการเพราะมันเป€นไปไมsไดqท่จี ะทำนายวาs การสนทนาจะเป€นอยาs งไร คำถาม: โปรดเขียนเรยี งความใหฉq นั มหี ัวขqอเป€น Forth Bridge คำตอบ: นบั ฉนั กบั ส่งิ นี้ ฉนั ไมsสามารถเขยี นบทกวไี ดq Bเป€นตัวอยsางการสนทนาสองตัวอยsาง อันแรก คำถาม: 34957 บวก 70764 ไดqเทsาไหรs คำตอบ: หยดุ ช่ัวคราวประมาณ 30 วนิ าที ... 105621 แสดงคำถามที่“ สมจริง” ที่คอมพิวเตอร/อาจตอบ คำถาม: คุณเลนs หมากรุกเปน€ หรอื ไมs ไดอq ยsางถกู ตอq งในขณะท่ีคำถามสุดทqายแสดงใหqเหน็ คำตอบ: ใชs วsาการหัวขqอที่หลากหลายนั้นอาจเกิดขึ้นไดq และ คำถาม: คงิ ของฉนั อยsูที่ K1 และฉนั ไมมs ตี วั อ่นื คุณมีเพยี งคงิ ของคณุ ใน K6 และรุกใน R1 ตาของคณุ แสดงใหqเห็นถงึ ความรqใู นวงกวqางทค่ี อมพวิ เตอร/อาจ คำตอบ: หลังจากหยุดประมาณ 15 วินาที ... รกุ ไป R8, รุกฆาต ตอq งใชq มีระบบที่เรียกวsา \"Eliza\" ที่มีอยูsอยsางแพรsบนเวบ็ คำถาม: ในบรรทัดแรกของโคลงท่ีอาs นวsา \"ฉันจะเปรียบเทียบ เจาq กับวนั ในฤดูรqอน\" ถาq เปน€ \"วันฤดูใบไมผq ลิ\" จะดกี วsา? (เปน€ โปรแกรม \"แชทบ็อท\" ซ่ึงคณุ สามารถพมิ พก/ าร คำตอบ: มนั ไมsสามารถสแกน สนทนาตอบโตqดqวยไดq) Eliza ถูกสรqางโดย คำถาม: แลqววันหน่ึงของฤดูหนาวละs นัน่ จะสแกนใชsไหม นักจิตวิทยาและสามารถสรqางการสนทนาอยsาง คำตอบ: ใชs แตsไมsมใี ครตอq งการเปรียบเทียบกับวันของฤดหู นาว คำถาม: คณุ จะบอกวsาคณุ พิกวกิ ไดqเตอื นคุณถึงคริสตม/ าส ชาญฉลาดและนsาทึ่งโดยใชqกฎงsายๆ ตัวอยsางบาง ในทางใดทางหน่งึ รายการที่มี Eliza อธิบายไวqดqานลาs ง นักเรียนอาจ หรือไม?s คำตอบ: ลองใชq Eliza หรือแชทบ็อทอ่ืน ๆ แตsมีคำเตือนวาs คำถาม: ครสิ ตม/ าสเป€นวันฤดูหนาวและฉันไมsคิดวาs คุณพิควิกจะ คำนงึ ถงึ การเปรยี บเทียบ บางโปรแกรมผsานการฝŸกการใชqภาษาที่อาจไมs คำตอบ: ฉนั ไมsคดิ วsาคณุ จรงิ จัง ในชวs งฤดหู นาววันหนึ่งหมายถึง เหมาะสมสำหรับนกั เรยี น วนั ธรรมดาของฤดหู นาวมากกวาs วนั พเิ ศษเชนs คริสต/มาส หนาq 240

ท้ังหมดนี้เกย่ี วกบั อะไร? นักปรัชญาหลายศตวรรษโตqเถียงกันวsาเคร่ืองจักรสามารถจำลองสติปญ' ญาของมนุษยไ/ ดqหรือไมs และในทางกลับกันสมองของมนุษย/นั้นไมsไดqเป€นมากกวsาเครื่องจักรที่ใชqสุดยอดโปรแกรม คอมพิวเตอร/ ป'ญหานี้ไดqแบงs คนอยsางมาก บางคนความคดิ วsามันผิด บqาบิน่ หรอื ดูหมิน่ ในขณะท่ี คนอนื่ เช่อื วาs ป'ญญาประดิษฐเ/ ป€นส่งิ ทีห่ ลกี เลี่ยงไมsไดqและในท่ีสดุ เรากจ็ ะพัฒนาเครื่องจักรท่ีฉลาด เทsาเรา (ตามที่ผูqเขียนนิยายวิทยาศาสตร/จำนวนนับไมsถqวนชี้ใหqเห็นวsาหากเครื่องจักรทำเกินกวาs สตปิ ญ' ญาของเราเองพวกเขาจะสามารถสราq งเครอื่ งจกั รท่ีฉลาดขึ้นไดq) นกั วจิ ยั ปญ' ญาประดิษฐ/ (AI) ไดqรับการวิพากษ/วิจารณจ/ ากการใชqเป›าหมายดึงดูดเงินทุนจากรัฐบาลที่พยายามสรqางเครื่องจกั ร สงครามอัตโนมตั ิ ในขณะท่นี กั วจิ ัยเองก็ประณามการประทqวงและชี้ใหqเหน็ ถึงประโยชน/ท่ชี ดั เจนตอs สงั คมหากมโี ปรแกรมที่มีความฉลาดมากขนึ้ มมุ มองทีอ่ ยsตู รงกลาง คอื ป'ญญาประดษิ ฐ/ไมsไดqเป€นสิ่ง ท่ีผดิ หรอื หลกี เล่ยี งไมไs ด:q ในขณะท่ยี ังไมมs ีโปรแกรมคอมพิวเตอรใ/ ดทแี่ สดงใหเq หน็ วาs มี \"สตปิ 'ญญา\" ดังนัน้ คำถามท่วี sาพวกเขาจะมสี ติปญ' ญาหรอื ไมนs ั้นเปน€ คำถามท่ียงั ไมสs ามารถตอบไดq การถกเถียงเรื่อง AI นั้นมีหลกั การข้ึนอยูsกบั คำจำกัดความของความฉลาด คำจำกัดความจำนวน มากไดqรับการเสนอและถกเถยี งกัน มีการเสนอแนวทางที่นsาสนใจในปลายทศวรรษที่ 1940 โดย อลาน ทัวริง ชาวองั กฤษผูqเป€นนกั คณติ ศาสตร/ มีชอื่ เสียงดาq นการตอs ตqานสปายในชวs งสงคราม ส่ิง ทเ่ี ขาเสนอ แทนทจี่ ะจำกัดความความฉลาด เขาใชสq ถานการณ/แทน เขาอธิบายสถานการณโ/ ดยใหq ผสูq อบถามคยุ ผาs นเคร่ืองพมิ พด/ ดี (เทคโนโลยลี าs สุดในป‹ 1940!) หากผqซู ักถามไมสs ามารถแยกความ แตกตsางระหวsางมนุษย/กับคอมพิวเตอร/ไดq คอมพิวเตอร/ก็จะผsานการทดสอบของทัวริงสำหรับ ความฉลาด การใชเq ครื่องพิมพด/ ดี เพ่อื หลกี เล่ียง ป'ญหาของคอมพวิ เตอรท/ ีม่ นุษย/สามารถมองออก ไดqทางลักษณะภายนอก ซึ่งไมsเกี่ยวกับความฉลาด และการตัดลักษณะเหลsานั้นออกไปจากการ ทดสอบ จะทำใหqการคาดเดาความฉลาดไดแq มsนยำขึน้ หนาq 241

การทดสอบดั้งเดิมของทวั รงิ นั้นแตกตาs งจากของเราเล็กนqอย เขาเสนอวsาเปน€ แบบฝŸกหัดเบื้องตqน สถานการณ/สมมติที่ชายและหญิงถูกสอบปากคำและผูqถามตqองพิจารณาเพศของพวกเขา เป›าหมายของผqูชายคอื การโนqมนาq วผูqถามวsาเขาเป€นผูqหญิงและผหูq ญงิ คนนนั้ จะโนมq นqาวผูถq ามวาs เธอ เป€นตวั ของตวั เอง จากนนั้ ทวั ริงก็จินตนาการ – เพราะส่งิ นีถ้ ูกเสนอใหqเป€นการทดลองทางความคดิ เทsานั้น - คอมพวิ เตอรท/ ่ถี ูกทดแทนสำหรบั ฝา¸ ยใดฝ¸ายหนงึ่ เพ่ือดูวsามนั อาจจะประสบความสำเรจ็ ใน “ เกมเลยี นแบบ” น้ไี ดqหรอื ไมs หนqา 242

จินตนาการถงึ ความฉลาด เป€นเรื่องท่ียากจะทำไดq ถqาหากลองสลบั สถานการณ/ และใหqมนุษย/ แลqงทำตัว เป€นคอพิวเตอร/ และใหqคอมพิวเตอร/ถามคำถามกับเรา พวกเราจะตอบสนองไดqชqา (และอาจไมsถูกตqอง) สำหรบั คำถามเชsน“ 123456 คณู 789,012 ไดเq ทsาไหร?s ” อยาs งไรก็ตามมนั เปน€ เร่อื งงsายสำหรบั คอมพิวเตอร/ ที่จะมีความสามารถในการสนทนาเล็กนqอย คน: ผชqู ายกเ็ หมอื นกันหมด โปรแกรมทมี่ ีชื่อเสียงทพี่ ัฒนาขึน้ ในชsวงตนq ป‹ 1960 คอมพวิ เตอร:/ เหมอื นกนั แบบไหน? Eliza (ที่กลsาวถึงกsอนหนqานี้) ที่ถูกสรqางขึ้นโดย คน: พวกเขามักจะอยากใหเq ราเกี่ยวกับสง่ิ ใดสง่ิ นักจติ วิทยา ใชqคำส่งั ในการสนทนากบั ผใqู ชq แบบไมs หนงึ่ ตรงไปตรงมา ทางดqานขวาเป€นตัวอยsางของการ คอมพวิ เตอร:/ คณุ บอกตวั อยsางไดqไหม? สนทนา คน: แฟนของฉันทำใหฉq นั มาที่นี่ กับโปรแกรมนี้ บางครั้งการตอบที่กับเรื่องที่ไดqยิน คอมพวิ เตอร:/ แฟนของคุณทำใหคq ณุ มาทน่ี ี่ มา คน: เขาบอกวsาฉนั ชอบเศรqาตลอดเวลา. ในบทสนทนาทั่วไป ก็สามารถหาคำตอบไดq คอมพวิ เตอร:/ ฉนั เสียใจที่ทราบวาs คุณเศราq ตัวอยาs งเชนs คน : กจ็ รงิ ฉันไมsมคี วามสุข สรqางการตอบกลับสำเร็จรูป เชsน ฉัน คอมพิวเตอร:/ คุณคดิ วาs การมาท่ีนจ่ี ะชวs ยไดไq หม? เสียใจที่ไดqยินแบบนัน้ จากคำวsา : เขา คน: ฉันอาจตqองการความชsวยเหลือมาก พดู วsา... คอมพิวเตอร:/ คุณมคี วามหมายอยsางไรถาq คณุ มี ตอบเปน€ คำสัง่ ของผูqใชq เชนs แฟนของคุณ ความชวs ยเหลอื ? ทำใหคq ณุ มาท่ีน่ี จากคำวsา : แฟนของฉัน คน: บางทฉี นั อาจเรียนรqูทจ่ี ะอยsกู บั แมขs องฉันไดq ทำใหqฉันมาทนี่ ี่ คอมพิวเตอร:/ บอกฉันเก่ียวกบั ครอบครัวของคุณ จับคำศัพท/สำคัญ เชsน บอกฉันเกี่ยวกับ อีก ครอบครัวของคุณอีก จากคำวsา : ...แม= คน: ... ... คอมพวิ เตอร:/ คุณนกึ ถึงอะไรอกี เกยี่ วกับพอs ของ ใชqคำที่ถูกใสsไวq จากคำวsา คุณคิดอยsางไร คุณ? ถาq คน: พวกอนั ธพาล คอมพวิ เตอร:/ แลวq มันเก่ียวอะไรกบั เรอ่ื งที่แฟน สง่ิ ทกี่ ลาs วถงึ กอs นหนqาน้ี จากคำวsา คุณพาคุณมาท่นี ่ี แลวq มันเก่ียวอะไรกับ หนาq 243

แนsนอนวsา นี่ไมsไดqแปลวsาเครื่องไดqผsาน การทดสอบของทัวริง เพราะผูqถามนั้นไมsไดqถามคำถามโดย ตอq งการทดสอบวsาผqตู อบเปน€ เครอื่ งหรอื ไม:s ถqาไมsอยาs งนน้ั มันก็ไมนs านกsอนท่เี ครื่องจะถกู เปด„ เผย มีเหตกุ ารณ/ทถี่ กู พูดถงึ อยsางกวาq งขวาง แมqจะไมsมหี ลกั ฐาน แตตs อนนีไ้ ดqเป€นเร่ืองเลาs ขานตsอกนั มา เรอ่ื ง มันเกดิ ข้ึนเม่อื รองประธานฝ¸ายขายคอมพิวเตอร/ตดิ ตsอ ร อ ง ป ร ะ ธา น: ค ุ ณ ค ิ ดวsา ฉัน สา มารถใชq กับสถานี ทีป่ กติจะเชือ่ มตอs โดยตรงกบั บqานของบุคคล คอมพวิ เตอร/ในเชqานไ้ี ดหq รอื ไม?s แตsในครั้งนี้ เพื่อใชqงานโปรแกรม \"นักจิตวิทยา\" บท ระบบตอบรบั : ทำไมคุณถงึ ถาม สนทนานี้จงึ เกดิ ขนึ้ แมqวsาจะเหน็ ไดชq ัดวsารองประธาน รองประธาน: ฉนั อาจจะทำใหยq อดขายเพมิ่ ข้ึนไดq เชือ่ วาs เขากำลงั คุยกับคนอยsู หากเขาสงสยั ละs กเ็ ขากค็ ง ระบบตอบรับ: ทำไมคุณไมแs นใs จ จะรสqู กึ ตวั ไปแลวq !! รองประธาน: ลูกคqาทีฉ่ ันคาดหวังไมsเคยเห็นการ ทดลองของระบบ มีอีกระบบหนึ่งที่ดูเหมือนวsาจะสามารถสนทนาไดq ระบบตอบรับ: ส่ิงนม้ี ีความหมายตsอคุณมากหรือ อยาs ง รองประธาน: แนนs อน ระบบตอบรบั : คณุ มัน่ ใจมาก ชาญฉลาดไดq คือโปรแกรมที่เรียกวsา \"SHRDLU\" ซ่ึง รองประธาน: นีม่ ันไรqสาระจริงๆ พัฒนาขึ้นในชsวงปลายยุค 1960 ที่รับคำสั่ง ในการ ระบบตอบรับ: คณุ หมายถงึ อะไรที่ไรqสาระ? จัดการกับบล็อกบนโต¹ะ ในความเป€นจริงแลqวบล็อก รองประธาน: มีเหตุผลอะไรที่ฉันไมsสามารถใชq และตารางถูกจำลองและนำเสนอในแบบของภาพบน คอมพิวเตอรไ/ ดqตอนน?้ี หนqาจอคอมพิวเตอร/ แมqวsามันจะไมsยากเกินไปที่จะ ระบบตอบรับ: บอกฉันเพิ่มเติมเกี่ยวกบั ลูกคqาท่ี ทำใหqสิ่งตsาง ๆ ทำงานรsวมกับหุsนยนต/ตัวจริง (อยsาง คุณคาดหวงั นqอย กต็ ามหลักการ) ภาพนีแ้ สดงใหเq หน็ ถึงโลกจว๊ิ ของ รองประธาน: โทรกลับมาหาฉันท่ี 491--1850 หนุs ยนต/!. (รองประธาน ลมื พิมพ/เวลา ทำใหคq อมพิวเตอรไ/ มs ตอบ และรองประธาน เริ่มโมโห เขาจงึ โทรหาคน SHRDLU สามารถสนทนาไดqอยsางคลsองแคลsวและนาs ท่บี าq น) ประหลาดใจ ตามที่แสดงในบล็อกโตqตอบดqานลsาง ใน รองประธาน: ทำไมคณุ ถงึ กวนโมโหฉนั บรรดาสง่ิ ตsางๆ สิ่งน้แี สดงใหqเหน็ วาs มนั สามารถทำตาม คน: คณุ หมายถึงอะไร ทำไมฉันถึงตqองกวนโมโห คำสั่ง, เขqาใจคำแนะนำ, เขqาใจสรรพนามและเขqาใจ คุณ? คำศัพท/ใหมs ๆ เชนs (“ ยอดเยี่ยม”) หนqา 244

หนาq 245

บุคคล: หยิบบล็อกสีแดงใบใหญs หุsนยนต/: ตกลง ระบบจะตอบวsา“ ตกลง” เมือ่ ทำตามคำส่ัง ในการท่จี ะหยิบบลอ็ กสีแดงขนึ้ มามนั ตqองหาท่ีวาs ง สำหรบั บล็อกสีเขยี วหนึง่ อนั แลqวยาq ยบลอ็ กสเี ขียวออกไป บคุ คล: จบั ปร„ ามิด หsนุ ยนต/: ฉนั ไมsรqูวาs คณุ หมายถงึ ป„รามดิ อันไหน มีปร„ ามิดสามตัว ดงั นั้นโปรแกรมจึงไมทs ำอะไรเลย บุคคล: คqนหาบลอ็ กท่สี งู กวาs บลอ็ กที่คุณถือและหยบิ มันใสsไวqในกลอs ง ระบบจะตอq งคqนหาสง่ิ ท่มี คี วามหมายโดย \"บลอ็ ก\" และ \"มัน\" เชนs เดียวกบั การใชqการหักลqางเพื่อตัดสินใจวsาบล็อกใดท่ี มนั จะถอื หนุs ยนต:/ โดย“ มัน” ฉันถือวsาคณุ หมายถงึ บลอ็ กทส่ี งู กวาs บล็อกทฉี่ นั ถืออยูs พมิ พ/ออกมาเพ่อื แจงq ใหเq ราทราบ หsุนยนต:/ ตกลง มือตอq งวางบล็อกส่ีเหล่ียมสีแดงเพ่ือหยบิ แทงs สีนำ้ เงินที่สูงกวsา บุคคล: กลอs งมอี ะไรบqาง หsนุ ยนต:/ ปร„ ามิดสนี ้ำเงนิ และบล็อคสีน้ำเงนิ Person: ป„รามดิ วางอยูบs นอะไร? กsอนหนqานี้ระบบตอบสนองตsอ \"ป„รามิด\" โดยการพูดวsา \"ฉันไมsรูqวsาคุณหมายถึงป„รามิดใด\" ตอนนี้รูqแลqววsาเราตqอง หมายถึงพีระมดิ ทเี่ พง่ิ พูดถงึ หุsนยนต/: กลsอง บคุ คล: ถาq ยอดแหลม ... หนsุ ยนต:/ ขออภัยฉนั ไมรs ูคq ำวาs “ ยอดแหลม” ระบบขดั จงั หวะทันทเี มอื่ เหน็ คำท่ไี มsสามารถเขาq ใจไดq บุคคล: \"ยอดแหลม\" เปน€ กองซ่ึงประกอบดวq ยสองบล็อคสีเขยี วและป„รามิด เครื่องหมายคำพูด เป€นแสดงวาs เรากำลงั กำหนดคำใหมs หsนุ ยนต:/ ฉันเขาq ใจ คน: ตอนนมี้ ียอดแหลมอะไรบาq ง? หุsนยนต:/ ไมมs ี คำจำกดั ความใหมsจะใชเq ปน€ คำอธบิ ายเพอ่ื เขาq ใจยอดแหลม บคุ คล: สรqางใหมsหนง่ึ อัน หนsุ ยนต:/ ตกลง คำอธิบายที่ใหqไวqในคำจำกัดความเพียงพอที่จะอนุมานแผนสำหรับการสรqางวัตถุใหมsเชsนเดียวกับการรับรูqพวกเขา คำวsา \"หนึ่ง\" หมายถึง \"ยอด\" และดำเนนิ การตามแผน หนาq 246

อยsางไรก็ตาม ระบบมีความเปราะบางมาก คน: แลกปŽนฉีดน้ำกบั บลอ็ กสแี ดงขนาดใหญs และความเหมือนมนุษย/ที่สรqางขึ้นสามารถ หุsนยนต:/ ขออภัยฉนั ไมsรคqู ำวsา \"แลก\" ถกู ทำลายไดqงsายๆ คน:“ แลก” เป€นการสบั เปลี่ยนสง่ิ ของแบบฟรี หsนุ ยนต:/ ขออภัยฉนั ไมsรqคู ำวsา \"ฟร\"ี นี่คือบทสนทนา - ซึ่งไมsไดqสรqางขึ้นโดย คน: “ ฟร”ี น้ันกระทำดqวยความเต็มใจโดยไมsตqองถกู โปรแกรม แมqวsามันจะสามารถกำหนด บังคบั คำศัพท/ใหมsในการสนทนาคร้ังสุดทqายแตsก็ หนsุ ยนต/: ขออภัยฉันไมsรคูq ำวsา“ ลงมือ” ทำไดqอยsางจำกัด เพราะวsาหุsนยนต/มี คน:“ การกระทำ” คือสง่ิ ท่ีผqูคนทำตามวตั ถปุ ระสงค/ \"ปญ' ญา\" ท่ี จำกัดเปน€ อยsางมาก และไมใs ชโs ดยบงั เอิญ หsนุ ยนต/: ขอโทษนะฉันไมรs คูq ำวsา \"ผูคq น\" ในที่สุด ก็ตqองยอมรับวsามนั ไมsเขqาใจแมแq ตs คน: ขอโทษฉนั คดิ วsาคณุ ฉลาดกวsากวsานี้ คำทีต่ ัวเองใชq (\"ขอโทษฉันไมรs qูจักคำวsา\" ขอ หนsุ ยนต:/ ขอโทษฉนั ไมรs คqู ำวsา“ ขอโทษ” โทษ \")! ตอนนี้ ใหqพิจารณาบทสนทนาอีกอัน ซึ่งมี คน: แลกปืนฉดี นํา. กบั บล็อกสีแดงขนาดใหญ่ ความตsอเนอ่ื ง หุน่ ยนต์? ฉนั มปี ืนฉีดนาํ . อยู่แล้ว แต่ฉันจะให้สองบลอ็ ก และมีจินตนาการอยsางยอดเยี่ยม ซึ่งแมqวsา กับปิรามิดสําหรบั กบตวั เกา่ ทีIลนืI ไหลของคุณ อาจสราq งขึน้ แตsกเ็ ป€นสsวนเล็ก ๆ ของความรqู ที่อาจเกิดขึน้ 1. “หุนs ยนต\"/ สามารถรqวู sาปŽนฉีดน้ำมคี sานqอยลอง หากมีมันอยsูแลวq 2. นอกจากน้ียังคิดวาs คนน้นั รเqู ชsนกัน เน่ืองจากมนั คิดวาs ไมsจำเป€นทตี่ อq งอธบิ ายวาs น่เี ปน€ เหตุผล ในการปฏเิ สธขqอเสนอ 3. แมqอยาs งนัน้ มนั ก็เหน็ วาs คนตอq งการกลาs งอยsางมาก มากพอที่จะแลกกับสิ่งท่สี ำคญั 4. นอกจากน้ีมนั กเ็ ห็นวาs กลอs งมคี าs เยอะขึ้นหากมหี ลายอัน ซ่งึ ตาs งจากปŽนพกนำ้ 5. พยายามทำใหqคนนัน้ ใจออs นลงโดยการดถู ูกกบ 6. มนั แสดงถงึ ความพรqอมทีจ่ ะตอs รองกบั คน แนsนอนวาs ระดับของความเกsงกาจนเ้ี กินกวsาคอsมพวิ เตอรใ/ นป'จจบุ นั ! หนาq 247

เรื่องราวทางดqานขวาถูกสรqางขึ้นโดย กาลครั้งหนึ่งมีนกนางนวลชื่อทรูแมน ทรูแมนไมsมีบqาน โปรแกรมคอมพวิ เตอร/อีกเครื่อง (ชsวงปลาย ทรแู มนอยากมีรงั เขาบนิ ไปทช่ี ายฝ¢ง' ทรูแมนมองหากง่ิ ไมq ยุค 80) แมqวsาจะแสดงใหqทันทีวsาเป€น ทรูแมนไมเs จอกิ่งไมq เขาบินไปทท่ี ุsงหญqา เขาพบหมขี ัว้ โลก คอมพิวเตอร/ เพราะความขาดตsอเนื่องและ ชื่อ ฮอเรซ ทรูแมนถามฮอเรซวsามีกิ่งไมqไหม ฮอเรซจึง รวบรัดของมัน แตsก็ไมsยากทีจ่ ะคิดวsามันจะ ซsอนกงิ่ ไมq ฮอเรซบอกทรูแมนวsามีกิง่ ไมอq ยบูs นภเู ขาน้ำแขง็ ตกแตsงเรื่องไดqโดยการเพิ่มรายละเอียด ทรูแมนบินไปที่ภูเขานำ้ แข็ง เขามองหากิง่ ไมq เขาไมsเจอ เล็กๆ นqอยๆ เขqาไป สิ่งที่นsาสนใจไมsใชs กิ่งไมq ฮอเรซมองหาเนื้อสัตว/ เขาพบเนื้อสัตว/ เขากินทรู วิธีการเรียงคำ แตsเป€นเนื้อเรื่องที่รวบรวม แมน ทรแู มนตาย เอาไวq แมqวsานีจ่ ะแตกตาs งจากพลอ็ ตทีม่ นุษย/สรqางข้ึน แตมs ันดูเหมอื นจะจับองค/ประกอบของมนุษย/ ทุก วันนี้มีระบบจำนวนมากที่สามารถสรqางเรื่องราวโดยอัตโนมัติแมqวsาในตอนนี้ ความทqาทายในการ ประเมนิ คอื การดวู sามี ขqอความทีเ่ ปน€ เพยี งรปู แบบมาตรฐานที่มีการสรqางแคsเติมชsองวsางในประโยคเทาs ไหรsและมีเนื้อเรื่องท่ี สรqางข้นึ อยsางสราq งสรรค/และแปลกใหมsเทาs ไหรs ตวั อยsางเชsนดาq นขวา มีการแขงs ขันเพอื่ ชงิ รางวลั Loebner ซงึ่ เปน€ รางวลั ทใี่ ชqโปรแกรมคอมพวิ เตอร/มาแขsงขันกนั เพ่ือผsาน การทดสอบของทวั ริงโดยหลอกผูตq ัดสินใหคq ิดวsาพวกมันเป€นมนุษย/ ในป‹ 2012 ยังไมsคอมพิวเตอรใ/ ด ไดรq ับรางวลั เหรียญทองหรอื เงนิ ซึ่งเก่ียวขqองกับการหลอกผตqู ัดสิน แตsรางวลั เหรยี ญทองแดงจะมอบใหq ในแตลs ะปส‹ ำหรับผทqู ่ีไดqรบั การตดั สนิ วาs เปน€ มนุษยม/ ากทีส่ ดุ ในป‹แรกของการแขงs ขนั (1991) โปรแกรม ทไ่ี ดรq บั รางวลั เหรยี ญทองแดงโดยใชqเทคนิคการพิมพ/ผดิ พลาดเพื่อท่ีจะทำตวั ใหqเหมอื นมนุษย!/ ไมsมีการสรqางระบบป'ญญาประดิษฐ/ใดที่ใกลqจะผsานการทดสอบทัวริงไดqเต็มรูปแบบ นักปรัชญา หลายคนแยqงวsาการทดสอบนั้นไมsไดqวัดสติป'ญญาตามที่คนสsวนใหญsหมายถึง สิ่งที่ทดสอบคือ พฤติกรรม: มันถูกออกแบบมาเพื่อตรวจสอบวsาโปรแกรมคอมพิวเตอร/จะแสดงอาการของ สตปิ ญ' ญาซ่ึงอาจไมเs หมอื นกับส่งิ ทม่ี ีสติปญ' ญาจรงิ ๆ คุณสามารถฉลาดอยาs งมนษุ ย/ไดโq ดยไมsตqองรูqรูq วsาตวั เองมสี ติ มคี วามสามารถในการรัก รูqสึกรกั การมชี ีวิตหรือไมs ...? การอภิปรายเก่ยี วกบั AI นsาจะอยกูs ับเราอกี นานหลายทศวรรษ หนาq 248

อาy นเพ่มิ เติม Artificial intelligence: the very idea โดยนักปรัชญาจอห/นฮากแลนด/เป€นหนังสือที่อsานเขqาใจไดq เกี่ยวกับการถกเถียงเกีย่ วกบั ป'ญญาประดษิ ฐ/และเป€นแหลsงที่มาของภาพประกอบบางสsวนในกิจกรรมนี้ (โดยเฉพาะการสนทนา SHRDLU) การทดสอบทัวริงแบบดั้งเดิม ไดqถูกอธิบายไวqในบทความที่เรียกวsา \"การคำนวณเครื่องจักรและความ ฉลาด\" โดย อลันทัวริง ตีพิมพ/ในวารสารปรัชญา Mind ในป‹ 1950 และพิมพ/ซ้ำในหนังสือคอมพิวเตอร/ และความคดิ ฉบับแกqไขโดย Feigenbaum และ Feldman เปน€ บทความท่รี วมการสนทนาสองอนั แรก โปรแกรมนักจิตอายุรเวทไดqอธิบายไวqใน “ ELIZA - โปรแกรมคอมพิวเตอร/สำหรับการศึกษาการส่อื สาร ภาษาธรรมชาติระหวsางมนุษย/กับเครื่องจักร” โดย J. Weizenbaum เผยแพรsในนิตยสารคอมพิวเตอร/ Communications of Association for Computing Machinery ในป‹ 1966 โปรแกรมหนุs ยนตก/ ลsองไดqอธบิ ายไวใq นวิทยานพิ นธร/ ะดบั ปรญิ ญาเอกโดย Terry Winograd ซ่ึงตพี มิ พ/เป€น หนงั สอื ทม่ี ชี ื่อวsา Understanding natural language (Academic Press, New York, 1972) โปรแกรมที่สราq งเร่ืองราวของทรแู มนและฮอเรซอธบิ ายไวใq น“ A planning mechanism for generating story text” โดย Tony Smith และ Ian Witten เผยแพรใs นรายงานการประชุมวิชาการคอมพวิ เตอร/และ มนุษยศาสตร/นานาชาตคิ ร้งั ท่ี 1 หนาq 249