เนื้อหาวิชาหลักเศรษฐกิจพอเพียง

ความหมายของ \"เศรษฐกจิ พอเพยี ง\" เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หู วั พระราชทานพระราชดาริชีแ้ นะ แนวทางการดาเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกว่า ๒๕ ปี ตงั ้ แต่ก่อนเกิดวิกฤตการณ์ ทางเศรษฐกิจ และเม่ือภายหลงั ได้ทรงเน้นยา้ แนวทางการแก้ไขเพ่ือให้รอดพ้น และสามารถดารงอยไู่ ด้ อย่างมน่ั คงและย่ังยืนภายใต้กระแสโลกาภิวตั น์และความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง เป็นปรัชญาชีถ้ ึงแนวการดารงอยแู่ ละปฏิบตั ิตนของประชาชนในทกุ ระดบั ตงั ้ แต่ระดับครอบครัว ระดบั ชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทงั ้ ในการพฒั นาและบริหารประเทศให้ดาเนินไป ในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒั นาเศรษฐกิจ เพือ่ ให้ก้าวทนั ตอ่ โลกยคุ โลกาภิวตั น์ ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจาเป็นท่ีจะต้องมีระบบ ภูมิค้มุ กนั ในตวั ที่ดีพอสมควร ต่อการกระทบใดๆ อนั เกิดจากการเปล่ียนแปลงทงั ้ ภายในภายนอก ทงั ้ นี ้ จะต้องอาศยั ความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมดั ระวงั อย่างยิ่งในการนาวิชาการต่างๆ มาใช้ ใน การวางแผนและการดาเนนิ การ ทกุ ขนั ้ ตอน และขณะเดียวกนั จะต้องเสริมสร้างพนื ้ ฐานจิตใจของคนใน ชาติ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ของรัฐ นกั ทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดบั ให้มีสานึกในคุณธรรม ความ ซื่อสตั ย์สุจริต และให้มีความรอบรู้ท่ีเหมาะสม ดาเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติ ปัญญา และความรอบคอบ เพ่ือให้สมดลุ และพร้อมต่อการรองรับการเปลี่ยนแปลงอยา่ งรวดเร็วและกว้างขวาง ทงั ้ ด้านวตั ถุ สงั คม สิ่งแวดล้อม และวฒั นธรรมจากโลกภายนอกได้เป็นอยา่ งดี ความหมายของเศรษฐกิจพอเพยี ง ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไม่น้อยเกินไปและไม่มากเกินไป โดยไม่เบียดเบียน ตนเองและผ้อู ื่น เชน่ การผลติ และการบริโภคที่อยใู่ นระดบั พอประมาณ ความมีเหตผุ ล หมายถึง การตดั สินใจเก่ียวกับระดบั ความพอเพียงนนั ้ จะต้องเป็นไปอย่างมี เหตผุ ล โดยพิจารณาจากเหตปุ ัจจยั ท่ีเก่ียวข้อง ตลอดจนคานึงถึงผลที่คาดวา่ จะเกิดขึน้ จากการกระทา นนั ้ ๆ อยา่ งรอบคอบ ภมู ิค้มุ กนั หมายถึง การเตรียมตวั ให้พร้อมรับผลกระทบและการเปล่ียนแปลงด้านต่างๆ ที่จะ เกิดขึน้ โดยคานงึ ถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ตา่ งๆ ที่คาดว่าจะเกิดขึน้ ในอนาคต โดยมี เงื่อนไข

ของการตดั สินใจและดาเนินกิจกรรมต่างๆ ให้อยู่ในระดับพอเพียง ๒ ประการ ดังนี ้ เงื่อนไขความรู้ ประกอบด้วย ความรอบรู้เก่ียวกับวิชาการต่างๆ ท่ีเก่ียวข้องรอบด้าน ความรอบคอบที่จะนาความรู้ เหล่านัน้ มาพิจารณาให้เช่ือมโยงกัน เพ่ือประกอบการวางแผนและความระมัดระวังในการปฏิบัติ เง่ือนไขคณุ ธรรม ที่จะต้องเสริมสร้าง ประกอบด้วย มีความตระหนกั ในคณุ ธรรม มีความซ่ือสตั ย์สจุ ริต และมคี วามอดทน มคี วามเพียร ใช้สติปัญญาในการดาเนินชีวิต ประเทศไทยกบั เศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง ม่งุ เน้นให้ผ้ผู ลิต หรือผ้บู ริโภค พยายามเร่ิมต้นผลติ หรือบริโภคภายใต้ขอบเขต ข้อจากดั ของรายได้ หรือทรัพยากรท่ีมีอยู่ ไปก่อน ซ่ึงก็คือ หลกั ในการลดการพึ่งพา เพ่ิมขีดความสามารถในการควบคุมการผลิตได้ด้วยตนเอง และลดภาวะการเส่ียงจากการไม่ สามารถควบคุมระบบตลาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ เศรษฐกิจ พอเพียงมใิ ช่หมายความถงึ การกระเบียดกระเสียนจนเกินสมควร หากแตอ่ าจฟ่ มุ เฟื อยได้เป็นครัง้ คราว ตามอัตภาพ แต่คนส่วนใหญ่ของประเทศมักใช้จ่ายเกินตวั เกินฐานะ ท่ีหามาได้ เศรษฐกิจพอเพียง สามารถนาไปส่เู ป้าหมายของการสร้ างความมน่ั คงในทางเศรษฐกิจได้ เช่น โดยพืน้ ฐานแล้ว ประเทศ ไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม เศรษฐกิจของประเทศจึงควรเน้นท่ีเศรษฐกิจการเกษตร เน้นความมน่ั คง ทางอาหาร เป็นการสร้างความมนั่ คงให้เป็นระบบเศรษฐกิจในระดบั หน่งึ จึงเป็นระบบเศรษฐกิจที่ช่วย ลดความเสย่ี ง หรือความไมม่ น่ั คงทางเศรษฐกิจในระยะยาวได้ เศรษฐกิจพอเพยี งสามารถประยกุ ต์ใช้ได้ ในทกุ ระดบั ทกุ สาขา ทกุ ภาคของเศรษฐกิจ ไมจ่ าเป็นจะต้องจากดั เฉพาะแต่ภาคการเกษตร หรือภาค ชนบท แม้แตภ่ าคการเงิน ภาคอสงั หาริมทรัพย์ และการค้าการลงทนุ ระหวา่ งประเทศ โดยมีหลกั การท่ี คล้ายคลงึ กนั คอื เน้นการเลือกปฏิบตั ิอยา่ งพอประมาณ มีเหตมุ ผี ล และสร้างภมู ิค้มุ กนั ให้แก่ตนเองและ สงั คม พระราชดารัสทีเ่ ก่ียวกบั เศรษฐกิจพอเพียง ...เศรษฐศาสตร์เป็นวชิ าของเศรษฐกิจ การที่ต้องใช้รถ ไถต้องไปซือ้ เราต้องใช้ต้องหาเงนิ มาสาหรับซือ้ นา้ มนั สาหรับรถไถ เวลารถไถเก่าเราต้องยงิ่ ซอ่ มแซม แต่ เวลาใช้นนั ้ เราก็ต้องปอ้ นนา้ มนั ให้เป็นอาหาร เสร็จแล้วมนั คายควนั ควนั เราสดู เข้าไปแล้วก็ปวดหวั สว่ น ควายเวลาเราใช้เราก็ต้องป้อนอาหาร ต้องให้หญ้าให้อาหารมนั กิน แต่ว่ามันคายออกมา ที่มนั คาย ออกมาก็เป็นป๋ ยุ แล้วก็ใช้ได้สาหรับให้ท่ีดินของเราไม่เสีย... พระราชดารัส เน่ืองในพระราชพิธีพืชมงคล จรดพระนงั คลั แรกนาขวญั ณ ศาลาดสุ ิดาลยั วนั ที่ ๙ พฤษภาคม ๒๕๒๙ ...เราไมเ่ ป็นประเทศร่ารวย เรามีพอสมควร พออย่ไู ด้ แต่ไมเ่ ป็นประเทศที่ก้าวหน้าอย่างมาก เราไม่อยากจะเป็นประเทศก้าวหน้า อยา่ งมาก เพราะถ้าเราเป็นประเทศก้าวหน้าอยา่ งมากก็จะมีแตถ่ อยกลบั ประเทศเหลา่ นนั ้ ท่ีเป็นประเทศ

อตุ สาหกรรมก้าวหน้า จะมีแต่ถอยหลงั และถอยหลงั อย่างน่ากลวั แต่ถ้าเรามีการบริหารแบบเรียกว่า แบบคนจน แบบที่ไมต่ ิดกบั ตารามากเกินไป ทาอยา่ งมสี ามคั คีนแ่ี หละคือเมตตากนั จะอยไู่ ด้ตลอดไป... พระราชดารัส เนื่องในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลยั วนั ท่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๓๔ ... ตามปกติคนเราชอบดสู ถานการณ์ในทางดี ท่ีเขาเรียกวา่ เลง็ ผลเลศิ ก็เหน็ วา่ ประเทศไทย เรานกี่ ้าวหน้าดี การเงนิ การอตุ สาหกรรมการค้าดี มีกาไร อีกทางหน่งึ ก็ต้องบอกวา่ เรากาลงั เสื่อมลงไปส่วนใหญ่ ทฤษฎี วา่ ถ้ามีเงนิ เทา่ นนั ้ ๆ มีการก้เู ทา่ นนั ้ ๆ หมายความวา่ เศรษฐกิจก้าวหน้า แล้วก็ประเทศก็เจริญมีหวงั วา่ จะ เป็นมหาอานาจ ขอโทษเลยต้องเตือนเขาว่า จริงตวั เลขดี แต่ว่าถ้าเราไม่ระมดั ระวงั ในความต้องการ พืน้ ฐานของประชาชนนนั ้ ไมม่ ีทาง... พระราชดารัส เน่อื งในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิ ดาลยั วนั ท่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๓๖ ...เด๋ียวนีป้ ระเทศไทยก็ยงั อย่ดู ีพอสมควร ใช้คาว่า พอสมควร เพราะ เด๋ียวมีคนเห็นว่ามีคนจน คนเดือดร้อน จานวนมากพอสมควร แต่ใช้คาวา่ พอสมควรนี ้หมายความว่า ตามอัตตภาพ... พระราชดารัส เน่ืองในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย วันท่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๓๙ ...ท่ีเป็นหว่ งนนั ้ เพราะแม้ในเวลา ๒ ปี ท่ีเป็นปีกาญจนาภิเษกก็ได้เหน็ สิง่ ทที่ าให้เห็นได้ ว่า ประชาชนยงั มีความเดือดร้ อนมาก และมีสิ่งที่ควรจะแก้ไขและดาเนินการต่อไปทุกด้าน มีภัยจาก ธรรมชาตกิ ระหนา่ ภยั ธรรมชาตินเี ้ราคงสามารถท่ีจะบรรเทาได้หรือแก้ไขได้ เพยี งแตว่ า่ ต้องใช้เวลาพอใช้ มภี ยั ทีม่ าจากจิตใจของคน ซงึ่ ก็แก้ไขได้เหมือนกนั แตว่ า่ ยากกวา่ ภยั ธรรมชาติ ธรรมชาตินนั ้ เป็นส่ิงนอก กายเรา แตน่ ิสยั ใจคอของคนเป็นสิ่งท่ีอยขู่ ้างใน อนั นีก้ ็เป็นข้อหน่ึงท่ีอยากให้จดั การให้มีความเรียบร้อย แต่ก็ไม่หมดหวงั ... พระราชดารัส เน่ืองในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลยั วนั ท่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๓๙ ...การจะเป็นเสือนัน้ ไม่สาคัญ สาคัญอยู่ที่เรามีเศรษฐกิจแบบพอมีพอกิน แบบ พอมีพอกินนนั ้ หมายความว่า อ้มุ ชูตวั เองได้ ให้มีพอเพียงกบั ตนเอง ความพอเพียงนีไ้ ม่ได้หมายความ ว่าทกุ ครอบครัวจะต้องผลิตอาหารของตวั เอง จะต้องทอผ้าใส่เอง อย่างนนั ้ มนั เกินไป แตว่ ่าในหม่บู ้าน หรือในอาเภอ จะต้องมคี วามพอเพียงพอสมควร บางสงิ่ บางอยา่ งผลิตได้มากกวา่ ความต้องการก็ขายได้ แตข่ ายในที่ไม่หา่ งไกลเทา่ ไร ไม่ต้องเสียค่าขนสง่ มากนกั ... พระราชดารัส เนื่องในโอกาสวนั เฉลิมพระ ชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๓๙ ...เมื่อปี ๒๕๑๗ วนั นนั ้ ได้พูดถึงว่า เราควร ปฏิบตั ิให้พอมีพอกิน พอมีพอกินนีก้ ็แปลว่า เศรษฐกิจพอเพียงนน่ั เอง ถ้าแต่ละคนมีพอมีพอกิน ก็ใช้ได้ ยง่ิ ถ้าทงั ้ ประเทศพอมีพอกินก็ยง่ิ ดี

และประเทศไทยเวลานัน้ ก็เร่ิมจะเป็นไม่พอมีพอกิน บางคนก็มีมาก บางคนก็ไม่มีเลย... พระราชดารัส เนื่องในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลยั วนั ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๑ ... พอเพียง มีความหมายกว้างขวางยิ่งกว่านีอ้ ีก คือคาว่าพอ ก็พอเพียงนีก้ ็พอแค่นนั ้ เอง คนเราถ้าพอใน ความต้องการก็มีความโลภน้อย เม่ือมีความโลภน้อยก็เบียดเบียนคนอ่ืนน้อย ถ้าประเทศใดมีความคิด อนั นี ้มีความคิดว่าทาอะไรต้องพอเพียง หมายความว่าพอประมาณ ซื่อตรง ไมโ่ ลภอย่างมาก คนเราก็ อยเู่ ป็นสขุ พอเพียงนีอ้ าจจะมี มีมากอาจจะมีของหรูหราก็ได้ แต่ว่าต้องไม่ไปเบียดเบียนคนอ่ืน... พระ ราชดารัส เนื่องในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิดาลยั วนั ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๑ ...ไฟดบั ถ้ามคี วามจาเป็น หากมีเศรษฐกิจพอเพียงแบบไม่เต็มท่ี เรามีเครื่องปั่นไฟก็ใช้ปั่นไฟ หรือถ้าขนั ้ โบราณ กว่า มืดก็จุดเทียน คือมีทางท่ีจะแก้ปัญหาเสมอ ฉะนนั ้ เศรษฐกิจพอเพียงก็มีเป็นขัน้ ๆ แต่จะบอกว่า เศรษฐกิจพอเพียงนี ้ให้พอเพียงเฉพาะตวั เองร้อยเปอร์เซ็นต์น่ีเป็นส่ิงทาไม่ได้ จะต้องมีการแลกเปล่ียน ต้องมกี ารชว่ ยกนั ถ้ามีการชว่ ยกนั แลกเปล่ียนกนั ก็ไมใ่ ช่พอเพียงแล้ว แตว่ า่ พอเพียงในทฤษฎีในหลวงนี ้ คือให้สามารถที่จะดาเนินงานได้... พระราชดารัส เน่ืองในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิ ดาลยั วนั ที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๒ ...โครงการต่างๆ หรือเศรษฐกิจที่ใหญ่ ต้องมีความสอดคล้องกนั ดีที่ ไมใ่ ชเ่ หมือนทฤษฎีใหม่ ท่ใี ช้ทด่ี นิ เพียง ๑๕ ไร่ และสามารถท่ีจะปลกู ข้าวพอกิน กิจการนีใ้ หญ่กว่า แต่ก็ เป็นเศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกนั คนไมเ่ ข้าใจว่ากิจการใหญ่ๆ เหมือนสร้างเข่ือนป่ าสกั ก็เป็นเศรษฐกิจ พอเพยี งเหมอื นกนั เขานกึ วา่ เป็นเศรษฐกิจสมยั ใหม่ เป็นเศรษฐกิจท่หี า่ งไกลจากเศรษฐกิจพอเพยี ง แตท่ ี่ จริงแล้ว เป็นเศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกนั ... พระราชดารัส เนื่องในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสิดาลัย วันที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๒ ...ฉันพูดเศรษฐกิจพอเพียงความหมายคือ ทาอะไรให้ เหมาะสมกบั ฐานะของตวั เอง คือทาจากรายได้ ๒๐๐-๓๐๐ บาท ขนึ ้ ไปเป็นสองหม่ืน สามหมื่นบาท คน ชอบเอาคาพูดของฉัน เศรษฐกิจพอเพียงไปพูดกันเลอะเทอะ เศรษฐกิจพอเพียง คือทาเป็น Self- Sufficiency มนั ไมใ่ ช่ความหมายไมใ่ ช่แบบท่ีฉันคิด ที่ฉนั คิดคือเป็น Self-Sufficiency of Economy เชน่ ถ้าเขาต้องการดทู ีวี ก็ควรให้เขามดี ู ไมใ่ ชไ่ ปจากดั เขาไมใ่ ห้ซือ้ ทวี ดี ู เขาต้องการดเู พ่อื ความสนุกสนาน ในหมู่บ้ านไกลๆ ที่ฉันไป เขามีทีวีดูแต่ใช้ แบตเตอร่ี เขาไม่มีไฟฟ้า แต่ถ้ า Sufficiency นนั ้ มีทีวเี ขาฟ่ มุ เฟื อย เปรียบเสมือนคนไมม่ ีสตางค์ไปตดั สทู ใส่ และยงั ใส่เนคไทเวอร์ ซาเช่ อนั นีก้ ็เกินไป... พระตาหนกั เปี่ยมสขุ วงั ไกลกงั วล ๑๗ มกราคม ๒๕๔๔ การดาเนินชีวิตตามแนว พระราชดาริพอเพียง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเข้าใจถึงสภาพสังคมไทย ดังนัน้ เม่ือได้

พระราชทานแนวพระราชดาริ หรือพระบรมราโชวาทในด้านตา่ งๆ จะทรงคานงึ ถึงวิถีชีวิต สภาพสงั คม ของประชาชนด้วย เพ่ือไม่ให้เกิดความขดั แย้งทางความคิด ท่ีอาจนาไปสคู่ วามขดั แย้งในทางปฏิบตั ิได้ แนวพระราชดาริในการดาเนินชีวิตแบบพอเพียง ยึดความประหยดั ตดั ทอนคา่ ใช้จ่ายในทกุ ด้าน ลดละ ความฟ่ ุมเฟื อยในการใช้ชีวิต ยึดถือการประกอบอาชีพด้วยความถูกต้อง ซื่อสตั ย์สุจริต ละเลิกการ แก่งแยง่ ผลประโยชน์และแข่งขนั กนั ในทางการค้าแบบตอ่ ส้กู นั อยา่ งรุนแรง ไมห่ ยดุ น่งิ ทจ่ี ะหาทางให้ชีวติ หลดุ พ้นจากความทกุ ข์ยาก ด้วยการขวนขวายใฝ่หาความรู้ ให้มรี ายได้เพิ่มพนู ขนึ ้ จนถงึ ขนั ้ พอเพียงเป็น เปา้ หมายสาคญั ปฏิบตั ติ นในแนวทางท่ดี ี ลดละสง่ิ ชว่ั ประพฤตติ นตามหลกั ศาสนา