รายงาน EQ 1-2 เฉลิมศักดิ์

1 บทที่ 1 บทนาํ หลกั การและเหตผุ ล การพัฒนานกั เรียนใหเปนบุคคลที่มีคุณภาพทั้งดานรางกาย จติ ใจ สติปญญา ความสามารถมี คุณธรรม จรยิ ธรรม และมีวิถีชวี ิตท่ีเปนสุขตามท่ีสังคมมุงหวัง โดยผานกระบวนการทางการศึกษานั้น นอกจากจะดําเนินการดวยการสงเสริม สนับสนุนนักเรียนแลว การปองกันและชวยเหลือแกไขปญหา ตางๆ ที่เกิดขึ้นกับนักเรียนก็เปนสิ่งสําคัญประการหนึ่งของการพัฒนา เน่ืองจากสภาพสังคมที่ เปล่ียนแปลงอยางมากท้ังดานการส่ือสาร เทคโนโลยีตางๆ นอกจากสงผลกระทบตอผูคนในเชิงบวก แลว ก็มีผลเชิงลบเชนกัน ปญหาเศรษฐกิจ การระบาดของสารเสพยติด ปญหาครอบครัว ความวิตก กังวล ความเครียด การปรับตัวท่ีไมเหมาะสม สงผลตอสุขภาพกายและจิต ดังน้ัน ภาพความสําเร็จท่ี เกิดจากการพัฒนานักเรียนใหเปนไปตามความมุงหวัง ตองอาศัยความรวมมือจากหลายฝาย โดยเฉพาะครูที่ปรึกษาเปนหลักสําคัญในการดําเนินการ ควรใหการชวยเหลือดวยความรักเมตตา ภาคภูมิใจใบบทบาทหนาที่ของตน มุงม่ันท่ีจะพัฒนาคุณภาพชีวิตของเยาวชนใหเติบโตงอกงาม เปน บคุ คลทม่ี คี ุณคา ของสงั คมตอไป พระราชบัญญัติการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 กําหนดจุดมุงหมายและหลักการจัดการศกึ ษา เพ่ือพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยท่ีสมบูรณทั้งรางกาย และจิตใจ สติปญญา ความรูและคุณธรรม มี จริยธรรมและวัฒนธรรมในการดํารงชีวิต สามารถอยูรวมกับผูอื่นไดอยางมีความสุข (มาตรา 6)และ แนวการจดั การศึกษาใหค วามสาํ คญั แกผ เู รียนทกุ คน โดยยึดหลักวา ทกุ คนมคี วามสามารถเรียนรแู ละ พัฒนาตนเองไดและถือวาผูเรียนมีความสําคัญท่ีสุด ตองสงเสริมใหผูเรียนพัฒนาตามธรรมชาติและ เต็มตามศักยภาพ (มาตรา 22 ) ในการจัดการศึกษาตองเนนความสําคัญท้ังความรู คุณธรรม กระบวนการเรียนรแู ละบูรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบั การศึกษากําหนด ใหดาํ เนินการ ใหความรูและทักษะการประกอบอาชีพและดํารงชีวิตอยางมีความสุข (มาตรา 23 ขอ (5))การจัด กระบวนการเรียนรูใหคํานึงถึงความแตกตางระหวางบุคคล ใหผูเรียนรูจักประยุกตความรูมาใชเพื่อ ปองกันและแกไขปญหา ใหรูจักคิดเปน ทําเปน รวมท้ังปลูกฝงคุณธรรม คานิยมท่ีดีงาม และ คุณลักษณะอนั พึงประสงคม ีการประสานความรว มมือกบั ทุกฝา ยเพ่ือพัฒนาผเู รียนตามศักยภาพ สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (สพฐ.) กระทรวงศึกษาธิการเห็นความสําคัญ ของการดแู ลชวยเหลือนกั เรียนใหพ นจากวกิ ฤติทางสังคม และสงั คมโลกทีเ่ ปลี่ยนแปลงไปอยางรวดเร็ว จึงมีนโยบายกําหนดใหปการศึกษา 2553 เปนปแหงการดูแลชวยเหลือนักเรียนอยางยั่งยืนซ่ึงครูจะ สามารถจัดการเรียนรูและชวยเหลือนักเรียนไดอยางเหมาะสมตามศักยภาพที่แทจริง ของนักเรียน ตลอดจนครูและผูปกครองประสานความรวมมือกนั อยางใกลชดิ เพ่ือใหก ารดูแลนักเรียนทางบาน ทาง โรงเรยี น ดาํ เนินไปอยา งมีประสิทธิภาพ การศึกษา คือกระบวนการท่ีพัฒนาคนใหมีความสามารถเต็มศักยภาพ มีพัฒนาการท่ีสมดุล ท้ังปญญา จิตใจ รางกาย และสังคม (พยุงศักดิ์ จันทรสุรินทร. 2541 : 6 ) การที่ประเทศชาติจะ

2 เจริญรุงเรืองและมีความม่ันคงปลอดภัยไดก็ตองอาศัยประชาชนในชาติทุกคน โดยเฉพาะอยางย่ิง เยาวชนผูซ่ึงจะเปนกาํ ลังของชาตใิ นอนาคต เปนทรพั ยากรท่มี ีความสําคัญตอการพัฒนาประเทศเปน อยางย่ิง การเตรียมใหเด็กเหลาน้ี เติบโตไปเปนผูใหญที่มีคุณภาพ กลาวคือ มีความรู ความสามารถมี ความมานะอดทน ขยันขันแข็งในหนาท่ีการงาน มีวิจารณญาณที่ดีในการปรับปรุง และเปล่ียนแปลง ส่ิงตาง ๆ ใหสอดคลองกับสภาวะแวดลอม และที่สําคัญคือการเปนผูมีคุณธรรม จริยธรรม มี คณุ ลักษณะที่พงึ ประสงค ซึ่งจะชว ยใหสามารถดาํ รงชีวิตอยูรวมกบั ผูอ่ืนในสังคมไดอยางมีความสุข และเมื่อพวกเขาเติบโตขึ้นเปนผูใหญ ก็จะไดเปนผูใหญท่ีมี คณุ ภาพ สําหรบั พฤติกรรมทีเ่ ปนปญหาเกยี่ วกับพฤตกิ รรมที่ไมพ ึงปรารถนาของสังคม สรา งปญหาเปน ที่หนักใจหรือขัดตอบุคคลอื่นและส่ิงแวดลอมนั้น ซึ่งจะทําใหเด็กและเยาวชนปรับตัวตอชีวิตภายหนา ไดยาก ทําใหเด็กและเยาวชนขาดความสุขในขณะน้ัน หรือในเวลาตอมา สถาบันทางสังคมตาง ๆ จัด วามีสวนสําคัญและเก่ียวของกับเด็กและเยาวชน โดยเฉพาะสถาบันครอบครัว ซึ่งมีสวนเก่ียวของกับ พฤติกรรมตาง ๆ ของเดก็ และเยาวชนเหมือนกนั เชน พฤติกรรมกาวราวน้ัน เรมิ่ จากทค่ี รอบครัวกอน และเมื่อไดรับแรงกระตุน รวมกับความไมเปนระเบียบของสังคม ความกาวราว ก็จะเปลี่ยนจาก ครอบครัวไปยังสมาชิกของสังคม อันกอใหเ กิดปญหาในสังคมโดยสวนรวม ดังน้ันสถาบนั ครอบครัวก็มี สวนในการอบรมขัดเกลาพฤติกรรมของเด็กและเยาวชนใหเปนคนท่ีมีความประพฤติเหมาะสม ทําให เกิดเยาวชนที่มีคุณคาของสังคม และปญหาตาง ๆ ที่เกิดจากพฤติกรรมท่ีไมเหมาะสมของเด็กและ เยาวชนก็จะลดลง โรงเรียนมีบทบาทหนาท่พี ัฒนาเด็กเยาวชนทุกคนในสังคมใหเจริญงอกงามทกุ ดาน ท้ังในดาน สติปญญา จิตใจ กิริยามารยาท วัฒนธรรม สุขภาพ และอนามัยใหสมบูรณท้ังรางกาย และจิตใจ นอกจากน้ันโรงเรียนยังเปนแหลงสําคัญในการสรางและปลูกฝงทัศนคติท่ีพึงประสงคทางดานอารมณ และพฤติกรรมพื้นฐานตางๆ เปนกระบวนการท่ีพัฒนาคนใหมีความสามารถเต็มตามศักยภาพ การมี พัฒนาการทั้งสติปญญา จิตใจ รางกายและสังคม ซึ่งเปนเปาหมายการศึกษาของชาติ มุงเนนพัฒนา บคุ คลใหมีคุณภาพตามท่ีสงั คมมุงหวัง เปน พลเมืองดี มีคุณลกั ษณะที่พงึ ประสงคในฐานะท่เี ปน สมาชิก ของสงั คม ไดแก มีคณุ ธรรมจริยธรรม มีความซ่ือสัตย รูจกั หนาท่ีและสามารถมองภาพรวมของปญหา ที่อาจกอผลกระทบตอตนเอง ชุมชน สังคมสวนรวม การศึกษาจึงจัดใหเปนกลไกท่ีสําคัญของสังคม ปจจุบัน ที่จะพัฒนาใหมนุษยเกิดการเรียนรูในการดํารงชีวิต สามารถดํารงชีวิตใหอยูในสังคมที่มีการ เปลี่ยนแปลงไดอยางเหมาะสม ตามท่ีพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 6 กลาว ไววา “ การจัดการศึกษาตองเปนไปเพ่ือพัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยท่ีสมบูรณท้ังรางกาย จิตใจ สติปญญา ความรู และคุณธรรม มีจริยธรรม และวัฒนธรรมในการดํารงชีวิต สามารถอยูรวมกับผูอื่น ไดอยางมีความสุข ซึ่งสอดคลองกับจุดมุงหมายของการจัดการศึกษาโดยท่ัวไป ท่ีเนนการพัฒนา คณุ ภาพชวี ิตเพ่อื ใหผูเรียนมคี ณุ ลกั ษณะท่ีพึงประสงค คอื เปนคนเกง คนดี และมีความสุข โรงเรียนประสาทวิทยาคาร เปนสถานศึกษาแหงหน่ึงท่ีเปนโรงเรียนยอดนิยม ไดเล็งเห็น ความสําคัญในการพัฒนาบุคคลใหมีคุณภาพ ดังวิสัยทศั น “ป พ.ศ. 2555 โรงเรียนประสาทวิทยาคาร จัดการศึกษาใหนักเรียนมีความรูคูคุณธรรม เปนผูนําดานกีฬาพัฒนาสูมาตรฐานสากล เปนพลโลก

3 และมีคุณภาพชีวิตท่ีสมบูรณตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” บุคลากรในโรงเรียนมีความมุงม่ันท่ี จะพัฒนาโรงเรยี นใหเปนตนแบบดานการจัดการเรียนการสอน สามารถวจิ ัยในช้นั เรียนเพ่ือแกปญหา การจดั การเรียนการสอน และประกนั คุณภาพการศึกษาใหไ ดผลผลิตตามทสี่ งั คมคาดหวงั สามารถจัด การศึกษาข้ันพ้ืนฐานไดอยางมีคุณภาพ สามารถผลิตและพัฒนาเยาวชนใหเปนคนเกง มีวินัย เพียบพรอมดานคุณธรรม มีนํ้าใจนักกีฬา มีความเสียสละเพื่อสวนรวม มีจิตสาธารณะ เห็นแก ประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน สงเสริมและอนุรักษความเปนไทย สามารถปรับตัวและดํารงชีวิต อยูในสงั คมไดอ ยางมีความสุข ดวยเหตุนี้ ในฐานะที่ผูศึกษาซ่ึงเปนครูท่ีปรึกษานักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปท่ี 1/2จึงมีความ สนใจท่ีจะศึกษาพฤติกรรมของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1/2โดยใชประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ ของสํานักพัฒนาสุขภาพจิต กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข เพราะจะมีความเปนจริงมาก ทีส่ ุด และควรใชแบบประเมินในระยะเวลาใกลเคียงกัน เน่ืองจากผลที่ไดจากแบบประเมิน หรือขอมูล ทีไ่ ดจากการศึกษาครง้ั นจ้ี ะนาํ ไปใชเพอื่ เปนขอมูลเบ้ืองตน สาํ หรับแกไ ขปรับปรงุ นักเรยี นใหม ีพฤตกิ รรม ท่ีพึงประสงค ตลอดจนเปนขอมูลใหกับครูผูสอน ครูฝายปกครอง ครูแนะแนว และผูที่เกี่ยวของใชใน การหาแนวทางรว มกันในการดูแลชวยเหลือนักเรียนท่ีมีปญหาทางพฤติกรรม และพัฒนานักเรียนใหมี พฤตกิ รรมท่เี หมาะสม เพือ่ ใหน กั เรียนสามารถดํารงชีวติ อยูในสงั คมไดอ ยางมีความสุขในอนาคตตอ ไป วัตถปุ ระสงค 1. ศกึ ษาผลของการประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ ของนกั เรียนมัธยมศกึ ษาปท่ี 1/2 2. เพื่อคัดกรองนักเรียนดานพฤติกรรมโดยใชประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ ของ นกั เรยี นมัธยมศึกษาปที่ 1/2 ขอบเขตของการศกึ ษาคน ควา ประชากรท่ีใชในการศึกษาคนควาคร้ังน้ีเปนนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 1/2 โรงเรียน ประสาทวทิ ยาคาร ภาคเรยี นที่ 1 ปการศกึ ษา 2559 จาํ นวน 40 คน นิยามศพั ทเ ฉพาะ 1. อีคิว หรือ E.Q. มาจากคําวา Emotional Quotient หมายถึง ความฉลาดทางอารมณ ความฉลาดทางอารมณ คือ ความสามารถทางอารมณที่จะชวยใหการดําเนินชีวิตเปนไปอยาง สรา งสรรคแ ละมคี วามสุข กรมสุขภาพจิตไดพัฒนาแนวคิดเรื่อง ความฉลาดทางอารมณ ท่ีประกอบดวยปจจัยสําคัญ 3 ประการคอื 1. ความดี 2. ความเกง 3. ความสขุ

4 ดี หมายถึง ความสามารถในการควบคุมอารมณและความตองการของตนเอง รูจักเห็นใจ ผูอ ืน่ และมีความรับผดิ ชอบตอสวนรวม ซึ่งมีรายละเอยี ดดังตอไปนี้ ความสามารถในการควบคุมอารมณแ ละความตองการของตนเอง - รูอ ารมณและความตองการของตนเอง - ควบคมุ อารมณและความตองการได - แสดงออกอยางเหมาะสม ความสามารถในการเห็นใจผอู นื่ - ใสใจผูอื่น - เขาใจและยอมรับผูอ่ืน - แสดงความเหน็ ใจอยางเหมาะสม ความสามารถในการรับผิดชอบ - รจู ักการให รูจกั การรับ - รจู กั รบั ผดิ รูจักใหอภัย - เหน็ แกประโยชนสวนรวม เกง หมายถึง ความสามารถในการรูจักตนเอง มีแรงจูงใจ สามารถตัดสินใจ แกปญหาและ แสดงออกไดอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ตลอดจนมีสัมพนั ธภาพที่ดีกับผอู ่ืน ความสามารถในการรจู กั และสรางแรงจูงใจใหตนเอง - รศู กั ยภาพของตนเอง - สรา งขวญั และกําลงั ใจใหตนเองได - มคี วามมุงมั่นท่จี ะไปใหถึงเปาหมาย ความสามารถในการตัดสนิ ใจและแกปญ หา - รับรแู ละเขาใจปญหา - มีขัน้ ตอนในการแกปญ หาไดอ ยา งเหมาะสม - มคี วามยดื หยุน ความสามารถในการมสี ัมพนั ธภาพกับผูอื่น - รจู ักการสรางสัมพันธภาพทดี่ ีกับผอู ื่น - กลาแสดงออกอยา งเหมาะสม - แสดงความเห็นท่ีขดั แยง ไดอยางสรา งสรรค สุข หมายถึง ความสามารถในการดําเนินชีวิตอยางเปนสุข มีความภูมิใจในตนเองพอใจใน ชีวิต และมคี วามสุขสงบทางใจ

5 ความภมู ิใจในตนเอง - เห็นคณุ คาในตนเอง - เช่ือม่ันในตนเอง ความพึงพอใจในชีวิต - รูจกั มองโลกในแงดี - มอี ารมณขัน - พอใจในส่ิงทตี่ นมีอยู ความสงบทางใจ - มกี ิจกรรมทเ่ี สรมิ สรา งความสขุ - รูจกั ผอ นคลาย - มคี วามสงบทางจิตใจ ความฉลาดทางอารมณ = เขาใจตนเอง + เขา ใจผูอืน่ + แกไ ขความขดั แยง ได เขาใจตนเอง ---> เขา ใจอารมณ ความรสู กึ และความตอ งการในชวี ิตของตนเอง เขา ใจผูอ่นื ---> เขาใจอารมณความรสู ึกของผอู ื่น และสามารถแสดงออกมาไดอ ยางเหมาะสม แกไ ขความขดั แยงได ---> เมอื่ มีปญ หาสามารถแกไขจดั การใหผ านพนไปไดอ ยางเหมาะสมทั้ง ปญ หาความเครยี ดในใจ หรือปญ หาทเี่ กดิ จากการขดั แยงกับผอู ื่น

6 บทท่ี 2 เอกสารทเี่ ก่ยี วของ เอกสารที่เกย่ี วขอ งในการศึกษาครง้ั นี้ ผูศกึ ษาไดทาํ การศกึ ษาจาก 1. คูม อื แนะนํา EQ 2. ความสําคัญขององคประกอบ EQ เอกสารท่เี กีย่ วขอ ง ความฉลาดทางอารมณ (อังกฤษ: Emotional quotient หรือ Emotional intelligence) หรือ อีคิว (EQ) คือความสามารถในการรับรูของตนเอง ในการระบุประเมินและการควบคุมอารมณ ของตนเอง ของผูอื่น หรือของกลุม ความสามารถดานการควบคุมอารมณที่ชวยใหดําเนินชีวิตให เปนไปในทางสรางสรรคอยางมีความสุข ซึ่งเดิมเช่ือกันวา ความฉลาดทางสติปญญา คือปจจัยหลัก ท่ี ทําใหผูคนประสบความสําเร็จ มีคุณภาพชีวิตที่ดีและมีความสุข แตตอมาภายหลัง นักจิตวิทยาเริ่มไม คดิ วาความสําเร็จในชีวิตจะขึ้นอยูกับความสามารถทางสติปญญาเพียงอยางเดียว แตเน่ืองดวยในสมัย นั้นยังไมมีขอมูลการวิจัยอยางเพียงพอ แนวคิดดังกลาวจึงถูกละเลยไปอยางนาเสียดาย กระทั่ง ค.ศ. 1990 สองนักจิตวิทยาชาวอเมริกันซ่ึงมีช่ือวา ปเตอร ซาโลเวย และจอหน ดี. เมเยอร ไดนําแนวคิดนี้ มาอีกคร้ัง โดยกลาวถึงความฉลาดทางอารมณในความหมายของ รูปแบบหนึ่งของความฉลาดดาน สังคมที่สามารถรับรูอารมณและความรูส ึกของตนเอง รวมทง้ั ผูอื่น และสามารถแยกแยะความแตกตาง ของอารมณได ตลอดใชขอมูลนช้ี ีน้ าํ ในการคิดและการกระทําตางๆ ในเวลาตอมา แดเนียล โกลแมน ซ่ึงเปนนักจิตวิทยาจากมหาวิทยาลัยฮาวารด ไดเริ่มขยาย แนวคิดนี้อยางจริงจัง โดยไดทําการเขียนหนังสือเรื่อง ความฉลาดทางอารมณ (Emotional Intelligence) ภายหลังจากท่ีหนังสือของแดเนียล โกลแมน ปรากฏสูสาธารณชน ผูคนก็เริ่มใหความ สนใจตอความฉลาดทางอารมณมากข้ึน ตลอดจนในชวงหลัง ไดมีผลงานวิจัยหลายช้ินท่ีแสดงใหเห็น ถึงความสําคัญของความฉลาดทางอารมณเพ่ิมข้ึน จนไดรับการยอมรับวาเปนสวนสําคัญที่มีผลตอ ความสําเรจ็ และความสขุ สาํ หรบั ชีวติ ความหมายของความฉลาดทางอารมณ Goleman (1998, p. 317) ไดใหความหมายของ E.Q. ไวอยางชัดเจนวา หมายถึง ความสามารถในการตระหนักรูถึงความรูสึกของตนเอง และของผูอื่นเพื่อการสรางแรงจูงใจในตัวเอง บริหารจัดการอารมณตาง ๆ ของตน และอารมณที่เกิดจากความสัมพันธตาง ๆ ได โดยเช่ือวาเชาว อารมณนน้ั แตกตางจากเชาวปญญาแตเ สริมเก้ือกูลกัน คนที่เกงแตขาด E.Q. มักจะมาทํางานใหกับคน ทม่ี รี ะดบั เชาวปญ ญาตํา่ กวาตน แตมีความเปนเลิศดา นทกั ษะความเกง คน ซาโลเวย และเมเยอร (Salovey & Mayer, 1990, p. 185) ไดใ หค วามหมายของ E.Q. วาคือ ความสามารถในการตรวจสอบและควบคมุ ความรูสกึ ของตนเองและของผอู ่ืน และใชความรสู ึกเพ่ือให มีอทิ ธิพลตอความคดิ และการกระทาํ ของตนเอง

7 กระทรวงสาธารณสุข กรมสุขภาพจิต (2543, หนา 1) ใหความหมาย ความฉลาด ทางอารมณวา ความสามารถทางอารมณ ท่ีจะชวยใหการดําเนินชีวิตเปนไปอยางสรางสรรค และมีความสุข ทศพร ประเสริฐสุข (2542, หนา 21) ใหความหมายของความฉลาดทางอารมณวา เปนความสามารถของบุคคลท่ีตระหนักรูถึงความคิดของตนเอง และผูอื่น สามารถควบคุม อารมณและรอคอยการตอบสนองความตองการของตนเองได สามารถสรางกําลังใจในการ เผชิญกบั อปุ สรรค ขอ ขัดแยง ตาง ๆ รจู ัดขจัดความเครียด นําความคิดและการกระทําของตนไปใชในการทํางาน รวมกับผอู นื่ ท้ังในฐานะผูน ําและผตู ามไดจนประสบความสาํ เร็จในชวี ติ เทิดศักด เดชดง (2542, หนา 39) ไดใหความหมายของคําวา ความฉลาดทางอารมณ หมายถึง ความสามารถของบคุ คลในการนําไปสูการเปน คนดี มคี ุณคา และมีความสขุ นงพงา ลิ้มสุวรรณ (2542, หนา 197) ไดใหความหมายของคําวาความฉลาดทางอารมณ หมายถงึ ความสามารถของคนดา นอารมณ จิตใจ และยังรวมถงึ ทกั ษะการเขา สังคม พระราชวรมุนี (กระทรวงสาธารณสุข, กรมสุขภาพจิต, 2544, หนา 32) หมายถึง การใช ปญญากํากับอารมณท่ีออกมาใหมีเหตุผล เปนการแสดงความรูสึกออกมาในแตละสถานการณโดยถือ วา อารมณหรือความรูสึกนั้นเปนพลังใหเกิดความประพฤติ ซึ่งถาพลังขาดปญญากํากับก็เปนพลังบอด ปญ ญาจึงเปน ตัวทีก่ ํากบั ชวี ติ ของเราใหก ารแสดงออกเปน ไปในทางทถี่ ูกตอ ง ความเปน มาของความฉลาดทางอารมณ ในระยะแรกนักจิตวิทยาสวนใหญจะใหความสนใจกับไอคิว (IQ: Intelligence Quotient) หรือความสามารถทางดานเชาวปญญา เพราะเชื่อกันวา เปนปจจัยสําคัญที่ทําใหมนุษยประสบ ความสาํ เร็จในชวี ติ ตอ มาไดมีนกั จิตวิทยาหลายทานไดกลาวถงึ เชาวปญญาดา นอารมณและสงั คม เชน ทอรนไดค (Thorndike) และแคคลีแลนด (McClelland) ไดเขียนบทความปลกุ เรา ความสนใจของคน ใหเห็นความสําคัญดานอารมณท่ีมีผลตอความสําเร็จในชีวิต ซ่ึงนอกจากนี้ เวคสเลอร (Wechsler) ได อธิบายเพิ่มเติมวา ความฉลาดรูที่ไมเกี่ยวกับเชาวปญญา มีองคประกอบ 3 ดาน ไดแก อารมณ บุคคล และสังคม แตเปนที่นาเสียดายแนวคิดนี้ถูกละเลยไป เน่ืองจากมีขอมูลสนับสนุนทางดานการ ศกึ ษาวจิ ัยไมเพยี งพอ จนกระทง่ั ในป ค.ศ. 1990 ซาโลเวย และเมเยอร (Salovey & Mayer) สองนักจติ วิทยาไดน ํา ความคิดน้ี มาพูดถึงอีกครั้ง โดยเอยถึง ความฉลาดทางอารมณเปนครั้งแรกวา “เปนรูปแบบหนึ่งของ ความฉลาดทางสังคมทีป่ ระกอบดว ยความสามารถในการรูอารมณและความรูสึกของตนเอง และผูอื่น สามารถแยกความแตกตางของอารมณท่ีเกิดขึ้นและใชขอมูลน้ีเปนเครื่องช้ีนําในการคิดและกระทําส่ิง ตาง ๆ”

8 องคป ระกอบของความฉลาดทางอารมณต ามแนวคิดตา ง ๆ กรมสุขภาพจิต ไดพัฒนาแนวคิดเร่ืองความฉลาดทางอารมณที่ประกอบดวยปจจัยสําคัญ 3 ประการ คือ ดี เกง และสุข (กระทรวงสาธารณสุข, กรมสขุ ภาพจติ , 2543, หนา 1-3) ดี หมายถึง ความสามารถในการควบคุมอารมณและความตองการของตนเองรูจักเห็นใจผูอื่น และมคี วามรบั ผดิ ชอบตอ สวนรวม Salovey and Mayer (อางถึงใน คมเพชร ฉัตรศุภกุล และผองพรรณ เกิดพิทักษ, 2544, หนา 9-10) กลาววา ความฉลาดทางอารมณเปนกลุมของความสามารถ ท่ีบงบอกวา การรับรูอารมณ ของบุคคลเปนอยางไร และมีความเขาใจอารมณนั้น ๆ ไดถูกตองแนนอนเพียงใด หรือหากจะกลาวให ชัดเจนยิ่งข้ึน สามารถกลา วไดว า ความฉลาดทางอารมณนน้ั เปรียบเสมือนความสามารถของบุคคลใน การรับรูและแสดงอารมณออกมาสามารถท่ึจะแยกแยะ ประสมประสานความคิดกับอารมณ มีความ เขาใจและสามารถแสดงอารมณไดยางมีปญญา และไหวพริบ ตลอดท้ังสามารถท่ีจะควบคุมอารมณ ตนเองไดทุกสถานการณ นอกจากนี้ เมเยอร และซาโลเวย (Mayer & Salovey) ยังไดจําแนกสวนองคประกอบที่ สําคัญของความฉลาดทางอารมณ เปน 4 ดาน ดงั นี้ 1. การรับรูอารมณ การประเมินและการแสดงอารมณออกมาไดอยางถูกตองเหมาะสม (perception and expression of emotion) ประกอบดวยทักษะที่สําคัญ ๆ (major areas of skills) ดังนี้ 1.1 ความสามารถในการระบุภาวะอารมณของตนเองไดอยางถูกตองวาอารมณและ ความรูส ึกนกึ คิดของตนในขณะนนั้ เปนอยางไร มคี วามคดิ อยางไร 1.2 ความสามารถระบภุ าวะอารมณและประเมนิ อารมณของบุคคลอน่ื ไดอ ยางถูกตอง 1.3 ความสามารถในการแสดงออกของอารมณไดอยางถูกตอ ง แสดงความตองการไดตรง ความรูสกึ อยางเหมาะสมและถกู กาลเทศะ 1.4 ความสามารถในการจําแนกความรูสกึ ตาง ๆ ไดอยา งถกู ตอง 2. การประสมประสานความคิดกับอารมณ (assimilating emotion in thought) ท้ังนี้ เนอ่ื งจาก 2.1 อารมณเปนตวั นําความคดิ ในการสรางสรรคผลงาน 2.2 อารมณเ ปรยี บเสมือนสงิ่ ท่ีชวยในการตดั สินใจ 3. การเขา ใจอารมณและการวิเคราะหอารมณ (understanding and analyzing emotion) ประกอบดวย 3.1 สามารถบอกไดวาอารมณขณะน้ันของตนเองเปนอยางไร ยุงยากซับซอนและ หลากหลายอารมณเพยี งใด 3.2 สามารถเขาใจวาอารมณท่ีเปล่ียนแปลงที่เกิดขึ้นเก่ียวของกับเหตุการณใดหรือ สถานการณอะไร

9 4. การคิดใครครวญและควบคุมภาวะอารมณไดดี (reflective regulation of emotion) ประกอบดวย 4.1 สามารถเปดเผยความรูส ึกตา ง ๆ ที่อยูใ นใจหรอื ท่คี างคาใจ 4.2 สามารถเตือนตนเองโดยไตรตรอง คิดทบทวนและควบคุมอารมณของตนเอง เพื่อ พฒั นาอารมณ และสติปญญาใหเ จรญิ งอกงามตอ ไป บารออน (Bar-On, 1992 อางถึงใน วิณี ชิดเชิดวงศ, 2545, หนา 23-24) ไดเสนอแนวคิด เกย่ี วกับ องคประกอบของความฉลาดทางอารมณ โดยการแบง ออกเปน 5 ดาน คุณลักษณะท่สี ําคัญ ๆ ดงั นี้ 1. ความสามารถภายในตน ประกอบดวย ความสามารถในการตระหนักเขา ใจภาวะ อารมณข องตน กลาแสดงความคิดเห็นและความรสู กึ ของตน และตระหนักรูงาน คือ มีสติ 2. การมีทักษะดานมนุษยสัมพันธ ประกอบดวย ความสามารถในการสราง สัมพันธภาพท่ีดีกับผูอื่น มีน้ําใจ เอ้ืออาทร หวงใยผูอ่ืน ตระหนักรูเทาทันความรูสึกและ ความคิดของผูอ ่ืนไดดี 3. ความสามารถในการปรับตัว ประกอบดวย ความสามารถในการตรวจสอบ ความรูสึกของตน เขาใจและตีความสถานการณตาง ๆ ไดถูกตองตรงตามความเปนจริงมี ความยืดหยุนในความคิดและความรูสึกของตนไดดี มีความสามารถในการแกไขปญหาและ สถานการณเ ฉพาะหนาไดด ี 4. การมียุทธวิธีในการจัดการกับความเครียด ประกอบดวย ความสามารถในการ จดั การกับความเครียด และบริหารความเครียดไดด ี สามารถควบคุมอารมณของตนไดดี และ แสดงออกไดอ ยา งเหมาะสม 5. การจูงใจตนและสภาวะทางอารมณ ประกอบดวย การมองโลกในแงดี สามารถสราง ความสนุกสนานใหเ กิดแกตนและผูอน่ื ไดดี มีความรสู ึกและแสดงออกถึงความสุขทส่ี ามารถสังเกตเห็น ได Goleman (1998) ไดเสนอ กรอบแนวคิดเก่ียวกับความฉลาดทางอารมณไว แบงเปน 5 องคป ระกอบยอย ดงั นี้ หมวดสมรรถภาพทางดานสังคม เปนการสรางและรักษาความสัมพันธอันดีกับผูอื่น ประกอบดวย 1. การเอาใจเขามาใสใจเรา (empathy) หมายถงึ การตระหนกั รูถึงความตอ งการความรูสึก ของผอู ่นื ดังนี้ 1.1 การมีความเขาใจผูอ่ืน ตระหนักรูถึงความรูสึก ความคิด และมุมมองของ ผูอื่น สนใจผอู ืน่ และความวิตกกังวลของผูอืน่ มากขึน้ 1.2 การมีจิตใจมุงบริการ คาดคะเน รับรูและตอบสนองตอความตองการของ บคุ คลอื่น หรือผทู ่มี าติดตอสัมพนั ธด ว ยไดอ ยางดี 1.3 การพัฒนาผูอ่ืนทราบความตองการ ชวยสงเสริมใหเขามีความรูและ ความสามารถใหถูกทาง

10 1.4 การใหโอกาสบคุ คลอ่ืน สามารถเลง็ เห็นความเปนไปไดจากการมองเห็นความแตกตา ง ของคนโดยไมแ บง แยก 1.5 การตระหนักรูถ ึงทศั นะ ความคดิ เหน็ ของกลมุ สามารถคาดคะเนสถานการณแ ละ ความสมั พันธของบคุ คลในกลมุ ได 2. การมีทักษะสังคมดานมนุษยสัมพันธ (human relations) หมายถึง ความคลองแคลวใน การติดตอกับผูอื่น เพื่อใหเกิดการเปล่ียนแปลงไปในทางท่ีดี โดยสามารถแสวงหาความรวมมือจาก ผูอนื่ ไดประกอบดว ย 2.1 การมีความสามารถในการโนมนาวจูงใจ มีกลวิธีในการโนมนาวความคิดเห็นของ บุคคลอ่ืนไดอยา งนุมนวล แนบเนียนและไดผ ล 2.2 การส่อื ความหมายทดี่ ี ชดั เจน ถูกตอง มคี วามนา เช่ือถือ 2.3 การมคี วามเปนผูนํา สามารถโนมนาว จูงใจ หรือผลกั ดนั กลมุ ไดเปน อยางดี และ ถกู ทิศทาง 2.4 การมีความสามารถกระตนุ และริเริม่ ใหเกิดการเปลีย่ นแปลงไปในทางที่ดี 2.5 การมีความสามารถในการบริหารความขัดแยงไดดี เจรจาตอรองแกไขหาทางยุติขอ ขัดแยงไดอยา งเหมาะสม 2.6 การสรางสายสมั พันธ เสริมสรางความรว มมือรวมใจกนั เพอื่ ปฏิบตั ภิ ารกจิ ใหบ รรลุ เปาหมาย 2.7 การมีความรวมมือกันทํางานเพ่ือมุงสูเปาหมาย ใหเกิดพลังรวมมือของกลุมหมวด สมรรถนะสว นบุคคล เปน ความสามารถในการบริหารจดั การกับตนไดอ ยา งดี ประกอบดว ย 3. การตระหนักรูตน (self-awareness) เปนการตระหนักรูถึงความรูสึกและอารมณของตน หรือ มีสติ สามารถหยังรูถึงความเปนไปของตน ในการตอบสนองตอสิ่งเราตาง ๆ รอบตัว และความ พรอมของตน ประกอบดวย 3.1 การรูเทาทันอารมณของตน รูถึงสาเหตุที่ทําใหเกิดความรูสึกน้ัน และคาดคะเนผลท่ี จะตามมาได 3.2 ความสามารถประเมินตนไดต ามความเปน จรงิ รูจุดเดนและจุดดอยของตน 3.3 ความมั่นใจในตน เช่อื มัน่ ในความสามารถและคุณคาของตน 3.4 ความสามารถจดั การกับความรสู ึกภายในตนไดใ นสภาวะท่ีเหมาะสม พอดี 4. ความสามารถในการควบคุมตน (self-regulation) ซ่ึงเปนความสามารถในการจัดการและ ควบคมุ ความรสู ึกภายในตนได ไมทาํ อะไรโดยใชอ ารมณเ ปน ใหญ ประกอบดวย 4.1 การควบคุมตน สามารถจดั การกับภาวะอารมณ ความฉุนเฉียวได 4.2 การเปน คนท่ีไววางใจ กระทาํ สิง่ ตาง ๆ โดยรกั ษาความซอ่ื สตั ยและคณุ งามความดี 4.3 การเปนผูใชสติปญ ญา แสดงความรับผิดชอบ 4.4 การมคี วามสามารถในการปรับตัว มีความยดื หยุนในการจัดการกับความเปลยี่ นแปลง ตา ง ๆ

11 4.5 การมคี วามสามารถในการสรา งสรรคส่ิงใหม ๆ เปดใจกวางกบั ความคิดหรือขอมลู ใหม ๆ ไดอ ยางมคี วามสขุ 5. ความสามารถสรางแรงจูงใจและจูงใจตนได (motivation oneself) เพื่อเปน แนวโนม ทางอารมณท ี่เกอ้ื หนุนตอ การมุงสเู ปา หมาย ประกอบดว ย 5.1 การมีแรงจงู ใจใฝสมั ฤทธ์ิ พยายามปรบั ปรงุ สิ่งตา ง ๆ ใหไดม าตรฐานทด่ี ี 5.2 การมคี วามจงรักภกั ดี ยึดม่ันกับเปา หมายของกลุม และองคก าร 5.3 การมีความคดิ รเิ ริม่ และพรอมที่จะปฏิบัติตามโอกาสท่ีอาํ นวย 5.4 การมองโลกในแงดี เผชญิ กบั ปญหาและอปุ สรรคไดอยางไมย อ ทอจนสาํ เรจ็ บรรลเุ ปา หมาย Cooper and Sawaf (1997, p. 125) ไดเสนอรูปแบบของความฉลาดทางอารมณท ี่เรียกวา E.Q. Map ซึง่ ประกอบดวยองคป ระกอบหลัก 4 องคป ระกอบ ดงั ตอ ไปน้ี 1. ความรูรอบทางดานอารมณ (emotional literacy) เปนลักษณะท่ีทําใหเกิดการ รับรู การควบคุมตัวเอง และมีความเช่ือม่ันในตน ประกอบดวย ความซ่ือสัตยทางอารมณซ่ึง เปนการรับรูอารมณ ความรูสึกตรงตามความเปนจริง การสรางพลังอารมณซ่ึงเปนการ รวบรวมอารมณทําใหเกิดพลังในการสรางสรรค การตระหนักรูในอารมณ การรับทราบผล ยอ นกลบั ของอารมณ การหยง่ั รูดวยตน ความรับผดิ ชอบ และการสรางสัมพันธเ ชอ่ื มโยง 2. ความเหมาะเจาะทางอารมณ (emotional fitness) เปนลักษณะของผูท่ีมี สุขภาพจิตที่ดี และใชศักยภาพของตนไดอยางเต็มท่ี ประกอบดวย การรับรูส่ิงที่เกิดขึ้นตาม ความเปนจรงิ มีความเช่อื ศรัทธาและมคี วามยืดหยุน มีการสรางสรรคอยูตลอดเวลาไมพอใจ ทจี่ ะอยูกับที่ และมคี วามสามารถในการกลบั สูสภาพปกติ 3. ความลึกซ้ึงทางอารมณ (emotional depth) เปนการสํารวจแนวทางที่จะปรับ ชีวิตและการงานใหเขากับศักยภาพและเปาหมายของตัวเอง ประกอบดวย ความผูกพันใน งาน รับผิดชอบและมีสติ การมีเปาหมายและศักยภาพที่ชัดเจน การมีความซ่ือตรง ซื่อสัตย ยึดหลักจริยธรรม รักษาคําพูด และรักษามาตรฐานของตน ยอมรับขอผิดพลาดของตนอยาง เปด เผย มีความสามารถโนมนาวจงู ใจบคุ คลอน่ื โดยปราศจากการใชอํานาจ 4. ความกลมกลืนและความไปกันไดทางอารมณ (emotional alchemy) เปนการ ใชอารมณเพื่อความคิดริเริ่มสรางสรรค และสามารถเผชิญปญหาและความกดดัน ประกอบดวย การแสดงออกดานการหย่ังรู การคิดใครครวญ การเล็งเห็นโอกาส และการ สรางอนาคต เทอดศักด์ิ เดชคง (2542, หนา 8, 62-65) กําหนดองคประกอบของความฉลาดทางอารมณ หรอื ที่เรียกวา ทกั ษะอารมณ ดังน้ี 1. ความเห็นอกเห็นใจ (empathy) ซึ่งอาศัยธรรมะหมวดพรหมวิหาร 4 เปนตัวแทนของ ความเหน็ อกเหน็ ใจ

12 2. สติ (awareness) อาศัยธรรมขอสติปฎฐาน 4 จะชวยใหสงบจิตใจจากความวาวุนทําให เขาใจความหมายของชีวิต ซึง่ สติปฎฐาน 4 คือ ที่ต้งั ของสติ การตั้งสตกิ ําหนดพิจารณาสิ่งท้ังหลายใหรู เห็นตามความเปน จริง คือ ตามท่ีสิ่งนั้น ๆ มนั เปนของมนั ประกอบดวย (1) การต้ังสติกําหนดพจิ ารณา กาย (2) การตั้งสติกําหนดพิจารณาเวทยา (3) การต้ังสติกําหนดพิจารณาจิต (4) การต้ังสติกําหนด พิจารณาธรรม 3. การแกไขขอขัดแยง การจัดการความเครียด (conflict solving/stress management) แบงความขัดแยงในอารมณตนเองและความขัดแยงระหวา งบุคคลหรือธรรมชาติ การแกไขทําโดยการ ใชป ญ ญาตามธรรมะในหลักอรยิ สจั ส่ี เพ่อื ใหดาํ รงชวี ติ อยา งมคี วามสุข แนวคิดท่ีเกี่ยวกับความฉลาดทางอารมณของไวซิงเจอร (Weisinger อางถึงในวิณี ชิดเชิด วงศ, 2545, หนา 12-13) ไดกาํ หนดความฉลาดทางอารมณออกเปน 2 สวน คอื สวนที่เกี่ยวกับความ ฉลาดทางอารมณที่ใชปฏิบัติการภายใตตัวบุคคล (Intrapersonal Emotional Intelligence) มี 3 องคประกอบยอย ไดแก การพัฒนาใหมีความตระหนักรูจักตน การบริหารอารมณของตน และการ สรางแรงจูงใจท่ีดีใหแกตน สวนท่ีสอง ไดแก เชาวอารมณในการเสริมสรางสายสัมพันธที่ดีกับผูอ่ืน (Interpersonal Emotional Intelligence) ซึ่งประกอบดวยการพัฒนาทักษะการสื่อสารท่ีดี ความ เกงคนและการชวยเหลือผูอ่ืนใหชวยตนเองได โดยมี 4 แนวทาง ท่ีจะชวยเสริมสรางความฉลาดทาง อารมณของผูอื่นได คือ การใหโอกาสบุคคลไดรบั รู ตีความและแสดงภาวะอารมณไดอยางถูกตอง การ ทําใหเขาเขาใจอารมณและความรูสึกท่ีไดรับการชวยใหเขาไดควบคุมอารมณและเอาชนะ สราง พฤตกิ รรมในทางบวก ไวซิงเจอร (Weisinger) ไดนําแนวทางท้ัง 4 แนวทาง มาพัฒนาเปน E.Q. ในการทํางาน 2 ลกั ษณะ คอื E.Q. ภายในตวั บุคคล และ E.Q. ในความสมั พนั ธกบั ผอู นื่ E.Q. ภายในตวั บุคคล ประกอบดว ยลกั ษณะดังตอไปนี้ 1. การพัฒนา การตระหนักรตู นเอง ใหสูงข้ึนดวยการตระหนักรูตนเอง (developing high self-awareness) สามารถสังเกตการกระทําของตนเองได สามารถมีอิทธพิ ลตอการกระทาํ ของตนเอง เพอ่ื กอใหเกิดประโยชนตอตนเอง เชน ทานรูตัววาเสียงของทานกําลังดงั ขึ้น และทานมีความสําคญั ตอ งานของทาน ดังนั้น ทานจะลดเสียงของทานลง และระบายความโกรธออกไป และสนทนากับลูกคา ของทา นดว ยความเคารพ 2. การจัดการกับอารมณของตนเอง (managing your emotion) ไมเหมือนกับการเก็บกด อารมณ ซ่ึงทําใหตนเองไมไดรับขอมูลที่มีคุณคา การจัดการกับอารมณหมายถึง การเขาใจอารมณ เหลาน้ัน และใชความเขาใจน้ัน จดั การกับสถานการณอยางไดผ ลดีเน่ืองมาจากอารมณเปนผลมาจาก การมีปฏิสัมพันธกัน ระหวางความคิดของตนเอง แตอารมณทางลบ เชน อารมณเศรา โดยทั่วไปเกิด จากสถานการณท่ีเปนปญหา ดังน้ันความสามารถในการจัดการ คือ การทําใหระดับหรือความรุนแรง ของอารมณลดลงมาอยูในระดับท่ีทําใหตนเองพัฒนารูปแบบพฤติกรรมใหม และดีกวาเดิม เปน ความรูสึกผอนคลายได เมื่อตองอยูภายใตสถานการณที่มีความกดดัน และสามารถควบคุมอารมณ หรือรักษาอารมณต นเองได

13 3. การจูงใจตนเอง (motivation yourself) เมือ่ มีการจงู ใจตนเอง บุคคลจะสามารถเรม่ิ งาน หรอื รับผิดชอบหนาท่ีใสใ จอยูกับมัน มุงไปสูความสําเร็จ และในเวลาเดียวกันสามารถจดั การกับความ ทอถอยท่ีอาจจะเกิดขึ้น มีบุคคลที่สามารถชวยจูงใจได นอกจากตนเอง คือ เพื่อนท่ีสนับสนุน ครอบครัว และเพื่อนรวมงาน ซึ่งเปนผูท่ีคอยแนะนําชวยเหลือทางดานอารมณ และสภาพแวดลอม ตาง ๆ เชน อากาศ แสง เสียงในที่ทํางานพ้ืนฐานเหลาน้ี ชวยใหบุคคลไดรับการกระตุนดวยการให กําลงั ใจ และสนบั สนนุ ความม่ันใจ สว น E.Q. ในความสัมพนั ธกบั บคุ คลอนื่ ประกอบดวย 1. การพั ฒ น าทั กษ ะการติ ดตอส่ื อส ารท่ี มี ป ระสิ ท ธิภ าพ (developing effective communication skill) พื้นฐานของความสัมพันธคือ การติดตอสื่อสาร การติดตอส่ือสารทําใหเกิด การเชื่อมโยง และการเชื่อมโยงทําใหเกิดความสัมพันธ คุณคาของการติดตอส่ือสารอยางมี ประสิทธิภาพในการทํางานน้ัน มีมากมายเกินกวาจะคํานวณไดถาคิดจะแกไขความขัดแยงระหวาง เพื่อนรวมงาน หัวหนา หรือลูกคา สามารถทําไดโดยการติดตอส่ือสารท่ีดี มีทักษะ 5 ประการ ที่ เกี่ยวของ คือ การเปดเผยตนเอง การแสดงออกอยางเหมาะสม การฟงอยางมีประสิทธิภาพ การ วจิ ารณ และการติดตอ สื่อสารแบบทีม 2. การพัฒนาความรูความชาํ นาญระหวางบุคคล (developing interpersonal expertise) การมีความสัมพันธที่ดีกับบุคคลอ่ืน หมายความวา สามารถติดตอกับผูอ่ืนเพ่ือแลกเปลี่ยนขอมูลที่มี ความหมาย และเหมาะสม การติดตอสัมพันธกับผูอ่ืนอยางดี” บอยคร้ังถูกกําหนดเปนคุณสมบัติท่ี สําคัญในการรับคนเขาทํางาน มีองคประกอบของความสัมพันธ เชน การแบงปนความรูสึก ความคิด ความเห็น มีทักษะท่ีจะนําไปสูความรูความชํานาญระหวางบุคคลสองประการ คือ ความสามารถใน การวิเคราะหความสัมพันธเ พื่อใหไดรบั ผลดีจากความสัมพันธน้ัน และสามารถในการติดตอ สื่อสาร ใน ระดับที่เหมาะสม เพือ่ ใหการแลกเปลีย่ นขอมูลขาวสารเปนไปอยางมปี ระสิทธภิ าพ 3. การชวยผูอ่ืนใหชวยตัวเอง (helping others help themselves) องคการเปนระบบที่ ประกอบเขาดวยกัน ข้ึนอยูกับความสัมพันธระหวางบุคคลซึ่งเปนสวนหนึ่งของระบบน้ัน ดังนั้นการท่ี บริษัทจะไดรับความสําเร็จหรือไม นอกจากพนักงานจะทํางานอยางสุดความสามารถแลว ยังสําคัญที่ พวกเขาจะชวยเหลือซ่ึงกันและกันดวย ในบริบทของ E.Q. การชวยเหลอื ซ่ึงกันและกัน หมายความวา ชวยเหลือกันในการจัดการกับอารมณ การติดตอส่ือสารอยางมีประสิทธิภาพ การชวยกันแกปญหา การชว ยกันแกไ ขความขัดแยง และชว ยกนั จงู ใจ

14 ตวั อยางแบบประเมินความฉลาดทางอารมณ (EQ) การใหคะแนนและการแปลผล ข รายการ ไมจ ริง จริง คอ นขา จรงิ มาก คะแนน อ บางครั้ง งจรงิ 1 เวลาโกรธหรอื ไมสบายใจ ฉนั รบั รูไ ดวา เกดิ อะไรข้ึนกบั ฉนั 2 ฉันบอกไมไ ดวา อะไรทาํ ใหฉันรสู กึ โกรธ 3 เมื่อถูกขัดใจ ฉนั มักรสู ึกหงดุ หงิดจนควบคมุ อารมณไ มไ ด 4 ฉนั สามารถคอยเพื่อใหบ รรลุเปา หมายท่ีพอใจ 5 ฉันมักมปี ฏิกริ ิยาโตต อบรนุ แรงตอปญ หาเพยี งเล็กนอย 6 เมอ่ื ถูกบังคับใหทาํ ในสิง่ ทไี่ มช อบฉนั จะอธิบายเหตุผลจนผูอน่ื ยอมรับได รวม 7 ฉันสังเกตได เม่อื คนใกลช ดิ มอี ารมณเปลีย่ นแปลง 8 ฉันไมส นใจกบั ความทุกขข องผูอ ืน่ ท่ฉี ันไมรจู กั 9 ฉันไมย อมรับในส่งิ ท่ีผูอ ื่นทําตา งจากทีฉ่ ันคดิ 10 ฉนั ยอมรบั ไดว า ผูอ ืน่ ก็อาจมีเหตุผลที่จะไมพอใจการกระทําของฉัน 11 ฉันรูส กึ วา ผูอนื่ ชอบเรยี กรอ งความสนใจมากเกินไป 12 แมจะมภี าระทตี่ องทํา ฉันกย็ ินดรี บั ฟงความทุกขข องผูอ ่ืนท่ีตองการความ ชว ยเหลือ รวม 13 เปน เร่อื งธรรมดาท่ีจะเอาเปรียบผอู ืน่ เม่ือมีโอกาส 14 ฉนั เหน็ คุณคา ในนาํ้ ใจทผ่ี ูอ ่นื มตี อฉนั 15 เมื่อทําผิด ฉันสามารถกลาวคาํ “ขอโทษ” ผอู น่ื ได 16 ฉันยอมรบั ขอ ผดิ พลาดของผอู ่ืนไดย าก 17 ถงึ แมจะตองเสยี ประโยชนสวนตวั ไปบาง ฉันกย็ นิ ดีทีจ่ ะทําเพ่ือสวนรวม 18 ฉนั รูสึกลําบากใจในการทําส่งิ ใดส่ิงหนงึ่ เพ่อื ผอู นื่ รวม 19 ฉันไมร วู า ฉนั เกงเรอ่ื งอะไร 20 แมจ ะเปนงานยาก ฉันกม็ น่ั ใจวาสามารถทาํ ได 21 เมื่อทําสิ่งใดไมสําเรจ็ ฉนั รสู กึ หมดกาํ ลงั ใจ 22 ฉันรูส ึกมีคณุ คาเม่ือไดท ําสิง่ ตางๆ อยา งเต็มความสามารถ 23 เมอ่ื ตองเผชญิ กับอปุ สรรคและความผิดหวงั ฉนั ก็จะไมย อมแพ 24 เมือ่ เรมิ่ ทาํ สงิ่ หนงึ่ สงิ่ ใด ฉนั มักทาํ ตอ ไปไมส ําเรจ็ รวม 25 ฉันพยายามหาสาเหตุที่แทจ รงิ ของปญหาโดยไมค ิดเอาเองตามใจชอบ 26 บอ ยครัง้ ทีฉ่ นั ไมร ูวาอะไรทาํ ใหฉ นั ไมมีความสขุ 27 ฉนั รูสกึ วา การติดสินใจแกปญ หาเปนเร่อื งยากสาํ หรบั ฉนั 28 เมอื่ ตองทาํ อะไรหลายอยา งในเวลาเดยี วกนั ฉันตดั สินใจไดว า จะทําอะไร

กอ นหลงั 15 29 ฉนั ลําบากใจเม่อื ตอ งอยูกับคนแปลกหนา หรือคนทไี่ มคนุ เคย 30 ฉนั ทนไมไ ดเ มื่อตอ งอยใู นสังคมท่ีมกี ฎระเบยี บขดั กับความเคยชินของฉัน รวม 31 ฉันทาํ ความรูจกั ผอู ่ืนไดง า ย รวม 32 ฉนั มเี พ่ือสนทิ หลายคนท่คี บกันมานาน รวม 33 ฉันไมก ลา บอกความตอ งการของฉนั ใหผ ูอื่นรู 34 ฉันทาํ ในสิง่ ทตี่ อ งการโดยไมทาํ ใหผ ูอืน่ เดอื ดรอน 35 เปนการยากสําหรับฉันทีจ่ ะโตแยง กบั ผอู ืน่ แมจะมีเหตุผลเพยี งพอ 36 เมอ่ื ไมเ หน็ ดว ยกับผอู นื่ ฉนั สามารถอธบิ ายเหตผุ ลทเี่ ขายอมรบั ได 37 ฉนั รูส ึกดอยกวา ผอู ื่น 38 ฉันทาํ หนา ท่ีไดด ี ไมว า จะอยูในบทบาทใด 39 ฉันสามารถทาํ งานท่ีไดร บั มอบหมายไดด ีทสี่ ดุ 40 ฉนั ไมม ั่นใจในการทาํ งานทย่ี ากลาํ บาก 41 แมส ถานการณจะเลวรา ย ฉนั กม็ คี วามหวังวา จะดขี ้นึ 42 ทุกปญหามักมีทางออกเสมอ 43 เม่ือมเี ร่ืองที่ทําใหเครยี ด ฉนั มักปรับเปลี่ยนใหเ ปนเร่ืองผอ นคลาย หรือสนกุ สนานได 44 ฉนั สนกุ สนานทกุ ครั้งกบั กิจกรรมในวันสุดสปั ดาหแ ละวนั หยุด พักผอ น 45 ฉันรสู ึกไมพอใจที่ผูอ่ืนไดรับสิง่ ดๆี มากกวาฉนั 46 ฉนั พอใจกับส่งิ ทฉ่ี ันเปน อยู รวม 47 ฉันไมร ูว าจะหาอะไรทํา เมอื่ รูสึกเบื่อหนาย 48 เมอ่ื วางเวน จากภาระหนาท่ี ฉันจะทาํ ในส่งิ ที่ฉนั ชอบ 49 เมื่อรูสกึ ไมสบายใจ ฉันมวี ิธีผอ นคลายอารมณได 50 ฉันสามารถผอนคลายตนเองได แมจ ะเหด็ เหน่ือยจากภาระหนาท่ี 51 ฉนั ไมส ามารถทําใจใหเปน สขุ ไดจ นกวาจะไดทุกสิง่ ทีต่ อ งการ 52 ฉันมกั ทุกขร อนกบั เรื่องเล็กๆ นอยๆ ท่ีเกิดขึ้นเสมอ รวม

16 สรุปตวั แปลผล การใหคะแนน แบง เปน 2 กลุม ในการใหค ะแนนดังตอไปนี้ กลุม ท่ี 1 ไดแ กข อ แตล ะขอ ใหคะแนนดังตอไปน้ี 1 4 6 7 10 12 14 15 17 20 22 23 25 28 31 32 34 36 38 39 41 42 43 44 46 48 49 50 ตอบไมจ รงิ ให 1 คะแนน ตอบจรงิ บางครัง้ ให 2 คะแนน ตอบคอนขางจริง ให 3 คะแนน ตอบจริงมาก ให 4 คะแนน กลมุ ท่ี 2 ไดแกขอ แตล ะขอ ใหค ะแนนดังตอไปน้ี 2 3 5 8 9 11 13 16 18 19 21 24 6 27 29 30 33 35 37 40 45 47 51 52 ตอบไมจริง ให 4 คะแนน ตอบจรงิ บางครัง้ ให 3 คะแนน ตอบคอนขา งจรงิ ให 2 คะแนน ตอบจรงิ มาก ให 1 คะแนน การรวมคะแนน ดา นดี หมายถึง ความสามารถในการควบคุมอารมณและความตองการของตนเอง รูจักเห็น ใจผอู ืน่ และมคี วามรับผดิ ชอบตอสวนรวม ดานเกง หมายถึง ความสามารถในการูจักตนเอง มีแรงจูงใจ สามารถตัดสินใจแกปญหาและ แสดงออกไดอ ยางมีประสทิ ธิภาพ รวมทงั้ มสี ัมพนั ธภาพที่ดกี ับผูอ่ืน ดานสุข หมายถงึ ความสามารถในการดําเนินชวี ติ อยา งเปนสขุ แตล ะขอ ใหค ะแนนดงั ตอ ไปนี้ แตล ะขอใหคะแนนดงั ตอไปนี้ ตอบไมจ ริงให 1 คะแนน ตอบไมจ รงิ ให 4 คะแนน ตอบจรงิ บางคร้งั ให 3 คะแนน ตอบจรงิ บางครัง้ ให 2 คะแนน ตอบคอนขางจริงให 2 คะแนน ตอบจริงมากให 1 คะแนน ตอบคอนขางจรงิ ให 3 คะแนน ตอบจริงมากให 4 คะแนน

17 การรวมคะแนน ดานดี หมายถึง ความสามารถในการควบคมุ อารมณและความตอ งการของตนเอง รูจักเห็น ใจผูอ ืน่ และมีความรับผิดชอบตอสวนรวม ดานเกง หมายถึง ความสามารถในการูจักตนเอง มีแรงจูงใจ สามารถตัดสินใจแกปญหาและ แสดงออกไดอ ยา งมปี ระสทิ ธิภาพ รวมท้ังมีสมั พันธภาพทีด่ กี ับผูอื่น ดานสุข หมายถึง ความสามารถในการดําเนินชีวิตอยา งเปน สขุ ดา น ดานยอ ย การรวมคะแนน ผลรวมของคะแนน ดี 1.1 ควบคุมตนเอง รวมขอ 1 ถงึ ขอ 6 รวมขอ 7 ถึงขอ 12 1.2 เหน็ ใจผูอ ื่น รวมขอ 13 ถึงขอ 18 1.3 รบั ผิดชอบ รวมขอ 19 ถึงขอ 24 เกง 2.1 มแี รงจงู ใจ รวมขอ 25 ถงึ ขอ 30 2.2 ตดั สินใจและแกป ญหา รวมขอ 31 ถงึ ขอ 36 2.3 สัมพนั ธภาพ รวมขอ 37 ถงึ ขอ 40 สุข 3.1 ภูมใิ จตนเอง รวมขอ 41 ถงึ ขอ 46 3.2 พอใจชีวติ รวมขอ 47 ถึงขอ 52 3.3 สุขสงบทางใจ หลังจากรวมคะแนนแตละดานเสร็จแลว นําคะแนนท่ีไดไปทําเคร่ืองหมายลงบนเสนประใน กราฟความฉาดทางอารมณและลากเสนใหตอกัน แลวพิจารณาดูวามีคะแนนใดท่ีสูงหรือต่ํากวาชวง คะแนนปกติผลที่ไดเปนเพียงการประเมินโดยสังเขป คะแนนท่ีไดต่ํากวาชวงคะแนนปกติ ไมได หมายความวาทานมีความผิดปกติในดานน้ัน เพราะดานตางๆ เหลานี้เปนสิ่งที่มีการพัฒนาและ เปลย่ี นแปลงตลอดเวลา ดงั น้ัน คะแนนที่ไดตํ่าจึงเปน ขอ เตอื นใจใหท านหาแนวทางในการพฒั นาความ ฉลาดทางอารมณในดานนนั้ ๆ ใหม ากยง่ิ ขน้ึ สําหรับรายละเอียดและแนวทางการพัฒนาความฉลาดทางอารมณมีอยูใ นหนังสอื อีคิว : ความ ฉลาดทางอารมณ หรือคูมือความลาดทางอารมณ (สาํ หรับประชาชน) ของกรมสุขภาพจิต รวมทั้งทา น

18 สามารถเขารวมกิจกรรมพัฒนาความฉลาดทางอารมณท่ีทางกรมสุขภาพจิตหรือหนวยงานอ่ืนท่ี เกย่ี วขอ งจดั ขึ้น ความสาํ คัญขององคป ระกอบ อีควิ องคป ระกอบพ้ืนฐาน 5 ประการของ อคี วิ ไดแ ก 1) ความตระหนกั รูตนเอง (Self Awareness) 2) การจัดการกบั อารมณ (Managing Emotion) 3) การจงู ใจตนเอง (Motivating Oneself ) 4) การเห็นอกเหน็ ใจ (Empathy) 5) ทกั ษะทางสังคม (Social Skills) องคประกอบ 5 ประการน้ีมคี วามสําคญั ตอ ผนู ําองคก รอยา งไร 1 ความตระหนักรูตนเอง หมายถึง การตระหนักถึงส่ิงที่ตนเองกําลังรูสึก เปนจิตสํานึกทาง อารมณภายในตนเอง ผูนําสามารถสัมพันธอารมณของตนเอง เพื่อที่จะมี ปฏิสัมพันธอยางมี ประสทิ ธิภาพและซาบซงึ้ ในอารมณของผูอื่นได ผูนําท่ีมีความตระหนักรูต นเองในระดับสงู ยอ มเรยี นรูท่ี จะไวใจความรูสึกอดทนของตนเองและตระหนักไดวา ความรูสึกเหลาน้ีสามารถใหสารสนเทศท่ีเปน ประโยชนเกย่ี วกับการตัดสินใจท่ียากลําบากได เนอ่ื งดวยบางทผี ูนําไมอาจหาคาํ ตอบของปญหาตา ง ๆ จากแหลงภายนอกไดกจ็ าํ เปน ท่จี ะตองไวใจความรสู กึ ของ ตนเอง 2 การจัดการกับอารมณ ผนู ําสามารถที่จะถว งดลุ อารมณข องตนเองได แมก ระทั่ง ความวติ ก กงั วล ความตนื่ เตน ความกลวั หรือความโกรธ และไมแ สดงออกถึงอารมณเ หลาน้ันไดดีข้ึน การจัดการ กับอารมณมิไดหมายความถึงการระงับหรือปฏิเสธ แตเปนการเขาใจและใชการเขาใจนั้นเพื่อจะ จดั การกับสถานการณไดอ ยางดี ผูนําควรตระหนักถึงอารมณความรูสึกแตแรก แลวคิดวามันเปนอะไร มีผลตอ ตนเองอยา งไร แลวจงึ คอยเลอื กท่ีจะกระทําอยางไรตอไป 3 การจูงใจตนเอง จัดเปน ความสามารถ ที่จะหวังและมองโลกในแงดี ท้ัง ๆ ที่มีอุปสรรค ปราชัย หรือผิดพลาด ความสามารถขอน้ี มีความ สําคัญตอ การดําเนินเปาหมาย ในระยะยาวของ ชีวิต หรือ งานธุรกิจ คร้ังหนึ่ง บริษัทประกันชีวิตแหงหนึ่งไดรับคําแนะนําจาก ศาสตราจารย ทาง จิตวิทยา แหง มหาวิทยาลัย เพนซิลเวเนีย ใหวาจาง กลุมผูสมัครงาน ท่ีทดสอบแลววา มีคาการมอง โลกในแงดีอยูในระดับสูง แตผลการทดสอบ ความถนัดทางการขาย ปกตินั้น ไมผาน เปรียบเทียบกับ นกั ขายอีกกลุมหน่ึง ท่ีมีผล การทดสอบตรงกันขาม พบวา ในกลมุ แรก สามารถทํา สถิติการขาย ในป แรกไดมากกวา รอ ยละ 21 และในปท่ีสองทําไดม ากกวา รอ ยละ 57 4 ความเห็นอกเห็นใจ องคประกอบน้ี หมายถึง ความสามารถที่เอาใจเขามาใสใจเรา ตระหนักรูถึงสิ่งที่คนอื่นกําลังรูสึก โดยไมจําเปนตองมาบอกใหทราบ ซ่ึงคนสวนมากไมเคยบอกเราให ทราบถึงสง่ิ ที่เขารูสกึ ในคาํ พูด นอกจากนํ้าเสียง ภาษาทาทาง และการแสดงออกทางสหี นา ปจจัยสวน นถ้ี ูกสรางข้นึ มาจากความตระหนักรูตนเองท่ีกําลัง ทําใหเหมาะกบั อารมณของตนเอง ซงึ่ ทาํ ใหงา ยตอ การท่ีจะอา นและเขา ใจความรูสกึ ของผูอืน่ ได

19 5. ทักษะทางสังคม จัดเปน ความสามารถ ที่จะเกี่ยวดองกับผูอื่น เพื่อสราง ความสัมพันธใน ทางบวก ตอบสนองตออารมณ ของผูอ่ืนและมี อิทธิพลตอผูอ่ืน ผูนําสามารถท่ีจะใช ทักษะทางสังคม น้ีเพื่อจะเขาใจ ความสัมพันธระหวางตัวบุคคล จัดการความไมลงรอย แกไข ขอขัดแยงและประสาน ผูคนเขาดวยกัน เพื่อเปาประสงค ความสามารถ ที่จะ สรางความสัมพันธ นับวาเปน สิ่งจําเปนใน องคกรสมัยใหม ท่ียึด การทํางานเปนคณะ และมีความสําคัญตอผูนําท่ีมี ประสิทธิภาพในทุก ๆ องคกรดวย ลักษณะเชนนี้ สอดคลองกับ นักการปกครองช้ันสูง ของไทยที่กลาวยํ้าวา การสราง ความสัมพันธ อยางแนบแนนกับ ผูใตบังคับบัญชา โดยตรงควรตองกระทําอยางยิ่ง และโดยเฉพาะ การทํางาน ท่จี ําเปน ตอ ง อาศยั ความรว มมือ จาก ขาราชการ หรือพนกั งาน ทกุ ฝาย ขาราชการ ฝา ย ปกครองหรือ ผูบริหาร ก็จะตองสรางความสัมพันธอันดีตอกันไวดวย ท้ังที่เปน ผูใตบังคับบัญชา โดยตรงและหนวยขา งเคียง นักการปกครอง ที่ประสบความสําเร็จอยา งสูง ก็เพราะไดรบั ความรวมมือ ดว ยดี มาโดยตลอดโดยใช หลักมนุษยสัมพันธ ท่ีดีชว ยในการประสานงานใหไ ดผลดีมากย่ิงขน้ึ ซ่ึงโดย แทท่ีจริงแลวมนุษยมีการประสานงานกันอยูตามธรรมชาติ ความรวมมือน้ันเกิดจากความรวมใจ เต็ม ใจในการทาํ งานทตี่ องรว มกนั คดิ รว มกนั ทํา และรวมรับผดิ ชอบ E.Q. กบั การทาํ งาน โดยมากแลวความสําเร็จในการทํางาน โดยเฉพาะงานบริหาร หรือการทําธุรกิจ นอกจากจะ ขึ้นอยูกับ ความสามารถ ของตนแลว ยังข้ึนอยูกับความรวมมือของผูอ่ืนดวย ชีวิตการงานจะสดใส แนนอน หากมี “นายดึง ลูกนองดัน และคนเสมอกันนิยม”ไวซิงเกอร (Weisinger,1998) ได กําหนดการใชในการทํางานเพ่ือพัฒนา สายสัมพันธที่ดีกับผูอ่ืน (Interpersonal Emotional Intelligence) ซ่ึงประกอบจากการพัฒนาทักษะ สื่อสารท่ีดี ความเกงคน และการชวยเหลือผูอื่นให ชว ยตัวเขาเองได ไวซิงเกอรเ ชอ่ื วา การใช E.Q. เพ่ือเสริมสรา งความสําเร็จในการทํางานไดนั้น จะตอง รับรู ตีความ และแสดงภาวะอารมณไดอยางถูกตอง มีความสามารถในการใชภาวะอารมณน้ัน ๆ ตอ ตนเอง ผูรวมงาน และมีการเรียนรู ตลอดจนเขาใจอารมณและความรูสึกที่ไดรับ นอกจากน้ีตอง สามารถ ควบคุมอารมณและเอาชนะสรางพฤติกรรมในทางบวกโบราณของไทย เราสอนลูกหลานใน เรื่อง ความสําเร็จในการทํางานวา ตอง “ฉลาดรู ฉลาดทํา ฉลาดพูด และฉลาดใช” กลาวคือ ในเร่ือง ขอความฉลาดรูน้ัน บุคคลผูหวังความสําเร็จในการทํางาน นอกจากจะฉลาดรูในกระบวนการทํางาน แลว ยังตองฉลาดรูในอารมณของตนเองและผูอ่ืน ตําราพิชัยสงครามโบราณของจีนเขียนโดย ซุนวู ก็ กลาวถึง การฉลาดรู อยางกระชับครบถวนในความ และสละสลวยชวนฟงวา “รูเขารูเรา รบรอยคร้ัง ชนะรอยคร้ัง” ความฉลาดทํา หรือ ความมีศิลปะ เปนเรื่องของการ “ทําเปน” ไมใช เพียงแค “ทํา ได” เทานั้น คนท่ีฉลาดทําการชางตาง ๆ อาจไมฉลาดพูด หรือ ฉลาดคิด (ซ่ึงเปนองคประกอบสําคัญ ทางสังคมของ E.Q.) การฉลาดพูด คือ การท่ีรูจักเลือกพูดแตสิ่งท่ีดี ท่ีมีประโยชน สามารถยกใจของผู พูดและผูฟงใหสูงข้ึน โบราณไทยมีคติใหไวมากมายในเรื่องของการฉลาดพูด เชน “พูดดีเปนศรีแกตัว พดู ชั่วอัปราชัย” “จะไดดกี เ็ พราะปาก จะไดยากกเ็ พราะคาํ ” “ปากเปนเอก เลขเปนโท หนังสอื เปน ตรี ชัว่ เปน ตรา” “อนั ออ ยตาลหวานล้ินยังส้ินซาก แตล มปากหวานหู ไมรูหาย” และ ฯลฯ ความฉลาดคิด

20 นัน้ เปน ความฉลาดทางใจ ซึง่ ตองมีสติสมั ปชัญญะ สามารถควบคุม ความคิดใหไ ปในทางที่ดี คิดในทาง ทส่ี รางสรรค คิดที่จะยกจิตใจของตนและผูรวมงานใหสูงขน้ึ ปู ยา ตา ยาย ของไทยในอดีตไดฝากหลัก คิดท้ังฉลาดพูดและฉลาดคิดใหเราอยาง นาฟงวา “อยูคนเดียวใหระวังความคิด อยูกับมิตรใหระวัง วาจา” แมจะฉลาดรู ฉลาดทํา ฉลาดพูด และฉลาดคิด หากใชคนไมเปนหรือวางตําแหนงของคนไม ถกู กบั งานนน้ั หรือองคก รน้ัน ๆ ก็จะทาํ งานสมั ฤทธผ์ิ ลไดไ มเ ตม็ กําลงั ความสามารถท่ีควรจะไดร บั หรือ ควรจะเปน ดังที่ทราบกันดีใน การบริหารสมัยใหม วาตองจัด “The right man for the right job at the right time and right actions” โบราณไทยเราใหยึดหลัก สัปปุริสธรรม หรือธรรมของสัต ตบุรุษ คือความเปนผูรูเหตุ รูผล รูจักประมาณ (ซ่ึงเปน right actions) รูจักตน รูจักชุมชน (ไดแก รูจักสังคม วัฒนธรรม และสังคม ซึ่งเปนหลักการเลือก the right man for the right job) รูจักกาล (ซึง่ คือ the right time นัน่ เอง) E.Q. กับภาวะผนู ํา ความรใู หม ๆ เกดิ ขึ้นมาอยางตอเน่ืองดวย ฝมือของมนุษยเพอ่ื ยงั ประโยชนแกมวลมนุษยชาติ ดวยกัน ดังเชน เม่ือไมนานมานี้เองที่นักวิจัยศึกษาพบวา ความสามารถของมนุษยน้ัน เกาะติดอยูกับ ขุมศกั ยภาพ ที่มีอยใู นหัวใจ และจิตใจของบุคคล งานวิจัยอนั โดดเดนนั้น ไดแก งานเขยี นของ แดเนียล โกลแมน ผูเขียนเร่ือง Emotional Intelligence (หรือที่เรียกกันยอ ๆ วา E.I.) และโรเบิรต คูเปอร เจาของเรื่อง Executive E.Q. ทงั้ สองทานตางเนนไปที่ ธรรมชาตทิ างอารมณข องการเปน มนุษยซ่ึงจัด วา เปนมโนทัศน (Concept) อันสําคัญยิ่งเก่ียวกับ EI (หรือ E.Q.) ซ่ึงตรงกันขามกับมโนทัศนทาง สติปญญา (I.Q. หรือ Intellectual Quotient) ตลอดจน ความสามารถเชิงเหตุผล ของเอกัตบุคคล หากวาท้ัง E.Q. และ I.Q. ไดเขามาผสมผสานกัน จะกอใหเกิด พลังความสามารถ และศักยภาพ ทั้ง ทางอารมณกับสติปญญา ผลการศึกษาตาง ๆ ช้ีแนะวา E.Q. ตางหากที่เปน พื้นฐานอันสําคัญ เพื่อ การตัดสินใจที่ดีที่สุด (ไมใชเพียงลําพัง I.Q. หรือพลังสมองเทานั้น เพ่ือองคกรสวนมากท่ีไมหยุดนิ่ง เพ่ือการดํารงอยูอัน เปนท่ีนาสนใจ และมีความสําคัญสารสนเทศใหม ๆ ดังกลาวนั้นยอมจะทาทาย ผูนําองคกรใหตองขบคิดวา E.Q. นาจะมีผลกระทบใดบาง ตอภายในท่ีทํางานของตน และจะควบคุม E.Q. ใหสงเสรมิ สภาพแวดลอมในท่ีทํางาน องคกรที่ตนดูแลอยูไดเพียงใด ในเมื่อผลของการศึกษาชี้วา อารมณนั้นสามารถขับดันหลายส่ิงได ท้ังความไววางใจ ความภักดี พันธกิจ การเพิ่มผลผลิต และ สัมฤทธิผลของ เอกัตบุคคล คณะทํางาน ตลอดจนองคกรผูนํากับ E.Q. เกี่ยวของกันเพียงใดอดีต ประธานบริษัทซักแหงและซักรีดแหงหนึ่งในมลรัฐแคลิฟอรเนีย ไดยกใหเรื่องของอารมณ เปน ความสําคัญระดับสูง ในการดําเนินงานธุรกิจของเขาเอง ซ่ึงพบวาเมื่อผูคน ตกอยูในอารมณเครียด หรือคับของใจ จะเปนการยาก ที่จะใหไดปจจัยปอนเขา (Input) จาก พวกเขาแมกระทั่งผลผลิตใด ๆ อาจไดคุณภาพแตจะไมไดในแงปริมาณ เมื่อไมนานมาน้ี นักจิตวิทยาและนักวิจัยคนอ่ืน ๆ ไดเสริม ความเขาใจ ใหช ดั เจนย่ิงขึ้น ความเขาใจเชิงอารมณ และทกั ษะนับวา มีผลกระทบตอความสําเรจ็ และ ความสุขในการทํางานพอ ๆ กับในชีวิตสวนตัว ผูนํายอมมีบทบาทท่ีจะยอมรับ ควบคุมเกี่ยวกับ

21 อํานาจทางอารมณ เพื่อการแกไขปรับปรุง ความพอใจ ขวัญ และแรงจูงใจของผูตามไดพอ ๆ กับการ สงเสรมิ ประสิทธิผลขององคกรทเี ดยี ว สมัยกอนมีมีความเขาใจวา เชาวนปญญา (IQ) เปนปจจัยทําใหคนเกง ฉลาดและประสบ ความสําเร็จในชีวิต พอแมผูปกครองสวนใหญจึงตองการใหลูกมี IQ ดี เรียน หนังสือเกง จึงคงเรงรัด อยางมากจนทําใหเด็กเครียด จะเห็นไดจากขาวท่ีวา นักศึกษาหญิง ธรรมศาสตร ป 4 กระโดดตึกตาย เพราะตนเองเปน คนเรยี นดี แตทาํ ขอสอบวชิ าหน่งึ ไมไ ด และกลวั วา จะเรียนไมจบ หรือนักศึกษาแพทย ทีย่ งั ไมท ันจบแพทย ก็กลายเปนนักโทษเพราะไป ฆาชาํ แหละศพคนรักตนเอง ทําใหนกั จติ วิทยาเร่ิมต้ัง ขอสงสัยตอความเชื่อดังกลาว เพราะไม เช่ือวาความสําเร็จและความสุขในชีวิตของคน ๆ หน่ึงจะ ขึ้นอยูกับความสามารถของเชาวน ปญญา (IQ) แตเพียงอยางเดียว จึงทําการศึกษาคนควาและ ปจจุบัน ความเห็นวาความสําเร็จ ในชีวิตของคนเราขึ้นอยูกับเชาวนปญญา มีเพียง 20 % อีก 80% เปนปจจัยอน่ื ๆ ทรี่ วมเรียก วา ความฉลาดทางอารมณ ความฉลาดทางอารมณคืออะไร ความฉลาดทางอารมณหรือเชาวนอารมณตรงกับภาษาอังกฤษวา Emotional Quotient หรือ EQ ซงึ่ เปนปจจยั ท่ีไดร ับ ความสนใจจาก นักการศึกษาและนกั จิตวิทยาอยางมาก ใน ค.ศ. 1990 Peter Salovey และ John Mayerกลาวถึงความฉลาดทางอารมณวา เปนรูปแบบ หนึ่งของความ ฉลาดทางสังคมท่ีประกอบดวยความสามารถในการรูอารมณและความรูสึกของ ตนเองและผูอื่น สามารถแยก ความแตกตางของอารมณท่ีเกิดข้ึนและใชขอมูลน้ีเปนเคร่ืองชี้ นําในการคิดและการทํา ส่งิ ตาง ๆ ตอมา Danial Goleman (ค.ศ.๑๙๙๕) ไดเขียนหนังสือเรื่องความฉลาดทางอารมณ (Emotional Intelligence) และกลาววา ความฉลาดทางอารมณ เปนความฉลาดที่เกิดจาก การ ประสานงานระหวาง อารมณ (Emotional) กับเหตุผล (Rational) หรือ การทํางานของ จิตใจ (Heart) กับสมอง (Head) ประกอบดว ย ความสามารถในการควบคุมตนเอง การมีใจ จดจอและความ เพียร และความสามารถจูงใจตนเองสําหรับประเทศไทย กรมสุขภาพจิตไดใหความหมายของความ ฉลาดทางอารมณวา ประกอบดวย เกง ดี มคี วามสขุ เกง หมายถึง ความสามารถในการรูจักตนเอง มีแรงจูงใจ สามารถตัดสินใจแกปญหาและ แสดงออกไดอยางมีประสิทธิภาพ รวมทั้งมีสัมพันธภาพท่ีดีกับผูอื่น ประกอบดวยความสามารถ ตอ ไปน้ี 1. รจู กั และมแี รงจูงใจในตนเอง - รูศ กั ยภาพตนเอง - สรางขวญั และกําลังใจใหต นเองได - มคี วามมุมานะไปสูเปา หมาย 2. ตัดสนิ และแกป ญ หา - รับรูและเขาใจปญหา

22 - มขี นั้ ตอนในการแกปญ หา - มีความยืดหยุน 3. มสี ัมพันธภาพกับผูอน่ื - สรา งสัมพนั ธภาพทด่ี ีกับผอู น่ื - กลาแสดงออกอยา งเหมาะสม - แสดงความเหน็ ที่ขดั แยงอยา งสรางสรรค ดี หมายถึง ความสามารถในการควบคุมอารมณแ ละความตองการของตนเองรจู กั เห็นใจ ผูอ่ืน และมคี วามรับผดิ ชอบตอสวนรวม ประกอบดว ยความสามารถตอ ไปนี้ 1. ควบคุมอารมณแ ละความตอ งการของตนเอง - รูอารมณและความตองการของตนเอง - ควบคุมอารมณแ ละความตอ งการได - แสดงออกอยา งเหมาะสม 2. เหน็ ใจผอู น่ื - ใสใ จผูอ ื่น - เขา ใจและยอมรบั ผอู ่นื - แสดงความเห็นใจอยางเหมาะสม 3. รับผดิ ชอบ - รูจ ักให / รจู ักรบั - รับผดิ /ใหอ ภยั - เห็นแกประโยชนสว นรวม สุข หมายถงึ ความสามารถในการดําเนินชีวิตอยา งเปน สขุ ประกอบดวย 1. ภมู ิใจในตนเอง - เหน็ คุณคาตนเอง - เชื่อม่ันใจตนเอง 2. พึงพอใจในชีวติ - มองโลกในแงดี - มีอารมณข ัน - พอใจในส่งิ ท่ตี นมอี ยู 3. มคี วามสงบทางใจ - มกี ิจกรรมที่เสริมสรา งความสขุ - รจู ักผอ นคลาย - มีความสงบทางจิตใจ

23 EQ มีผลตอ เราอยา งไร ความฉลาดทางอารมณมีประโยชนตอชีวิตคนเราอยางมากมายมหาศาล ซ่ึงอาจแบงเปน 3 ดาน คือ - ประโยชนต อ ตนเอง - ประโยชนต อ ความรกั และครอบครวั - ประโยชนตอการทํางาน การใชความฉลาดทางอารมณก บั ตนเอง โกลแมนไดเสนอแนวคิดเกี่ยวกับความฉลาดทางอารมณ ในหมวดสมรรถนะสวนบุคคลใน การบริหารจดั การกับตนเองวามีองคประกอบ 3 อยา งคอื การตระหนักรูตนเอง หมายถึง การตระหนักรคู วามรูสึกโนมเอียงของตนเองและหยั่งรู ความ เปนไปไดของตน รวมท้ังความพรอมของตนในแงตาง ๆ กลาวคือ รูเทาทันในอารมณตน สาเหตุที่ทํา ใหเกิดความรูสึกนั้น ๆ และผลท่ีตามมา ประเมินตนเองไดตามความเปนจริง รูจุด เดน จุดดอยของ ตนเอง การควบคุมตนเอง หมายถึง ความสามารถในการจัดการกับความรูสึกของตนเอง สามารถจัดการกับ ความรูสึกของตนเอง สามารถจดั การกับภาวะอารมณหรือความฉุนเฉียวได รกั ษาความเปนผูที่ซอ่ื สัตย และคุณงามความดี มีความสามารถที่จะปรับตัวไดอยางยืดหยุนใน การจัดการกับความเปล่ียนแปลง สามารถสรางสง่ิ ใหม มีความสุขและเปด กวา งกับความคดิ ขอ ใหม ๆ เปนผูทมี่ คี วามรบั ผดิ ชอบ การสรางแรงจูงใจใหตนเอง หมายถงึ แนวโนมของอารมณท่ีเปนปจจัยสูเปาหมาย เปน ความ พยายามท่ีจะปรับปรุง หรือมีแรงบันดาลใจใหไดมาตรฐานท่ีดีเลิศ มีความคิดริเร่ิม พรอม ท่ีจะปฏิบัติ ตามโอกาสท่ีอํานวย มีการมองโลกในแงดี แมมีปญหาอุปสรรค ก็มิไดลมความต้ังใจ ท่ีจะทําใหบรรลุ เปาหมาย ผูที่มีความฉลาดทางอารมณ ไมเพียงแตรูวามีคุณสมบัติที่พึงประสงคสําหรับตนเองเทา น้ัน แตป ฏิบัติตนไดอยางเหมาะสมตามความสามารถที่มอี ยูดวย ท่ีจริงแลวการตระหนักรูตนเอง การควบคุมตนเอง และการสรา งแรงจูงใจใฝส ัมฤทธิ์ ใหกับ ตนเองตามทัศนะของนักวิชาการตะวันตก อาจนํามาประยุกตเขากับธรรมะใน พระพุทธศาสนา ซ่ึงมีความหมายคลายคลึงกัน แตอธิบายกันคนละอยาง เชน การมีสติ คือ การระลึกได เตือนตน เอง ตระหนักรูตนเองได สวนสัมปชัญญะ เปนธรรมท่ีเปนปจ จัยในการ ตระหนักรูตนเอง ควบคุม และสรางแรงจูงใจใหตนเอง ปราชญไทยทานหน่ึงผูกเร่ืองการ ตระหนกั รตู นเอง การควบคุมตน เองและการสรา งแรงจูงใจไวเ ปนคาํ กลอนนาฟงวา \"จงเตือนตนของตนใหพ้ น้ ผิด ตนเตือนจิตตนไดใ้ ครจะเหมือน ตนเตือนตนไมไ่ ดใ้ ครจะเตือน อา่ แชเชือนเตือนตนใหพ้ น้ ภยั \"

24 การใชค วามฉลาดทางอารมณก บั ครอบครวั ปญหาในครอบครัวท่ีจะนําไปสูความแตกแยก ลวนมีรากฐานมาจากการขาดความเขาใจ ซ่ึง กนั และกัน สามไี มเขาใจภรรยา ภรรยาไมเขาใจสามี พอแมไมเ ขาใจลูก หรืออาจกลาวไดวา สมาชิกใน ครอบครัวขาดความเขาใจกัน ดังน้ัน การสรางและรักษาความสัมพันธในครอบครัว จึงเปนเรื่องของ การ \"เอาใจเขามาใสใจเรา\" โดยตระหนักถึงความรูสึก ความตองการ ความ หวงใยตอสมาชิกใน ครอบครัว ทัศนะเกี่ยวกับการใชความฉลาดทางอารมณ (Goleman ค.ศ.1998) ในเรื่องการสราง และ รักษาสัมพันธภาพมอี งคป ระกอบท่สี าํ คัญคือ - การเขา ใจและรูส ึก มมุ มองสนใจในสิง่ ทกี่ ังวลของคนในครอบครวั - การมีจติ ใจรบั รูแ ละตอบสนองความตอ งการของคนในครอบครวั ไดด ี - การทราบความตองการและพัฒนาสมาชิกในครอบครัว สงเสริมความรู ความสามารถ ให ถูกตอ ง ในยุคปจจุบันของสังคมไทย ปญหาเศรษฐกิจนับเปนตนเหตุสําคัญอันกอใหเกิดภาวะ เครียด ของคนในหลายครอบครัว กลยุทธการบริหารความเครียดตามกรอบความคิดของความ ฉลาดทาง อารมณของบารออน เก่ียวกับการควบคุมและจัดการกับความเครียด สามาถนํามาใช ไดโดยชี้นําให สมาชิกในครอบครัวมองโลกในแงด ี สรางความสนุกสนานใหเ กิดขึ้นแกค นใน ครอบครวั ไทยโบราณเรา ยึดหลักการใหชีวิตครอบครัวมีความสุขดวยหลักสังคหะ แปลวาการ สงเคราะหกันและใหปฏิบัติตาม หลักสังคหวตั ถุ 4 เพื่อเปนการยึดน้าํ ใจซ่งึ กนั และกันของ สมาชกิ ในครอบครวั ดังนี้ 1. ทาน การใหปนแกกัน คนท่ีอยูดวยกันก็ตองปนกันกิน ปนกันใช การปนน้ีรวมถึงการ ปน ทุกขใหกันดวย ผูใดในครอบครัวมีทุกขมีปญหา โดยเฉพาะยุคปจจุบันที่เต็มไปดวย ปญหาทางสังคม และเศรษฐกจิ สมาชกิ ในครอบครวั ก็ควรจะปรึกษาหารอื กัน 2. ปย วาจา พดู กนั ดวยถอ ยคาํ ที่ไพเราะ ผูใหญมกั ใหโอวาทแกคูบ า วสาวในวนั แตง งาน โดยถือ หลักในการพูดกันวา กอนแตงเคยพูดไพเราะอยางไร ก็ใหพูดดวยถอยคําไพเราะ เชนนั้นในการครอง ชีวิต ในครอบครัวการพูดกัน ดวยถอยคําไพเราะ จะทําใหผูรับฟง เกิดความพอใจหรือสบายใจขน้ึ จาก อารมณทข่ี ุนมัวได 3. อัตถจริยา การชวยเหลือซึ่งกันและกัน ประพฤติตนใหเปนประโยชนตอกัน เมื่อมี สมาชิก ในครอบครัวผูหนึ่งผใู ด ทาํ ส่ิงทีไ่ มถ กู ตอง ก็ควรแนะนาํ ตักเตอื นกัน 4. สมานัตตตา วางตัวใหเหมาะสมกับท่ีควรเปนตามบทบาทของ การเปนพอแมลูกหรือ สมาชิกญาติพี่นองในครอบครัว ถาสมาชิกในบานตางวางตัวไดเหมาะสมตามบทบาท และหนาท่ี ความผาสกุ ยอ มเกิดขึน้ ในครอบครัว

25 จะรไู ดอยา งไรวา เรามีอีควิ อยูใ นระดบั ไหน การทจี่ ะบอกวา ควรมอี ิคิวสูงหรือไมอ ยา งไร อาจทําไดโดยการประเมินความสามารถ ใน ดา น ตาง ๆ อาทิ การควบคุมตนเอง การเห็นใจผูอ่ืน การรับผิดชอบการสรางแรงจูงใจการตัดสิน ใจการ แกปญหา การภมู ิใจในตนเอง การพอใจในชีวติ เปนตน เราสามารถประเมินความฉลาดทางอารมณได โดยการตอบแบบประเมินตามความเปน จริง สวนผลคะแนนที่ได ไมใชการตัดสินท่ีตายตัว แตเปนเพียงการประเมินโดยสังเขปเพื่อให เราใช เปน แนวทางในการเรยี นรขู อ บกพรอ งของตนเองในแตละดา นและนําไปสูการแกไข ปรบั ปรงุ ใหดี ขนึ้ ตอไป หากคณุ เปนคนหน่ึงท่ีสงสัยวาตนเองมีระดับความฉลาดทาอารมณเปนอยางไร กส็ ามารถ หา คําตอบ เพื่อเปนขอเตือนใจไดจากแบบประเมิน จากภาควิชาการพยาบาลจิตเวชศาสตร วิทยาลัย พยาบาลกองทพั เรอื หรือกรมสขุ ภาพจติ สรปุ ความฉลาดทางอารมณ หรือ EQ เปนปจจัยที่มีความสําคัญตอชีวิตมนุษยในปจจุบัน คนที่มี ความฉลาดทางอารมณสูง จะเปนคนท่ีสามารถรับรู เขาใจและจัดการกับความรูสึกของ ตนเองไดดี รวมท้ังเขาใจความรูสึกของคนอ่ืน จึงมักประสบความสําเร็จในการทํางาน มีความ พึงพอใจในชีวิต สามารถสรางสรรคงานใหม ๆ ออกมาไดเสมอตรงกันขามกับคน ท่ีไมสามารถ ควบคุม อารมณได มักจะเต็มไปดวยความขัดแยงภายในจิตใจ พลอยทําใหขาดสมาธิในการ ทํางาน และ มีความคิด หมกมุน กังวลไมปลอดโปรง เกิดปญหากับบุคคลรอบขางได ดังน้ัน การ พัฒนาให ประชาชนมีความ ฉลาดทางอารมณส งู จะมีประโยชนต อตนเอง และประเทศชาติ ตอ ไป ประสบความสําเรจ็ ในชีวติ ดว ย EQ ปจจุบันไดมีการกลาวกันมากถึงคําวา Emotional Quotient (EQ) ซึ่งเปนทักษะใหการ บรหิ ารจดั การตัวเราเอง และทักษะในการ ทํางานรว มกับ บคุ คลอื่นๆ นบั วาสาํ คัญมากตอความสาํ เร็จ ในการบริหารธรุ กิจ รวมถึงเปน เคล็ดลบั ตอ ความสุข และความสําเรจ็ ในชวี ติ ประจําวัน คําวา EQ เปนคําศัพทคอนขางใหม โดยยังไมมีคําศัพทบัญญัติเปนภาษาไทยอยางเปน ทางการ จึงเรียกกันในภาษาไทยอยางหลากหลาย เชน เชาวนอารมณ วุฒิภาวะทางอารมณ ความ สตปิ ญญาทางอารมณ ฉลาดทางอารมณ ฯลฯ ความสนใจใน EQ เร่ิมตนเม่ือป 2533 โดยนายปเตอร ซาโลเวย ซึ่งเปนนักจิตวิทยาแหง มหาวิทยาลัยเยล และนายจอหน เมเยอร แหงมหาวิทยาลัยนิวแฮมเชียร ไดรวมกันเขียนเอกสารเพื่อ บรรยายคณุ ลกั ษณะความฉลาดทางอารมณอนั นํามาซ่ึงความสําเร็จในชวี ติ เร่มิ แรกคาํ วา EQ รูจกั กันในหมูนักจิตวิทยาเทานั้น สาํ หรับบุคคลสาํ คัญที่ทาํ ใหคํานกี้ ลายเปน ที่รูจักของคนทั่วไป คือ ดร. แดเนียล โกลแมน ซ่ึงจบการศึกษาระดับปริญญาเอกสาขาจิตวิทยาจาก มหาวิทยาลัยฮารวารดและเปนนักเขียนชื่อดังของหนังสือพิมพนิวยอรกไทม เขาไดเขียนหนังสือช่ือ

26 Emotional Intelligence ขึน้ เมอ่ื ป 2538 โดยพยายามนําเรื่อง EQ ซ่ึงเดมิ เปน ทฤษฎีในดา นจิตวิทยา มาอธบิ ายใหเ ขาใจงา ยๆ สําหรับประชาชนท่ัวไป ทําใหห นังสือเลมนข้ี ายดีแบบเทน้าํ เททา ดร.โกลแมน ไดจําแนก EQ ออกเปน 2 กลุมใหญๆ กลุมแรก ทักษะในดานบริหารจัดการ ตนเอง (Self-Management Skills) เปนตนวา ความสามารถท่ีจะรูจักตัวเราเองทั้งในสวนจดุ เดน และ จุดดอย ความสามารถในการไตรตรองอยางรอบคอบกอนการตัดสินใจ ความสามารถในการควบคุม อารมณ ความมงุ มั่นทีจ่ ะดาํ เนินชีวิตอยา งซื่อสตั ยสุจริตและมคี ุณธรรม ความขยันขันแขง็ และมุงมั่นใน การทํางาน การคดิ ในแงบวก (Positive Thinking) ไมทอถอยเมือ่ เผชญิ กบั อุปสรรค กลุมท่ีสอง ทักษะในดานบริหารปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืน (Relationship Skills) คนเราไม สามารถอยูไดคนเดียวในโลก โดยตอง เก่ียวพัน กับบุคคลอีกมากมายไมวาทางใดทางหน่ึง ดังน้ัน ทักษะในการบริหารปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืน จึงนับวาสําคัญตอ การดํารงชีวิตเชนเดียวกัน เปนตนวา ความสามารถท่ีจะเขาใจและเห็นอกเห็นใจบุคคลอื่น ทักษะในการเขาสังคม ความระมัดระวัง ในการ ใชคําพูด การรูกาลเทศะวาสิ่งใดควรทําส่ิงใดไมควรทาํ ทักษะในการสรา งความนาเชื่อถือและไววางใจ รวมถงึ ความสามารถที่จะโนมนาวใหบ คุ คลอื่นคลอ ยตามความคิดเห็นของตนเอง ฯลฯ ทักษะในการบริหารปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืนไมไดหมายความวางานการไมทํา ชอบเขาสังคม อยูตลอดเวลา ตรงกันขาม การเขาสังคมไมได เปนเปาหมายในตัวเอง โดยเปนเพียงเครื่องมือเพื่อ บรรลุเปาหมายใหงานประสบผลสําเร็จเทานั้น ซึ่งเราไมสามารถทํางานใหญ ใหประสบผลสําเร็จได หากปราศจากความรว มมอื ของบุคคลอ่ืน ผูเชี่ยวชาญไดเคยทําการทดสอบในสหรัฐฯ พบวาโดยปกติแลวผูชายและผูหญิงมีทักษะใน ดานบริหารจัดการตนเองพอๆ กัน แตสําหรับทักษะในดานบริหารปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืนแลว โดยท่วั ไปแลวผูหญิงจะมีทักษะสูงกวาผูชายคอนขา งมาก เนื่องจากมีบคุ ลิก ชอบเขาสังคมมากกวา ทํา ใหม โี อกาสฝกฝนทกั ษะในดา นนม้ี ากกวาผูชาย ความจริงแลว EQ ไมใชเ รื่องใหมแตอยางไร มนุษยเราเห็นความสาํ คัญมาตั้งแตใ นสมยั โบราณ จนถงึ ปจจุบัน โดยหลักธรรมคําสอน ของ พุทธศาสนาก็ไดกลาวถึง EQ เชนเดียวกัน โดยในสวน Self- Management Skills นั้น นับวา ใกลเคียงมากกบั ฆราวาสธรรม 4 อันเปน หลักธรรมในการครองชีวิต ของฆราวาสเพอื่ ใหเ กดิ ความดีงาม เกิดความสําเรจ็ และสงบสุข ประกอบดวย 1. สัจจะ คอื ความซือ่ ตรง จรงิ ใจ พดู จรงิ ทําจรงิ 2. ทมะ คือ การฝกนิสัย ปรับตัว รูจักควบคุมจิตใจ แกไขขอบกพรอง ปรับปรุงตนเองให เจรญิ กาวหนาดว ยสติปญญา 3. ขันติ คอื ความอดทน ต้ังใจทาํ งานดวยความขยันหมั่นเพียร ไมหวน่ั ไหว ม่ันใจในจุดหมาย ไมท อถอย 4. จาคะ คือ ความเสียสละ ยอมสละกิเลส ความสุขสบาย และผลประโยชนสวนตัว ไมคับ แคบเห็นแตประโยชนข องตนเอง ไมเอาแตใจตวั ขณะที่ EQ ในสวนเก่ียวกับ Relationship Skills นับวาสอดคลองกับพรหมวิหาร 4 อันเปน หลักธรรมเกีย่ วกับความประพฤตทิ ่ีประเสรฐิ ปฏบิ ัติตนตอ ผูอื่นโดยชอบ ประกอบดวย

27 1. เมตตา คือ รักใคร ปรารถนาดี อยากใหเขามีความสขุ มีจิตใจแผไ มตรีและคิดทําประโยชน ตอ ผอู ่ืน 2. กรณุ า คือ คดิ ชวยเหลือใหคนอนื่ พน ทุกข 3. มทุ ติ า คือ ความยินดเี ม่ือผูอ นื่ มคี วามสุข 4. อุเบกขา คอื ความวางและวางใจเปนกลาง นักปราชญของชาติตะวันตกก็ไดกลาวถึง EQ มาต้ังแตสมัยโบราณเชนเดียวกัน เปนตนวา Publilius Syrus ไดเ คยวา “จะตอ งควบคุมอารมณข องตนเอง มิฉะนั้นอารมณจะควบคุมตัวทา น” ปจจุบันเปนท่ียอมรับกันวา EQ สําคัญมากไมย่ิงหยอนกับ Intelligence Quotient (IQ) หรือความ ฉลาดทางสติปญญา บางคนถึงกบั เห็นวา EQ สําคัญกวา IQ ดวยซํ้า โดยเรามีคาํ พังเพยเกี่ยวกับบุคคล ที่มี IQ สงู แตกลับไมป ระสบผลสาํ เร็จในชวี ิตวา “ความรูทว มหวั เอาตวั ไมรอด” กรณีเปนคนฉลาดหลักแหลมน้ัน หากไมมี EQ เสียแลว ก็จะประสบปญหามากมาย เปนตน วา ขัดแยงกับผูบังคับบัญชา ไมกินเสน กับคนอ่ืน เกียจครานในการทํางาน มีพฤติกรรมตอตา นองคกร มีทัศนคติในแงลบอยูเสมอวาตนเองไมไดรับความเปนธรรม ชอบนินทาวารายคนอ่ืน ชอบปลอยขาว ลือไรสาระ ฯลฯ ในท่สี ุดก็จะกลายเปนตวั สราง ปญหาขององคกร และจะตองถูกเชญิ ออกไป ทํางานที่ บริษัทอื่น ยิ่งไปกวาน้ัน ยิง่ เปนผูบริหารระดับสูงข้ึนไปเทาใด ความสําคญั ของ EQ เมื่อเปรียบเทียบ กับ IQ ย่ิงมากข้ึนไปเทาใด ดังน้ัน จึงมีการกลาวกันวา IQ ทําใหคุณไดรับการจางงาน สวน EQ ทําให คุณไดเล่ือนตําแหนง โดยในอดีตที่ผานมาไดเคยมีการวิจัยในสหรฐั ฯ วาทําไมนักบริหารจํานวนมากซ่ึง เดิมเปนดาวรุงพุงแรง ไดรับการเล่ือนตําแหนงอยางรวดเร็ว แตเมื่อเลื่อนตําแหนงสูงขึ้นไป ระดับหน่ึง แลว กลับลมเหลวในการบรหิ ารงาน การศกึ ษาพบวาปญหาสาํ คญั ทีเ่ ปลีย่ นจากดาวรุงเปนดาวรวงนั้น สว นใหญไ มไดม าจากจุดบกพรอ ง เกี่ยวกับความสามารถในเชงิ เทคนิค แตอยางใด แตเน่ืองมาจากขาด EQ ซ่ึงสําคัญมากสําหรับผูบริหารระดับสูง โดยขาดมนุษยสัมพันธ ไมอาจควบคุมความคิด อารมณ การแสดงออกของตนเองอยางเหมาะสม ทําใหมีบุคลิกเปนเผด็จการ เอาแตใจตัวเอง บาอํานาจ หย่ิง จองหอง มองเห็นบุคคลอ่ืนโงไปหมด ทําใหคนอื่นไมอยากเขาใกล ขณะเดียวกันเคล็ดลับของ ความสําเร็จทางธุรกจิ ประการหน่ึง คือ การวาจางบุคคลท่ีมี EQ สงู มาเปนพนักงาน โดยนายพลโคลิน เพาเวล อดีตผูบัญชาการทหารสงู สุดและรฐั มนตรีวากระทรวงการตางประเทศของสหรัฐฯ มักจะกลา ว เสมอๆ วา ทศั นคติเชิงบวกของบุคลากร มคี วามสําคัญมากกวา ความรู ทั้งนี้ หากบริษทั วา จา งบุคคลที่มี ทศั นคติเชิงบวกมาเปน พนักงาน โดยเฉพาะพนักงาน ท่ีทําหนาที่ ติดตอ ลูกคา แลว คณุ ภาพของบริการ ยอมเพ่ิมข้ึน สรางความประทับใจตอลูกคา ทําใหครองใจลูกคา และเพิ่มผลกําไรใหกับบริษัทในที่สุด ปจ จบุ ันสถาบนั การศึกษาก็หันมาสนใจในดานพัฒนา EQ ใหกบั นกั ศกึ ษา จากเดิมที่เปนการเรียนแบบ ทองจํา ซ่ึงมุงเนนเพิ่ม IQ แตเพียงอยางเดียว ก็ปรับเปล่ียนวิธีการสอนแบบใหมใหนักศึกษามีโอกาส พูดและแสดงความคดิ เห็นในชั้นเรยี นมากยิ่งขึ้น นอกจากน้ี ยังมีกิจกรรมนอกหลักสูตรเพื่อใหน กั ศึกษา มีโอกาสปฏสิ ัมพนั ธก นั เองเพอื่ ฝก ฝน EQ พรอมกนั ไปดว ย เราหันมาวิเคราะหผูนําทางการเมืองดูบาง ศจ. Fred Greenstein แหงมหาวิทยาลัยพรินตัน ของสหรัฐฯ ไดวเิ คราะหประธานาธบิ ดีสหรัฐฯ ในอดีต 11 คน ตง้ั แตประธานาธิบดรี ุสเวลทถึงคลินตัน

28 พบวาโดยภาพรวมแลวสอบผานไดคะแนน EQ ดีเย่ียมเพียง 3 คนเทา นนั้ คือ ไอเซนฮาวร ฟอรด และ บชุ (ผูพอ) การศึกษาพบวาประธานาธิบดีนิกสนั แมม ี IQ สูง มีความเฉลียวฉลาดเปนอยางมากในดา น ยทุ ธศาสตรการเมืองระหวางประเทศ แตกลับลมเหลวตองลาออกจากตําแหนงจากกรณีอื้อฉาวคดีวอ เตอรเกตเน่ืองจากมีจุดออนสําคัญ คือ มี EQ คอนขางต่ํา ไมสามารถ ควบคุมอารมณของตนเองได โดยมักโกรธ วติ กกังวล และหวาดระแวงบุคคลรอบขาง สวนเคนเนด้ีและคลินตันนั้น แม EQ นับวาดีมากในแงวาทศิลปในการโนมนาวความคิดเห็น ของคนอ่ืนและความมีเสนห แตมีจุดออน ดาน EQ เชนเดียวกัน คือ เปนคนเจาชู ไมสามารถหักหาม จติ ใจตนเองได จงึ เกิดเร่อื งอือ้ ฉาวข้นึ ซ่งึ สรา งภาพลักษณท างลบ ใหตนเองเปน อยางมาก ขณะทไี่ อเซนฮาวรมีบคุ ลิกความเปนผูนําโดดเดนมาก สามารถบังคบั บัญชาใหบคุ ลากรทํางาน เปน ทมี เปน อยางดี แตกตางจาก ประธานาธิบดีคนอืน่ ๆ ซึ่งลูกนองมกั ขัดแยงกินเกาเหลากันเองไมมาก ก็นอย สวนประธานาธิบดีบุช (ผูพอ) ก็มี EQ คอนขางสูง เชนเดียวกัน โดยมีจุดเดน คือ เปนคน เออ้ื เฟอ เผื่อแผต อ บคุ คลอื่น สุภาพเรียบรอย และสามารถควบคมุ อารมณตนเองไดดี

29 บทที่ 3 วิธีการดาํ เนนิ การศึกษาคนควา ในการศกึ ษาครัง้ นี้ไดด ําเนินการศกึ ษาคน ควา ตามลาํ ดับข้ันตอนดังนี้ – ศกึ ษาทาํ ความเขาใจเครือ่ งมือที่ใชใ นการเก็บรวบรวมขอ มลู แบบประเมินพฤติกรรมเดก็ – การเก็บรวบรวมขอ มูล – สถติ ทิ ี่ใชใ นการเกบ็ รวบรวมขอ มลู เครื่องมอื ท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมลู เครื่องมือที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ เปนแบบประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ ของนักเรียน มัธยมศึกษาปท่ี 1/2 ของสํานักพัฒนาสุขภาพจิต กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข มีท้ังหมด 52 ขอ เก็บขอ มลู โดยใชระบบการเก็บขอมูลออนไลน ( Google Form ) การเกบ็ รวบรวมขอมลู การดําเนินการเก็บรวบรวมขอมูลเพ่ือการศึกษาครั้งนี้ ผูศึกษาไดดําเนินการเก็บรวบรวม ขอมลู ของนักเรยี นชั้นมธั ยมศกึ ษาปท่ี 1/2 โดยมีขนั้ ตอนดังน้ี 1. ครูท่ีปรึกษาศึกษาเอกสาร รายละเอียดเก่ียวกับแบบประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ ของนักเรยี นมัธยมศึกษาปที่ 1/2 เพอ่ื ใหเกดิ ความเขา ใจท่ถี ูกตอ ง และมที ักษะในการแปลผล 2. ประชุมนักเรยี นเพ่ือชแี้ จงการทาํ แบบประเมิน เพอ่ื ใหเ กดิ ความเขาใจทตี่ รงกัน 3. นักเรยี นลงมอื ทาํ แบบประเมนิ ความฉลาดทางอารมณ EQ ออนไลน 4. ครูทปี่ รึกษาเช็คการกรอกแบบประเมนิ วา ครบทุกคนหรอื ไม 5. เมื่อไดรับแบบประเมินคืนจากนักเรียน ผูศึกษาไดรวบรวมแบบประเมินท้ังหมดมา ตรวจสอบความถูกตอง ไดแ บบประเมินที่สมบรู ณ จํานวน 40 ฉบับ คิดเปน รอยละ 100 6. นําแบบประเมินมาแปลผลตามคูมือแนะนําการใชประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ เพอ่ื นาํ ขอมลู ทไ่ี ดมาวเิ คราะหท างสถิตริ อยละ 7. ครทู ่ีปรึกษาแปลผล ในแตล ะดานดงั น้ี ควบคุมอารมณ, เหน็ ใจผอู ่นื , รบั ผิดชอบ, มี แรงจงู ใจ, ตดั สนิ ใจและแกป ญ หา, สัมพนั ธภาพกับผูอื่น, ภูมิใจตนเอง, พงึ พอใจในชีวิต, สุขสงบทางใจ 8. จัดทาํ รายงานเพ่อื เสนอใหหวั หนาสถานศึกษาไดร ับทราบ การวเิ คราะหข อมลู เมือ่ รวบรวมขอ มูลเรียบรอยแลว ผศู ึกษาไดวิเคราะหข อ มลู โดย คาํ นวณคารอยละ

30 บทท่ี 4 ผลการดาํ เนินงาน เครื่องมือเก็บรวบรวมขอ มลู – แบบประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ วิธเี ก็บรวบรวมขอมูล – นกั เรยี นทําแบบประเมนิ ความฉลาดทางอารมณ EQ ทั้ง 52 ขอ ครทู ี่ปรึกษาตรวจพรอ มทั้ง แปลผล คดิ คา รอ ยละของพฤติกรรม ผลการประเมิน จากการที่นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1/2จํานวน 40 คน ไดทําแบบประเมินความฉลาดทาง อารมณ EQ ปรากฏผลตามตารางดังนี้ ตารางแสดงผลการประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ สรุปดานยอ ย(คน) / คารอยละ ดาน ขอ ดานยอย ตํ่ากวา คา รอ ย ปกติ คารอย สูงกวา คา รอ ย ปกติ ละ ละ ปกติ ละ ดี 1.1 ควบคุมตนเอง 4 10.00 19 47.50 17 42.50 1.2 เห็นใจผูอ่ืน 7 17.50 31 77.50 2 5.00 1.3 รับผิดชอบ 5 12.50 22 55.00 13 32.50 เกง 2.1 มีแรงจงู ใจ 5 12.50 29 72.50 6 15.00 2.2 ตัดสินใจและแกปญ หา 1 2.50 31 77.50 8 20.00 2.3 สมั พนั ธภาพกบั ผูอื่น 2 5.00 34 85.00 4 10.00 มีสุข 3.1 ภูมใิ จในตนเอง 3 7.50 29 72.50 8 20.00 3.2 พึงพอใจในชีวติ 5 12.50 30 75.00 5 12.50 3.3 สุขสงบทางใจ 5 12.50 25 62.50 10 25.00 จากตารางสามารถสรุปผลไดด ังน้ี

31 จากการวิเคราะหผลการประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ นักเรียนชน้ั มธั ยมศึกษาปที่ 1/2 ภาคเรียนท่ี 1 ปก ารศึกษา 2559 จํานวน 40 คน ปรากฏวา มีผลการประเมนิ แตละดา นดังนี้ ดา นดี 1.1 ควบคุมตนเอง ต่ํากวา ปกติจํานวน 4 คน คิดเปน รอ ยละ 10.00 ปกติจํานวน 19 คน คิด เปนรอ ยละ 47.50 และสงู กวา ปกติจาํ นวน 17 คน คิดเปนรอ ยละ 42.50 1.2 เห็นใจผูอื่น ต่ํากวาปกติจํานวน 7 คน คิดเปนรอยละ 17.50 ปกติจํานวน 31 คน คิด เปน รอยละ 77.50 และสูงกวาปกตจิ ํานวน 2 คน คดิ เปน รอ ยละ 5.00 1.3 รับผิดชอบ ต่าํ กวาปกติจํานวน 5 คน คิดเปนรอยละ 12.50 ปกติจาํ นวน 22 คน คิดเปน รอยละ 55.00 และสูงกวาปกติจํานวน 13 คน คิดเปนรอ ยละ 32.50 ดา นเกง 2.1 มแี รงจงู ใจ ตาํ่ กวา ปกตจิ ํานวน 5 คน คิดเปนรอ ยละ 12.50 ปกติจํานวน 29 คน คิดเปน รอยละ 72.50 และสงู กวาปกติจํานวน 6 คน คิดเปน รอยละ 15.00 2.2 ตัดสินใจและแกปญหา ต่ํากวาปกติจํานวน 1 คน คิดเปนรอยละ 2.50 ปกติจํานวน 31 คน คดิ เปน รอ ยละ 77.50 และสงู กวา ปกติจํานวน 8 คน คดิ เปน รอยละ 20.00 2.3 สัมพันธภาพกับผูอื่น ตํ่ากวาปกติจํานวน 2 คน คิดเปนรอยละ 5.00 ปกติจํานวน 34 คน คิดเปน รอ ยละ 85.00 และสูงกวา ปกติจํานวน 4 คน คดิ เปน รอยละ 10.00 ดา นมีสุข 3.1 ภมู ิใจในตนเอง ต่ํากวาปกติจาํ นวน 3 คน คิดเปนรอ ยละ 7.50 ปกตจิ าํ นวน 29 คน คิดเปน รอยละ 72.50 และสงู กวาปกตจิ ํานวน 8 คน คิดเปน รอ ยละ 20.00 3.2 พึงพอใจในชีวิต ตํ่ากวาปกติจํานวน 5 คน คิดเปนรอยละ 12.50 ปกติจํานวน 30 คน คดิ เปนรอ ยละ 75.00 และสูงกวาปกติจํานวน 5 คน คดิ เปน รอ ยละ 12.50 3.3 สุขสงบทางใจ ต่ํากวาปกติจํานวน 5 คน คิดเปนรอยละ 12.50 ปกติจาํ นวน 25 คน คิด เปนรอยละ 62.50 และสูงกวาปกติจํานวน 10 คน คดิ เปน รอยละ 25.00

32 ตารางสรุปผลการประประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ นักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 1/2 ภาคเรียนที่ 1 ปก ารศกึ ษา 2559 สรปุ ผล (คน) ดาน ตํา่ กวาปกติ รอยละ ปกติ รอยละ สูงกวาปกติ รอ ยละ ดี 5 12.5 23 57.5 12 30 เกง 6 15 29 72.5 5 12.5 มสี ุข 3 7.5 28 70 9 22.5 จากตารางสามารถสรปุ ผลไดดังนี้ 1. ดานดี ต่ํากวา ปกติจํานวน 5 คน คิดเปนรอ ยละ 12.50 ปกติจาํ นวน 23 คน คิดเปนรอ ย ละ 57.50 และสงู กวา ปกติจาํ นวน 12 คน คิดเปน รอ ยละ 30.00 2. ดานเกง ตํ่ากวาปกติจํานวน 6 คน คิดเปนรอยละ 15.50 ปกติจํานวน 29 คน คิดเปน รอ ยละ 72.50 และสงู กวาปกติจํานวน 5 คน คิดเปนรอยละ 12.50 3. ดานมีสุข ต่ํากวาปกติจํานวน 3 คน คิดเปนรอยละ 7.50 ปกติจํานวน 28 คน คิดเปน รอ ยละ 70.00 และสูงกวาปกตจิ าํ นวน 9 คน คิดเปน รอ ยละ 22.50

33 บทท่ี 5 สรปุ ผล อภปิ รายผลและขอ เสนอแนะ สรุปผลการคัดกรองนกั เรยี น จากการทําแบบประเมินความฉลาดทางอารมณ EQ ของนักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 1/2 จํานวน 40 คน สถานท่ีทําแบบประเมิน หองคอมพวิ เตอร 2 อาคารหอประชุมโรงเรียนประสาทวทิ ยา คาร วันที่ 5 กรกฎาคม 2559 ทําใหครูท่ีปรึกษาไดร ูจักนักเรียนเปนรายบุคคลชัดเจนมากข้ึน และทํา ใหการคัดกรองปญ หานักเรียนมีประสิทธภิ าพดีขึน้ โดยมีผลการประเมนิ ดงั น้ี ดานดี ตํ่ากวาปกติจํานวน 5 คน คิดเปนรอยละ 12.50 ปกติจํานวน 23 คน คิดเปนรอยละ 57.50 และสูงกวาปกตจิ าํ นวน 12 คน คดิ เปนรอ ยละ 30.00 ดานเกง ตํา่ กวาปกตจิ ํานวน 6 คน คดิ เปน รอ ยละ 15.50 ปกตจิ ํานวน 29 คน คิดเปนรอยละ 72.50 และสงู กวา ปกติจาํ นวน 5 คน คดิ เปนรอยละ 12.50 ดานมสี ขุ ต่ํากวาปกตจิ ํานวน 3 คน คดิ เปน รอยละ 7.50 ปกตจิ ํานวน 28 คน คิดเปนรอยละ 70.00 และสงู กวา ปกติจํานวน 9 คน คิดเปน รอ ยละ 22.50 อภปิ รายผล นักเรียนช้ันมัธยมศึกษาปที่ 1/2 จํานวน 40 คน มีจุดแข็งทุกคน แสดงวาเปนนักเรียนกลุม ปกติสวนใหญ เปนบุคคลท่ีมคี วามสามารถดําเนินชีวติ อยใู นสังคมอยางมีความสขุ เติบโตงอกงามอยาง มีคุณภาพ เปนมนุษยท่ีสมบูรณทั้งดานรางกายและจิตใจ พรอมดวยสติปญญา คุณธรรมจริยธรรม และการอยูรวมกับผูอนื่ ไดอยางมีความสุข ขอเสนอแนะ 1. ครูท่ปี รกึ ษาควรเกบ็ ผลการคดั กรองนักเรยี นเปน ความลบั 2. ระยะเวลาในการประเมิน ควรประเมินทง้ั 52 ขอ ในครั้งเดียว 3. อาจใชการสัมภาษณนักเรียน การศึกษาจากแฟมสะสมผลงาน การเย่ียมบานหรือ เครอ่ื งมืออนื่ ๆ ชวยในการพิจารณาคดั กรองนักเรยี น กรณที ีเ่ ห็นวา ผลที่ไดขัดแยง กบั ความเปนจริง 4. เมื่อคัดกรองนักเรียนออกเปนกลุมๆ ไดแลว ควรเรงดําเนินการชวยเหลือ / แกปญหา นกั เรยี นกลมุ เสี่ยง / มีปญหาเพ่อื ใหก ลบั มาเปนกลุมปกติ 5.การท่ีครูเขมงวดเร่ืองการประพฤติตนผิดระเบียบวินัยของโรงเรียนมากเกินไปมีผลกระทบ ตอ นกั เรียนทีต่ งั้ ใจเรยี น เกิดความเครียด 6. การทสี่ ังคม ชมุ ชน ผูปกครองคาดหวังกับนักเรียนซงึ่ เปนความหวังของโรงเรยี นมากเกินไป สง ผลตอจิตใจนักเรยี นเปนอยา งมาก

34 ภาคผนวก - เครือ่ งมือทใ่ี ชใ นการประเมนิ ความฉลาดทางอารมณ EQ - แบบสรปุ ผลการประเมนิ รายบคุ คล

สารบัญ 35 หนา เรื่อง 1 บทที่ 1 บทนาํ 5 หลักการและเหตผุ ล 29 วัตถปุ ระสงค 30 ขอบเขตของการศกึ ษาคน ควา 33 นิยามศัพทเ ฉพาะ บทท่ี 2 เอกสารทเี่ กยี่ วของ คมู ือแนะนํา EQ ความสาํ คัญขององคประกอบ EQ บทท่ี 3 วธิ ีการดําเนินการศกึ ษาคนควา เคร่อื งมือทใ่ี ชใ นการเก็บรวบรวมขอ มลู การเกบ็ รวบรวมขอมูล การวเิ คราะหข อ มูล บทท่ี 4 ผลการดาํ เนินงาน เครือ่ งมือเก็บรวบรวมขอ มูล วธิ ีการเกบ็ รวบรวมขอมูล ผลการประเมิน บทที่ 5 สรุปผล อภิปราย ผลและขอ เสนอแนะ สรปุ ผลการคดั กรองนกั เรียน อภปิ รายผล ขอเสนอแนะ ภาคผนวก

36 คาํ นาํ ดวยโรงเรียนประสาทวิทยาคาร ตระหนักถึงความสําคัญของการพัฒนาคุณภาพชีวิตของ นักเรียนทุกคน โดยมุงหวังวา นักเรียนจะไดเติบโตอยางมีคุณภาพรอบดาน ทั้งดานสติปญญา (คน เกง) ความสามารถดานคุณธรรม จริยธรรม (คนดี) และดานการดํารงชีวิตอยางเปนสุขในสังคม (มี ความสขุ ) พรอ มดวยสุขภาพกายและสุขภาพจติ ท่ดี ี แนวคิดพ้นื ฐานและโครงสรางของความฉลาดทาง อารมณ เชน ความฉลาดทางอารมณคืออะไรและมีความสําคัญอยางไร ประวัติ ความหมายและ โครงสรางของความฉลาดทางอารมณ ความสําคัญและหนาที่ของอารมณ ความสามารถทางเชาวน ปญญาและความฉลาดทางอารมณ จากการท่ีสังคมปจจุบันประสบกับปญหาตางๆ มากมาย และ การมีเทคโนโลยีการส่ือสารที่ทันสมัยรวดเร็ว ไดสงผลกระทบตอวิถีการดํารงชีวิตและจิตใจของผูคน อยางมาก กอใหเกิดปญหาตางๆ มากมายตามมา แมแตนักเรียนก็ไดรับผลกระทบเหลานั้นดวย นักเรียนตองการความเอาใจใสดูแลอยางใกลชิด บางครั้งก็ตอ งการความชวยเหลือในการแกไขปญ หาที่ ผานเขามาในชีวิตอยางเรงดวน ตองการความรัก ความเขาใจจากผูใหญ โดยเฉพาะครูที่ปรึกษาซ่ึง เปน บุคคลท่ีใกลช ิดกบั นักเรียนมากท่ีสุดในโรงเรียน สามารถใหค วามดูแลชวยเหลอื และสงเสริมในสวน ดีของนักเรียน ปองกันมิใหปญหาเกิดข้ึนหรือลุกลามมากขึ้นจนนักเรียนตองออกจากระบบโรงเรียน กอนเวลาอันควร รายงานฉบับน้ีจัดทําข้ึนเพ่ือรายงานผลการการแปลผลการประเมินความฉลาดทางอารมณ (EQ) ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 1/2 ซึ่งเปนสวนหนึ่งของงานระบบการดูแลชวยเหลือนักเรียน ของครูท่ีปรึกษา ทท่ี ําใหสามารถคัดกรองนกั เรียนเปนรายบคุ คล ทาํ ใหเกดิ ประโยชนตอครทู ่ีปรึกษาใน การหาวธิ ีการชว ยเหลอื ไดอยา งถูกตอง รวดเร็ว แกป ญหาไดต รงกบั ปญ หามากทสี่ ุด นายเฉลมิ ศกั ดิ์ อนนั มา

37 เครอ่ื งมอื ทใี่ ชใ นการประเมนิ แบบประเมนิ ประเมนิ ความฉลาดทางอารมณ EQ ออนไลน (Google forms) เขา ถึงไดจาก https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScH6h_UN- j1quzAJalzAzCpmXaamjCsGc0a6-1GKw9xrFO45w/viewform

แบบสรุปประเมินความฉลาดท ชื่อ - สกลุ ชั้น หอง เลขท่ี การควบคมุ ตนเอง ดา นดี รบั ผดิ ชอบ สรุปผลดานดี มีแรงจงู ใจ สูงกวาปกติ เห็นใจผอู ่ืน สงู กวาปกติ สูงกวาปกติ ณฐั ฏฐนันท งามดอกสันเทียะ ม.1 2 19 ปกติ สงู กวาปกติ สงู กวาปกติ ด.ญ.ศิรินทรา ไชยศรี ม.1 2 31 ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ อารัตนชฎา สนิทภักดี ม.1 2 40 สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ จฬุ ารัตน ในทอง ม.1 2 18 ต่าํ กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ด.ย.วัชราภรณ รนิ ทา ม.1 2 29 ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ วรรณเทพ ปญ ประโคน ม.1 2 11 สงู กวา ปกติ สงู กวา ปกติ ต่ํากวาปกติ ปกติ ด.ช.ศักดิส์ ทิ ธ์ิ เพลนิ พรอ ม ม.1 2 12 สงู กวาปกติ ต่ํากวา ปกติ สูงกวา ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ สูงกวา ปกติ เดก็ หญิงศศิประภา สขุ เอย่ี ม ม.1 2 30 สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ณัฐวดี สมนิยาม ม.1 2 20 ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ สูงกวา ปกติ สงู กวา ปกติ เดก็ หญงิ อาภาภรณ คิดนุนาม ม.1 2 39 ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ เกียรติศกั ด์ิ ดอกศรีจนั ทร+ ม.1 2 41 ปกติ ปกติ ตา่ํ กวาปกติ ตํ่ากวา ปกติ ด.ญ.อัจฉริยา มัง่ มี ม.1 2 38 สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สุรกิจ คลายโศก ม.1 2 14 สงู กวาปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ต่ํากวาปกติ ปกติ จุฑามาศ นิราสภยั ม.1 2 17 ตาํ่ กวา ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ นวพล คงแรง ม.1 2 6 ปกติ ตํา่ กวา ปกติ ตาํ่ กวาปกติ ปกติ ปกติ ด.ญ ธิดารัตน ผดุงแดน ม.1 2 23 ปกติ ตํ่ากวาปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ เด็กหญิงสุวรรณษา กาศรมั ย ม.1 2 35 สงู กวา ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ พงศกร ปญ ญาไว ม.1 2 7 ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ เด็กหญิงพชั ราภรณ สขุ สเี ดน ม.1 2 25 ต่าํ กวาปกติ ปกติ ปกติ ตา่ํ กวาปกติ ปกติ สุพัตรา สําราญใจ ม.1 2 34 สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ พิมนภา กุลวงศ ม.1 2 26 สงู กวาปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ กญั ญารัตน บุญสม ม.1 2 16 ปกติ สูงกวา ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ต่ํากวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ

38 ทางอารมณ EQ รายบุคคล ดา นเกง สัมพนั ธภาพกับผูอนื่ สรุปผลดา นเกง ภมู ใิ จในตนเอง มีสขุ สขุ สงบทางใจ สรปุ ผลดา นมสี ขุ ตดั สินใจและแกป ญ หา สูงกวาปกติ สงู กวาปกติ พีงพอใจในชีวติ สูงกวา ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ สูงกวา ปกติ สูงกวา ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ต่ํากวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ ตา่ํ กวาปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตํา่ กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตํา่ กวาปกติ สงู กวา ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ

ด.ช ฤทธชิ ัย งามเกิด ม.1 2 10 สูงกวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตํ่ากวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ด.ช. ภคั พณ ใจดีจรงิ ม.1 2 9 สูงกวา ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ สูงกวาปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ แสงตะวนั หารนึก ม.1 2 36 ปกติ ต่าํ กวา ปกติ ปกติ ตํา่ กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ด.ญ.ธนภรณ ไมวายมี ม.1 2 21 ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ จกั รนารายณ รอ งนอย ม.1 2 2 สงู กวาปกติ ตา่ํ กวาปกติ ปกติ ตํา่ กวา ปกติ ตํ่ากวา ปกติ ปกติ ปกติ ต่ํากวา ปกติ ปกติ ตาํ่ กวาปกติ สพุ รรษา มหาวงศ ม.1 2 33 ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ สูงกวาปกติ สงู กวา ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ ด.ญ ปรยี านุช ทองสุข ม.1 2 24 ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ เดก็ หญิง ศริ ิรัตน พรหมมา ม.1 2 32 สงู กวา ปกติ ปกติ ตํ่ากวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ พุฒิพงศ รตั นเวยี ง ม.1 2 8 ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ สูงกวา ปกติ ปกติ คกมริช วงษประเสริฐ ม.1 1 1 สูงกวาปกติ ชาญณรงค ตนิ านพ ม.1 2 4 เดก็ หญงิ พิไลวรรณ ศรสี ะเนตร ม.1 2 27 ด.ช.สรุ ชัย เทยี มวงษ ม.1 2 15 ศาศวัฒน อยา นอนใจ ม.1 2 13 ธัญพิชชา ชาตสิ ม ม.1 2 22 ด.ช ธนวฒั น ตินานพ ม.1 2 5 ด.ญ ณัฏฐา ผกู ดวง ม.1 2 28 ด.ช.เจษฎา สาขาจนั ทร ม.1 2 3

39 สงู กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวา ปกติ สงู กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ สงู กวาปกติ สูงกวาปกติ ตา่ํ กวาปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ตาํ่ กวาปกติ ตํ่ากวาปกติ สงู กวาปกติ ตํา่ กวา ปกติ ตา่ํ กวา ปกติ ตาํ่ กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ต่ํากวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตาํ่ กวาปกติ ตา่ํ กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตํ่ากวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ต่ํากวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตํา่ กวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวา ปกติ ปกติ ต่ํากวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ต่ํากวาปกติ ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ตํ่ากวา ปกติ ปกติ ปกติ ตาํ่ กวา ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ สงู กวาปกติ สูงกวาปกติ ปกติ ต่ํากวา ปกติ ปกติ ปกติ ต่ํากวาปกติ สูงกวาปกติ ปกติ ปกติ ตา่ํ กวาปกติ ปกติ ปกติ สูงกวาปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ ปกติ

40 รายงานผลการวิเคราะหค วามฉลาดทางอารมณ ( EQ ) ชนั้ มัธยมศึกษาปท ่ี 1/2 ภาคเรียนท่ี 1 ปก ารศึกษา 2559 นายจติ ติ เจือจันทร นายเฉลิมศกั ดิ์ อนนั มา ครูท่ีปรึกษา โรงเรียนประสาทวทิ ยาคาร อาํ เภอปราสาทจงั หวัดสรุ นิ ทร สาํ นักงานเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต 33 กระทรวงศกึ ษาธิการ