บัญชีกิจการซื้อขายสินค้า

กิจการซ้ือขายสินคา้ ธรุ กิจเก่ียวกบั สินคา้ ซง่ึ มีสนิ คา้ ไวจ้ าหน่ายเพ่ือหวงั ผลกาไรในสนิ คา้ นนั้ ๆ ในการบนั ทกึ บญั ชี จึงตอ้ งอาศยั เอกสารท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การซอื้ ขายสนิ คา้ เช่น ใบส่งั ซอื้ ใบกากบั ภาษีใบส่งของ ใบกากบั สินคา้ ใบขอ ลดหนีห้ รอื ใบสง่ คนื ใบหกั หนีห้ รอื ใบรบั คนื และใบเสรจ็ รบั เงิน หากกิจการมีการขายสินคา้ เป็นเงินเช่ือ ผขู้ ายเป็น ผูก้ าหนดเง่ือนไขในการชาระเงินค่าสินคา้ และส่ิงท่ีจะทาใหเ้ กิดการจูงใจในการขายสินค้าผูข้ ายจะกาหนด เง่ือนไขเก่ียวกบั สว่ นลด นอกจากนีก้ ารซอื้ และขายสนิ คา้ แลว้ รายการคา้ ท่ีเก่ียวขอ้ ง มีดงั นี้ 1. คา่ ขนสง่ สนิ คา้ 2. การสง่ คืน การรบั คืน และราคาท่ีลด 3. สว่ นลด

ความหมายของสินค้า สินคา้ หมายถึงสินทรพั ยห์ มนุ เวียน ท่ีมีตวั ตนหรือสิ่งของท่ีกิจการมีไวเ้ พ่ือจาหน่ายใหก้ บั ผซู้ ือ้ หรือ ลกู คา้ เพ่ือหวงั ผลกาไรจากการจาหน่ายสินคา้ ไมไ่ ดซ้ ือ้ มาเพ่ือใชใ้ นกิจการ ดงั นนั้ กิจการมีรายไดห้ ลกั จากการ ขายสินคา้ ตามลกั ษณะของการประกอบธุรกิจ เช่น รา้ นออมสินการไฟฟ้ามีสินคา้ ดงั นี้ เคร่ืองปรบั อากาศ พดั ลม ตเู้ ย็น คอมพิวเตอร์ โทรทศั น์ เคร่ืองซกั ผา้ และหา้ งสรรพสินคา้ กรุงทองการคา้ มีสินค้าประเภทอาหาร สาเรจ็ รูป เสอื้ ผา้ เครอ่ื งด่ืม ผลไม้ เครื่องสาอาง ไวจ้ าหนา่ ยในกิจการ

ลกั ษณะของธุรกจิ ซื้อขายสินค้า กิจการซอื้ ขายสินคา้ เป็นธรุ กิจเก่ียวกบั การซือ้ มาขายไป เป็นธรุ กิจประเภทท่ีรบั สินคา้ มาแลว้ เอามาเพ่ิมราคาและ ขายต่อเพ่ือกินส่วนต่างของราคาสินคา้ ท่ีนามาขาย ราคาของสินคา้ ขนึ้ อย่กู บั ความตอ้ งการของผู้บรโิ ภค สาหรบั ธุรกิจ ประเภทนีไ้ ม่จาเป็นตอ้ งมีประสบการณม์ าก สามารถเร่มิ ตน้ ทาไดง้ ่ายเหมาะสาหรบั ผปู้ ระกอบการขนาดเล็ก แต่ส่ิงท่ี สาคญั ท่ีสดุ คือแหล่งท่ีมาของสินคา้ ของสินคา้ ว่าสามารถส่งั ซือ้ มาขายไดจ้ ากท่ีไหนบา้ ง ปัจจัยสาคญั ท่ีผปู้ ระกอบการ ตอ้ งนามาพจิ ารณาในการหาแหลง่ ส่งั ซือ้ ไดแ้ ก่ 1. ราคาของสินคา้ หรอื ตน้ ทนุ ของสินคา้ ท่ซี อื้ มาขายควรหาแหลง่ ซอื้ ท่มี ีตน้ ทนุ ต่าสดุ 2. มสี ว่ นลดการคา้ หรอื สว่ นลดเงินสดในการซอื้ ขายหรอื ไม่ 3. การจดั ส่งสินคา้ หรอื ค่าขนสง่ สินคา้ ใครเป็นผรู้ บั ภาระค่าขนส่งสินคา้ ผซู้ ือ้ หรอื ผู้ขายตอ้ งตกลงและระบใุ ห้ ชดั เจนในการทาสัญญาซือ้ ขายจานวนเงินลงทุน ท่ีตอ้ งใชใ้ นธุรกิจนนั้ ๆ สาหรบั ธุรกิจซือ้ มาขายไปถือว่าเงินลงทุน เร่มิ ตน้ ท่ีทานนั้ มีนอ้ ยมากถา้ เทียบกบั ธุรกิจประเภทอ่ืน เพราะเงินทนุ จะเป็นลกั ษณะเงินหมุนเวียนกบั สินคา้ (ทงั้ นีก้ าร ซอื้ ขายขนึ้ อย่กู บั มลู คา่ สนิ คา้ นนั้ ดว้ ย)

ค่าขนส่ งสินค้า ค่าขนส่งสินค้า หมายถึง ค่าขนส่งท่ีจ่ายเพ่ือเคล่ือนย้ายสินคา้ จากคลังสินคา้ ของผู้ขาย ไปยัง คลงั สนิ คา้ ของผซู้ ือ้ ในการขายสินคา้ จะตอ้ งมีการระบเุ ง่ือนไขในการรบั ผิดชอบคา่ ขนสง่ ว่าผซู้ ือ้ หรือผขู้ ายจะ เป็นผรู้ บั ผิดชอบในการจา่ ยคา่ ขนสง่ ซง่ึ เง่ือนไขในการกาหนดคา่ ขนสง่ มี ดงั นี้ F.O.B. Shipping Point เงือนไขนีก้ รรมสิทธิ์ในสินคา้ จะโอนใหแ้ ก่ผซู้ ือ้ เม่ือผขู้ ายสง่ มอบ สินคา้ ใหแ้ ก่บริษัทท่ีรบั ขนส่ง ดงั นนั้ ผซู้ ือ้ จึงตอ้ งเป็นผรู้ บั ผิดชอบในการจ่ายค่าขนส่ง ซ่ึงเรียกค่าขนส่งนีว้ ่า “คา่ ขนสง่ เขา้ ” F.O.B. Destination เง่ือนไขนีก้ รรมสิทธิ์ในสินคา้ จะโอนใหแ้ ก่ผซู้ ือ้ เม่ือผขู้ ายสง่ มอบสินคา้ ใหก้ บั ผซู้ ือ้ ณ คลงั สนิ คา้ ของผซู้ ือ้ ดงั นนั้ ผขู้ ายจึงตอ้ งเป็นผรู้ บั ผิดชอบในการจ่ายค่าขนสง่ ซง่ึ เรยี กคา่ ขนสง่ นี้ วา่ “คา่ ขนสง่ ออก”

การส่ งคืนการรับคืนและราคาท่ีลด การสง่ คืนการรบั คืนและราคาท่ีลด เม่ือสนิ คา้ ท่ีซือ้ ขายกนั ไมเ่ ป็นไปตามเง่ือนไขในการซือ้ ขายอาจจะในดา้ นของปรมิ าณคณุ ภาพหรอื ราคาผซู้ ือ้ มี สทิ ธิ์ท่ีจะสง่ สนิ คา้ คืนใหแ้ ก่ผขู้ ายหรอื ขอใหผ้ ขู้ ายลดราคาใหก้ ็ได้ ผซู้ ือ้ จะแจง้ แก่ขายโดยออกเอกสารท่ีเรยี กวา่ ใบหกั หนี้ ใหแ้ ก่ผขู้ ายทางดา้ นผขู้ ายเม่ือไดร้ บั สนิ คา้ คืนจะแจง้ แกผ่ ซู้ ือ้ โดยออกเอกสารท่ีเรยี กว่าใบลดหนี้

ส่ วนลด ตวั อยา่ งใบลดหนี้ ส่วนลดการค้า หมายถึง จานวน เงินหรืออัตรารอ้ ยละท่ีผูข้ ายยอมลดใหผ้ ู้ ซือ้ จากราคาท่ีตั้งไว้ ส่วนลดการค้าเป็น รายการท่ีไม่ต้องบันทึกบัญชีทั้งในสมุด บญั ชีของผซู้ ือ้ และผขู้ าย ซ่ึงผูซ้ ือ้ จะบนั ทึก สินคา้ ท่ีซือ้ ในราคาท่ีจ่ายเงินจริง ตวั อย่าง ท่ี 1 ราคาสินคา้ ตัง้ ราคาไว้ 20,000 บาท ผขู้ ายใหส้ ว่ นลด 10% ราคาสินคา้ 20,000 บาท สว่ นลดมี 2 ประเภท คือ 1. สว่ นลดการคา้ 2. สว่ นลดเงินสด

1. สว่ นลดการคา้ เป็นสว่ นลดท่ีผขู้ ายมอบใหผ้ ซู้ ือ้ เพ่ือจงู ใจใหผ้ ซู้ ือ้ ซือ้ สินคา้ ในปรมิ าณท่ีมากขนึ้ เช่น ซือ้ สนิ คา้ 100 ชิน้ ใหส้ ว่ นลด 1% แตห่ ากซือ้ 200 ชิน้ จะใหส้ ว่ นลด 2% เป็นตน้ ราคาซือ้ ขายท่ีปรากฏในใบสง่ ของหรอื ใบกากบั สนิ คา้ จะเป็นราคาสทุ ธิภายหลงั หกั สว่ นลดแลว้ สว่ นลดการคา้ นีจ้ ะไมม่ ีการนาไปบนั ทกึ บญั ชีทงั้ ดา้ นผซู้ ือ้ และผขู้ ายตวั อยา่ งเชน่ สนิ คา้ ก. ราคาซือ้ ขายต่อหนว่ ย 10 บาทจานวนท่ีซือ้ ขาย 10,000 หนว่ ยกาหนดสว่ นลดการคา้ 2% จานวนเงินท่ีผขู้ ายและผซู้ ือ้ รบั -จา่ ยเงินสดหรอื บนั ทกึ ลกู หนีเ้ จา้ หนีร้ ะหวา่ ง กนั เทา่ กบั 98,000 2. สว่ นลดเงินสด เป็นสว่ นลดท่ีผขู้ ายจงู ใจเพ่ือใหผ้ ซู้ ือ้ ชาระคา่ สนิ คา้ เรว็ ขึน้ ตวั อยา่ งของเง่ือนไข เก่ียวกบั สว่ นลดเงินสดมกั กาหนดดงั นี้ 1/10, n/30 หรอื 1/10, net / 30 หมายความวา่ เง่ือนไข กาหนดเวลาชาระหนีต้ ามจานวนเงินท่ีปรากฏในใบสง่ ของหรอื ใบกากบั สนิ คา้ คือ 30 วนั แตถ่ า้ ผซู้ ือ้ ชาระหนี้ ภายในกาหนดเวลา 10 วนั จะไดร้ บั สว่ นลด 1% ของราคาท่ีปรากฏในใบสง่ ของหรอื ใบกากบั สนิ คา้

การบญั ชีเกยี่ วกบั การซื้อ-การขายสินค้า การบญั ชเี กยี่ วกับการซอื้ สนิ ค้า การซือ้ สินคา้ ตามหลกั เงินคา้ งจะมีหลกั การเดียวกันกับการขายสินคา้ กล่าวคือ การซื้อสินคา้ จะ เกิดขนึ้ เม่ือกรรมสทิ ธิ์ในสนิ คา้ ถกู โอนใหผ้ ซู้ ือ้ สนิ คา้ เรยี บรอ้ ยแลว้ ในกรณีท่ีผซู้ ือ้ ยงั ไมไ่ ดจ้ า่ ยชาระค่าสินคา้ จะ ตงั้ ผขู้ ายเป็นเจา้ หนี้ รายการคา้ ท่ีอาจเกิดขนึ้ สบื เน่ืองจากการซือ้ สนิ คา้ กค็ ือ ส่วนลดรบั การสง่ คืนและสว่ นลด และค่าขนสง่ สนิ คา้ นอกจากนีก้ ิจการท่ีจดทะเบียนภาษีมลู ค่าเพ่ิม ตอ้ งบนั ทกึ บญั ชีภาษีซือ้ ซง่ึ เป็นสนิ ทรพั ย์ ดว้ ย วธิ ีบนั ทกึ สินคา้ ท่ีซือ้ มาและรายการท่ีเก่ียวขอ้ งมี 2 วธิ ีคือ 1. วิธีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เน่ือง (Perpetual Inventory System) 2. วิธีสินคา้ คงเหลือเม่ือวนั สนิ้ งวด (Periodic Inventory System

วธิ ีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง กิจการท่ีซือ้ ขายสินคา้ ขนาดใหญ่ มีราคาต่อหน่วยค่อนขา้ งสงู นิยมใชว้ ิธีบนั ทึกสินคา้ แบบต่อเน่ือง โดยจะบันทึกสินคา้ ทุกครงั้ ท่ีมีการซือ้ และการขาย รายการคา้ ท่ีเกิดขึน้ สืบเน่ืองจากการซือ้ สินคา้ จะเป็น รายการเพ่ิมและลดตน้ ทนุ สนิ คา้ ท่ีซือ้ เขา้ มา กลา่ วคือ เม่ือมีสว่ นลดรบั การสง่ คืนและไดร้ บั สว่ นลด จะทาให้ ตน้ ทนุ สนิ คา้ ลดลง คา่ ขนสง่ สนิ คา้ ท่ีผซู้ ือ้ เป็นผรู้ บั ภาระจะทาใหต้ น้ ทนุ สนิ คา้ เพมิ่ ขนึ้ โดยรายการคา้ ท่ีเก่ียวขอ้ ง ท่ีกล่าวมานี้ จะบนั ทกึ ในบญั ชีสินคา้ คงเหลือทงั้ หมดสว่ นการขายสินคา้ นนั้ จะบนั ทึกรายการเป็น 2 ขนั้ ตอน คือ ขนั้ ตอนการขายสินคา้ และขนั้ ตอนการโอนสินคา้ ท่ีขายไปยงั บญั ชีตน้ ทนุ ขาย (Cost of Sales) เช่นเดียวกันกับการรบั คืน ก็จะบันทึกเป็น 2 ขัน้ ตอน คือ ขั้นตอนการบันทึกการรบั คืนในราคาขาย และ ขนั้ ตอนการบนั ทกึ สนิ คา้ ท่ีรบั คนื ลดตน้ ทนุ ขายของสนิ คา้ ท่ีรบั คืนในราคาทนุ สาหรบั การใหส้ ว่ นลดเงินสดแก่ ผซู้ ือ้ หรอื สว่ นลดจ่าย เป็นขนั้ ตอนการรบั ชาระหนีม้ ิเก่ียวขอ้ งตน้ ทนุ ขาย แตอ่ ยา่ งใด จึงบนั ทกึ บญั ชีเก่ียวกบั การรบั ชาระหนีเ้ พียงขนั้ ตอนเดียว

วิธีสินคา้ คงเหลือเม่ือวนั สิ้นงวด กิจการท่ีซือ้ ขายสินคา้ ขนาดเล็ก ตน้ ทนุ ต่อหน่วย ค่อนขา้ งต่า นิยมใชว้ ิธีบนั ทึกเก่ียวกบั สินคา้ ท่ีซือ้ มาตาม วิธีสินคา้ เม่ือวนั สิน้ งวด โดยจะแยกบญั ชีท่ีเก่ียวขอ้ งกับ สินคา้ ท่ีซือ้ มาระหว่างงวด ดังนี้ บัญชีซือ้ สินคา้ บญั ชีค่า ขนส่งเขา้ บัญชีส่งคืนและส่วนลด และบัญชีส่วนลดรบั การขายสนิ คา้ ระหวา่ งงวดจะบนั ทกึ เพียงขนั้ ตอนการขาย ขนั้ ตอนเดียว โดยจะไม่บนั ทกึ ตน้ ทนุ ขายไปพรอ้ มกบั การ ขายเช่นเดียวกบั วธิ ีสนิ คา้ แบบตอ่ เน่ือง ณ วนั สิน้ งวด จะมี การตรวจนับสินคา้ คงเหลือ เรียกสินคา้ ท่ีตรวจนับไดว้ ่า สนิ คา้ คงเหลอื สนิ้ งวด ซง่ึ จะยกยอดไปเป็นสนิ คา้ คงเหลอื ตน้ งวด ในงวดบญั ชีตอ่ ไป

การบญั ชีเกี่ยวกบั การขายสินคา้ ตามหลกั เงินคา้ ง การซือ้ ขายสินคา้ ท่ีเกิดขึน้ เม่ือมีการ โอนกรรมสทิ ธิ์สนิ คา้ ใหผ้ ซู้ ือ้ เรยี บรอ้ ยแลว้ หากผขู้ ายยงั ไม่ไดร้ บั ชาระค่าสินคา้ ก็จะบนั ทึกผซู้ ือ้ เป็นลกู หนี้ นอกจากนีร้ ายการ คา้ ท่ีอาจเกิดขนึ้ สืบเน่ืองจากการขาย ก็คือ สว่ นลดเงินสด ซง่ึ ก็ จะบันทึกในบัญชีส่วนลดจ่าย การรบั คืนและใหส้ ่วนลดอัน อาจเน่ืองจากสินคา้ ชารุด สินคา้ ไม่เป็นไปตามปริมาณ หรือ คุณภาพตามท่ีตกลงกันไว้และค่าขนส่งสินค้า นอกจากนี้ กิจการท่ีจดทะเบียนภาษีมลู ค่าเพ่ิม ตอ้ งบนั ทกึ บญั ชีภาษีขาย ซ่ึงเป็นหนีส้ ินดว้ ยการบนั ทึกรายการเก่ียวกับการขายสินคา้ และรายการคา้ และรายการคา้ ท่ีเก่ียวขอ้ ง มีดงั นี้

งบกาไรขาดทุนของกิจการท่ีบนั ทึกเกี่ยวกบั สินคา้ งบกาไรขาดทนุ ของกิจการท่ีบนั ทึกเก่ียวกบั สินค้าวิธีบนั ทึก เก่ียวกับสินคา้ วิธีสินคา้ คงเหลือแบบต่อเน่ืองจะมีความแตกต่าง จากวิธีสินค้าคงเหลือเม่ือวันสิน้ งวดในส่วนท่ีเป็นต้นทุนขาย ก ล่ า ว คื อ ก า ร จั ด ท า ง บ ก า ไ ร ข า ด ทุ น ต า ม วิ ธี สิ น ค้า ค ง เ ห ลื อ แบบต่อ เน่ื องจะนาข้อ มูลเก่ี ยวกับต้นทุนขายมาจากบัญ ชี แยก ประเภทไดเ้ ลยสว่ นการจดั ทางบกาไรขาดทนุ ตามวิธีสินคา้ คงเหลือ เม่ือวนั สิน้ งวดจะตอ้ งคานวณตน้ ทนุ ขายจากสินคา้ คงเหลอื ตน้ งวด ซื ้อ สิน ค้า ค่า ข น ส่ง เ ข้า ส่ง คื น แ ละ ส่ว น ลดส่ว น ลดรับ แ ละ สิน ค้า คงเหลือปลายงวดซง่ึ ไดจ้ ากการตรวจนบั

การบนั ทกึ รายการปิ ดบัญชี การบันทึกรายการปิดบัญชีของกิจการซือ้ ขาย สินคา้ มีหลกั การเช่นเดียวกนั กบั กิจการใหบ้ ริการตามท่ี ไดก้ ล่าวมาคือปิดหมวดรายไดแ้ ละหมวดค่าใชจ้ ่ายเขา้ บัญชี สรุ ปผลกาไรขาดทุนซ่ึงเป็ นบัญชี ช่ัวค ราว (Temporary Account) หลงั จากนนั้ จึงปิดบญั ชี ส รุ ป ผ ล ก า ไ ร ข า ด ทุน เ ข้า ห ม ว ด ส่ ว น ข อ ง เ จ้า ข อ ง ต า ม รูปแบบธุรกิจของกิจการกล่าวคือเข้าบัญชีทุนสาหรับ กิ จ ก า ร เ จ้า ข อ ง ค น เ ดี ย ว เ ข้า บัญ ชี ทุน ห รื อ ก ร ะ แ ส ทุ น ส า ห รับ กิ จ ก า ร ห้า ง หุ้น ส่ว น แ ละ เ ข้า บัญ ชี กา ไ ร สะ ส ม สาหรับกิจการบริษัทจากัดหมวดรายไดจ้ ากการขาย สินคา้ จะมีบญั ชีท่ีเก่ียวขอ้ งและยอดคงเหลือในบญั ชีดงั นี้

•