แผลงานเครื่องยนต์ดีเซล หน่วยที่ 6

แผนการสอนมุ่งเน้นสมรรถนะ วิชางานเครื่องยนต์ดีเซล รหัสวิชา 20101-2002 หลักสูตาประกาศนียบัตรวิชาชีพ ประเภทวิชา อุตสาหกรรม งานสายพานเพลาลูกเบี้ยวเครื่องยหนน่ต์วดยีเทซี่ ล6 นายธนาธิป ทองศิริ เเผนกวิชาช่างยนต์ วิทยาลัยเทคนิคชุมพร

แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ 6 สอนครงั้ ที่ 7 – 8

54 แผนการจดั การเรยี นรูท้ ี่ 6 ชอื่ วชิ า งานปรับแตง่ เคร่ืองยนต์ เวลาเรียนรวม 126 ชว่ั โมง ชอื่ หน่วย งานสายพานเพลาลูกเบยี้ วเคร่อื งยนตด์ เี ซล สอนครัง้ ท่ี 7 – 8 ชือ่ เร่อื ง งานสายพานเพลาลูกเบยี้ วเคร่ืองยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 14 ชว่ั โมง หวั ข้อเรอ่ื ง 1 ชือ่ และหนา้ ทส่ี ่วนประกอบของสายพานเพลาลกู เบ้ยี ว 2 ขอ้ ดขี ้อเสียของสายพานเพลาลูกเบย้ี ว 3 การถอดสายพานเพลาลกู เบ้ยี ว 4 การตรวจสอบสายพานเพลาลกู เบ้ียว 5 การจัดทาตาแหนง่ เครื่องหมายต้งั จังหวะสายพานเพลาลกู เบี้ยว 6 การประกอบสายพานเพลาลูกเบี้ยว สาระสาคญั สายพานเพลาลูกเบ้ยี ว (Timing belt) ทำหนำ้ ทคี่ วบคุมจังหวะและกำหนดเวลำกำรทำงำนของ เครอ่ื งยนต์ใหล้ กู สบู เคล่ือนที่ข้ึนและลงทำงำนสัมพนั ธ์กบั กลไกควบคุมกำรเปิดปดิ ลิน้ ไอดีและลิ้นไอเสยี สัมพนั ธ์กับกำรทำงำนของปั๊มหวั ฉีด (Injection pump) ในกำรส่งนำ้ มันให้กับหัวฉีดฉีดน้ำมันเช้ือเพลงิ เพื่อ จุดระเบิดไดอ้ ยำ่ งถกู ตอ้ งแม่นยำทำใหเ้ ครื่องยนต์สำมำรถทำงำนได้อยำ่ งมีประสทิ ธภิ ำพเตม็ กำลงั ของ เคร่อื งยนต์ต่อไป สายพานเพลาลกู เบยี้ วประกอบดว้ ยเฟืองเพลำลูกเบี้ยว เฟืองเพลำข้อเหวยี่ ง เฟืองปม๊ั หัวฉดี รอกตงึ สำยพำน และสำยพำนเพลำลูกเบีย้ ว ขอ้ ดคี ือเสยี งเงยี บ เหมำะกับเคร่ืองยนต์รอบสูงช้นิ ส่วน ต่ำง ๆ มอี ำยุกำรใชง้ ำนนำนเนอื่ งจำกฟันเฟอื งต่ำง ๆ ไมก่ ระทบหรือขบกันโดยตรง สมรรถนะหลกั (สมรรถนะประจาหนว่ ย) 1 ถอดประกอบช้ินสว่ นระบบสายพานเพลาลูกเบ้ยี วเครื่องยนตด์ ีเซล ตามคู่มอื 2 ตรวจสภาพช้นิ ส่วนระบบสายพานเพลาลูกเบยี้ วเครื่องยนต์ดีเซล ตามคมู่ ือ 3 บารงุ รักษาช้ินสว่ นระบบสายพานเพลาลูกเบย้ี วเครอ่ื งยนต์ดเี ซล ตามคูม่ ือ 4 ปรับแตง่ ระบบสายพานเพลาลูกเบีย้ วเครื่องยนต์ดเี ซลดีเซล คู่มือ สมรรถนะยอ่ ย (สมรรถนะการเรียนร)ู้ สมรรถนะทว่ั ไป (ทฤษฎี) 1 แสดงความรู้เก่ยี วกับช่ือและหนา้ ทีส่ ว่ นประกอบของสายพานเพลาลูกเบ้ียว 2 แสดงความรู้เก่ยี วกับขอ้ ดีข้อเสยี ของสายพานเพลาลกู เบ้ียว

55 แผนการจดั การเรยี นรูท้ ี่ 6 ชือ่ วิชา งานปรับแตง่ เครื่องยนต์ เวลาเรียนรวม 126 ชว่ั โมง ช่อื หนว่ ย งานสายพานเพลาลูกเบีย้ วเครอ่ื งยนต์ดีเซล สอนครั้งที่ 7 – 8 ช่ือเร่ือง งานสายพานเพลาลกู เบยี้ วเครือ่ งยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 14 ชว่ั โมง สมรรถนะท่พี งึ ประสงค์ (ทฤษฎี) เมอ่ื ผเู้ รยี นไดศ้ กึ ษำเนอื้ หำในบทนแี้ ลว้ ผเู้ รยี นสำมำรถ ๑ บอกช่อื และหนา้ ทีส่ ่วนประกอบของสายพานเพลาลกู เบี้ยวได้ถกู ต้อง ๒ บอกข้อดขี ้อเสียของสายพานเพลาลูกเบย้ี วได้ถกู ต้อง สมรรถนะทวั่ ไป (ปฏบิ ตั )ิ 1 แสดงทกั ษะในการถอดสายพานเพลาลูกเบ้ียว 2 แสดงทักษะในการตรวจสอบสายพานเพลาลูกเบีย้ ว 3 แสดงทกั ษะในการจดั ทาตาแหนง่ เครือ่ งหมายตั้งจังหวะสายพานเพลาลกู เบยี้ ว 4 แสดงทกั ษะในการประกอบสายพานเพลาลูกเบ้ยี ว สมรรถนะที่พงึ ประสงค์ (ปฏิบตั )ิ เมอื่ ผเู้ รยี นไดศ้ ึกษำเนือ้ หำในบทนแ้ี ลว้ ผเู้ รยี นสำมำรถ ๑ สามารถถอดสายพานเพลาลกู เบ้ียวได้อยา่ งถูกตอ้ งตามคู่มือ 2 สามารถตรวจสอบสายพานเพลาลูกเบยี้ วได้อย่างถกู ต้องตามคู่มือ 3 สามารถจดั ทาตาแหน่งเคร่ืองหมายต้ังจงั หวะสายพานเพลาลูกเบ้ียวได้อย่างถูกต้องตามคมู่ ือ 4 สามารถประกอบสายพานเพลาลกู เบย้ี วไได้อย่างถูกต้องตามค่มู ือ กจิ กรรมการเรยี นการสอน ในการจัดการเรียนการสอนรายวิชางานเคร่ืองยนต์ดีเซล ได้กาหนดกิจกรรมการเรียนการสอนให้ ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้โดยใช้วิธีการจัดการเรียนรู้ฐานสมรรถนะเชิงรุก (Active Learning Competency Based) ด้านเทคนิคการจัดการเรียนการสอนแบบ MAIP โดยมีข้ันตอนในการดาเนินกิจกรรมการเรียนการ สอน ดงั นี้ กจิ กรรมการเรยี นการสอน (สอนคร้ังที่ ๑ ) เวลา 7 ช่วั โมง/สัปดาห์ ๑. ผู้สอนช้ีแจงรายละเอียดเกี่ยวกับจุดประสงค์รายวิชา สมรรถนะรายวิชา และคาอธิบาย รายวิชา การวัดและประเมินผลการเรียนรายวิชา คุณลักษณะอันพึงประสงค์ของรายวิชา และข้อตกลงใน การจัดการเรยี นการสอนในรายวิชา ๒. ผู้สอนแสดงตัวอยา่ งเกีย่ วกับงานสายพานเพลาลูกเบ้ยี วเคร่ืองยนตด์ เี ซล ๓. ผสู้ อนถ่ายทอดความรู้ในหน่วยที่ 6 เร่ืองงานสายพานเพลาลกู เบ้ียวเคร่อื งยนตด์ เี ซล ๔. ผู้สอนแสดงใบงานเรอื่ งงานสายพานเพลาลูกเบี้ยวเครอ่ื งยนตด์ เี ซลและอธบิ ายขน้ั ตอน วิธกี ารในการปฏบิ ัติงานตามใบงาน ๕. ผูส้ อนให้ผู้เรยี นปฏบิ ัติงานของตนตามใบปฏบิ ตั ิงานเรือ่ งงานสายพานเพลาลูกเบี้ยว เคร่ืองยนต์ดีเซล ๖. ผสู้ อนประเมินผลการปฏบิ ตั งิ านของผู้เรยี นและใหผ้ ู้เรียนสรปุ สาระสาคัญของเรื่องท่ีเรียน ประจาสัปดาห์

56 แผนการจดั การเรยี นรู้ท่ี 6 ชอ่ื วชิ า งานปรับแต่งเคร่ืองยนต์ เวลาเรยี นรวม 126 ช่วั โมง ชื่อหนว่ ย งานสายพานเพลาลูกเบ้ียวเคร่อื งยนต์ดเี ซล สอนครง้ั ท่ี 7 – 8 ชอ่ื เรื่อง งานสายพานเพลาลกู เบย้ี วเครอ่ื งยนตด์ เี ซล จานวนชว่ั โมง 14 ชว่ั โมง กจิ กรรมการเรยี นการสอน (สอนครง้ั ท่ี ๒ ) เวลา 7 ชวั่ โมง/สัปดาห์ ๑. ผ้สู อนแจง้ จุดประสงคก์ ารเรยี นประจาสัปดาหแ์ ละนาเข้าสบู่ ทเรียน ๒. ผู้สอนถ่ายทอดความรใู้ นหน่วยท่ี 6 เร่ืองงานสายพานเพลาลกู เบยี้ วเครือ่ งยนต์ดเี ซล ๓. ผู้สอนแสดงใบงานเร่ืองงานสายพานเพลาลูกเบี้ยวเคร่ืองยนต์ดีเซลและอธิบายข้ันตอน วธิ กี ารในการปฏบิ ัตงิ านตามใบงาน ๔. ผสู้ อนให้ผู้เรยี นปฏบิ ัตงิ านงานสายพานเพลาลกู เบี้ยวเคร่ืองยนต์ดเี ซล ตามใบปฏบิ ตั ิงาน เรือ่ งงานสายพานเพลาลกู เบย้ี วเครอ่ื งยนต์ดีเซล ๕. ผสู้ อนประเมนิ ผลการปฏิบัตงิ านของผ้เู รยี นและใหผ้ ูเ้ รยี นสรปุ สาระสาคญั ของเร่ืองทีเ่ รียน ประจาสปั ดาห์ สือ่ กำรสอน ๑. เอกสำรประกอบกำรสอน ๒. เอกสำรประกอบกำรเรียน ๓. สอื่ นำเสนอ PowerPoint งำนท่มี อบหมำย/กจิ กรรม ใหน้ กั เรยี นทำแบบฝึกเสรมิ ทักษะตำมใบงำนทำ้ ยหนว่ ยกำรเรยี นที่ 6 การวดั และประเมนิ ผล วดั ผล/ประเมนิ ผล วธิ กี าร เครื่องมอื เกณฑ์ - ผ่านเกณฑ์รอ้ ยละ ๖๐ ๑. สมรรถนะท่พี งึ - ทาแบบฝกึ เสรมิ ทักษะ - แบบฝึกเสรมิ ทักษะ ประสงค์ ทา้ ยหน่วย ทา้ ยหนว่ ย - ผา่ นเกณฑร์ อ้ ยละ ๘๐ - แบบประเมิน ๒. คุณลกั ษณะอนั พงึ - ประเมนิ คุณลักษณะอนั คณุ ลักษณะอนั พึง ประสงค์ (Attitude) พึงประสงค์ ประสงค์

85 ภาคผนวก ใบความรู้ – แบบทดสอบ ใบปฏิบตั งิ าน – สื่อการสอน

95 1. ชือ่ และ น้าที่ ่วนประกอบของ ายพานเพลาลูกเบีย้ ว (Timing belt) เฟื งเพลาลูกเบ้ีย ายพานเพลาลูกเบ้ยี เฟื งปม๊ั ั ฉดี ชุดร ก ายพาน เฟื งเพลาข้ เ ยี่ ง ภาพท่ี 5-1 ายพานเพลาลูกเบ้ีย เคร่ื งยนตด์ เี ซล (ทมี่ า: ธัชชัย, 2558) ายพานเพลาลูกเบ้ีย (Timing belt) ตามพจนานุกรม ัพท์ยานยนต์และเครื่ งยนต์ฉบับ ราชบัณฑิตย ถานท่ีถูกต้ งเรียก ่า ายพานเพลาลูกเบี้ย (ใน ูนย์บริการรถยนต์และ ู่ซ่ มรถยนต์ ต่างๆ ่ นใ ญ่นิยมเรียก ่า “ ายพานไทมิ่ง” ซ่ึง มายถึง ่ิงเดีย กันดังนั้นข ใ ้ผู้เรียนเข้าใจและ ไม่ ับ นเม่ื กไปทางาน) เป็นชิ้น ่ นที่กา นดจัง ะเ ลาการทางานข งเคร่ื งยนต์ใ ้ลูก ูบ เคลื่ นท่ขี ้ึนและลง มั พนั ธ์กบั กลไกค บคุมการเปิดปดิ ลน้ิ ไ ดีและลิ้นไ เ ียในแต่ละจัง ะการทางาน ข งเครื่ งยนต์ใ ้เคร่ื งยนต์ทางานได้ ย่างมีประ ทิ ธิภาพชุดข ง ายพานเพลาลูกเบ้ีย ประก บด้ ย เฟื งป๊ัม ั ฉดี เฟื งเพลาลกู เบ้ยี เฟื งเพลาข้ เ ี่ยง ชุดร ก ายพาน และ ายพานเพลาลูกเบ้ีย ภาพที่ 5-1

•96 1.1 เฟื งเพลาลูกเบี้ย (Camshaft gear) มี น้าที่รับกาลังขับจากเฟื งเพลาข้ เ ่ียงผ่านทาง ายพานเพลาลูกเบ้ยี เพื่ ขับใ เ้ พลาลกู เบย้ี มนุ ค บคมุ กลไกการเปดิ ปดิ ล้นิ ไ ดีและลนิ้ ไ เ ีย เฟื งเพลาลกู เบย้ี ภาพที่ 5-2 เฟื งเพลาลูกเบี้ย (ทีม่ า: ธัชชัย, 2558) 1.2 เฟื งปม๊ั ั ฉีด (Injection pump gear) มี น้าท่ีรบั กาลังขบั มาจากเฟื งเพลาข้ เ ีย่ งผา่ น ายพานเพลาลูกเบีย้ เพื่ ขบั ป๊มั ั ฉีดใ ้ มนุ รา้ งนา้ มันค ามดัน งู ง่ ต่ ไปใ ก้ ับ ั ฉีดภาพที่ 5-3 เฟื งปม๊ั ั ฉีด ภาพท่ี 5-3 เฟื งป๊ัม ั ฉดี (ท่มี า: ธัชชยั , 2558)

•97 1.3 ชุดร ก ายพาน (Pulley) มี น้าท่ีคล้ ง ายพานเพื่ มุน ายพานและร้ัง ายพานชุดร ก ายพานประก บด้ ยร กจาน น 2 ตั และ ปริงจาน น 1 ตั โดยท่ีค ามแข็งข ง ปริงจะทา น้าท่ี ตึง ายพานเพลาลกู เบยี้ ใ ้ไดร้ ะยะถูกต้ งตามมาตรฐานคมู่ ื ซ่ มภาพที่ 5-4 ปรงิ ร ก ายพาน ภาพท่ี 5-4 ชดุ ร ก ายพาน (ท่มี า: ธัชชยั , 2558) 1.4 เฟื งเพลาข้ เ ีย่ ง (Crankshaft gear) เพลาข้ เ ่ยี งเป็นแ ล่งกาลงั ลกั ข งเครื่ งยนต์ใน การ ง่ ผา่ นแรง รื กาลังจากการเคลื่ นทโ่ี ดยการ มุน เฟื งเพลาข้ เ ่ียงมี น้าท่ี ่งถ่ายกาลังผ่าน ายพานเพลาลกู เบย้ี ไป มุนขับเฟื งตา่ งๆ ภาพที่ 5-5 เฟื งเพลาข้ เ ่ียง ภาพท่ี 5-5 เฟื งเพลาข้ เ ่ียง (ที่มา: ธชั ชยั , 2558)

@98 1.5 ายพานเพลาลกู เบีย้ (Timing belt) มายถึง ายพานที่มีฟันโดยร บและคล้ ง ยู่บนเฟื ง มี น้าท่ีขับเคล่ื นพาใ ้เฟื งต่างๆ เคลื่ นท่ีโดยการ มุน และทางานค บคุมการเปิดปิดลิ้นไ ดีและ ลิน้ ไ เ ยี ใ ้ ัมพันธ์กบั การเคล่ื นท่ีขน้ึ และลงข งลูก ูบภาพที่ 5-6 ายพานเพลาลูกเบยี้ ายพานเพลาลูกเบย้ี ภาพที่ 5-6 ายพานเพลาลูกเบย้ี (Timing belt) (ท่มี า: ธัชชัย, 2558) 2. ข้อดีข้อเ ียของ ายพานเพลาลูกเบ้ยี ว (Timing belt) 2.1 ขอ้ ดีของ ายพานเพลาลูกเบย้ี ว (Timing belt) 2.1.1 เ ยี งเงยี บเน่ื งจากเฟื งต่างๆ ไม่กระทบกัน 2.1.2 เ มาะกบั เครื่ งยนต์ร บ ูง 2.1.3 ค บคมุ การกดลนิ้ ได้ ยา่ งร ดเร็ 2.2 ข้อเ ียของ ายพานเพลาลูกเบย้ี ว (Timing belt) 2.2.1 ายพานเพลาลกู เบ้ีย (Timing belt) มี ายกุ ารใช้งาน ต้ งเปลี่ยนตามระยะเ ลาที่ กา นด ถ้าเป็นเคร่ื งยนต์ดีเซลทั่ ไป ายพานเพลาลกู เบี้ย มี ายุการใชง้ านที่ 100,000 กโิ ลเมตร ถา้ เป็นเคร่ื งยนต์ดเี ซลแบบค มม นเรลดเี ซล (Common-rail Diesel) ายพานเพลาลูกเบ้ีย จะมี ายุ การใชง้ านประมาณ 120,000 - 150,000 กโิ ลเมตร 2.2.2 ค่าใชจ้ า่ ยในการบารุงรกั า งู ก ่าเฟื งไทมง่ิ (Timing Gear) เนื่ งจากต้ งเปล่ียน ตามระยะที่กา นด

๏99 ายพานเพลาลูกเบีย้ ภาพที่ 5-7 ายพานเพลาลูกเบี้ย เคร่ื งยนตม์ ิตซูบิชิ (ที่มา: ธัชชยั , 2558) ายพานเพลาลูกเบี้ย ภาพที่ 5-8 ายพานเพลาลูกเบ้ีย เคร่ื งยนตโ์ ตโยตา้ (ท่ีมา: ธชั ชยั , 2558)

สายพานไทม์ม่ิง (Timing Belt) • สายพานไทมม์ ิ่ง (Timing Belt) เป็นการออกแบบและพฒั นามาจาก โซ่ไทมม์ ิ่ง ดงั น้นั เคร่ืองยนตร์ ุ่นใหม่จานวนมากไดใ้ ชส้ ายพานไทร์ม่ิงมา เป็นส่งกาลงั ระหวา่ งพลู เลย(์ Pulley) ของเพลาขอ้ เหว่ียง และพูลเลยเ์ พลา ลูกเบ้ียว ตำแหนง่ มำรค์ รูปท่ี 10 – 9 แสดงสว่ นประกอบของสายพานไทมม์ ่งิ

คุณลกั ษณะของสายพานไทม์มิง่ คุณลกั ษณะของสายพานไทมม์ ิ่ง มีลกั ษณะและโครงสร้างแตกต่างจาก สายพานทวั่ ไปดงั น้ี • สายพานท่ีมีลกั ษณะเป็นร่องในแนวขวางเพือ่ ป้องกนั การเล่ือนไถล • สายพานประกอบดว้ ยเส้นใยสงั เคราะห์ ท่ีทนต่อแรงดึง แรงเฉือน และอุณหภูมิท่ี สูง • มีขนาดความ กวา้ ง ความ ยาว ท่ีสร้างออกมาเป็นการเฉพาะของเคร่ืองยนตแ์ ต่ละรุ่น • มีการกาหนดอายกุ ารใชง้ านไว้ เช่น 100,000 กิโลเมตร หรือ ตามท่ีบริษทั ผผู้ ลิต กาหนด

การต้งั มาร์คสายพานไทม์มิ่ง โดยปกติสายพานไทมม์ ่ิง จะใชก้ บั เครื่องยนตท์ ่ีมีเพลาลูกเบ้ียวอยบู่ นฝา สูบ (Overhead camshaft) หลกั การ และวิธีการต้งั มาร์คจะใชเ้ หมือนกนั กบั การ ต้งั ของโซ่โทมม์ ่ิง กล่าวคือการต้งั ใหม้ าร์คเพลาขอ้ เหว่ียง และมาร์คเพลาลูก เบ้ียวตรงตามตาแหน่งท่ีบริษทั ผผู้ ลิตกาหนด เพ่อื ใหก้ ารปิ ด เปิ ดของลิ้นไอดี และลิ้นไอเสียถูกตอ้ งตามกลวฏั ของเครื่องยนต์

• ตาแหน่งท่ี 1 ใหม้ าร์คพูเล่ยข์ องเพลาขอ้ เหวี่ยงตรงกบั มาร์ค(Mark) หนา้ เคร่ืองยนต์ • ตาแหน่งที่ 2 ใหม้ าร์คพูเล่ย์ ของเพลาลูกเบ้ียว ตรงกบั มาร์ค(Mark) ฝาหนา้ เคร่ืองยนต์ ตำแหนง่ มำรค์ ตรงกนั สำยพำนดำ้ นตงึ รูปที่ 11 – 9 แสดงการตง้ั สายพานไทมม์ ่ิง

MARK MARK แสดง Mark เฟื องเพลาขอ้ เหวยี่ ง แสดงMark เฟื องเพลาลกู เบ้ียว

รูปท่ี 12-9 การปรับความตึงสายพาน โดยใชเ้ ครื่องมือพเิ ศษ ข้อปฏบิ ัตเิ กย่ี วกับสายพานไทมม์ ่ิง 1. เปลย่ี นเมอื่ ครบอำยกุ ำรใชง้ ำน : ค่ามาตรฐาน 100,000 กม. 2. หำ้ มใชส้ ำรหลอ่ ลน่ื ทกุ ชนิด 3. หำ้ มลำ้ งดว้ ยนำ้ , นำ้ มนั หรอื เคมีภณั ฑท์ กุ ชนดิ 4. เมือ่ ถอดเปลย่ี นสำยพำนไทมม์ ง่ิ ใหเ้ ปลยี่ นลกู กลงิ้ ดว้ ย รูปที่ 13- 9 ส่วนประกอบของสายพานไทมม์ ิ่ง

•100 แบบฝกึ ดั ที่ 5.1 คา ั่งตอนท่ี 1 จากภาพดา้ นลา่ งใ ้เขยี นชื่ ่ นประก บ ายพานเพลาลกู เบ้ีย ข้ 1-7 ใ ้ถกู ต้ ง 1 2 63 5 4 7 1. ………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………… 3. ………………………………………………………………………………… 4. ………………………………………………………………………………… 5. ………………………………………………………………………………… 6. ………………………………………………………………………………… 7. ………………………………………………………………………………… คา งั่ ตอนท่ี 2 จงทาเครื่ ง มาย  น้าข้ ท่เี ็น า่ ถูกและทาเคร่ื ง มาย X นา้ ข้ ท่เี น็ ่าผิด ..……….8. เพลาลูกเบี้ย มี น้าท่กี ด ายพานใ ต้ ึง …..…….9. เฟื งปมั๊ ั ฉดี มี น้าทค่ี บคมุ จัง ะการเปิดปิดล้ิน ……..….10. ายพานเพลาลกู เบี้ย มี นา้ ที่ ง่ ถ่ายกาลังจากการ มุนข งเพลาข้ เ ย่ี ง ………...11. ข้ ดีข ง ายพานเพลาลกู เบย้ี คื เ ียงเงยี บ ..……….12. ายพานเพลาลูกเบย้ี มี ายุการใช้งานนานก า่ เฟื งเพลาลกู เบย้ี …..…….13. ายพานเพลาลกู เบย้ี ช่ ยลดปญั าการ กึ ร ข งชนิ้ ่ นต่างๆ ……..….14. ข้ เ ียข ง ายพานเพลาลูกเบยี้ คื ต้ งเปลี่ยนตาม ายุการใช้งาน ………...15. ระยะค ามตึงข ง ายพานเพลาลูกเบยี้ ขึน้ ยู่กับค ามแขง็ ข ง ปรงิ ร ก ายพาน

101 ใบงานท่ี 5.1 งาน ายพานเพลาลูกเบ้ยี เคร่ื งยนต์ดีเซล จดุ ประ งค์การเรียนรู้ 1. ถ ด ายพานเพลาลูกเบ้ยี ได้ 2. ตร จ บ ายพานเพลาลกู เบ้ีย ได้ 3. จัดตาแ นง่ เครื่ ง มายตง้ั จงั ะ ายพานเพลาลูกเบย้ี ได้ 4. ประก บ ายพานเพลาลกู เบ้ีย ได้ 5. มกี จิ นิ ัยทด่ี ีในการเรยี นและการปฏิบัติงาน เครอ่ื งมอื วั ดุอปุ กรณ์ในการปฏิบตั ิงาน 1. เครื่ งยนตด์ เี ซล 2. ตเู้ คร่ื งมื ชุดประแจกระบ ก ชุดประแจแ น คีมปากแ ลม ประแจ ัดแรงบิด ข้ันตอนการปฏิบตั งิ าน 1. เตรียมเครื่ งยนตด์ เี ซลเตรียมเครื่ งมื ั ดุและ ุปกรณ์เตรียมประแจกระบ ก า รับใช้ขัน รื คลายน็ ตและ ลักเกลีย ยึดฝา ูบและใช้ขัน ลักเกลีย ยึดพูลเลย์เพลาข้ เ ี่ยงเพื่ มุน เคร่ื งยนต์ เตรียมประแจ ัดแรงบิด า รับใช้ขันน็ ตและ ลักเกลีย เพ่ื ใ ้ได้ค่าการขันท่ีเท่ากัน เตรยี มคมี ปากแ ลมเพ่ื ใช้ถ ด ปรงิ ดึงร ก ายพานเพลาลูกเบ้ยี

•102 ตูเ้ คร่ื งมื เตรยี มประแจร ม ประแจกระบ ก ประแจ ัดแรงบิด คมี ปากแ ลม

•103 2. ถ ดฝาคร บ นา้ เคร่ื งยนต์ ใช้ประแจกระบ กคลาย ลักเกลีย ยดึ ฝาคร บ น้าเคร่ื ง กทิ ทางท นเขม็ นา ิกา จากน้ันถ ดฝาคร บ น้าเคร่ื งยนต์ กด้ ยค ามระมดั ระ ัง ฝาคร บ น้าเคร่ื ง ใช้ประแจกระบ กคลาย ลกั เกลีย ยดึ ฝาคร บ นา้ เคร่ื ง ถ ดฝาคร บ น้าเครื่ ง 3. มุนเคร่ื งยนต์ ใชป้ ระแจกระบ กขนั ลักเกลยี ยดึ เฟื งเพลาข้ เ ี่ยงในทิ ทางตามเข็ม นา ิกาเพ่ื มุนเครื่ งยนต์ตร จ บกลไกการทางานข งเครื่ งยนต์ และตร จ าตาแ น่ง เคร่ื ง มายตั้งจงั ะ ายพานเพลาลกู เบ้ีย บนเฟื งเพลาข้ เ ี่ยงและเฟื งต่างๆ

•104 ทิ ทางการ มุนตามเข็มนา ิกา เคร่ื ง มายตง้ั จัง ะเฟื งเพลาลกู เบย้ี เคร่ื ง มายตัง้ จัง ะ เฟื งปัม๊ ั ฉดี เคร่ื ง มายตง้ั จัง ะ เฟื งเพลาข้ เ ่ยี ง

105 !๋4. ถ ดร ก ายพานใช้ประแจคลาย ลกั เกลีย ยึดร ก ายพานตั ที่ 1 ทิ ทางท นเขม็ นา ิกา คร้ังละน้ ยคลายพ ล มๆ จากน้ันคลาย ลักเกลีย ยึดร ก ายพานตั ท่ี 2 และใช้คีมปากแ ลม ถ ด ปรงิ กจากร ก ายพาน คลาย ลักเกลยี ยดึ ร ก ายพานตั ท่ี 1 คลาย ลักเกลยี ยึดร ก ายพานตั ท่ี 2 ถ ด ปรงิ ดงึ ร ก ายพาน

•106 5. ถ ด ายพานเพลาลูกเบ้ยี โดยใช้มื ขยบั ายพานเพลาลกู เบีย้ กจากร่ งเฟื งทุกตั ขอ้ ควรระวงั : า้ มใชไ้ ขค งปากแบน รื ข งมคี มงัด ายพานเพลาลูกเบี้ย และระ ัง ย่าใ ้ ายพาน ัมผั กับจารบี รื นา้ มันเครื่ ง ถ ด ายพานเพลาลูกเบีย้ กรณใี ช้ ายพานเพลาลูกเบยี้ เ ้นเดิมใ ้ใช้ ที าเคร่ื ง มายลกู รแ ดงทิ ทางการ มนุ เพื่ ป้ งกัน ประก บ ายพานเพลาลูกเบี้ย กลับทาง มุน (ถ้าใช้ ายพานเ น้ ใ มไ่ ม่ต้ งทาเครื่ ง มายตง้ั จัง ะ) ทาเคร่ื ง มายด้าน ลัง ายพาน

๏107 การตรวจ อบ ายพาน 1. ตร จ บ ายพานเพลาลูกเบยี้ ตร จ บร่ งร ยชารุดฉกี ขาดข ง ายพานเพลาลูกเบ้ยี โดยใช้มื พลิกจับ ายพานเพลาลูกเบี้ย ด้านใน เพ่ื ตร จ บร่ งร ยการชารุด รื ฉีกขาด รื ร ย ปริแตกข ง ายพานเพลาลูกเบี้ย ด้ ย ายตา ถา้ ายพาน มด ายกุ ารใช้งานใ เ้ ปล่ียน ายพานใ ม่ มายเ ตุ: ตามมาตรฐานคู่มื ซ่ มเคร่ื งยนต์2L ายพานเพลาลูกเบ้ีย มี ายุการใช้งานประมาณ 100,000 กโิ ลเมตรและต้ งเปลี่ยน ายพานเพลาลกู เบ้ยี พร้ มกับร ก ายพานและ ปรงิ ทงั้ ชดุ ตร จ บการชารุดข ง ายพาน บนั ทกึ ผลการตรวจ อบ ายพานเพลาลกู เบีย้ ว ปกติ ผดิ ปกติ (ระบ)ุ …………………………………………………. การประกอบ ายพานเพลาลูกเบย้ี ว 1. จัดตาแ น่งเคร่ื ง มายตงั้ จงั ะ ใชป้ ระแจกระบ ก มนุ ขยับ ลักเกลยี ยดึ เพลาข้ เ ่ยี ง เพื่ จดั ตาแ นง่ เครื่ ง มายตั้งจัง ะบนเฟื งเพลาข้ เ ี่ยงใ ้ตรงขีดตั้งจงั ะที่ฝา น้าเคร่ื งยนต์ เคร่ื ง มายต้ังจงั ะเฟื งเพลาข้ เ ย่ี ง มุนขยบั ลกั เกลีย ยดึ เพลาข้ เ ย่ี ง

๏108 2. จัดตาแ น่งเคร่ื ง มายตัง้ จัง ะ ายพานเพลาลกู เบี้ย ทเี่ ฟื งเพลาลกู เบ้ีย โดยใช้ประแจ มุนขยับ ลักเกลีย ยึดเฟื งเพลาลูกเบี้ย ตามเข็มนา ิกา เพื่ จัดตาแ น่งเคร่ื ง มายตั้งจัง ะบน เฟื งเพลาลกู เบย้ี ใ ้ตรงแน เคร่ื ง มายตัง้ จงั ะทีฝ่ าคร บ น้าเครื่ ง และจดั ตาแ น่งเคร่ื ง มาย ต้งั จงั ะบนเฟื งป๊มั ั ฉีดใ ้ตรงกับฝาคร บ น้าเครื่ ง มายเ ตุ: เฟื งปั๊ม ั ฉีดจะดดี ตั ทาใ เ้ ครื่ ง มายต้ังจัง ะไมต่ รง ลักเกลยี เคร่ื ง มายตั้งจัง ะเฟื งเพลาลูกเบี้ย เคร่ื ง มายตงั้ จงั ะท่ี ฝาคร บ นา้ เคร่ื ง เครื่ ง มายต้ังจงั ะ เฟื งป๊ัม ั ฉีด

•109 3. ประก บ ายพานเพลาลูกเบ้ีย ลงั จากจดั ตาแ นง่ เคร่ื ง มายต้ังจงั ะบนเฟื งต่างๆ เรยี บร้ ยแล้ ใ ้เรม่ิ ประก บ ายพานเพลาลกู เบี้ย เขา้ กบั เฟื งเพลาข้ เ ี่ยงก่ น จากน้ันใช้ประแจ มุนขยับน็ ตยึดเฟื งป๊ัม ั ฉีดเพ่ื จัดเคร่ื ง มายต้ังจัง ะใ ้ตรงและคล้ ง ายพานเพลาลูกเบ้ีย เข้ากับเฟื งป๊ัม ั ฉีด เฟื งเพลาลูกเบี้ย และร กตามลาดับ จากน้ันใช้มื ขยับข บ ายพานใ ้เ ม กบั ข บเฟื งใ ้ตรงกนั ทุกเฟื ง ย่าใ ้เ ยี ง ประก บ ายพานเพลาลกู เบ้ีย เขา้ กบั เฟื งปั๊ม ั ฉีด จัดข บ ายพานใ ต้ รงกัน น็ ตยดึ เฟื งป๊ัม ั ฉดี

๏110 4. ประก บ ปรงิ ใชค้ มี ปากแ ลมประก บ ปริงเข้ากับร ก ายพาน ตามมาตรฐานคู่มื ซ่ ม ค ามตึงข ง ายพานจะถูกปรับ ัตโนมัติด้ ยค ามแข็งข ง ปริง (ตามมาตรฐานฯ เมื่ มีการเปล่ียน ายพานจึงจาเป็นต้ งเปลี่ยนชุดร กและ ปริงพร้ มกันท้ังชุด) ระยะค ามตึงข ง ายพานใ ้กดที่ ดา้ น ลังข ง ายพานต้ งกดลงไปไดป้ ระมาณ 10-12.5 มิลลเิ มตร ถ้ากดลงไปไดเ้ กินค่าท่ีกา นดแ ดง า่ ายพาน ย่ น ถ้ากดไม่ลง รื กดลงไปไมไ่ ด้แ ดง า่ ายพานตึงเกนิ ไป ข้อ ังเกต: ระยะค ามตึง ายพานถ้าตึงเกินไปจะทาใ ้ชิ้น ่ นชารุดเ ีย ายถ้า ย่ นเกินไปจะทาใ ้ เกิดระยะฟรี ายพานทาใ ้ ายพาน มุนข้ามร่ งเฟื ง ่งผลใ ้กลไกการทางานผิดจัง ะเกิดค าม เ ีย ายกบั เครื่ งยนต์ ประก บ ปริง ระยะค ามตงึ ายพาน

•111 5. ขัน ลกั เกลยี ยึดร ก ายพาน ใช้ประแจขนั ลักเกลีย ยึดร ก ายพานตั ที่ 2 ทิ ทางตาม เข็มนา ิกา จากนั้นขัน ลักเกลีย ยึดร ก ายพานตั ท่ี 1 ทิ ทางตามเข็มนา ิกาเช่นกัน และขันใ ้ แน่นด้ ยประแจ ัดแรงบิด (กา นดใ ้ใช้ค่าการขันตามมาตรฐานคู่มื ซ่ มเครื่ งยนต์ 1.4-2.4 kg-m รื 10.1-17.3 lb-ft รื 13.7-23.5 Nm) ขนั ลกั เกลยี ยึดร ก ายพานตั ท่ี 2 ขนั ลกั เกลยี ยึดร ก ายพานตั ท่ี 1 6. มุนเครื่ งยนต์ ใช้ประแจกระบ กขนั ลักเกลีย ยึดเพลาข้ เ ีย่ งทิ ทางตามเข็มนา ิกา เพ่ื มุนเคร่ื งยนต์จาน น 2 ร บ ตร จ บกลไกการทางานข งเครื่ งยนต์ตร จ บเคร่ื ง มาย ตั้งจัง ะ ายพานเพลาลูกเบย้ี บนเฟื งตา่ งๆ ลังการประก บ ายพานเพลาลูกเบี้ย ใ ้ตรงทุกจุด

๏112 ใช้ประแจกระบ กขนั ลกั เกลีย ยึด เพลาข้ เ ย่ี งเพ่ื มุนเครื่ งยนต์ 7. ประก บฝาคร บ นา้ เคร่ื งประก บ ลักเกลีย ยดึ ฝาคร บ น้าเคร่ื งขนั ใ แ้ น่นด้ ย ประแจ ัดแรงบิด กา นดใ ใ้ ช้คา่ การขันตามมาตรฐานคู่มื ซ่ มเครื่ งยนต์ 1.85 kg-m รื 13 lb-ft รื 18 Nm ประก บฝาคร บ น้าเคร่ื ง ขัน ลกั เกลยี ยดึ ฝาคร บ น้าเคร่ื ง 8. ทาค าม ะ าดจดั เก็บเคร่ื งมื ั ดุและ ปุ กรณ์

•113 ใบ ัง่ งานที่ 5.1 งาน ายพานเพลาลกู เบ้ีย เคร่ื งยนตด์ ีเซล คา งั่ ใ ้ถ ดประก บ ายพานเพลาลกู เบี้ย (เ ลา 20 นาท)ี คา ั่งย่อย 1. ปฏบิ ัตเิ ร็จถึงข้นั ต นที่ 3 ร ใ ต้ ร จ 2. ปฏบิ ตั เิ ร็จถึงขัน้ ต นท่ี 4 ร ใ ต้ ร จ 3. ปฏบิ ตั ิเ ร็จถงึ ข้นั ต นท่ี 5 ร ใ ต้ ร จ 4. ปฏิบัติเ รจ็ ถึงขั้นต นท่ี 6 ร ใ ต้ ร จ 5. ปฏิบตั เิ รจ็ ถึงขน้ั ต นที่ 7 ร ใ ้ตร จ ลาดบั ขั้นการปฏบิ ตั ิงาน 1. เตรียมเคร่ื งมื ั ดแุ ละ ุปกรณ์ 2. ถ ดชุดร ก ายพาน 3. ถ ด ายพานเพลาลกู เบ้ีย 4. ตร จ บ ายพานเพลาลูกเบย้ี (กรณใี ช้ ายพานเ ้นเดมิ ) 5. จัดตาแ นง่ เคร่ื ง มายตั้งจัง ะ ายพานเพลาลกู เบยี้ 6. ประก บ ายพานเพลาลูกเบี้ย 7. ประก บชุดร ก ายพาน 8. ทาค าม ะ าดจัดเก็บเครื่ งมื ั ดุ ปุ กรณ์ เครื่องมือ 1. เคร่ื งยนต์ดเี ซล 2. ตู้เคร่ื งมื ประแจกระบ ก ประแจแ น คีมปากแ ลม ประแจ ดั แรงบิด วั ดุอุปกรณ์ ผา้ ะ าด น้ามนั ล่ ลน่ื และถงุ มื

•114 ใบประเมินผลปฏบิ ตั ิงานที่ 5.1 งาน ายพานเพลาลกู เบีย้ เคร่ื งยนตด์ ีเซล ชื่ นกั เรียน....................................................................................... นั /เดื น/ปี.................................... เร่มิ ปฏิบัตงิ านเ ลา.................................เ รจ็ เ ลา.......................ร มเ ลาปฏิบตั ิงาน........................... จดุ ประเมิน ผลการประเมิน มายเ ตุ ผ่าน ไม่ผ่าน 1. ลาดบั ขัน้ การปฏิบตั ิงาน 1.1 เตรียมเคร่ื งมื ั ดแุ ละ ปุ กรณ์ 1.2 ถ ดชุดร ก ายพานได้ 1.3 ถ ด ายพานเพลาลูกเบ้ีย ได้ 1.4 ตร จ บ ายพานเพลาลูกเบย้ี ได้ 1.5 จัดตาแ นง่ เคร่ื ง มายตั้งจงั ะได้ 1.6 ประก บ ายพานเพลาลกู เบี้ย ได้ 1.7 ประก บชดุ ร ก ายพานได้ 1.8 ทาค าม ะ าดจัดเก็บเคร่ื งมื ั ดุ ปุ กรณ์ 2. คณุ ภาพข งผลงาน ( ัดได้) 2.1 ายพานเพลาลกู เบ้ีย ไมไ่ ด้รบั ค ามเ ยี าย 2.2 เคร่ื งยนต์ไม่ไดร้ ับค ามเ ีย าย มนุ ได้ตามปกติ จดุ ประเมิน ผลการประเมนิ มายเ ตุ ดีมาก ดี พ ใช้ แก้ไข 2. คุณภาพข งผลงาน ( ดั ไม่ได้) - ค ามประณตี - ค ามเรียบร้ ย ร บค บ 3. เจตคติกิจนิ ยั ทด่ี ใี นการทางาน - ค ามรับผิดช บ - ค าม ะ าด - ค ามปล ดภยั ผลการประเมิน: ผ่าน ไมผ่ ่าน เน่ื งจาก ………………………….………………………………………. ข้ เ น แนะ................................................................................................................... ........................ ............................................................................................................................................................... ลงชื่ ผู้ประเมนิ : ……………………………………….