№137, 27 январь, 2021 й. COVID-19 га қарши вакциналарнинг ишланмалари бўйича ДАЙЖЕСТ Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник ахборот маркази Тошкент-2021
Жаҳонда пандемия билан боғлиқ вазият 2021 й. 26 январь ҳолатига кўра Умумий зарарланганлар сони – 100 429 228 (+ 929 108) Соғайганлар – 72 461 425 (+ 935 573) Вафот этганлар – 2 153 619 (+ 19 794) Мамлакатлар бўйича беморлар сони АҚШ – 25 870 814 (+ 291 291) Ҳиндинстон – 10 689 202 (+ 27 259) Бразилия – 8 872 964 (+ 56 710) Россия – 3 756 931 (+ 37 531) Буюк Британия – 3 669 658 (+ 22 195) Франция (+ 22 676) – 3 057 857 Испания – 2 697 294 (+ 93 822) Италия – 2 475 372 (+ 8 559) Туркия – 2 435 247 (+ 5 642) Ўзбекистон – 78 471 (+ 96) Манба: https://www.worldometers.info/coronavirus/ 2
Ўзбекистонда Хитойнинг COVID-19га қарши вакцинаси клиник синовлари III босқичи бўйича оралиқ ҳисобот 2021 й. 26 январь ҳолатига кўра БИР КУНЛИК МАЪЛУМОТИ Скринингга келганлар сони - 617 Розилик билдирганлар сони - 536 Экспресс тест топширганлар - 535 Улардан ПЦР топширганлар - 351 ПЦР анализи учун кечаги жавоблар– - 308 манфий натижалар ВАКЦИНАЦИЯ 1 - 171 ВАКЦИНАЦИЯ 2 - 26 Вакцинация қилинмаганлар - 2 Тиббй кўрикдан сўнг рад этилганлар - 110 Бошқа сабабларга кўра сўнг рад - - этилганлар ВАКЦИНАЦИЯ БАРЧА ДАВРЛАРИ УЧУН МАЪЛУМОТ Скринингга келганлар сони - 10 680 Розилик билдирганлар сони - 9 583 Экспресс тест топширганлар - 9 412 Улардан ПЦР топширганлар - 7 462 ВАКЦИНАЦИЯ 1 - 4 617 ВАКЦИНАЦИЯ 2 - 388 Вакцинация қилинмаганлар - 1 032 Тиббй кўрикдан сўнг рад этилганлар - 2 263 Бошқа сабабларга кўра сўнг рад 1 071 этилганлар Манба: Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги томонидан тақдим этилган маълумотларга мувофиқ 3
ЖССТ COVID-19 га умумжахон эмлашга қадар унга қарши курашиш муҳимлигини таъкидлади Коронавирусга қарши эмлашга қадар ундан ҳимояланиш бўйича зарур чораларга ҳар ким риоя қилиши зарурдир, деди 26 январь куни Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) Россия вакили Мелита Вуйнович. \"Ҳар бир инсон емлаш билан ҳимояланмагунга қадар, инфекцияга қарши курашиш учун ҳар бир мамлакатда белгиланган барча маълум тиббий ва ижтимоий чора-тадбирларга риоя қилишимиз лозим\", деди Вуйнович ТАСС ахборот агентлигига берган интервюсида. [2] Унинг таъкидлашича, Вакцинацияни умумжахон қамраб олиш учун вақт ва жамият томонидан ҳар томонлама кенг қамровли режа қабул қилиниши талаб қилинади. Вакцинация ўз-ўзидан пандемияни тўхтата оладиган даво эмас, аммо бу «касаллик юкини камайтиради ва кўплаб одамларнинг ҳаётини сақлаб қолади», деди Вуйнович. Аввалроқ, 26 январ куни Россия Федерацияси иқтисодий тадқиқотлар марказида статистика ва моделлаштириш бўйича мутахассис Агаси Тавадян коронавирус инфекциясидан касалланиш ва ўлим кўрсаткичлари баҳор ойининг ярмига қадар камайиши мумкинлигини айтган эди. Шунингдек, у вирусни бутунлай йўқ қилиш учун умумжаҳон емлаш зарурлигини таъкидлади [3]. ЖССТ коронавирус инфекцияси келажакда эндемик касалликка айланиши мумкинлигини билдирган. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг фавқулодда вазиятлар дастури директори Майкл Райан таъкидлашича, вирус дунёнинг барча мамлакатларида мавжудлигини ва вакцинадан фойдаланиш ҳозирда энг мақбул ечим эканлигини айтди. Коронавирусга қарши эмлаш аллақачон бир қатор мамлакатларда амалга оширилмоқда. 4
Вакциналар янги коронавирус мутацияларига қарши кураша оладими? Эмлаш бошланганидан кўп ўтмай, кўплаб мамлакатлар коронавируснинг янги турларининг тез тарқалиши ҳақида хабар беришди. Бугунги кунга келиб, ушбу вируснинг учта мутацияси хавотирларга сабаб бўлмоқда - Британия, Бразилия ва Жанубий Африка вариантлари [5] Баъзи тадқиқотчилар фикрига кўра COVID- 19 билан касалланган инсонларда пайдо бўлган иммунитет “инглиз” вирусига бардош бера олади, аммо қолган иккитасига нисбатан кучсиз бўлиши мумкин. «Мен ҳозирги кунда вакциналар жуда фойдали бўлиб қолишига умид қиламан. Аммо, вакциналарни вируслар эволюциясига мос равишда янгилаш зарур бўлади, деб ўйлайман », - дейди Джесси Блум Фреда Хатчинсона номли саратон тадқиқотлари маркази ходими. Олимлар аллақачон янги штаммларга қарши вакциналарни янгилаш ва самарадорлигини ошириш йўлларини қидирмоқдалар [5]. Антителалар бизнинг вируслардан асосий ҳимоячимиз. Биз янги вирусни юқтирганимизда, иммунитет тизимимиз вирусли оқсилларнинг турли қисмларига боғланган бир қатор антителаларни ишлаб чиқаришни бошлайди. Аммо барча антителалар бир хил эмас. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, фақат бир нечта антителалар вирусларни «зарарсизлантириш» ва инфекциянинг кўпайишини олдини олиши мумкин. Ушбу нейтралловчи антителалар вирусли оқсилларнинг асосий жойларига боғланади. Коронавирус ушбу турларнинг бири бўлиб унинг ҳужайралардаги рецепторлари билан боғланиб, унинг ичига кириб боришига ёрдам берадиган -бошоқли оқсилнинг бир қисмидир. Агар бошоқ оқсилининг бу қисми ўзгарса, нейтраллаштирувчи антителалар боғлана олмайди. 5
Вакциналар янги коронавирус мутацияларига қарши кураша оладими? Биринчи марта Буюк Британияда кашф этилган Б.1.1.7 (инглиз штамм) деб номланган тез тарқаладиган вариант бўлиб, боғланадиган доменга таъсир қиладиган битта мутацияга эга. Ҳозирда 55 мамлакатда ушбу вариант билан касалланиш ҳолатлари қайд этилмоқда. Б.1.351 деб номланган Жанубий Африкадаги вариант кўпроқ ташвишга солмоқда. У боғланган домен учта мутацияга эга, улардан бири Э484К деб номланган. Компьютер симуляциялари туфайли олимлар Б.1.351 тарқалишини, ушбу параметр аввалги вариантларга нисбатан 50 фоиз кўпроқ тарқалган ёки илгари юқтирилган одамларда антитаналар ва иммунитетни 20 фоиз осонроқ «четлаб ўтиш» орқали юзага келмоқда. П.1 номи билан танилган бразилия вируси Жанубий Африка варианти каби деярли бир хил учта мутацияга эга. GlaxoSmithKline Vaccines олимлари томонидан олиб борилган тадқиқотлар шуни кўрсатдики, Б.1.351 ва П.1 тарқалиши Э484К мутациясига боғлиқ бўлиб, вирус антителалардан сақланишига ва аллақачон COVID-19 билан касалланган одамларни қайта касалланишига ёрдам беради. Ушбу вариантлар илгари юқтирган одамнинг антителаларини кучсизлантиришга қодир бўлиши мумкин бўлсада, аксарият олимлар ҳозирги вакциналар бизни улардан ҳимоя қилиши мумкин деб ҳисоблашади. 6
Moderna вакцинаси коронавируснинг янги штаммига қарши курашади Американинг Moderna фармацевтика компаниясининг таъкидлашича, унинг вакцинаси Буюк Британия ва Жанубий Африкада топилган янги, юқумли коронавирус штаммларига қарши кураша олади [6]. Дастлабки лаборатория тадқиқотларига кўра, эмлаш натижасида пайдо бўлган антителалар вируснинг янги вариантларини «аниқлайди» ва улар билан ҳам курашади. Тадқиқотчилар Moderna вакцинасининг икки дозасини олган саккиз кишининг қон намуналарини кўриб чиқдилар ва дастлабки натижалар қувончли даражада. Тўғри, бу хулосалар фақат эмланган инсонларда узоқ муддатли тадқиқотлар ўтказилгандан кейингина тасдиқланиши мумкин. Вируснинг янги штаммлари аллақачон бир нечта мамлакатларда аниқланган. Жумладан, Британия, Жанубий Африкадаги вариантлар асл нусхадан кўра тезроқ тарқалмоқда. Moderna томонидан ўтказилган тадқиқотга кўра, эмлаш иккала вариантга қарши курашиш учун етарлича антителаларни яратади, аммо Жанубий Африкадаги штамм ҳолатида организмнинг иммунитети заифроқ бўлган. Фирма таъкидлашича, бундай натижа Жанубий Африканинг ўзгариши ҳолатида ҳимоя камроқ ва узоқ муддатли бўлиши мумкин [7]. 7
Баҳрайн AstraZeneca вакцинасини тасдиқлади Баҳрайн ҳукумати AstraZeneca ва Оксфорд университети томонидан ишлаб чиқарилган янги коронавирусга қарши вакцинани қўллашни маъқуллади. Бу ҳақда душанба куни Sky News Arabia да хабар берди [8]. Унга кўра, вакцина фавқулодда вазиятларда фойдаланиш учун тасдиқланган. Аввалроқ, ноябрь ойида Баҳрайн Хитойнинг Sinopharm фармацевтика компанияси томонидан ушбу дори воситасидан коронавирус инфекциясини юқтирганлар билан ишлайдиган одамларни эмлаш учун фойдаланишга рухсат берган эди. Декабрь ойи бошларида қироллик маъмурлари Американинг Pfizer компанияси ва унинг шериги немис BioNTech томонидан ишлаб чиқарилган вакцинадан фойдаланишга рухсат беришди [9] 16 декабрь куни Баҳрайн янгиликлар агентлиги қирол Хамад бин Иса Ал-Халифа қиролликда биринчилардан бўлиб коронавирусга қарши эмланганлигини хабар қилди. Кейинчалик, Баҳрайн Соғлиқни сақлаш вазирлиги 25 декабрдан давлат фуқаролари ва унда яшовчи чет эл фуқаролари учун коронавирусга қарши бепул эмлаш кампанияси иш бошланганини эълон қилди. Мамлакат Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан эълон қилинган сўнгги маълумотларга кўра, пандемия бошланганидан буён ўтган давр мобайнида мамлакатда коронавирус инфекциясининг 99817 ҳолати аниқланди, 96 532 бемор соғайди ва 367 ўлим қайд этилган. 8
Россияда коронавирусга қарши янги вакцина баҳорда муомалага чиқади Россияда Чумаков номидаги Федерал Илмий Марказ томонидан ишлаб чиқилган коронавирусга қарши янги «КовиВак» вакцинаси баҳорда муомалага чиқариш режалаштирилган. Ҳозирда препаратни рўйхатдан ўтказиш бўйича ишлар олиб борилмоқда [10]. Янги вакцина инактив қилинади, яъни ўлдирилади - лабораторияда ўстирилган вирус кўпайиш имкониятлари мавжуд эмас. Бу бутун вириондир - объект сифатида вирус таъсирланмайди. Ишлаб чиқувчилар тушунтирганидек, \"эмлаш\" классик \" - ўтган асрнинг 50-ларидаги технологиялар ишлатилганга ўхшайди: вирус ўлдирилади ва кейин тозаланади». «Классик» сабабли ишлаб чиқариш осонроқ. Жараён бир ҳафта давом этади: улар ушбу вирусни кўпайтирадиган ҳужайрани яратадилар, шундан кейин ҳужайра вирус билан зарарланади ва вирус бу ҳужайраларни сингдириб олади. Кейин инактивация ва тозалаш босқичи бошланади », - деди илмий марказ бош директорининг ўринбосари Константин Чернов «Тюменское время» каналида берган интервьюсида. Ишлаб чиқувчиларнинг фикрига кўра«КовиВак» мунтазам эмлаш учун хавфсиздир. Рўйхатдан ўтгандан сўнг, препарат тахминан 28 кун давомида сифат текширувидан ўтади, шунинг учун у март ойининг охирида фуқаролик муомаласига чиқади. 9
Манбалар 1. Reported Cases and Deaths by Country, Territory, or Conveyance // https://www.worldometers.info/coronavirus/ (26.01.2021 г.) 2. В ВОЗ подчеркнули важность борьбы с COVID-19 до всеобщей вакцинации // https://iz.ru/1116331/2021-01-26/v-voz-podcherknuli-vazhnost-borby-s- covid-19-do-vseobshchei-vaktcinatcii (26.01.2021 г.) 3. Эксперт ожидает в апреле снижение заболеваемости COVID-19 вдвое // https://iz.ru/1116308/2021-01-26/ekspert-ozhidaet-v-aprele-snizhenie- zabolevaemosti-covid-19-vdvoe (26.01.2021 г.) 4. В ВОЗ спрогнозировали будущее коронавируса // https://iz.ru/1116240/2021-01-26/v-voz-sprognozirovali-budushchee- koronavirusa (26.01.2021 г.) 5. Michael Le Page, Will vaccines work on new variants? // New Scientist – 23 January, 2021. – p.10. (26.01.2021 г.) 6. Moderna vaccine appears to work against variants // https://www.bbc.com/news/health-55797312 (26.01.2021 г.) 7. Коронавирус в мире: вакцина Moderna не боится новых штаммов, Украина отменяет жесткий карантин // https://www.bbc.com/russian/news- 55799093 (26.01.2021 г.) 8. Bahrain approves Oxford-AstraZeneca COVID vaccine for emergency use // https://www.arabnews.com/node/1798056/middle-east (26.01.2021 г.) 9. Sinopharm Group // https://news.sky.com/story/covid-19-tracking-every- global-effort-to-roll-out-a-coronavirus-vaccine-12030675 (26.01.2021 г.) 10.Новая вакцина против коронавируса поступит в оборот весной // https://vsluh.ru/novosti/obshchestvo/novaya-vaktsina-protiv-koronavirusa- postupit-v-oborot-vesnoy_357709/ 10
Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги ҳузуридаги Илмий-техник ахборот маркази Тошкент-2021
Search
Read the Text Version
- 1 - 11
Pages: