พันธะเคมี

2/22/2019 พนั ธะเคมี (1) ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พร้อมพงศ์ เพียรพนิ ิจธรรม ภาควิชาเคมี คณะวทิ ยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย พนั ธะเคมี คือ อะไร? แรงยึดเหน่ียวระหว่างอะตอมกับอะตอมหรือไอออนกับไอออน ท่ีทําให้ 2 อะตอมหรือไอออนเหล่านัน้ รวมตัวกันเป็ นโมเลกุลหรือสารประกอบที่มี เสถียรภาพ - พนั ธะไอออนิก - พนั ธะโลหะ - พนั ธะโคเวเลนต์ ชนิดของพนั ธะเคมี พจิ ารณาได้โดยใช้ค่า EN 1

2/22/2019 EN ตา่ งกนั มาก ชนิดพนั ธะเคมี EN สงู ทงั้ คู่ 3 F Na EN ต่ําทงั้ คู่ FF พนั ธะไอออนิก Na Na พนั ธะโคเวเลนต์ พนั ธะโลหะ กฎออกเตต (Octet rule) 4 “อะตอมของธาตตุ า่ ง ๆ ท่ีมีเวเลนซ์อิเลก็ ตรอนไม่เท่ากบั 8 มีแนวโน้มที่จะ ปรับตวั ให้มีเสถียรภาพมากขึน้ โดยรวมตัวกันเองหรือรวมตัวกับอะตอมของ ธาตุอื่นในสดั ส่วนท่ีทําให้แต่ละอะตอมมีเวเลนซ์อิเล็กตรอนเท่ากบั 8 หรือมี จํานวนอิเลก็ ตรอนเทา่ กบั แก๊สเฉื่อย” 2

พนั ธะไอออนิก 2/22/2019 - EN ต่างกันมาก 5 การเขียนสูตรสารประกอบไอออนิก - เขียนสญั ลกั ษณ์ธาตทุ ี่เป็นไอออนบวกไว้ข้างหน้าตามด้วยไอออนลบ - แสดงอัตราส่วนอย่างตํ่าของจํานวนไอออนท่ีเป็นองค์ประกอบโดยเขียน 6 ตวั เลขอาระบิกห้อยท้ายไอออนนนั้ - กรณีท่ีจํานวนเป็น 1 ไมต่ ้องเขียน เชน่ Na+ กบั Cl- Ca2+ กบั F- NH4+ กบั SO42- 3

2/22/2019 การเรียกช่ือสารประกอบไอออนิก - เรียกช่ือไอออนบวกตามด้วยช่ือไอออนลบ - เรียกช่ือไอออนบวกด้วยชื่อธาตนุ นั้ ๆ 7 - ธาตุท่ีเกิดเป็นไอออนบวกได้มากกว่า 1 ชนิด ให้เรียกชื่อธาตุนัน้ และระบุ ตวั เลขประจหุ รือเลขออกซเิ ดชนั ของไอออนนนั้ ในวงเลบ็ เป็นเลขโรมนั - เรียกช่ือไอออนลบด้วยช่ือธาตนุ นั้ โดยเปลีย่ นท้ายเป็น ไ-ด์ (-ide) - การลงท้ายแบบอ่ืน ๆ เชน่ -ium, -ous, -ite, -ic, -ate พลังงานกับการเกดิ สารประกอบไอออนิก - วฏั จกั รบอร์น–ฮาเบอร์ (Born-Haber cycle) 8 4

2/22/2019 สมบตั ขิ องสารประกอบไอออนิก (1) 9 สมบตั ขิ องสารประกอบไอออนิก (2) 10 5

2/22/2019 สมบตั ขิ องสารประกอบไอออนิก (3) 11 พลังงานไฮเดรชัน พลังงานแลตทซิ พนั ธะโลหะ - EN ต่าํ ทงั้ คู่ 12 6

สมบตั ขิ องโลหะ 2/22/2019 13 พนั ธะโคเวเลนต์ - EN สูงทงั้ คู่ 7

สัญลักษณ์แบบจุดของลวิ อสิ 2/22/2019 15 โครงสร้างลวิ อสิ (Lewis structure) 16 HF - พนั ธะเดี่ยว (single bond) - พนั ธะคู่ (double bond) - พนั ธะสาม (triple bond) 8

2/22/2019 การเขียนสูตรสารโคเวเลนต์ - เขียนสัญลักษณ์ของธาตุท่ีเป็ นอะตอมกลาง แล้ วตามด้ วยธาตุที่ ล้อมรอบ 17 - เรียงลาํ ดบั จากธาตทุ ี่มีคา่ EN น้อยกอ่ นตามด้วยธาตทุ ่ีมีคา่ EN มาก - ยกเว้นบางโมเลกลุ เชน่ NH3 - ถ้าธาตใุ ดมีจํานวนอะตอมมากกวา่ 1 อะตอม ให้ระบจุ ํานวนอะตอมของธาตุ นนั ้ ไว้มมุ ลา่ งด้านขวาของสญั ลกั ษณ์ เชน่ CO2, BF3, H2O, P2O5 เป็นต้น การเรียกช่ือสารโคเวเลนต์ 18 - โมเลกลุ ที่ประกอบด้วยธาตชุ นิดเดียว ให้เรียกชื่อตามชื่อของธาตนุ นั้ - เรียกช่ือธาตทุ ี่อยหู่ น้ากอ่ นแล้วตามด้วยชื่อธาตทุ ่ีอยถู่ ดั มา - เปลีย่ นเสยี งพยางค์ท้ายเป็น ไ-ด์ (-ide) - ระบจุ ํานวนอะตอมของแตล่ ะธาตอุ งค์ประกอบในโมเลกลุ นนั้ ด้วยภาษากรีก 1 (mono) 2 (di) 3 (tri) 4 (tetra) 5 (penta) 6 (hexa) 7 (hepta) 8 (octa) 9 (nona) 10 (deca) - ยกเว้นธาตแุ รกท่ีมีเพียงอะตอมเดียวไมต่ ้องระบจุ ํานวนอะตอมของธาตนุ นั้ - ยกเว้นสารบางชนิด เชน่ H2O NH3 เป็นต้น 9

การเรียกช่ือสารโคเวเลนต์ 2/22/2019 19 10