COVID-19

COVID-19 ไวรสั โคโรนาคอื อะไร ไวรสั โคโรนาเป็นไวรสั ในวงศใ์ หญท่ เ่ี ป็นสาเหตขุ องโรคทงั้ ในสตั วแ์ ละคน ในคนนนั้ ไวรสั โคโรนา หลายสายพนั ธทุ์ าใหเ้ กดิ โรคระบบทางเดนิ หายใจตงั้ แต่โรคหวดั ธรรมดาจนถงึ โรคทม่ี อี าการ รุนแรง เชน่ โรคทางเดนิ หายใจตะวนั ออกกลาง (MERS) และโรคระบบทางเดนิ หายใจ เฉยี บพลนั รา้ ยแรง (SARS) ไวรสั โคโรนาทค่ี น้ พบลา่ สุดทาใหเ้ กดิ โรคตดิ เชอ้ื ไวรสั โคโรนา 2019 หรอื โควดิ 19 โรคโควดิ 19 คอื อะไร โรคโควดิ 19 คอื โรคตดิ ตอ่ ซง่ึ เกดิ จากไวรสั โคโรนาชนดิ ทม่ี กี ารคน้ พบล่าสดุ ไวรสั และโรคอบุ ตั ิ ใหมน่ ้ไี มเ่ ป็นทร่ี จู้ กั เลยก่อนทจ่ี ะมกี ารระบาดในเมอื งอูฮ่ นั่ ประเทศจนี ในเดอื นธนั วาคมปี 2019 ขณะน้ีโรคโควดิ 19 มกี ารระบาดใหญไ่ ปทวั่ สง่ ผลกระทบแก่หลายประเทศทวั่ โลก

ตน้ กาเนดิ ของไวรสั • ตน้ ตอของไวรสั น่าจะมาจากการทไ่ี วรสั จากสตั วต์ วั กลางระบาดมาสคู่ น • ผปู้ ่วยรายแรกเท่าทท่ี ราบกนั เรม่ิ มอี าการตั้ แตว่ นั ท่ี 1 ธนั วาคม และไมม่ ี ความ เช่อื มโยงกบั ตลาดตอ้ งสงสยั ในเมอื งอู่ฮนั่ ประเทศจนี แต่ผปู้ ่วย หลายรายอาจมมี าตงั้ แต่ ช่วงกลางเดอื นพฤศจกิ ายนหรอื กอ่ นหน้านัน้ • มกี ารเกบ็ ตวั อยา่ งจากสง่ิ แวดลอ้ มในตลาดไปสง่ ตรวจและพบเชอ้ื ไวรสั และพบมากท่ี สุด ในบรเิ วณทค่ี า้ สตั วป์ ่าและสตั วเ์ ล้ยี งในฟารม์ • ตลาดอาจเป็นตน้ กาเนิดของไวรสั หรอื อาจมบี ทบาทในการขยายวงของ การระบาดใน ระยะเรม่ิ แรก การแพรเ่ ชอ้ื • โรคโควดิ 19 น้ีโดยหลกั แลว้ แพรจ่ ากคนสคู่ นผา่ นทางฝอยละอองจาก จมกู หรอื ปากซง่ึ ขบั ออกมาเมอ่ื ผปู้ ่วย ไอหรอื จาม เรารบั เชอ้ื ไดจ้ ากการ หายใจเอาฝอยละอองเขา้ ไปจาก ผปู้ ่วย หรอื จากการเอามอื ไปจบั พน้ื ผวิ ทม่ี ี ฝอยละอองเหล่านนั้ แลว้ มาจบั ตามใบหน้า • ระยะเวลานบั จากการตดิ เชอ้ื และการแสดงอาการ (ระยะฟกั ตวั ) มตี งั้ แต่ 1-14 วนั และ มคี า่ เฉลย่ี อยทู่ ่ี 5-6 วนั เกนิ 97% ของผปู้ ่วยเรมิ่ มอี าการ ภายใน 14 วนั • การเพมิ่ จานวนของไวรสั เกดิ ขน้ึ ในระบบ ทางเดนิ หายใจสว่ นบนและในปอด มี งานวจิ ยั ในชว่ งแรกระบุวา่ การเพม่ิ จานวน ของไวรสั ไดใ้ นระบบทางเดนิ อาหาร แตก่ าร ตดิ ตอ่ โดยระบบทางเดนิ อาหารยงั ไมเ่ ป็นท่ี ยนื ยนั ชว่ งพคี ของการแพรเ่ ชอ้ื น่าจะเกดิ ขน้ึ ใน ช่วงแรกทแ่ี สดงอาการและลดลงหลงั จาก นนั้ การแพรเ่ ชอ้ื ก่อนแสดงอาการอาจเกดิ ข้ึ น ไดอ้ ยา่ งไรกต็ าม หากไม่มอี าการไอ (กลไกหลกั ในการขบั ไวรสั ออกมา) อาจ จากดั การ แพร่เชอ้ื ในช่วงนนั้ เหตกุ ารณ์ระบาดเป็นวงกวา้ ง • การชมุ นุมขนาดใหญ่

• ประชากรสงู อายุ • ประชากรไรถ้ น่ิ ฐาน • การสมั ผสั โรคจากต่างประเทศ • ความหนาแน่นของเขตเมอื ง • ระบบสาธารณสขุ ไมเ่ ขม้ แขง็ • รฐั บาลขาดความโปรง่ ใส • สอ่ื ขาดเสรภี าพ เราควรทาอยา่ งไรหากมอี าการของโรคโควดิ 19 และควรจะไปพบแพทยเ์ มอ่ื ใด หากมอี าการไมร่ นุ แรงเชน่ ไอเลก็ น้อยหรอื ไขต้ ่าๆ โดยทวั่ ไปแลว้ ไมจ่ าเป็นตอ้ งพบแพทย์ อยบู่ า้ น กกั ตวั เอง และตดิ ตามดอู าการ ปฏบิ ตั ติ ามขอ้ แนะนาของทางการในการแยกตวั เองจากผอู้ น่ื แต่ อยา่ งไรกต็ ามหากคณุ เป็นผปู้ ่วยโรคโควดิ 19 (ยนื ยนั โดยการตรวจ) ท่านควรปฏบิ ตั ติ าม มาตรการของภาครฐั อยา่ งไรกต็ าม หากทา่ นอยใู่ นพน้ื ทท่ี ม่ี กี ารระบาดของมาลาเรยี หรอื ไขเ้ ลอื ดออก ทา่ นตอ้ งเฝ้า ระวงั อาการไขแ้ ละไปพบแพทย์ เมอ่ื ไปสถานพยาบาล ควรสวมหน้ากากและเวน้ ระยะอยา่ งน้อย 1 เมตรจากผอู้ น่ื และไมเ่ อามอื ไปจบั พน้ื ผวิ ตา่ งๆ หากเป็นเดก็ ป่วย ใหด้ แู ลเดก็ ใหท้ าตาม คาแนะนาน้ดี ว้ ย ไปพบแพทยท์ นั ทหี ากมอี าการหายใจลาบากและ/หรอื เจบ็ หน้าอก หากเป็นไปได้ โทรไปก่อน ลว่ งหน้า เพอ่ื ทางสถานพยาบาลจะไดใ้ หค้ าแนะนา โรคโควดิ 19 แพรร่ ะบาดไดอ้ ยา่ งไร เราสามารถรบั เชอ้ื จากผตู้ ดิ เชอ้ื โควดิ 19 คนอ่นื โรคน้สี ามารถแพรจ่ ากคนสคู่ นผา่ นทางละออง น้ามกู น้าลายจากจมกู หรอื ปากซงึ่ ออกมาเมอ่ื ผปู้ ่วยโรคโควดิ 19 ไอ จามหรอื พดู ละอองเหล่าน้ี คอ่ นขา้ งหนกั ไปไมไ่ ดไ้ กล และจะตกลงสพู่ น้ื อยา่ งรวดเรว็ เรารบั เชอ้ื โรคโควดิ 19 ไดจ้ ากการ หายใจเอาละอองเขา้ ไปจากผปู้ ่วย เพราะฉะนนั้ จงึ จาเป็นอยา่ งยงิ่ ทเ่ี ราจะรกั ษาระยะห่างจาก

ผอู้ น่ื อยา่ งน้อย 1 เมตร ละอองเหลา่ น้ยี งั ตกลงสวู่ ตั ถุและพน้ื ผวิ ตา่ งๆ เช่น โตะ๊ ลกู บดิ ประตู ราว จบั และเมอ่ื คนเอามอื ไปจบั พน้ื ผวิ เหล่านนั้ แลว้ มาจบั ตา จมกู หรอื ปาก กจ็ ะมเี ชอ้ื โรค น่ีเป็น เหตุผลวา่ ทาไมเราจงึ ตอ้ งลา้ งมอื บอ่ ยๆดว้ ยน้าและสบู่ หรอื ใชแ้ อลกอฮอลเจลถมู อื เราจะสามารถตดิ เชอ้ื โควดิ 19 จากผปู้ ่วยทไ่ี มม่ อี าการไดห้ รอื ไม่ โรคโควดิ 19 แพร่ทางละอองจากระบบทางเดนิ หายใจของผปู้ ่วยเมอ่ื ผปู้ ่วยไอ จาม หรอื มี อาการอน่ื เชน่ ไขห้ รอื อ่อนเพลยี ผปู้ ่วยโควดิ 19 จานวนมากมอี าการเพยี งเลก็ น้อยโดยเฉพาะ ในระยะเรมิ่ แรก ดงั นนั้ จงึ มคี วามเป็นไปไดท้ เ่ี ราจะตดิ เชอ้ื โควดิ 19 จากผปู้ ่วยทไ่ี อจามเลก็ น้อย และไมร่ สู้ กึ ป่วยเลย เราจะป้องกนั ตวั เองและคนทเ่ี รารกั ไดอ้ ยา่ งไรหากไมร่ วู้ ่าใครมเี ชอ้ื บา้ ง การรกั ษาสขุ อนามยั ของมอื การเวน้ ระยะห่าง รกั ษามารยาทในการไอ/จาม เป็นสงิ่ สาคญั ทค่ี วร ทาตลอดเวลาและเป็นวธิ ที ด่ี ที ส่ี ดุ ทจ่ี ะป้องกนั ตวั เองและคนทเ่ี รารกั รวมถงึ การรกั ษาระยะอยา่ ง น้อย 1 เมตรจากผอู้ ่นื หลกี เลย่ี งสถานทท่ี แ่ี น่นขนดั ไปดว้ ยผคู้ นหรอื สถานทท่ี อ่ี ากาศไมถ่ า่ ยเท และคณุ ควรสวมหน้ากากอนามยั หากไมส่ ามารถเวน้ ระยะหา่ งทางกายได้และคณุ ควรทาทุกอยา่ ง ทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ เมอ่ื ไรทเ่ี ราควรรบั การตรวจหาเชอ้ื หากเป็นไปไดท้ กุ คนทม่ี อี าการ หรอื บุคคลทไ่ี มม่ อี าการแตเ่ ป็นบคุ คลทม่ี ปี ระวตั สิ มั ผสั ใกลช้ ดิ กบั ผตู้ ดิ เชอ้ื โควดิ 19 ควรไดร้ บั การตรวจหาเชอ้ื โดยปฏบิ ตั ติ ามคาแนะนาของหน่วยงาน สาธารณสุขในพน้ื ทข่ี องท่าน ในขณะทค่ี ณุ รอผลการตรวจหาเชอ้ื คุณควรแยกกกั จากผอู้ น่ื และรกั ษามาตรการการป้องกนั โรค อยา่ งเคร่งครดั ในบางพน้ื ทท่ี ก่ี ารตรวจอาจมขี อ้ จากดั การตรวจหาเชอ้ื ควรทากบั กล่มุ บคุ คลทม่ี คี วามเสย่ี งสงู เช่น บคุ ลากรดา้ นสาธารณสุข บุคคลทม่ี คี วามเสย่ี งทจ่ี ะเจบ็ ป่วยรนุ แรง เชน่ ผสู้ งู อายุ รวมถงึ บุคคลทอ่ี าศยั อยใู่ นบา้ นพกั ผสู้ งู อายุ

เราควรทาอย่างไรหากเราไปสมั ผสั ใกลช้ ิดกบั ผตู้ ดิ เชอื้ โควดิ 19 หากคณุ ไปสมั ผสั ใกลช้ ิดกบั ผตู้ ิดเชอื้ โควดิ 19 คณุ กอ็ าจจะติดเชอื้ ได้ การสมั ผสั ใกลช้ ิดหมายถงึ อาศยั อย่ดู ว้ ยกนั หรืออย่ใู กลก้ นั ภายในระยะ 1 เมตรกบั ผปู้ ่วย ในกรณี เหลา่ นี้ ควรอย่บู า้ นและปฏบิ ตั ติ ามมาตรการของหน่วยงานสาธารณสขุ ในพืน้ ท่อี ยา่ งเครง่ ครดั

อยา่ งไรก็ตาม หากท่านอยใู่ นพนื้ ท่ีท่มี กี ารระบาดของมาลาเรียหรือไขเ้ ลือดออก ท่านตอ้ งเฝา้ ระวงั อาการไขแ้ ละไปพบแพทย์ เม่อื ไปสถานพยาบาล ควรสวมหนา้ กากและเวน้ ระยะอย่างนอ้ ย 1 เมตรจากผอู้ ่นื และไมเ่ อามือไปจบั พนื้ ผิวต่างๆ หากเป็นเดก็ ป่วย ใหด้ แู ลเดก็ ใหท้ าตามคาแนะนานี้ ดว้ ย หากคณุ ไม่ไดอ้ ย่ใู นพนื้ ท่ที ่ีมีมาลาเรยี หรือไขเ้ ลือดออก ใหป้ ฏิบตั ิตามนี้ • ปฏิบตั ติ ามมาตรการปอ้ งกนั โรคของหนว่ ยงานสาธารณสขุ ในพนื้ ท่อี ย่างเครง่ ครดั • หากมอี าการป่วย แมเ้ พยี งอาการไมร่ ุนแรง ใหแ้ ยกตวั เอง สวมหนา้ กากใหถ้ กู ตอ้ งตาม คาแนะนา • แมค้ ณุ จะคิดวา่ ไม่ไดส้ มั ผสั ใกลช้ ดิ กบั เชอื้ แตม่ ีอาการ ก็ควรจะแยกกกั ตวั เองและสงั เกต อาการ • คณุ มีแนวโนม้ มากกวา่ ท่จี ะแพรเ่ ชือ้ ใหผ้ อู้ ่นื ในระยะเรม่ิ แรกท่อี าการไมร่ ุนแรง เพราะฉะนนั้ การรีบแยกกกั ตวั เองเป็นส่งิ ท่สี าคญั มาก • หากคณุ ไมม่ ีอาการใดแต่สมั ผสั ใกลช้ ิดกบั ผปู้ ่วย ใหแ้ ยกกกั ตวั เองเป็นเวลา 14 วนั หากคณุ เป็นผปู้ ่วยโรคโควดิ 19 (ยืนยนั โดยการตรวจ) ปฏิบตั ิตามกาหนดของหนว่ ยงาน สาธารณสขุ ในพนื้ ท่ี และใหแ้ ยกตวั เองตอ่ 14 วนั แมอ้ าการจะหมดไปแลว้ เพ่ือเป็นการ ระมดั ระวงั ขณะนยี้ งั ไม่แนน่ อนว่าคนยงั สามารถแพรเ่ ชอื้ ตอ่ ไดเ้ ป็นเวลาเทา่ ใดหลงั จากหายแลว้ ให้ ทาตามคาแนะนาของทางการเร่ืองการแยกตวั อยา่ งเครง่ ครดั เดก็ หรอื วยั รุน่ ตดิ เชอื้ โควิด 19 ไดห้ รอื ไม่ งานวิจยั ระบวุ ่าเด็กและวยั รุน่ ก็มีแนวโนม้ ท่จี ะตดิ เชือ้ ไดเ้ ทา่ กบั กลมุ่ อายอุ ่นื ๆ และสามารถแพรเ่ ชอื้ ได้

หลกั ฐาน ณ ปัจจบุ นั บ่งชีว้ า่ เดก็ และวยั หนมุ่ สาวจะไม่คอ่ ยมีอาการรุนแรง แตอ่ าการรุนแรงกย็ งั คง เกิดไดใ้ นกลมุ่ อายนุ ี้ ทง้ั เด็กและผใู้ หญ่ควรทาตามขอ้ แนะนาเรื่องการกกั กนั และการแยกกกั หากมีความเสยี่ งสมั ผสั โรค หรอื มอี าการตา่ งๆ เป็นสง่ิ สาคญั อยา่ งย่งิ ท่เี ดก็ ควรหลีกเล่ียงการอยใู่ กลผ้ สู้ งู อายหุ รอื ผทู้ ่มี คี วาม เส่ยี งสงู ท่จี ะมอี าการรุนแรง

COVID-19 ในประเทศไทย Omicron อนั ตรายกบั ผปู้ ่วยทย่ี งั ไมไ่ ดร้ บั วคั ซนี หรอื ผสู้ งู อายทุ ไ่ี ดร้ บั วคั ซนี แลว้ กย็ งั ตอ้ งระวงั ถา้ ใครครบกาหนดไดร้ บั วคั ซนี เขม็ 3 ใหร้ บี ไปรบั เขม็ 3 ไดเ้ ลย อยา่ รรี อ!

เชอ้ื โควดิ กลายพนั ธุช์ นดิ ใหมท่ อ่ี งคก์ ารอนามยั โลก (WHO) ประกาศใหเ้ ป็นสายพนั ธรุ์ ะดบั ท่ี น่ากงั วล (Variants of Concern: VOC) สายพนั ธใุ์ หมล่ ่าสุด โควดิ สายพนั ธุ์ B.1.1.529 หรอื โอไมครอน Omicron ถูกรายงานว่าพบครงั้ แรกในแอฟรกิ าใต้ ปัจจบุ นั พบว่ามกี ารระบาดแลว้ กวา่ 57 ประเทศทวั่ โลก (ขอ้ มลู ณ วนั ท่ี 9 ธ.ค. 2021) เชอ้ื ไวรสั SARS-CoV-2 ทเ่ี ป็นตวั ก่อโรคโควดิ -19 พบเชอ้ื กลายพนั ธุ์ โควดิ สายพนั ธุโ์ อมคิ รอน (Omicron) มตี าแหน่งการกลายพนั ธขุ์ องยนี มากถงึ 50 ตาแหน่ง โดยมหี ลกั ฐานบง่ ช้ี วา่ อาจจะมคี วามเสย่ี งเพม่ิ ขน้ึ ทจ่ี ะทาใหเ้ กดิ การกลบั มาตดิ เชอ้ื ซ้าได้ นอกจากน้ยี งั พบการกลาย พนั ธุท์ ส่ี ว่ นตวั รบั (Receptor-binding Domain) ซง่ึ ไวรสั ใชจ้ บั ยดึ กบั เซลลข์ องคนเรา มากกวา่ 10 ตาแหน่ง ในขณะทเ่ี ชอ้ื โควดิ กลายพนั ธอุ์ ยา่ งสายพนั ธุเ์ ดลตา (Delta) มกี าร กลายพนั ธใุ์ นสว่ นน้เี พยี ง 2 ตาแหน่งเทา่ นนั้ ซง่ึ จะทาใหอ้ าจหลบเลย่ี งภูมคิ ุม้ กนั มนุษยไ์ ดด้ ยี ง่ิ ขน้ึ แมว้ ่าจะเป็นภมู จิ ากวคั ซนี แลว้ กต็ าม

โดยพบวา่ ผปู้ ่วยทม่ี กี ารตดิ เชอ้ื สายพนั ธโุ์ อไมครอน จมกู ยงั สามารถไดก้ ลน่ิ ลน้ิ รบั รสไดด้ ี ไม่ คอ่ ยมไี ข้ แต่พบวา่ มอี าการ ออ่ นเพลยี เหน่อื ยงา่ ย ปอดอกั เสบ (ซง่ึ อาการคลา้ ยกบั สายพนั ธุ์ เดลตา้ ) ปัจจุบนั ขอ้ มลู ยงั ไมเ่ พยี งพอทจ่ี ะสามารถสรปุ ไดว้ ่าอาการจะรนุ แรงกวา่ หรอื ไม่? อยา่ งไรกต็ ามเราควรเฝ้าจบั ตามอง และตดิ ตามขา่ วสารอยา่ งใกลช้ ดิ ขณะเดยี วกนั กป็ ฏบิ ตั ติ าม มาตรการในการป้องกนั อยา่ งเคร่งครดั โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ในผสู้ งู อายแุ ละผทู้ ย่ี งั ไมไ่ ดร้ บั วคั ซนี ซง่ึ อาจมผี ลกระทบจากเชอ้ื โควดิ สายพนั ธโุ์ อมคิ รอนน้ี และสาหรบั ใครทย่ี งั ไมไ่ ดร้ บั วคั ซนี ป้องกนั โควดิ ควรไดร้ บั วคั ซนี ใหค้ รบโดส เพอ่ื ลดความรุนแรงของอาการจากการตดิ เชอ้ื โควิดสายพนั ธ์ุเดลตาพลสั – Delta Plus (B.1.617.21.1 หรือ AY.4.2) โควดิ กลายพนั ธุ์จาก สายพนั เดลตา (B.1.617.2) เกิดจากการกลายพนั ธุ์แบบ K417N ซ่ึงเป็นการกลายพนั ธุ์ในโปรตีน หนามของไวรัส พบคร้ังแรกในแถบยโุ รปช่วงเดือนมีนาคม และพบในประเทศอินเดีย ช่วงเดือน เมษายน ในปัจจุบนั พบวา่ สายพนั ธุเ์ ดลตาพลสั มีการระบาดในหลายประเทศทวั่ โลก ไดแ้ ก่ สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจกั ร โปรตเุ กส สวิตเซอร์แลนด์ ญ่ีป่ นุ โปแลนด์ เนปาล รัสเซีย จีน ตุรกี เดนมาร์ค อินเดีย รวมถึงประเทศไทยดว้ ย โดยผเู้ ช่ียวชาญประเทศองั กฤษระบุวา่ Covid สายพนั ธุ์ ‘เดลตา้ พลสั ’ แพร่เช้ือไดง้ า่ ยกวา่ เดลตา้ ล่าสุด ประเทศไทยพบผปู้ ่ วยสายพนั ธุ์เดลตาพลสั รายแรกในประเทศจานวน 1 ราย (รายงาน สถานการณ์ติดเช้ือโควดิ -19 ในประเทศไทย กระทรวงสาธารณสุข เมื่อวนั ที่ 25 ต.ค 2564) ซ่ึงสาย พนั ธุเ์ ดลตาพลสั เป็นหน่ึงในสายพนั ธุท์ ี่ตอ้ งเฝ้าระวงั และสหราชอาณาจกั รไดป้ รับลาดบั ใหเ้ ป็นสาย พนั ธุท์ ี่กาลงั อยรู่ ะหวา่ งการสอบสวน (Variant Under Investigation) สายพนั ธุ์ ‘เดลต้าพลสั ’ แพร่เชือ้ ได้งา่ ยกวา่ เดลต้า ทนทานต่อยาตา้ นไวรัส • แพรเ่ ชอื้ งา่ ยขนึ้ เรว็ กวา่ สายพนั ธอุ์ ่นื • ไวรสั เกาะจบั เซลลป์ อดไดง้ า่ ยขนึ้

• ต่อตา้ นการรกั ษาดว้ ยแอนตบิ อดี้ • หลบเล่ียงภมู ิคมุ้ กนั ไดด้ ี • แพรเ่ ชอื้ ไดง้ า่ ยกวา่ สายพนั ธเุ์ ดลตาปกติ (B.1.617.2) 17% • เพมิ่ อตั ราการติดเชอื้ ภายในครวั เรือนมากขนึ้ กวา่ เดิม 12% • ยงั ไมม่ ีงานวิจยั ยืนยนั แน่ชดั วา่ ทาใหอ้ าการรุนแรงขนึ้ และเพม่ิ อตั ราการเสยี ชีวิตหรอื ไม่ อาการโควดิ สายพนั ธเุ์ ดลตา้ ปวดหวั มนี า้ มกู อาการคลา้ ยไขห้ วดั เชอื้ ไวรสั สายพนั ธเุ์ ดลตานนั้ จะแตกตา่ งจากเชอื้ ไวรสั โควิด-19 แบบดงั้ เดิม โดยจะมีลกั ษณะ อาการท่คี ลา้ ยกบั การเป็นไขห้ วดั และอาจไม่แสดงอาการหนกั ในผตู้ ิดเชอื้ ท่อี ายนุ อ้ ย จึงอาจเป็นอกี เหตผุ ลหนงึ่ ท่ผี ตู้ ดิ เชอื้ ไมร่ ูต้ วั และเกิดการแพรเ่ ชอื้ ในวงกวา้ งเรว็ ย่งิ ขนึ้ ดงั นนั้ ในช่วงนี้ ใครท่มี อี าการคลา้ ยหวดั “ปวดหวั เจบ็ คอ มนี า้ มกู ” ใหส้ งั เกตอาการของตนเองและ อาจมีความเป็นไดว้ ่า อาจติดเชอื้ โควดิ -19 โดยเฉพาะคนท่อี ยใู่ นพืน้ ท่ที ่มี กี ารระบาดหนกั