เล่ม 1เครื่องดนตรีไทยและเครื่องดนตรีพื้นบ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 ความรใู้ นการปฏิบัติซอดว้ ง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 กระจบั ปี่ ปี่ แน ปี่ โปงลาง เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่ืองดนตรพี ืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อด้วง ช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 คำนำ เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ (ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 ความรู้พื้นฐานดนตรีไทยในการปฏิบัติซอด้วง เล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อแก้ปัญหาการจัดการ เรียนรู้กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ (ดนตรี) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 โรงเรียนบ้านควนสวรรค์ อำเภอนาโยง จังหวัดตรัง โดยเฉพาะปัญหาในการสอน เรื่อง การขาดอุปกรณ์การปฏิบัติ ซอด้วง และส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ให้กับผู้เรียนและเป็นคู่มือสำหรับครูในการจัด กิจกรรมการเรียนรู้ได้อย่างมีคุณภาพ เอกสารประกอบการเรียนความรู้พื้นฐานดนตรีไทย ในการปฏิบัตซิ อดว้ ง มที ั้งหมด 5 เลม่ ดังน้ี เล่ม 1 เครื่องดนตรไี ทยและเครื่องดนตรีพื้นบา้ น เลม่ ท่ี 2 วงดนตรไี ทยและวงดนตรีพืน้ บา้ น เล่มที่ 3 บทเพลงไทยและหลกั การขับรอ้ งเพลงไทย เล่มที่ 4 การปฏบิ ตั ซิ อกระป๋อง เล่มที่ 5 การปฏบิ ตั แิ ละการบรรเลงซอดว้ ง เอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ สำเร็จได้ด้วยดีจากบุคคลหลายๆท่าน ที่ให้ แนวคิดและรูปแบบในการจัดทำเอกสารประกอบการสอนเล่มนี้ จนสำเร็จลุล่วงลงได้เป็น อยา่ งดี และผู้เขยี นขอขอบพระคณุ ทุกทา่ นท่ใี หค้ วามชว่ ยเหลือมา ณ โอกาสนีด้ ้วย ว่าท่ี ร.ต.หญงิ วิไลรตั น์ ปลอดขาว เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพน้ื บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ิซอดว้ ง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 สารบัญ 1 3 มาตรฐานการเรยี นรู้ ตัวชี้วัด สาระการเรยี นรู้ 6 แบบทดสอบก่อนเรยี น 7 พ้ืนฐานดนตรไี ทย 9 10 จงั หวะของดนตรไี ทย 11 ทำนองของดนตรไี ทย 11 ใบงานท่ี 1 จงั หวะดนตรีไทย 12 เครอื่ งดนตรีไทย 17 เคร่ืองดนตรีไทยประเภทดดี 33 เครือ่ งดนตรีไทยประเภทสี 36 เครอ่ื งดนตรีไทยประเภทตี 37 เครอ่ื งดนตรีไทยประเภทเปา่ 38 ใบงานท่ี 2 แผนผังประเภทเคร่ืองดนตรไี ทย 39 ใบงานท่ี 3 ประเภทดนตรไี ทย 42 บทสรุป แบบทดสอบหลังเรยี น 44 บรรณานุกรมและแหลง่ อ้างอิง 36 ภาคผนวก 37 เฉลยใบงานท่ี 1 จงั หวะดนตรีไทย 47 เฉลยใบงานท่ี 2 แผนผงั ประเภทเคร่ืองดนตรีไทย เฉลยใบงานท่ี 3 ประเภทดนตรีไทย เฉลยแบบดสอบก่อน-หลงั เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่ืองดนตรพี ืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 1 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอดว้ ง ชั้นมัธยมศกึ ษาปีท่ี 1 มาตรฐานการเรยี นรู้ สาระที่ 2 ดนตรี มาตรฐาน ศ 2.1 เขค้าุณใจคแา่ลดะนแตสมรดีางถอต่าอยรกททฐอาาดงดนคนวกตามราีอรรสู้ยเกึ่ารงสคียรวน้าางมรสคู้รดิรคตต์่อัววดิเชคนรตว้ี าระดั ีอหย์ จว่างิพุดอาิสกปรษระ์วะิจชาสื่นรชณงมค์ ์การเรยี นรู้ และประยุกต์ใชใ้ นชีวติ ประจำวนั มาตรฐาน ศ 2.2 เขา้ ใจความสัมพันธ์ระหว่างดนตรี ประวัตศิ าสตร์ และวฒั นธรรม เห็นคุณคา่ ของดนตรที ่ีเปน็ มรดกทางวฒั นธรรม ภูมิปญั ญาท้องถนิ่ ภมู ปิ ัญญาไทย และสากล ตวั ชว้ี ัด ศ2.1 ม.1/1 อา่ น เขียน รอ้ งโนต้ ไทยและโนต้ สากล ศ2.1 ม.1/2 เปรยี บเทยี บเสยี งร้องและเสยี งของเครื่องดนตรีท่มี าจากวฒั นธรรมท่ตี ่างกนั ศ2.1 ม.1/3 รอ้ งเพลงและใชเ้ ครือ่ งดนตรีบรรเลงประกอบการร้องเพลงดว้ ยบทเพลงทีห่ ลากหลาย รปู แบบ ศ2.1 ม.1/4 จัดประเภทของวงดนตรีไทยและวงดนตรที ่ีมาจากวัฒนธรรมต่าง ๆ ศ2.1 ม.1/5 แสดงความคิดเห็นทีม่ ตี ่ออารมณข์ องบทเพลงที่มีความเร็วของจงั หวะและความ ดงั - เบา แตกตา่ งกนั ศ2.1 ม.1/6 เปรียบเทียบอารมณ์ ความรสู้ กึ ในการ ฟงั ดนตรแี ตล่ ะประเภท ศ2.1 ม.1/7 นำเสนอตวั อยา่ งเพลงที่ตนเองช่นื ชอบ และอภิปรายลกั ษณะเดน่ ที่ทำให้งานน้นั นา่ ช่นื ชม ศ2.1 ม.1/8 ใชเ้ กณฑ์สำหรับงานประเมินคณุ ภาพงานดนตรีหรอื เพลงที่ฟงั ศ2.2 ม.1/1 อธิบายความสัมพนั ธแ์ ละอิทธิพลของดนตรีท่ีมตี ่อสังคมไทย ศ2.2 ม.1/2 ระบุความหลากหลายขององค์ประกอบดนตรีในวัฒนธรรมตา่ งกนั เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรพี นื้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กล่มุ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวชิ า ศ21102 2 ความรใู้ นการปฏิบตั ิซอดว้ ง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีที่ 1 จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. มีความรู้เก่ยี วกับพนื้ ฐานและองค์ประกอบจังหวะเพลงไทย (K) 2. มีความรู้และอธิบายเกี่ยวกบั ประเภทของเคร่ืองดนตรไี ทยได้ (K) 3. สามารถจำแนกจงั หวะฉ่งิ และจังหวะหนา้ ทบั ได้ (P) 4. สามารถจำแนกประเภทและลักษณะของเครอื่ งดนตรแี ตล่ ะประเภทได้ (P) 5. มวี นิ ยั ใฝ่เรียนรู้ ในการทำงานร่วมกันได้ (A) สาระการเรียนรู้ 1. พื้นฐานดนตรีไทย 2. เครอ่ื งดนตรีไทย เลม่ ท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรีพนื้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กล่มุ สาระการเรียนรูศ้ ิลปะ(ดนตรี) รหัสวชิ า ศ21102 3 ความรใู้ นการปฏิบตั ิซอด้วง ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 แบบทดสอบก่อนเรียน คำชแี้ จง นกั เรยี นทำเคร่ืองหมาย X ลงในกระดาษคำตอบทถี่ ูกต้องที่สดุ เพยี งคำตอบเดียว ใช้เวลา ทำแบบทดสอบ 10 นาที 1. ข้อใดไมใ่ ชป่ ระเภทเคร่ืองดนตรไี ทย ก. เครอ่ื งดดี ข. เครอื่ งสาย ค. เคร่ืองสี ง. เคร่อื งตี 2. เครื่องดนตรอี ะไรท่ีผู้เลน่ ไม่สวมเสื้อ ก. พิณ ข. พณิ นำ้ เตา้ ค.พิณเปย๊ี ะ ง. กระจับป่ี 3. ขอ้ ใดต่างจากพวก ก. ระนาดเอก ข. ฆ้องวงใหญ่ ค. กลองแขก ง. กระจบั ป่ี 4. ขอ้ ใดจดั อยูใ่ นกลมุ่ เครอ่ื งประเภทเครอื่ งสี ก. ซอดว้ ง ซออู้ ซอสามสาย ข. ซอดว้ ง ซอสามสาย แคน ค. ซอด้วง สะล้อ ระนาด ง. ซอดว้ ง กระจบั ป่ี ซอสามสาย 5. ขอ้ ใดจดั อยู่ในประเภทเคร่อื งตที ่ที ำด้วยไม้ ก. ซอสามสาย ข. ฆอ้ งวงใหญ่ ค. โหมง่ ง. ระนาดเอก เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรีพ้นื บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหสั วิชา ศ21102 4 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อดว้ ง ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 6. จากรปู มีชอ่ื เรยี กว่าอะไร ก. ซออู้ ข. ซอด้วง ค. ซอสามสาย ง. สะล้อ 7. เครอ่ื งดนตรีในขอ้ ใดต่างจากพวก ก. ระนาดเอก โปงลาง สะล้อ ข. ทบั ซออู้ กลองชนะ ค. โปงลาง โหวต แคน ง. พณิ กลองตกุ๊ ซงึ 8. ขอ้ ใดเปน็ เคร่ืองดนตรีโบราณประสมวงอยู่ในวงมโหรมี าตง้ั แตส่ มยั สโุ ขทัย ก. จะเข้ ข. ฆ้องวงใหญ่ ค. กระจบั ปี่ ง. ขลยุ่ เพียงออ 9. เครอ่ื งดนตรชี นิดใดทีไ่ ม่ไดเ้ ล่นในวงมโนราและหนงั ตะลุง ก. กลองชุด ข. ทบั ค. ฆ้องคู่ ง. ปี่ 10. เคร่อื งดนตรชี ินใดท่ใี ชใ้ นยามศึกสงคราม เพือ่ เป็นสิรมิ งคล และเป็น ขวัญกำลังใจ ใหแ้ กเ่ หลา่ ทหารหาญในการต่อ สใู้ หไ้ ดช้ ัยชนะ ก. กลองชนะ ข. กลองตุ๊ก ค. กลองสะบดั ชัย ง. กลองเต่งถิง้ แบบทดสอบออนไลท์ เลม่ ที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพื้นบา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 5 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 1 กระดาษคำตอบ คะแนนท่ไี ด้ ……………. ช่อื .....................................สกลุ ..........................................เลขที.่ ..............ช้นั …… ข้อที่ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรพี ืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กล่มุ สาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 6 ความรใู้ นการปฏิบัติซอดว้ ง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 เครือ่ งดนตรีไทย เครื่องดนตรีไทยที่ใช้บรรเลงทั่วไปในปัจจุบันนี้ มีทั้งที่ประสมวงเป็นแบบแผน และ เคร่ืองดนตรีพนื้ เมืองท่ีใช้บรรเลงในโอกาสต่าง ๆ เปน็ เคร่อื งดนตรีที่ใช้เล่นและสืบทอดกันมา ซ่ึงมีทั้งของคนไทย ประดิษฐ์ขึ้นมาใช้เอง เลียนแบบชนชาติอื่น และรับมาจากชนชาติอื่น การเรียกชื่อเครื่องดนตรีนั้น ๆ จึง เรียกตามลักษณะจากรูปร่าง จากตำนาน จากเสียงที่ได้ยิน จากภาษาเดิมหรือ จากแบบแผนที่ใช้ ประกอบการเลน่ โดยการใช้คำโดดในภาษาไทย (ธนติ อยู่โพธ์ิ, 2510 : 18 ) ในปจั จุบันเคร่ืองดนตรีไทยแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ตามลกั ษณะของการบรรเลง และตาม ปฏกิ ิรยิ าทีป่ ฏิบตั ิตอ่ เครอื่ งดนตรนี นั้ ๆ คือ 1. เคร่อื งดนตรีประเภทเครือ่ งดีด 2. เครอื่ งดนตรีประเภทเครือ่ งสี 3. เครื่องดนตรปี ระเภทเครือ่ งตี 4. เครอ่ื งดนตรีประเภทเคร่อื งเปา่ เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรพี ้นื บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กล่มุ สาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 7 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อดว้ ง ช้ันมธั ยมศึกษาปที ี่ 1 เคร่อื งดนตรีประเภทเคร่อื งดีด เครื่องดนตรีไทยประเภทดีดเป็นเครื่องดนตรีที่บรรเลง หรือเล่นด้วยการใช้มือดีดหรือใช้ไม้ ดดี หรอื วตั ถตุ ่าง ๆ เชน่ เขาหรอื กระดกู สัตว์ ดีดสายใหส้ ั่นสะเทือนจงึ เกดิ เสยี ง ไดแ้ ก่ 1. พิณ เป็นเคร่ืองดนตรีมี 2 ชนิด ไดแ้ ก่ 1.1 พิณน้ำเตา้ เป็นเครื่องดนตรีท่ีมีสายเดียว แต่เดิมเป็นของพราหมณ์ ทำขึ้นมาเล่นก่อน ที่ เรียกว่าพิณน้ำเต้าเพราะเอาเปลือกลูกน้ำเต้ามาทำเป็นกะโหลกพิณ โดยเจาะติดกับไม้เป็นคันพิณ เรียกว่า ทวน มีสายที่ทำด้วยหวายต่อมาใช้ลวดทองเหลือง ผู้เล่นไม่สวมเสื้อ มือซ้ายจับทวนเอา กะโหลกพิณประกบติดกบั อก นิ้วมือซา้ ยกดสาย มอื ขวาดดี และขยบั กะโหลกน้ำเต้าเปิดปดิ -ปดิ เปิด เพ่ือให้ เกดิ เสยี งในลกั ษณะตา่ ง ๆ ภาพ 1.1 พิณน้ำเตา้ ทีม่ า : https://nokkr.wordpress.com 1.2 พิณเปี๊ยะ ลักษณะคล้ายพิณน้ำเต้า แต่เพิ่มสายขึ้นเป็น 2 สาย และ 4 สาย กะโหลกพณิ ทำดว้ ยเปลอื กลูกน้ำเต้า ตัดคร่งึ ลูก หรอื ทำด้วยกะลามะพร้าวก็มี อาจจะทำด้วยไม้จริงคือ ไม้เน้อื แข็งหรอื ไมแ้ ก่นก็ได้ ลกั ษณะการเลน่ คลา้ ยพณิ นำ้ เต้า ภาพ 1.2 พิณเปย๊ี ะ ท่ีมา : http://www.nextsteptv.com/budsaba เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพืน้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลมุ่ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 8 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 1 2. กระจับปี่ คือ พิณชนิดหนึ่งมีสาย 4 สาย เป็นเครื่องดนตรีโบราณประสมวงอยู่ในวง มโหรีมาตั้งแตส่ มัยสโุ ขทยั กะโหลกเป็นรปู รแี บนทั้งด้านหนา้ และด้านหลัง คันทวนยาวเรียวโค้งมีนมรับนว้ิ สำหรับกดสาย 11 ช่อง ไม้ดีดทำด้วยเขาหรือกระดูกสัตว์ น้ำหนักมาก ให้เสียงเบามาก ผู้บรรเลงต้องมีนวิ้ มือยาวจงึ จะบรรเลงได้ดี ในปจั จบุ นั ไม่เปน็ ท่นี ยิ มนำมาประสมวง ภาพ 1.3 กระจบั ป่ี ทม่ี า : www.siamdontrithai.com 4. จะเข้ เปน็ เคร่ืองดนตรที ่ีสันนิษฐานวา่ ปรับปรงุ มาจากพณิ เพอ่ื ใหน้ ง่ั ดีดไดส้ ะดวก มี รูปร่างคลา้ ยจระเข้ ทำด้วยไมท้ อ่ นเดยี วภายในขุดเปน็ โพรงเพอื่ ใหเ้ กดิ ความกำธรของเสียง มเี ท้ารอง ตอนหวั ท้าย 5 อนั มสี าย 3 สาย สายที่ 1 ทำดว้ ยลวดทองเหลือง สายที่ 2 และ 3 ทำด้วยเอน็ ทด่ี ีดทำด้วยงา หรือ กระดกู สตั ว์ หรือไม้ ลกั ษณะกลมปลายแหลมผูกตดิ กับนิ้วชี้มือขวาใช้ดีดไปบนนมจะเขซ้ งึ่ มี 11 อัน จะเขใ้ ช้ ประสมวงเคร่ืองสายและวงมโหรี เลน่ เดนิ ทำนองเพลง บางครั้งเก็บถ่ี ๆ บา้ ง หรือพกั เล่นเป็นระยะบ้าง ชว่ ยทำใหล้ ลี าของบทเพลงแกรง่ กังวานไพเราะน่าฟัง ภาพ 1.4 จะเข้ ทมี่ า : https://nontasang.wordpress.com/ เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรพี ืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 9 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อดว้ ง ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 1 เครอื่ งดนตรปี ระเภทเครื่องสี เครื่องดนตรีประเภทสีเป็นเครื่องดนตรีที่ต้องใช้คันชัก ติดขนหางม้า ซึ่งถูยางสน สีกับสาย ซึ่งอาจจะเป็นสายลวด เอ็นหรือไหม ขึงสายให้ตึงและมีตัวขยายเสียงรองรับ ซึ่งอาจมีรูปร่างลักษณะ แตกต่างกนั ไป จำแนกไดด้ ังนี้ 1. ซอสามสาย เป็นเครอ่ื งดนตรีเก่าแก่ของไทย นยิ มเล่นกันมาตั้งแต่สมัยสโุ ขทยั ตัวกะโหลกซอ ทำด้วยกะลามะพร้าวชนิดพิเศษคือมีกะลานูนเป็นกระพุ้งออกมาเป็นปุ่ม3 ปุ่ม ลักษณะ คล้ายวงแหวน 3 วง วางอยใู่ นรปู ลักษณะสามเหลี่ยมแบบสามเสา้ แล้วขงึ ด้วยหนังแพะหรือหนังลูกวัวปดิ ปากกะลา มีหย่อง และเครื่องถ่วงหน้า ติดหน้าซอด้านซ้ายตอนบนทำด้วยเงินลงยาน้ำหนัก ถ่วงต้องสัมพันธ์กับความหนาของ หนงั จะทำให้มีเสียงไพเราะ กังวาน คันสีทำดว้ ยหางม้าประมาณ 200-300 เสน้ ซอสามสายประสมอยู่ในวงขับไม้ วงมโหรีและวงดนตรีประกอบระบำชุดโบราณคดี ในตำแหนง่ ประธานของวง นบั เป็นเครื่องดนตรีท่ีเลน่ ยากชนิดหนึ่งแตเ่ ป็นที่นยิ มมาก เน่ืองจากเสียงมี ความไพเราะ และสอดประสานกับการขับร้อง ได้อย่างสนิทสนมกลมกลืน บรรเลงเป็นเสียงยาวบ้าง โหยหวนบ้าง เก็บทำนองถี่ ๆ บา้ ง ภาพ 1.5 ซอสามสาย ทม่ี า : http://www.donmusics.com/sawsamsai.html เลม่ ท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่ืองดนตรีพนื้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กล่มุ สาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 10 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 2. ซอด้วง เป็นซอ 2 สาย ที่มีรูปร่างลักษณะคล้ายด้วงดักสัตว์ จึงเรียกว่า ซอด้วง กะโหลกซอเดิมทำด้วยกระบอกไม่ไผ่ ในปัจจุบันนิยมใช้ไม้เนื้อแข็งเจาะกลึง ขึ้นหน้ากะโหลกซอด้วย หนังงูเหลือม คันทวนตอนบนปาดปลาย ลักษณะคล้ายโขนเรือ มีลูกบิด 2 อันสำหรับขึ้นเสียง สอด คันชักระหว่างสายซอทั้ง 2 สาย ใช้เล่นประสมในวงเครื่องสายและวงมโหรี ทำหน้าที่นำวงในวง เครอื่ งสาย ดำเนินเน้ือเพลงและเปน็ หลักของวงด้วย ภาพ 1.6 ซอดว้ ง ที่มา : http://www.donmusics.com/sawsamsai.html 3. ซออู้ เป็นซอ 2 สายเช่นเดียวกับซอด้วง กะโหลกซอทำจากกะลามะพร้าวปาดข้างและ แกะสลกั ลวดลาย เพ่อื เปิดให้มชี ่องเสียง ห้มุ หนังด้วยหนังแพะหรือหนังลูกววั คนั ทวนตั้งตรง ลักษณะ เด่นของซออู้ คือ เสียง ให้เสียงทุ้มต่ำ กังวาน บรรเลงให้มีท่วงทำนองเพลงอ่อนหวาน เศร้าโศกได้ดี ในขณะเดียวกนั ก็ทำหน้าที่สอดทำนองคลุกเคล้า ยั่วเย้าหลอกล้อกบั ซอด้วง และเครื่องดนตรีประเภท ดำเนนิ ทำนองในวงดนตรี ภาพ 1.7 ซออู้ ทมี่ า : http://www.donmusics.com/sawsamsai.html เลม่ ที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรพี นื้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 11 ความรใู้ นการปฏิบตั ิซอดว้ ง ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 1 เคร่อื งดนตรีประเภทเครอ่ื งตี เครือ่ งดนตรปี ระเภทตีเป็นเครื่องดนตรที ่ีเกา่ แก่ทส่ี ุดของไทย และเปน็ ประเภทแรกท่ีมนุษย์ คิดขึ้น เพราะมีลักษณะการเล่นที่ง่ายกว่าชนิดอื่นๆ เครื่องตีของไทยได้รับการปรับปรุงแก้ไข วิวฒั นาการมาโดยลำดับ มีท้ังประดษิ ฐ์จากไมแ้ ละโลหะ และขงึ ดว้ ยหนงั แบง่ เป็น 3 ประเภทดังนี้ 1. เครอื่ งดนตรีประเภทเครอื่ งตีที่ประดิษฐจ์ ากไม้ 2. เคร่ืองดนตรปี ระเภทเครอ่ื งตีประดิษฐ์จากโลหะ 3. เครื่องดนตรปี ระเภทเคร่อื งตีขึงดว้ ยหนัง เคร่อื งดนตรปี ระเภทเคร่อื งตีทป่ี ระดษิ ฐจ์ ากไม้ เครอ่ื งตีท่ปี ระดิษฐ์จากไมแ้ บ่งเป็นเครื่องดนตรีดังต่อไปนี้ 1. ระนาดเอก เป็นเคร่ืองดนตรที ี่มวี วิ ัฒนาการมาจาก กรับ โดยการนำกรับหลาย ๆ อันท่ีมี ขนาดแตกต่างกันมาร้อยเรียงกนั และแขวนบนรางใหเ้ ป็นผนื เดียวกัน เรียกว่า ผืนระนาด ลกู ระนาดทำ ดว้ ยไมไ้ ผต่ ง หรอื ใช้ไมเ้ น้อื แข็ง เชน่ ไมช้ งิ ชัน ไมม้ ะหาดหรอื ไม้พยงุ ระนาดเอกมี 21 ลูก เทียบเสียง ดว้ ยการถ่วงตะกว่ั ด้านใต้ลูกระนาดทั้งสองด้าน ไมท้ ใี่ ชต้ มี ีท้ังไม้นวมและไม้แข็ง เวลาบรรเลงปกติจะตี พร้อมกันทั้งสองมือ เป็นคู่แปด ทำหน้าที่เป็นผู้นำวง ดำเนินทำนองเก็บถี่ ๆ มีลีลาและลักษณะการตี หลายชนดิ เช่น ตีแบบกรอ แบบเกบ็ แบบสะบัด แบบกวาด แบบขยี้ แบบคาบลูกคาบดอก เปน็ ต้น ภาพ 1.8 ระนาดเอก ท่ีมา : https://sites.google.com/site/arisara0824662140/home/ranad-xek เล่มท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรพี ้นื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 12 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อดว้ ง ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 1 2. ระนาดทุ้ม เปน็ เครือ่ งดนตรีทสี่ ร้างขน้ึ ในสมัยรัชกาลท่ี 3 โดยประดิษฐ์ เลียนแบบระนาด เอก มีขนาดใหญ่ กว้าง แต่เสียงทุม้ กวา่ ระนาดเอกใช้เล่นคู่กับระนาดเอก ระนาดทมุ้ มี 17-18 ลูก ทำหน้าท่ี แปรลูกฆอ้ งออกเป็นทางและมีลีลาการตีท่ีตลกคะนอง ตีพร้อมกันทัง้ สองมือเป็นคู่แปดบ้าง ดำเนินทำนอง เก็บถี่ ๆ บ้าง ตมี อื ละลูกบ้าง มือละหลาย ๆ ลูกบา้ ง มกี ารตีขัด ตีล้อ ตลี ้วง ล้ำ เหลอื่ ม สอดแทรก ย่ัว เย้า หลอกล้อไปกับเครื่องดำเนินทำนองให้สนุกสนาน เปน็ ต้น ภาพ 1.9 ระนาดทุ้ม ทมี่ า : http://singtakas.blogspot.com/2015/08/blog-post_2.html 3. กรับ กรับเป็นเครือ่ งดนตรีท่ีทำดว้ ยไม้ ใชป้ ระกอบจังหวะในวงดนตรีประเภทตา่ ง ๆ ใช้ตี กระทบกันเสียงดงั กรับ ๆ ปจั จุบนั มี 3 ชนดิ ดังนี้ 3.2 กรบั พวง มีรปู ร่างลักษณะคล้าย ๆ กับพัดจนี สว่ นดา้ มทำดว้ ยไมเ้ น้ือแข็ง และส่วนตรง กลางจะประกอบด้วยแผ่นโลหะหรืองา จำนวนหลาย ๆ อันมาร้อยเรียงสลับกัน เวลาตีใช้มือหนึ่งถือ ตรงส่วนที่มีเชือกร้อยแล้วฟาดอีกข้างหนึ่ง ลงบนฝ่ามือหนึ่ง กรับพวงนิยมใช้ในการขับร้อง เพลงเรือ ดอกสร้อย สักวาและยังใชใ้ นวงเคร่อื งสายและวงมโหรอี กี ด้วย ภาพ 1.10 กรบั พวง ทมี่ า : https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A เลม่ ท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครื่องดนตรพี นื้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 13 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1 3.3 กรับเสภา ทำด้วยไมเ้ น้อื แข็ง นิยมใช้ไม้ชิงชัน มีรูปยาวส่เี หล่ียม เวลาบรรเลง ใชข้ ยับกรับด้วยมอื ท้งั สองขา้ ง ขา้ งละคู่ เพื่อใหก้ รับกระทบกันประกอบการขบั เสภา ภาพ 1.11 กรบั เสภา ทม่ี า : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/thaimusic/39_krubsaepa/web/big1.html 4. เกราะ ทำด้วยกระบอกไม้ไผ่ ใช้สำหรับบอกตีเวลา ตีสำหรับบอกเหตุ และตีนัด หมายประชมุ ใช้ในชนบทของไทยในสมยั กอ่ น ภาพ 1.12 เกราะ ทีม่ า : http://art2learn.blogspot.com/2015/11/blog-post_17.html เล่มที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรีพื้นบ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กล่มุ สาระการเรียนรูศ้ ิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 14 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอดว้ ง ชั้นมัธยมศกึ ษาปีที่ 1 เครอ่ื งดนตรปี ระเภทเคร่อื งตีทป่ี ระดิษฐจ์ ากโลหะ 1. ระนาดเอกเหล็ก มีชื่อเรียกอีกอย่างว่า ระนาดทอง เป็นเครื่องดนตรีที่ประดิษฐ์ขึ้นใน สมยั รัชกาลท่ี 4 ทำเลยี นแบบจากระนาดไม้ ลกู ระนาดทำดว้ ยเหลก็ หรอื ทองเหลืองมี 20-21 ลูก วาง บนรางไม้มผี ้าพันไวแ้ ทนการร้อยเชือก มีเสียงดงั กว่าระนาดไม้ ทำหนา้ ทบี่ รรเลงโดยการแปรลกู ฆ้องออกเป็น ทำนองเต็มเหมอื นระนาดเอก ใชต้ ดี ้วยไม้แขง็ และไม้นวม แต่ไมไ่ ดท้ ำหนา้ ท่ีเปน็ ผนู้ ำวง ภาพ 1.13 ระนาดเอกเหล็ก ทมี่ า : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content /instruments1/ 2. ระนาดทุ้มเหล็ก มีลูกระนาด 16-17 ลูก ลูกระนาดใหญ่กว่าลูกระนาดเอกเหล็ก ทำ หนา้ ทแี่ ปรลกู ฆอ้ งเปน็ ทำนองเตม็ เดนิ ทำนองดว้ ยการตีทีละลูกหรอื หลาย ๆ ลกู ให้ห่าง ๆ ให้เสียงตำ่ ท้มุ กงั วาน ภาพ 2.14 ระนาดทุ้มเหลก็ ที่มา : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/opendream/ เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรีพืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุม่ สาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 15 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 1 3. ฆ้องวง เป็นเครือ่ งดนตรที ีท่ ำดว้ ยโลหะผสม มปี ่มุ ตรงกลางสำหรบั ตี มขี อบข้างเรยี กว่า ฉตั ร ตรงด้านหน้า ของฉัตรเจาะรูสำหรับร้อยเชือกแขวน ใช้ตีด้วยไม้ หัวไม้ใช้ผ้าพัน ห่อหุ้ม เสียงฆ้องดัง ฆ้องหรือฆ้อง ๆ ลูกฆอ้ งปรบั เสยี งได้เลก็ นอ้ ย โดยการเอาขี้ผึง้ ผสมตะก่วั ตดิ ตรงกลางด้านในฆอ้ ง มหี ลายชนดิ ได้แก่ 3.1 ฆ้องวงใหญ่ เป็นเครื่องดนตรีที่มีวิวัฒนาการมาจากฆ้องเดี่ยว ฆ้องคู่ และฆ้องราง สันนิษฐานว่ามีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย โดยมีลูกฆ้องร้อยเรียงลำดับจากลูกใหญ่มาเล็ก จากซ้ายมื อมา ขวามือ เสียงจากต่ำไปสูงจำนวน 16 ลูก มีลักษณะเป็นวง ไม้ตี 2 อันเป็นแผ่นหนังกลม ๆ เจาะกลาง สวมด้วยด้ามไม้ ฆ้องวงใหญ่ทำหน้าที่เดินทำนองเพลงเป็นหลักของวง เป็นเครื่องดนตรีที่มีความสำคัญ ที่สุด นักดนตรีในวงปี่พาทย์ทุกคนจะเล่นฆ้องวงใหญ่เป็นเครื่องดนตรีชนิดแรกก่อน นักแต่งเพลงก็เช่นเดียวกัน สว่ นใหญ่จะแต่งเพลงจากฆ้องวงใหญ่กอ่ น ภาพ 1.15 ฆอ้ งวงใหญ่ ที่มา : http://thaimusicbykrutui.blogspot.com/2017/07/blog-post.html 3.2 ฆ้องวงเล็ก เป็นเครื่องดนตรีที่ประดิษฐ์ขึ้นในรัชกาลที่ 3 ลักษณะเหมือนฆ้องวงใหญ่แต่ ขนาดเล็กกวา่ มจี ำนวนลกู ฆ้องมากกว่าโดยมี 18 ลูก ทำหนา้ ท่ีดำเนินทำนองโดยแปรลูกฆ้องออกเป็น ทำนองเต็มด้วยการตีเก็บถี่ ๆ มือละลูกบ้าง มือละหลาย ๆ ลูกบ้าง สอดทำนองในทางเสียงสูง มี ลักษณะวิธีการตีเช่นเดียวกับระนาดเอก เช่น การตีสะบัด การตีกวาด การตีขยี้ การตีกรอ แล้วแต่ โอกาสของเพลงและการบรรเลง ภาพ 1.16 ฆ้องวงเลก็ ท่ีมา : http://tkapp.tkpark.or.th/stocks/content/thaimusic/3_kongwongyai/web/big.html เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรพี น้ื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 16 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 3.3 ฆ้องมอญวงใหญ่ เป็นเครื่องดนตรีของชาวมอญ นักดนตรีไทยนำมา บรรเลงประกอบการแสดงละครพันทางและประโคมศพ ลักษณะของรางฆ้องมอญ มี รูปทรงที่โค้งขึ้นไปทั้งสองข้างและแกะสลักลวดลายสวยงาม มีลูกฆ้องจำนวน 15 ลูก ดำเนิน ทำนองเพลงเหมือนฆ้องวงใหญ่ของไทย ภาพ 1.17 ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก ทม่ี า : https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=banrakthai&group=12 3.4 ฆ้องมอญวงเล็ก เป็นเครื่องดนตรีไทยที่ประดิษฐ์ขึ้นตามแบบอย่างของฆ้องวง เล็ก แต่ให้มีลักษณะรูปทรงเหมือนฆ้องมอญวงใหญ่ มีจำนวนลูกฆ้อง 18 ลูก ทำหน้าที่ดำเนิน ทำนองเพลง ในวงแปรลูกฆ้องเหมือนฆ้องวงเล็กของไทย 3.5 ฆ้องโหม่ง มีขนาดกว้างเส้นผ่าศูนยก์ ลาง 30-45 ซม. บางทเี รยี ก โหม่ง เพราะ ตีแล้วเกดิ เสียงดัง โหม่ง -โหม่ง โหม่งใช้ตีบอกเวลากลางวนั แลว้ เพ้ียนมาเปน็ โมง ชาวไทยรู้จักมานาน โดยเรียกควบกบั กลองเปน็ ฆ้องกลอง สมยั กอ่ นตกี ลองทดั ตอนกลางคนื กลองเสยี งดัง ทมุ้ หรอื ตมุ้ ๆ เพ้ยี น มาเรยี กเปน็ ทุ่ม จึงเรียกกลางคืนว่า ทุม่ ภาพ 1.18 ฆอ้ งโหม่ง ทมี่ า : https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=banrakthai&group=12 เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรีพ้ืนบ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กล่มุ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 17 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอดว้ ง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 4. ฉิ่ง เป็นเครื่องตีทำด้วยโลหะรูปร่างคล้ายถ้วยชา ไม่มีก้นเว้ากลางปากผาย กลม เจาะรู ตรงกลางสำหรับร้อยเชือก เพื่อให้สะดวกในการตีประสมในวงดนตรีเกือบทุกวง ได้แก่ วงปี่พาทย์ ประเภทตา่ ง ๆ วงมโหรี วงเครอื่ งสาย วงกลองยาว ตีใหจ้ งั หวะในการขบั ร้องและรำไทย ภาพ 1.19 ฉ่งิ ทม่ี า : https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=banrakthai&group=12 5. ฉาบ เป็นเครอ่ื งตที ำดว้ ยโลหะรูปร่างคล้ายฉิ่งแตบ่ าง มีขนาดกวา้ ง และใหญก่ วา่ มขี อบแบน ๆ แผ่ โดยรอบมขี นาดใหญ่และเล็ก ฉาบใหญท่ ำหนา้ ทค่ี วบคมุ จงั หวะในวงปี่พาทย์ ฉาบเล็กทำหน้าท่ีตีหลอก ล้อย่ัวเย้าไปกบั เคร่อื งดนตรปี ระกอบจงั หวะชนิดอืน่ ๆ ในวงดนตรที ่ัว ๆ ไป ภาพ 1.20 ฉาบ ที่มา : https://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=banrakthai&group=12 / เครอ่ื งดนตรีประเภทเครื่องตีทขี่ ึงดว้ ยหนงั เครอ่ื งดนตรีประเภทนี้ตอ้ งขึงใหต้ งึ ด้วยหนงั คือพวกกลองประเภทตา่ ง ๆ ดงั น้ี 1. กลองทัด เป็นกลองที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในวงปี่พาทย์ เป็นกลองที่ขึงหนังทั้งสองหน้าที่ เก่าแก่ที่สุดของไทย หุ่นกลองทำด้วยไม้เนื้อแข็งคว้านข้างในออกจนเป็นโพรงทะลุกลวง ขึงหนังด้วย หนังวัว หนังควาย หรือหนังช้าง ตรึงหนังให้ติดกับตัวกลองด้วยหมุด เรียกว่า แส้ ตรงกลางหุ่นมีห่วง สำหรับแขวน เรียกว่า หูระวิง หรือ หูกระวิง ในสมัยโบราณใช้ตีย่ำค่ำบอกเวลา เรียกว่า ทุ่ม ตามวัด ใช้ตีบอกเวลาให้พระลงฉันเพล เรียกว่า กลองเพล ในวงปี่พาทย์เดิมใช้เพียงลูกเดียว ต่อมาในสมัย รัชกาลที่ 1 นักดนตรีใช้เพิ่มเป็น 2 ลูก แยกเป็นกลองตัวผู้มีเสียงสูงดัง ตูม และตัวเมีย มเี สยี งทุ้ม ต่ำดัง ต้อม ในการบรรเลงจะทำหน้าที่กำกับจังหวะไม้กลอง ดำเนินหน้าทับตีห่างบา้ งถี่บ้างตามแบบแผน ของบทเพลงแต่ละเพลง เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่ืองดนตรพี ้นื บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กลมุ่ สาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหสั วิชา ศ21102 18 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ช้ันมัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 ภาพ 1.21 กลองทดั ทม่ี า : Thai information publishing system, 1997. 3. ตะโพน เป็นเครือ่ งดนตรีที่ขงึ ด้วยหนงั เรียกว่า เครื่องหนัง ขึงหนังสองหนา้ ตัวไม้ ทใ่ี ชส้ ำหรับขึงหนัง เรยี ก หุ่น หน้าใหญ่เสยี งต่ำเรียก หนา้ เท่ง หน้าเล็กเสียงสูงเรียก หน้ามัด ที่หน้าเท่งจะ ติดข้าวสุกบดผสมขี้เถ้าไว้ตรงกลางที่ได้ทายางรักเป็นวงกลมไว้แล้ว เพื่อถ่วงเสียงตามต้องการ ถ้าติด มากเสียงจะก้องต่ำ การทายางรักเพื่อเป็นเครื่องหมายให้นักดนตรีได้สังเกตและเพื่อป้องกัน ไม่ให้เกิด สูญญากาศเวลาติดข้าวสุกบด ตวั ตะโพนใช้สายหนงั เส้น ๆ เรียงโยงรอบหนุ่ ตรงขอบหนงั ข้ึนหน้าจะถักด้วยหนัง ตเี กลียวเส้นเลก็ ๆ เรยี ก ไส้ละมาน ตัวหุ่นตั้งอยู่บนท่ีรองเทา้ รบั ตสี องมือพร้อมกนั บา้ ง สลบั กันบ้าง ในวง ปพ่ี าทยใ์ ช้ตใี บเดยี ว ทำหนา้ ทเี่ ปน็ ผนู้ ำกลองทัด และกำกบั จงั หวะให้รู้วรรคตอนและประโยคของเพลง ตะโพนสามารถตีใหเ้ กิดเสยี งไดถ้ ึง 12 เสียงคือเสียง เท่ง ถะ (เถอะ) เทดิ ปะ๊ ติง ตบุ๊ ต๊ดึ พร2ึง 9เพ ร่งิ เพริด พรดึ และปลั้ง ภาพ 1.22 ตะโพน ทีม่ า : Thai information publishing system, 1997. เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรพี ืน้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 19 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อด้วง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 4. ตะโพนมอญ เหมือนตะโพนไทยทุกอยา่ งแต่ใหญ่กวา่ และตรงกลางไม่ป่อง ใชบ้ รรเลงใน วงป่พี าทยไ์ ทยเม่ือบรรเลงเพลงมอญ และใช้ในวงปพี่ าทย์มอญ ภาพ 1.23 ตะโพนมอญ ทมี่ า : Thai information publishing system, 1997. 5. โทน หรือ ทับ ขึงด้วยหนังหน้าเดียว มีสายโยงเร่งจากขอบหน้าถึงคอกลอง ตอนปลาย บานคล้ายลำโพง มี 2 แบบ 5.1 โทนชาตรี ตัวกลองทำด้วยไม้ เวลาตีใช้มือหนึ่งตีอีกมือปิด-เปิดท้ายเพื่อให้มีเสียง ตามตอ้ งการ ตีประกอบการแสดงโนราห์ชาตรี และหนังตะลงุ 5.2 โทนมโหรี ตัวกลองทำด้วยดินเผาวิธีตีเหมือนกับ โทนชาตรี ใช้ในวงเครื่องสาย และวงมโหรีจึงเรียก โทนมโหรี ใช้ตีคู่กับรำมะนา โทนทั้ง 2 ชนิดนี้ยังใช้ตีประกอบจังหวะการขับร้อง ใน การเล่นละครพื้นเมืองคือ รำโทน ต่อมากรมศิลปากรได้ปรับปรุงท่ารำเปลี่ยนชื่อเป็น รำวง หรือรำวง มาตรฐาน ภาพ 1.24 โทน-รำมะนามโหรี ทีม่ า : Thai information publishing system, 1997. เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรีพื้นบา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กลมุ่ สาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 20 ความรใู้ นการปฏิบัติซอดว้ ง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1 7. กลองแขก เป็นกลองที่ขึงหนังสองหน้า มีสายเร่งเสียงทำด้วยหนัง หรือหวายเป็นเส้นยาว ลักษณะของกลองยาวเป็นรูปทรงกระบอก ชุดหนึ่งมี 2 ลูก เรียก กลองตัวเมีย และ กลองตัวผู้ เดิม ใช้บรรเลงในขบวนแห่นำเสด็จพระราชดำเนิน เช่น กระบวนช้างและกระบวนเรือหรือใช้บรรเลง รว่ มกับปี่ชวาประกอบการเล่นกระบี่กระบอง ภายหลงั นยิ มนำมาบรรเลงประกอบจังหวะหน้าทับในวง ป่พี าทยแ์ ทนตะโพน และใชแ้ ทนโทน–รำมะนา ในวงเครือ่ งสายและวงมโหรี ภาพ 1.25 กลองแขก ทมี่ า : Thai information publishing system, 1997. 8. กลองมลายู มีรูปร่างเหมือนกับกลองแขก แต่สั้นกว่าและใหญ่กว่า หน้ากลองใหญ่กว่า เล็กน้อย ใชต้ ีด้วยไม้ตงี อ ๆ กลองมลายูนี้ไทยนำแบบมาจากชาวมลายู สมยั กอ่ นพวกอาสามลายูจะนำ กลองมาตปี ระกอบกระบวนพยหุ ยาตรา ตอ่ มาไทยนำมาบรรเลงในขบวนแห่พระบรมศพและศพเจ้าขุน มูลนายโดยจัดเป็นชุด ชดุ หนงึ่ มี 4 ลกู มีป่ชี วา 1 เลา และเหม่ง 1 ลกู เรียกว่า กลองส่ีปห่ี นง่ึ ภายหลัง ลดกลองมลายูเหลือ 2 ลูก ใช้บรรเลงในวังประกอบงานศพและยังใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์นางหงส์อีก ด้วย ภาพ 1.26 กลองมลายู ที่มา : Thai information publishing system, 1997. เล่มท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรีพ้ืนบ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนร้ศู ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 21 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ิซอดว้ ง ชั้นมัธยมศึกษาปที ่ี 1 9. กลองชนะ เป็นกลองท่ใี ช้ประโคมในกระบวนเสดจ็ พยหุ ยาตรา ใช้บรรเลงครั้ง ละหลายลูก กลองชนะมลี กั ษณะคลา้ ยกลองมลายู แตส่ น้ั และใหญ่กวา่ เวลาบรรเลงตอ้ งใช้ ไม้งอ ๆ ตเี หมือนกลองมลายู ในสมยั ก่อนใชป้ ระกอบการฝึกหดั เพลงอาวุธ จึงเรียกว่ากลอง ชนะ เพื่อเปน็ ศริ มิ งคล ภาพ 1.27 กลองชนะ ทีม่ า : Thai information publishing system, 1997. 11. กลองสองหน้า มีลักษณะคล้ายตะโพนแต่ยาวและเล็กกว่า เอามาจากเครื่องดนตรีของมอญ ใช้ กับวงปี่พาทย์ที่บรรเลงประกอบการขับเสภาหรือร้องส่ง ใช้ใบเดียวแล้วมาตีสองหน้าทำหน้าที่กำกับ จังหวะหน้าทับแทนตะโพน สามารถตีให้เกิดเสียงได้ถึง 8 เสียง คือ ติง ตุ๊บ ป๊ะ เท่ง ถะ พรึง พรึด และปล้งั ภาพ 1.28 กลองสองหน้า ที่มา : Thai information publishing system, 1997. เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรพี ื้นบา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กล่มุ สาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวชิ า ศ21102 22 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อดว้ ง ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ 1 เครอ่ื งดนตรีประเภทเครอ่ื งเปา่ เครื่องดนตรีประเภทเป่าเป็นเครื่องดนตรีที่เกิดเสียงโดยการใช้ลมเป่าผ่านท่อซึ่งทำหน้าท่ี เปน็ ตัวขยายเสยี ง การที่เสยี งจะออกมาสงู หรือต่ำ นั้นขน้ึ อยกู่ บั ความยาวและความกว้าง รวมท้ังความ แรงของลมที่เป่าออกไปมากน้อยเพียงใด ถ้าเป่าเบา ๆ เสียงจะออกมาต่ำ แต่ถ้าเป่าแรง ๆ เสียงจะ ออกมาสูง สามารถแบ่งตามลักษณะของประเภท ไดแ้ ก่ 1. เครือ่ งเป่าประเภทมลี นิ้ 1.1 ปี่ เป็นเครื่องดนตรีที่คนไทยคิดประดิษฐ์ขึ้นมาใช้แต่โบราณมีรูปร่างลักษณะ ตลอดจนวิธีการเปา่ ท่ีแตกตา่ งไปจากเคร่ืองเป่าทั่วไป ทำดว้ ยไมก้ ลงึ เป็นรปู กลม บานหวั บานทา้ ย และ ป่องกลาง ภายในกลวงตลอดเป็นรูปยาว ด้านหน้ามีรู 6 รู เพื่อเปลี่ยนระดับเสียง ลิ้นปี่ทำด้วยใบตาล 4 ชั้น ตัดกลมผูกติดกับท่อลมเล็ก ๆ เรียกว่า กำพวด ทำด้วยทองเหลืองหรือเงินหรือโลหะอื่น ๆ ปี่ ไทยสามารถทำเสียงควงได้โดยการเปิดปิดน้วิ ต่างกันให้เสียงอยู่ในระดับเดียวกันท้ังยังเลยี นเสียงคำพูด ได้อย่างชัดเจน และใกล้เคียงที่สุด หน้าที่ในการบรรเลง คือ เป่าเก็บบ้าง โหยหวนบ้าง คละเคล้ากัน ไปกับทำนองเพลง ปล่ี ักษณะต่าง ๆ ได้แก่ 34 1.1.1 ปี่ใน มีขนาดใหญ่ ยาวประมาณ 41-42 ซม. มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 4.5 ซม. มเี สียงตำ่ ใชบ้ รรเลงในวงป่พี าทยไ์ มแ้ ข็ง ประกอบการแสดงโขน ละคร และการขบั ร้อง 1.1.2 ปี่กลาง มีขนาดกลาง ยาวประมาณ 37 ซม. มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 4 ซม. มีเสียงกลาง ระหว่างป่ใี นกบั ปน่ี อก ใช้บรรเลงในวงป่ีพาทย์ไมแ้ ขง็ ประกอบการแสดงโขน และหนังใหญ่ 1.1.3 ปน่ี อก มขี นาดเลก็ ยาวประมาณ 31 ซม. มเี ส้นผา่ นศนู ยก์ ลางประมาณ 3.5 ซม. มีเสียงแหลมสูง ใช้บรรเลงในวงปี่พาทย์เครื่องห้า ปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องคู่และเครื่องใหญ่ ประกอบการแสดงละครโนห์ราชาตรี และบรรเลงรบั -ร้อง ภาพ 1.29 ปี่นอก ปก่ี ลาง ปี่ใน ทม่ี า : https://sites.google.com/a/samakkhi.ac.th/kheruxng-dntri-thiy-3-2/kheruxng- dntri-thiy-prapheth-kheruxng-pea/pi-khxng-thiy-cad-di-pen-3-chnid เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กล่มุ สาระการเรียนร้ศู ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 23 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อดว้ ง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 2. เครอ่ื งเปา่ ประเภทไมม่ ลี ิน้ เครื่องดนตรีประเภทนี้จะมี ดาก แทนลิ้น ได้แก่ ขลุ่ย ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีไทยที่มีมาแต่ โบราณ สันนษิ ฐานว่าเรียกตามเสียงที่ได้ยิน ลักษณะของเลาขลุย่ นยิ มทำด้วยไม้ไผ่ ไมร้ วกปลอ้ งยาว ๆ ไว้ข้อทางส่วนปลายหรือใช้วัสดุชนิดอื่นๆ มาทำ เช่น งา ไม้เนื้อแข็ง พลาสติก เป็นต้น ขลุ่ย เลา หนึ่งมรี ูสำหรบั ปิดเปิดเสียง 7 รู ด้านหลงั หรือด้านล่าง 1 รู เรียกวา่ รูคำ้ และดา้ นข้างอีก 1 รูเรียกว่า รูเยื่อ ด้านบนที่เป่าใช้ไม้สักเหลาให้เป็นรูปกลม ๆ บากเล็กน้อยให้ลมผ่านไปที่ท่อเสียง เรียกว่า ดาก ปลายสุดของดากจะมรี เู ปน็ รูปสี่เหลยี่ มผืนผ้า เพื่อใหเ้ สียงออก เรยี กวา่ ปากนกแกว้ ขลุ่ยมีหลายชนิด ได้แก่ 2.1 ขลุ่ยเพียงออ เป็นขลุ่ยขนาดกลาง มีระดับเสียงอยู่ระหว่างกลางระหว่าง ขลุ่ยอู้ และขลุ่ยหลิบ ใช้ประสมในวงป่พี าทยไ์ มน้ วม วงเครือ่ งสาย วงเครือ่ งสายป่ีชวา วงปี่พาทยด์ ึกดำบรรพ์ และวง มโหรี เป็นต้น 2.2 ขลุ่ยหลิบ เป็นขลุ่ยที่มีขนาดเล็กแต่ใหญ่กว่าขลุ่ยกรวด ให้เสียงสูง เป็นเครื่องดนตรี ประเภทนำ ประสมอย่ใู นวงเครื่องสาย วงมโหรีเครอ่ื งคแู่ ละเคร่ืองใหญ่ วงเครือ่ งสายปชี่ วา เปน็ ต้น 2.3 ขลยุ่ อู้ เปน็ ขลุ่ยขนาดใหญ่สดุ มเี สียงต่ำ เป็นเครื่องดนตรีประเภทตาม ประสมใน วงปพ่ี าทยด์ ึกดำบรรพ์ เปน็ ต้น ภาพ 1.30 ขล่ยุ หลิบ ขลุย่ เพียงออ ขลุ่ยอู้ ทม่ี า: http://khlui-lamphong.blogspot.com/p/blog-page_1.html เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรีพืน้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรียนร้ศู ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 24 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อดว้ ง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 ใบงานที่ 1 แผนผงั ประเภทเครอ่ื งดนตรี คำช้แี จง ให้นกั เรียนเขียนชอ่ื เครอื่ งดนตรีไทยลงในแผนผงั ความคิดประเภทละ 4 ชนดิ (10 คะแนน) 1)................................ 1)................................ 2)................................ 2)................................ 3)................................ 3)................................ 4)................................ 4)................................ 1)................................ 1)................................ 2)................................ 2)................................ 3)................................ 3)................................ 4)................................ 4)................................ เลม่ ที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่ืองดนตรพี น้ื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรยี นร้ศู ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 25 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปที ี่ 1 ใบงานท่ี 2 เรื่อง ประเภทเครอ่ื งดนตรไี ทย คำชี้แจง ให้นักเรียนพิจารณาภาพเครื่องดนตรีไทยประเภทตี แล้วบอกรายละเอียดลง ในตาราง (10 คะแนน) ชือ่ เคร่ืองดนตรีไทย ประเภท ประเภท ประเภท ประเภท ดีด สี ตี เป่า 1) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 2) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 3) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 4) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 5) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 6) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 7) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 8) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 9) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... 10) ......................................................................... ........... ........... ........... ........... ชื่อ.................................................................................................................................. เลขที.่ ..... ม.1 เลม่ ที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรพี ้นื บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 26 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ิซอด้วง ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 1 เครอื่ งดนตรพี นื้ บ้าน เคร่ืองดนตรที ี่ใช้ในทอ้ งถ่ินภาคเหนือ สะล้อหรือ ทะล้อ เป็นเครื่องสายบรรเลงด้วยการสี ใช้คัน ชักอิสระ ตัวสะล้อที่เป็น แหล่งกำเนิด เสียง ทำด้วยกะลามะพร้าว ตัดและปิดหน้าด้วยไมบ้ าง ๆ มีช่องเสียงอยู่ด้านหลงั คันสะล้อ ทำดว้ ย ไมส้ กั หรือไม้เนื้อแข็งอนื่ ๆ โดยปกติจะ ยาวประมาณ ๖๐ เซนตเิ มตร ลูกบดิ อยดู่ ้านหน้านิยม ทำเป็นสองสาย แต่ที่ทำเป็นสามสายก็ มีสาย ทำด้วยลวด (เดิมใช้สายไหมฟั่น ) สะล้อมี ๓ ขนาด คือ สะลอ้ เล็ก สะล้อกลาง และสะล้อใหญ่ ๓ สาย ภาพ 1.31 สะล้อหรอื ทะล้อ ทมี่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux ซงึ เป็นเคร่อื งสายชนิดหนง่ึ ใชบ้ รรเลงดว้ ยการดีด ทำ ดว้ ยไมส้ กั หรือไม้เนอ้ื แขง็ มีชอ่ งเสียง อยู่ ด้านหน้า กำหนดระดบั เสียงด้วยนมเป็นระยะ ๆ ดดี ด้วยเขาสตั ว์บาง ๆ มีสายทำดว้ ยโลหะ เชน่ ลวด หรือทองเหลอื ง (เดมิ ใชส้ ายไหมฟ่ัน) ๒ สาย ภาพ 1.32 ซงึ ทีม่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรีพืน้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 27 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อด้วง ช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 1 ป่ี เปน็ ป่ีลิน้ เดยี ว ทตี่ วั ลน้ิ ทำดว้ ย โลหะเหมือนลน้ิ แคน ตัวป่ีทำด้วยไม้ซาง ท่ีปลายข้างหน่ึง ฝัง ลน้ิ โลหะไวเ้ วลาเปา่ ใชป้ ากอม ลิน้ ที่ปลายข้างนี้ อีกด้านหน่ึงเจาะรู บงั คบั เสียงเรียงกัน ๖ รูใช้ ปิด เปิด ด้วยนวิ้ มือทงั้ ๒ น้ิว เพื่อใหเ้ กดิ ทำนองเพลง มี ๓ ขนาด ได้แก่ ขนาดใหญ่เรยี ก ปแ่ี ม่ ขนาด รองลงมา เรยี ก ป่กี ลาง และขนาดเล็กเรยี ก ป่ีก้อย นิยม บรรเลงประสมเปน็ วงเรียก วงจุมป่ี หรือป่ี จมุ หรือบรรเลง ร่วมกับซึงและสะลอ้ ภาพ 1.33 ปจี่ ุม ท่มี า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux ป่แี น มีลักษณะคลายป่ีไฉน หรือปี่ชวา แตม่ ี ขนาดใหญก่ วา่ เป็นป่ปี ระเภทล้นิ คู่ทำด้วยไม้ เนอื้ แข็ง มรี ูบงั คบั เสียง เชน่ เดยี วกบั ปี่ใน นยิ มบรรเลงในวงประกอบกบั ฆ้อง กลอง ตะหลดปด และกลอง แอว เชน่ ในเวลาประกอบการฟ้อน เปน็ ตน้ มี ๒ ขนาด ไดแ้ ก่ ขนาดเลก็ เรียก แนนอ้ ย ขนาดใหญ่ เรยี ก แนหลวง ภาพ 1.34 ปแ่ี น ที่มา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux กลองเต่งถงิ้ เปน็ กลองสองหน้า ทำดว้ ยไม้เนื้อแข็ง เชน่ ไม้แดง หรือไม้ เน้ืออ่อน เช่น ไมข้ นนุ หน้ากลองขึงดว้ ยหนังวัว มี ขาสำหรับใชว้ างตวั กลอง ใชป้ ระสมกับเครอ่ื งดนตรี อนื่ ๆ เพอื่ เปน็ เคร่อื ง ประกอบจงั หวะ ภาพ 1.35 กลองเตง่ ถ้ิง ทีม่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรพี นื้ บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 28 ความรใู้ นการปฏิบตั ิซอด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 ตะหลดปด หรือมะหลดปด เปน็ กลองสองหน้า ขนาดยาวประมาณ ๑๐๐ เซนติเมตร หนา้ กลอง ขงึ ดว้ ยหนงั โยงเร่งเสียงด้วยเชือกหนงั หน้าด้านกว้างขนาด ๓๐ เซนตเิ มตร ดา้ นแคบ ขนาด ๒๐ เซนติเมตร หนุ่ กลองทำ ด้วยไมเ้ นอื้ แข็งหรือเน้ืออ่อน ตดี ้วยไม้ห้มุ นวม มีข้จี า่ (ขา้ วสุกบดผสม ขเ้ี ถา้ ) ถ่วงหน้า ภาพ 1.36 ตะหลดปด หรือมะหลดปด ท่มี า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux กลองสะบดั ชยั โบราณ เป็นกลองที่ มมี านานแลว้ นับหลายศตวรรษ ในสมยั ก่อนใช้ ตี ยามออก ศึกสงคราม เพ่ือเปน็ สริ มิ งคล และเป็น ขวัญกำลงั ใจให้แกเ่ หลา่ ทหารหาญในการต่อ สใู้ หไ้ ด้ ชัยชนะ ทำนองที่ใช้ในการตี กลองสะบัดชัยโบราณมี ๓ ทำนอง คือ ชัยเภรี, ชยั ดถิ ี และชนะมาร ภาพ 1.37 กลองสะบดั ชยั โบราณ ที่มา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/kheruxng-dntri-phakh-henux เลม่ ท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรีพน้ื บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวชิ า ศ21102 29 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ิซอด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 1 เครือ่ งดนตรีท่ีใช้ในท้องถ่นิ ภาคอสิ าน พิณพนื้ เมอื งภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื มีช่อื เรยี กแตกตา่ งกนั เช่น ซุง หมากจับปี่ มากต้อง โตง่ และหมากตับแตง่ มสี ายตั้งแต่ 2 - 4 สาย ชนิดทม่ี ี 4 สาย กค็ ล้ายกบั ซึงของภาคเหนือ แต่ปลาย กะโหลกพิณป้านกวา่ พิณพ้ืนเมอื งภาคนี้ ทำด้วยไม้เนื้อแขง็ ประดิษฐ์ข้นึ อย่างง่าย ๆ ไมส่ ู้จะประณีตนัก ใช่เล่น เดี่ยว หรอื เลน่ ร่วมกบั วงแคน และโปงลาง ภาพ 1.38 กลองสะบัดชยั โบราณ ทม่ี า 1.37 https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ โปงลาง เปน็ เคร่อื งตี ทำด้วยไมร้ อ้ ยตอ่ กนั จำนวน 12 ท่อนด้วยเชือกเปน็ ผนื แตล่ ะทอ่ นมี ขนาด และความยาวลดหลัน่ กนั ตามลำดับ จากใหญล่ งมาเลก็ เวลาเล่นใช้ด้านใหญ่ (ดา้ นบน) แขวน กับกง่ิ ไม้ หรอื ไม้ขาตั้ง ดา้ นเล็ก (ดา้ นลา่ ง) ใช้เท้าผูเ้ ลน่ หรอื ทำทีเ่ กี่ยวยึดไว้ มกั ใชผ้ ้เู ล่น 2 คน คนหนงึ่ เลน่ ทำนองเพลงเรยี ก \"หมอเคาะ\" อีกคนหน่ึงทำหนา้ ทเี่ คาะประสานเสียงทำจงั หวะเรียก \"หมอเสริ ฟ์ \" โปงมเี สยี ง 5 เสยี งคือ โด เร มี ซอล ลาไม่มีเสยี ง ฟาและที ภาพ 1.39 โปงลาง ท่ีมา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครือ่ งดนตรีพนื้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 30 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อดว้ ง ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 แคน เป็นเครื่องเป่าทำด้วยไม้ซางขนาดต่าง ๆ นำมาเรียงลำดับผูกติดกันเป็น 2 แถว ๆ ละ 6 ลำบา้ ง 7 ลำบ้าง หรือ 8 ลำบ้าง สุดแทแ้ ต่วา่ จะเปน็ แคนหก แคนเจ็ด หรอื แคนแปด โดยเรียง ลำใหญ่ไว้คู่หน้า และลำเล็ก ๆ เป็นคู่ถัดไปตามลำดับ และต้องเรียงให้กลางลำตรงทีใ่ ส่ลิน้ อยู่ในระดับ เดียวกัน แลว้ เอาไม้จริงมาถากเจาะรูสำหรับเป่า (เรียกสว่ นนว้ี า่ \"เตา้ \") เอาลำไม้ซางทีเ่ รียงไวส้ อดลงใน เต้าให้พอดีกับตรงที่ใส่ลิ้นไว้ แล้วเอาชัน หรือขี้ผึ้งพอกกันลมรั่ว เหนือเต้าขึ้นไปประมาณ 4 - 5 ซม. เจาะรูด้านข้างของลำไม้ซางตั้งแต่คู่ท่ี 2 เป็นต้นไป ลำละ 1 รู สำหรับนิ้วปิดเปิดเปลี่ยนเสียง ส่วนคู่ แรก เจาะรูด้านหนา้ เหนือเตา้ ขึน้ ไปประมาณ 2 - 3 ซม. สำหรับนิ้วหัวแม่มอื ปิดเปิด การเป่าแคนต้อง ใช้ทั้งเป่าลมเข้า และดูดลมออก โดยเป่าตรงหัวเต้าด้านที่เจาะรูไว้ อาจกล่าวได้ว่า แคนเป็นเครื่อง ดนตรสี ญั ลกั ษณข์ องภาคอสี าน ประชาชนแถบน้นี ยิ มเปา่ เลน่ สบื ต่อกันมาชา้ นาน ทง้ั เลน่ เดย่ี วคลอการ ร้อง และเล่นเป็นวงโดยผสมกับเครื่องดนตรีอื่น เช่น พิณ โปงลางกลอง ฯลฯ ประกอบการแสดง พ้นื บา้ นภาคอีสานตา่ ง ๆ ภาพ 1.40 โปงลาง ท่ีมา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ โหวตเป็นเครื่องเป่าไม่มีลิ้น ตัวโหวดทำด้วยไม้ไผ่รวก (หรือไม้เฮี้ย) ลำเล็ก ๆ สั้นยาว ต่างกัน จำนวน 6 - 9 ลำ มัดติดกับกระบอกไม้ไผ่ที่เป็นแกนกลาง โดยใช้ขี้สุดติดแต่ละลำจะมีระดับ เสียงแตกต่างกันตามขนาดสั้น ยาว ตามปกติโหวดมีเสียง 5 เสียง แต่เดิมใช้เชือกผูกปลายด้านหน่ึง แล้วเหวี่ยงหมุนกลบั ไปกลับมาทำให้เกิดเสียงโหยหวล ต่อมาใช้ปากเป่าเล่น เพลงพื้นบ้าน เป็นที่นิยม กนั ทั่วไปในแถบอสิ าน ภาพ 1.41 โหวต ทม่ี า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ เลม่ ที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรพี ื้นบ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กล่มุ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 31 ความรใู้ นการปฏิบตั ิซอดว้ ง ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 เครื่องดนตรที ่ใี ชใ้ นท้องถนิ่ ภาคใต้ ทับ (โทนหรอื ทับโนรา) เปน็ คู่ เสยี งต่างกนั เลก็ นอ้ ย ใชค้ นตีเพียงคนเดียว เป็นเครอ่ื งตที ี่สำคัญ ท่สี ดุ เพราะทำหน้าที่ คุมจงั หวะและเป็นตัวนำในการเปล่ียนจงั หวะทำนอง (แต่จะตอ้ งเปลีย่ นตามผู้รำ ไม่ใช่ผรู้ ำ เปล่ยี น จังหวะลีลาตามดนตรี ผู้ทำหนา้ ที่ตที บั จึงตอ้ งนง่ั ให้มอง เหน็ ผู้รำตลอดเวลา และต้อง ร้เู ชิง ของผูร้ ำ) ภาพ 1.42 ทบั ท่ีมา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ กลองชาตร(ี กลองตกุ๊ ) เปน็ กลองที่มลี ักษณะคล้ายกลองทัดขนาดเลก็ (โตกว่ากลองของหนัง ตะลุงเลก็ น้อย) ๑ ใบทำหนา้ ท่ีเสรมิ เนน้ จงั หวะและล้อเสียงทับ ภาพ 1.43 กลองตุ๊ก ที่มา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ เล่มท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพ้ืนบ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 32 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อดว้ ง ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ป่ี เป็นเคร่อื งเปา่ เพยี งช้นิ เดียวของวง นยิ มใช้ปใ่ี น หรอื บางคณะอาจใช้ปน่ี อก ใช้เพียง ๑ เลา ปีม่ ีวิธีเปา่ ท่ีคล้ายคลึงกับขล่ยุ ปม่ี ี ๗ รแู ต่สามารถกำเนดิ เสยี งได้ ถงึ ๒๑ เสียงซง่ึ คลา้ ยคลึงกบั เสียงพดู มากท่สี ุด ภาพ 1.44 ปี่ ท่ีมา https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ โหม่ง คอื ฆอ้ งคู่ เสียงต่างกันที่เสียงแหลม เรยี กว่า “เสียงโหมง้ ” ทีเ่ สียงทุ้ม เรียกว่า “เสียงห มุ่ง” หรอื บางครงั้ อาจจะเรียกว่าลูกเอกและลูก ทุ้มซ่ึงมีเสียงแตกตา่ งกันเป็น คู่แปดแต่ดั้งเดิมแลว้ จะ ใช้คู่ห้า ภาพ 1.45 โหมง่ (ฆ้องคู่) ทมี่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรีพน้ื บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 33 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 1 เครื่องดนตรที ใี่ ช้ในท้องถิ่นภาคกลาง ระนาดเอก เป็นเครื่องดนตรีที่มวี วิ ัฒนาการมาจาก กรบั โดยการนำกรับหลาย ๆ อันทมี่ ี ขนาดแตกตา่ งกันมาร้อยเรียงกนั และแขวนบนรางใหเ้ ปน็ ผืนเดียวกัน เรยี กว่า ผนื ระนาด ลกู ระนาดทำ ด้วยไมไ้ ผ่ตง หรือใชไ้ มเ้ นื้อแข็ง เชน่ ไมช้ งิ ชนั ไมม้ ะหาดหรอื ไม้พยุง ระนาดเอกมี 21 ลกู เทยี บเสยี งด้วย การถว่ งตะก่ัวดา้ นใตล้ ูกระนาดทั้งสองด้าน ไม้ท่ีใชต้ มี ีท้งั ไม้นวมและไม้แข็ง เวลาบรรเลงปกตจิ ะตีพรอ้ ม กันทั้งสองมือ เป็นคแู่ ปด ทำหนา้ ที่เป็นผนู้ ำวง ดำเนนิ ทำนองเกบ็ ถ่ี ๆ มีลีลาและลกั ษณะการตหี ลาย ชนดิ เชน่ ตีแบบกรอ แบบเก็บ แบบสะบัด แบบกวาด แบบขย้ี แบบคาบลูกคาบดอก เป็นต้น ภาพ 1.46 ระนาดเอก ทีม่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ ระนาดทุ้ม เป็นเครื่องดนตรีที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 โดยประดิษฐ์ เลียนแบบระนาดเอก มีขนาด ใหญ่ กว้าง แต่เสียงทุ้มกว่าระนาดเอกใช้เล่นคู่กับระนาดเอก ระนาดทุ้มมี 17-18 ลูก ทำหน้าที่แปรลูกฆอ้ ง ออกเปน็ ทางและมลี ีลาการตที ต่ี ลกคะนอง ตพี รอ้ มกันท้งั สองมอื เปน็ คแู่ ปดบา้ ง ดำเนินทำนองเกบ็ ถี่ ๆ บา้ ง ตมี อื ละลกู บ้าง มือละหลาย ๆ ลกู บ้าง มีการตขี ัด ตลี อ้ ตีลว้ ง ลำ้ เหล่ือม สอดแทรก ยัว่ เยา้ หลอกล้อ ไปกับเครือ่ งดำเนนิ ทำนองให้สนกุ สนาน เป็นตน้ ภาพ 1.47 ระนาดทุ้ม ทมี่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพน้ื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรูศ้ ิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 34 ความรใู้ นการปฏิบัติซอดว้ ง ชั้นมธั ยมศึกษาปีที่ 1 ฆ้องวง เป็นเครื่องดนตรีที่ทำด้วยโลหะผสม มีปุ่มตรงกลางสำหรับตี มีขอบข้างเรียกว่า ฉัตร ตรง ด้านหน้าของฉัตรเจาะรูสำหรับร้อยเชือกแขวน ใช้ตีด้วยไม้ หัวไม้ใช้ผ้าพัน ห่อหุ้ม เสียงฆ้องดัง ฆ้อง หรือฆอ้ ง ๆ ลกู ฆ้องปรบั เสยี งได้เลก็ น้อย โดยการเอาขผ้ี ง้ึ ผสมตะกว่ั ตดิ ตรงกลางด้านในฆ้อง ภาพ 1.48 ฆอ้ งวง ทมี่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ ซอดว้ ง เป็นซอ 2 สาย ที่มรี ปู ร่างลักษณะคล้ายด้วงดกั สัตว์ จงึ เรยี กวา่ ซอด้วง กะโหลกซอ เดิมทำด้วยกระบอกไม่ไผ่ ในปัจจุบันนิยมใช้ไม้เนื้อแข็งเจาะกลงึ ขึ้นหน้ากะโหลกซอด้วยหนังงเู หลอื ม คันทวนตอนบนปาดปลาย ลักษณะคล้ายโขนเรือ มีลูกบิด 2 อันสำหรับข้ึนเสียง สอดคันชักระหว่าง สายซอทั้ง 2 สาย ใช้เล่นประสมในวงเครื่องสายและวงมโหรี ทำหน้าที่นำวงในวงเครื่องสาย ดำเนิน เน้อื เพลงและเปน็ หลกั ของวงดว้ ย นยิ มเล่นในวงเครือ่ งสายและวงมโหรี ภาพ 1.49 ซอดว้ ง ทมี่ า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ เลม่ ที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรพี น้ื บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุม่ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 35 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอดว้ ง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1 ซออู้ เป็นซอ 2 สายเช่นเดียวกับซอด้วง กะโหลกซอทำจากกะลามะพร้าวปาดข้างและแกะสลัก ลวดลาย เพื่อเปิดให้มีช่องเสียง หุ้มหนังด้วยหนงั แพะหรือหนังลูกวัว คันทวนตั้งตรง ลักษณะเด่นของ ซออู้ คือ เสียง ให้เสียงทุ้มต่ำ กังวาน บรรเลงให้มีท่วงทำนองเพลงอ่อนหวาน เศร้าโศกได้ดี ใน ขณะเดียวกันก็ทำหน้าที่สอดทำนองคลุกเคล้า ยั่วเย้าหลอกล้อกับซอด้วง และเครื่องดนตรีประเภท ดำเนินทำนองในวงดนตรี ภาพ 1.49 ซออู้ ทม่ี า https://sites.google.com/site/musicalthaiinstrument/ ขล่ยุ ของไทยเป็นขล่ยุ ในตระกูลรีคอร์ดเดอร์ คือ มที บี่ ังคบั แบง่ กระแส ลม ทำใหเ้ กิดเสยี งใน ตัวไมใ่ ชข่ ลุย่ ผวิ ตระกูลฟลตุ แบบจนี ขลุย่ ไทยมีหลายขนาด ได้แก่ ขลยุ่ อู้ มเี สียงต่ำท่ีสุด ระดบั กลาง คอื ขล่ยุ เพยี งออ เสียงสูง ได้แก่ ขลุ่ยหลบี และยังทมี่ ี เสียงสงู กวา่ นีค้ ือ ขลยุ่ กรวดหรอื ขลุ่ยหลีบกรวด อกี ดว้ ย ขลุ่ยเป็นเครอื่ งดนตรใี นวงเครอ่ื งสายและ วงมโหรี ภาพ 1.50 ขลุย่ หลบิ ขลุย่ เพียงออ ขล่ยุ อู้ ที่มา: http://khlui-lamphong.blogspot.com/p/blog-page_1.html เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรีพนื้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรยี นรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วชิ า ศ21102 36 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 ใบงานท่ี 3 บอกช่ือและความสมั พนั ธ์ของเครื่องดนตรีจากภาพ เครือ่ งดนตรีพน้ื บา้ นภาค ................................................ มชี ือ่ ว่า ................................................................ เป็นเคร่อื งดนตรีประเภท .................................................. เคร่ืองดนตรพี นื้ บ้านภาค ................................................ มชี ือ่ ว่า ................................................................ เปน็ เครอ่ื งดนตรีประเภท .................................................. เคร่อื งดนตรีพน้ื บา้ นภาค ................................................ มีชอื่ ว่า ................................................................ เปน็ เครื่องดนตรีประเภท .................................................. เครอ่ื งดนตรีพน้ื บา้ นภาค ................................................ มีชื่อว่า ................................................................ เป็นเครอื่ งดนตรีประเภท .................................................. เครอ่ื งดนตรพี นื้ บ้านภาค ................................................ มชี ่อื วา่ ................................................................ เป็นเครอื่ งดนตรีประเภท .................................................. เล่มที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรีพ้ืนบ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลมุ่ สาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตรี) รหสั วิชา ศ21102 37 ความรใู้ นการปฏิบตั ซิ อดว้ ง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ่ี 1 แบบทดสอบหลงั เรียน คำชีแ้ จง นกั เรียนทำเครอ่ื งหมาย X ในกระดาษคำตอบทถี่ กู ตอ้ งท่ีสุดเพยี งคำตอบเดียว ใช้เวลาทำแบบทดสอบ 10 นาที 1. ขอ้ ใดไม่ใช่ประเภทเคร่ืองดนตรีไทย ก. เครอ่ื งดดี ข. เครอ่ื งสาย ค. เครื่องสี ง. เคร่ืองตี 2. เครอ่ื งดนตรอี ะไรทีผ่ เู้ ล่นไม่สวมเสื้อ ก. พิณ ข. พิณนำ้ เต้า ค. พณิ เปย๊ี ะ ง. กระจับปี่ 3. ข้อใดต่างจากพวก ก. ระนาดเอก ข. ฆอ้ งวงใหญ่ ค. กลองแขก ง. กระจบั ป่ี 4. ขอ้ ใดจดั อยูใ่ นกลมุ่ เครื่องประเภทเคร่ืองสี ก. ซอดว้ ง ซออู้ ซอสามสาย ข. ซอดว้ ง ซอสามสาย แคน ค. ซอดว้ ง สะล้อ ระนาด ง. ซอด้วง กระจบั ป่ี ซอสามสาย 5. ข้อใดจัดอยูใ่ นประเภทเครอื่ งตีทท่ี ำดว้ ยไม้ ก. ซอสามสาย ข. ฆอ้ งวงใหญ่ ค. โหม่ง ง. ระนาดเอก เล่มท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพื้นบ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรูศ้ ิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 38 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 1 6. จากรปู มชี ื่อเรยี กว่าอะไร ก. ซออู้ ข. ซอดว้ ง ค. ซอสามสาย ง. สะลอ้ 7. เครือ่ งดนตรีในข้อใดต่างจากพวก ก. ระนาดเอก โปงลาง สะล้อ ข. ทับ ซออู้ กลองชนะ ค. โปงลาง โหวต แคน ง. พณิ กลองตุก๊ ซงึ 8. ข้อใดเป็นเครือ่ งดนตรโี บราณประสมวงอยู่ในวงมโหรีมาตั้งแตส่ มยั สโุ ขทยั ก. จะเข้ ข. ฆ้องวงใหญ่ ค. กระจบั ป่ี ง. ขลยุ่ เพยี งออ 9. เครอื่ งดนตรชี นิดใดทไ่ี ม่ไดเ้ ล่นในวงมโนราและหนงั ตะลงุ ก. กลองชุด ข. ทับ ค. ฆ้องคู่ ง. ปี่ 10. เครอื่ งดนตรชี ินใดท่ีใช้ในยามศึกสงคราม เพอื่ เปน็ สริ ิมงคล และเป็น ขวัญกำลงั ใจ ใหแ้ กเ่ หล่าทหารหาญในการต่อ สู้ให้ได้ชัยชนะ ก. กลองชนะ ข. กลองตุ๊ก ค. กลองสะบดั ชยั ง. กลองเตง่ ถิง้ เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพืน้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 39 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ิซอดว้ ง ชั้นมธั ยมศึกษาปีท่ี 1 คะแนนท่ีได้ กระดาษคำตอบ ……………. ชอื่ .....................................สกลุ ..........................................เลขที.่ ..............ชนั้ …… ขอ้ ที่ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพ้นื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรยี นร้ศู ิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 40 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอดว้ ง ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 1 บทสรุป การเรียนรู้เรื่องความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับดนตรีไทย ทำให้สามารถเข้าใจเรื่องดนตรีไทยได้ อย่างถูกต้อง รู้จักเสียงของดนตรีไทยว่ามคี วามเหมือน หรือแตกต่างจากเสียงของดนตรีสากลอย่างไร จังหวะของดนตรีไทย ทั้งจังหวะฉิ่ง จังหวะหน้าทับต่าง ๆ เครื่องดนตรีที่ทำให้เกิดจังหวะประเภท เครื่องหนัง การใช้หน้าทับประกอบการบรรเลง รวมทั้งเครื่องดนตรีไทยอื่น ๆ และเครื่องดนตรีไทยมี รูปร่างแตกต่างกันหลายชนิดแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได้แก่ ประเภทเครื่องดีด ประเภทเครื่องสี ประเภทเครื่องตี และประเภทเครื่องเป่า แต่ละชนิดแต่ละประเภทมีรูปร่าง และให้เสียงที่แตกต่างกัน ออกไป และวัสดทุ ใี่ ชท้ ำก็แตกต่างกัน ตามวัตถปุ ระสงค์ของการใช้ เครอ่ื งดนตรีแต่ละประเภทนั้น ๆ เล่มท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เคร่ืองดนตรพี น้ื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 41 ความรใู้ นการปฏิบัตซิ อด้วง ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 1 บรรณานุกรมและแหลง่ อา้ งอิง กมลพร ขาวนวล. (ม.ป.ป.). เอกสารประกอบการสอนวชิ า ดุรยิ างค์ไทย 5 . กรงุ เทพมหานคร : วิทยาลัยนาฏศลิ ป สถาบันนาฏดุริยางค์ กรมศิลปากร. กาญจนา จึงเจริญ. (2544). ศ 0210 ดนตรีไทยปฏิบัติตามความถนัด 2 ระดับมัธยมศึกษา ตอนตน้ . นครปฐม : โรงเรียนสามพรานวิทยา. ณรงค์ชยั ปิฎกรชั ต.์ (ม.ป.ป.). สงั คีตนยิ ม. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพก์ ารศาสนา. ธนติ อยู่โพธ์ิ. (2510). เครอื่ งดนตรีไทย. พระนคร : โรงพิมพศ์ วิ พร. สงัด ภเู ขาทอง. (2532). การดนตรีไทยและการเข้าสู่ดนตรีไทย. กรุงเทพมหานคร : เรอื นแก้วการพิมพ์. โสภา นาคทอง. (2560). เคร่อื งดนตรไี ทย. [Online]. Avaiable:http://www.snr.ac.th/ elearning/sopa_nak/music05p01.html [2560, มีนาคม 28] Microsoft Corporation. (1997). Thai information publishing system. (CD–ROM). Thailand. เลม่ ที่ 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพืน้ บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรยี นร้ศู ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วิชา ศ21102 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ซิ อด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 1 ภาคผนวก เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรีพน้ื บา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ(ดนตร)ี รหัสวิชา ศ21102 43 ความรใู้ นการปฏิบตั ิซอด้วง ชั้นมธั ยมศึกษาปที ่ี 1 (เฉลย) ใบงานที่ 1 แผนผังประเภทเครือ่ งดนตรี คำชแี้ จง ให้นกั เรียนเขียนชอื่ เครอ่ื งดนตรีไทยลงในแผนผังความคดิ ประเภทละ 4 ชนดิ (10 คะแนน) 1) กระจบั ปี่ 1) ซอสามสาย 2) พิณเปีย๊ ะ 2) ซออู้ 3) จะเข้ 3) ซอดว้ ง 4) ซึง 4) สะล้อ 1) ระนาดเอก 1) ปน่ี อก 2) ระนาดทุ้ม 3) ฆอ้ งวงเลก็ 2) ปี่นอก 4) กลองแขก 3) ขลุ่ยเพยี งออ 4) ขลุ่ยอู้ เล่มท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครื่องดนตรพี น้ื บ้าน

เอกสารประกอบการเรียน กลุ่มสาระการเรยี นรู้ศิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 44 ความรใู้ นการปฏบิ ัติซอด้วง ช้ันมัธยมศึกษาปที ่ี 1 (เฉลย) ใบงานที่ 2 เรอ่ื ง ประเภทเครอ่ื งดนตรีไทย คำชี้แจง ให้นักเรยี นพิจารณาภาพเครื่องดนตรีไทยประเภทตี แล้วบอกรายละเอียดลงในตาราง (10 คะแนน) ชื่อเครื่องดนตรไี ทย ประเภท ประเภท ประเภท ประเภท ดีด สี ตี เป่า 1) ฆ้องวงใหญ่ . ........... ........... ✓ . ........... 2) ระนาดเอก . ........... ........... ✓ . ........... 3) กลองยาว . ........... ........... ✓ . ........... 4) ปี่ . ........... ........... ........... ✓ 5) ซอสามสาย . ........... ✓ ........... ........... 6) ระนาดทุ้ม . ........... ........... ✓ . ........... 7) ขลุ่ย . ........... ........... ........... ✓ 8) ซอด้วง . ........... ✓ ........... ........... 9) จะเข้ . ✓ . ........... ........... .............4....7..... 10) พณิ เป๊ียะ . ✓ . ........... ........... 45 ชอื่ ............................................................................................................... เลข4ท4.่ี ..... ม.1 เลม่ ท่ี 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอ่ื งดนตรพี ้นื บา้ น

เอกสารประกอบการเรียน กลมุ่ สาระการเรียนรูศ้ ิลปะ(ดนตร)ี รหสั วชิ า ศ21102 45 ความรใู้ นการปฏบิ ตั ิซอด้วง ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 1 44 (เฉลย) ใบงานที่ 3 บอกช่อื และความสมั พนั ธ์ของเครื่องดนตรจี ากภาพ เครื่องดนตรพี น้ื บา้ นภาค ภาคเหนือ . มชี ่ือวา่ กลองสะบดั ชยั ตี . เป็นเครื่องดนตรปี ระเภท . เคร่ืองดนตรพี นื้ บา้ นภาค ภาคอิสาน . มีชอ่ื วา่ โหวต เป่า . เปน็ เคร่อื งดนตรีประเภท . . . เครื่องดนตรพี น้ื บา้ นภาค ภาคใต้ . มชี ่ือว่า ทับมโนราหรอื โทน เปน็ เครอื่ งดนตรปี ระเภท ตี เครือ่ งดนตรพี น้ื บ้านภาค ภาคกลาง . มชี ่อื ว่า ซอด้วง สี . เปน็ เครอื่ งดนตรีประเภท . เคร่ืองดนตรพี นื้ บา้ นภาค ภาคอิสาน . มีช่อื วา่ โปงลาง ตี . เป็นเคร่ืองดนตรปี ระเภท . เล่มท่ี 1 เคร่ืองดนตรีไทยและ เคร่อื งดนตรพี ื้นบา้ น

เอกสารประกอบการเรยี น กลุ่มสาระการเรียนร้ศู ิลปะ(ดนตรี) รหัสวิชา ศ21102 46 ความรใู้ นการปฏบิ ัตซิ อดว้ ง ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 1 44 เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน ขอ้ เฉลย ขอ้ เฉลย 1ข6ง 2ข7ค 3ง8ค 4ก9ก 5 ง 10 ค เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น ข้อ เฉลย ข้อ เฉลย 1ข6ง 2ข7ค 3ง8ค 4ก9ก 5 ง 10 ค เล่มที่ 1 เครื่องดนตรีไทยและ เครอื่ งดนตรพี น้ื บ้าน