ไถ่ถอนทั้งหมด และ แปลงสภาพหุ้นกู้

กรณีกจิ การไถ่ถอนหุ้นก้กู อ่ นครบกาหนดในครง้ั เดียว กรณีที่กิจการได้จาหนา่ ยหุน้ กู้ทส่ี ามารถไถ่ถอนคนื กอ่ นครบกาหนด ซึง่ อาจจะมีการกาหนดราคาไถถ่ อน ไว้ ทาให้กิจการมีบญั ชีกาไรขาดทุนจาการไถถ่ อนหุ้นกู้ เนื่องจากความแตกต่างระหวา่ งราคาตามบัญชขี องห้นุ กู้ ณ วนั ทีก่ จิ การทาการไถ่ถอน กับราคาไถ่ถอนที่กิจการไดก้ าหนดไว้ ในกรณที ่ีกิจการทาการไถ่ถอนก่อนครบกาหนด จะตอ้ ง คานวณ ราคาตามบัญชขี องหุ้นกู้ ณ วันไถ่ถอน และนามา เปรยี บเทียบกบั ราคาไถถ่ อน เพือ่ รบั รู้รายการกาไรขาดทุนจากการไถถ่ อนหนุ้ กู้ การบนั ทกึ บัญชีในวนั ไถ่ถอนหุ้นกู้ มขี ้นั ตอนปฏบิ ัติดังต่อไปนี้ 1. บันทึกการจา่ ยดอกเบ้ีย ต้ังแต่วนั ทีจ่ ่ายดอกเบยี้ งวดสดุ ทา้ ย ถงึ วนั ทไี่ ถ่ถอน 2. บันทกึ การตัดส่วนเกินหรอื ส่วนลดมูลค่าหนุ้ กู้ ตง้ั แต่วันทต่ี ดั ส่วนเกินมูลคา่ หรือส่วนลดมลู ค่าวนั สดุ ท้าย ถึง วนั ทไ่ี ถ่ถอน เพื่อคานวณราคาตามบัญชขี องหุ้นกู้ ณ วนั ไถ่ถอน 3. บนั ทกึ การไถถ่ อนหนุ้ กู้ก่อนครบกาหนด ตามราคาไถถ่ อนทก่ี าหนดไว้ เปรียบเทียบกบั ราคาตาม บญั ชขี องหนุ้ กู้ เพอื่ รบั รู้รายการกาไรขาดทนุ จากการไถถ่ อนหนุ้ กู้ ตวั อยา่ งท่ี 2.13 จากตวั อย่างที่ 2.7 ในวนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 บริษัท สขุ สมหวัง จากดั (มหาชน) ออกจาหน่ายหุ้น กู้มลู ค่า 500,000 บาท ท่ไี ถ่ถอนก่อนครบกาหนดได้ อตั ราดอกเบ้ยี หุ้นกู้ 10% ต่อปี จา่ ยดอกเบี้ยทุก 6 เดือน คือ วนั ที่ 1 กรกฎาคม และ วนั ที่ 1 มกราคมของทุกปี หุ้นกู้อายุ 3 ปี อตั ราดอกเบยี้ หุน้ กู้ในท้องตลาดเท่ากับ 8% กิจการไถ่ถอนหุ้นกู้ดังกลา่ วในวันที่ 1 พฤศจกิ ายน 25X3 ไถ่ถอนในราคา 502,500 บาท วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 วันออกจาหนา่ ยหุ้นกู้ คานวณราคาขายหนุ้ กู้ อตั ราดอกเบยี้ หนุ้ กู้ 10% สูงกว่า อัตราดอกเบี้ยทอ้ งตลาด 8% จะเกิด สว่ นเกนิ มูลคา่ หุ้นกู้ มูลค่าปจั จุบนั ของเงนิ ต้น 500,000x0.7903 PVIF (i = 4%,n = 6) = 395,150 มูลคา่ ปัจจุบันของดอกเบ้ีย (500,000x10%x6/12) 25,000x5.2421 PVIFA (i = 4%,n = 6) = 131,053 ∴ ราคาขายหนุ้ กู้ 526,203 สว่ นเกินมลู คา่ หนุ้ กู้ = 26,203 ตารางท่ี 2.8 ตารางการตัดสว่ นเกินมลู ค่าหนุ้ ก-ู้ วิธีอตั ราดอกเบยี้ ทแ่ี ท้จริง กิจการไถถ่ อนหุน้ กู้ ในวันที่ 1 พฤศจิกายน 25X3 ในราคา 502,500 บาท วันท่ี ดอกเบี้ยหุ้นกู้ (1) ดอกเบยี้ ทแ่ี ทจ้ รงิ (2) การตดั สว่ นเกินมลู ห้นุ กู้ (3) ราคาตามบญั ชี (4) (500,000x10%x6/12) (ราคาตามบญั ชีx8%x6/12) (1) – (2) (4) – (3) 1 ม.ค. 25X1 526,203 1 ก.ค. 25X1 25,000 21,048.12 3,951.88 522,251.12 1 ม.ค. 25X2 25,000 20,890.04 4,109.96 518,141.16 1 ก.ค. 25X2 25,000 20,725.65 4,274.35 513,866.81 1 ม.ค. 25X3 25,000 20,554.67 4,445.33 509,421.48 1 ก.ค. 25X3 25,000 20,376.86 4,623.14 504,798.34 1 พ.ย. 25X3 16,666.67 (3,198.89) (1) 501,599.45 1 ม.ค. 25X4 4,798.34 500,000 (1)กรณจี าหนา่ ยมสี ่วนเกินมูลคา่ หนุ้ กู้ การไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนครบกาหนด ต้องตดั ส่วนเกินมลู ค่าหนุ้ กู้ ตง้ั แต่วันทีต่ ดั สว่ นเกนิ วนั สดุ ท้าย ถึงวันท่ไี ถถ่ อน 3,198.89 เพอื่ คานวณ ราคาตามบญั ชี 501,599.45

ราคาตามบญั ชี ณ วนั ที่ 1 ก.ค. 25X3 504,798.34 ตดั ส่วนเกนิ มูลคา่ หุ้นกู้ 4 เดือน (1ก.ค.-1พ.ย.X3) (4,798.34x4/6) 3,198.89(1) ∴ ราคาตามบญั ชี ณ วนั ท่ี 1 พ.ย. 25X3 501,599.45 ราคาไถ่ถอนหนุ้ กู้ 502,500.00 ∴ ขาดทนุ จากการไถถ่ อนหุน้ กู้ก่อนวันครบกาหนด 900.55 รายการบันทกึ บญั ชีวนั ไถถ่ อนห้นุ กกู้ ่อนครบกาหนด สมดุ รายวันทั่วไป หน้าที่ 1 วนั เดอื น รายการ เลขท่ี เดบติ เครดติ ปี บัญชี 25x3 พ.ย. 1 ดอกเบี้ยจา่ ย(25,000x4/6) 16,666.67 (1) เงินสด 16,666.67 บันทกึ จา่ ยดอกเบีย้ 4 เดือน(1ก.ค.-1พ.ย.X3) (2) ส่วนเกนิ มูลค่าหุน้ กู้ 3,198.89 ดอกเบ้ียจา่ ย 3,198.89 บันทึกการตัดสว่ นเกินมลู ค่าหุ้นกู้ 4 เดอื น (1ก.ค.-1พ.ย.X3) (4,798.34x4/6) (3) หนุ้ กู้ 500,00.00 1,599.45 สว่ นเกนิ มูลคา่ หุ้นกู้ ขาดทนุ จากการไถถ่ อนหนุ้ กู้ 900.55 เงนิ สด 502,500.00 บันทกึ การไถ่ถอนหุน้ ก้ทู ั้งจานวนกอ่ นวันครบกาหนด

หุ้นก้แู ปลงสภาพ (Convertible Bonds) (รายการบัญชี เหมือนกรณีไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนครบกาหนดในคร้ังเดียว) หนุ้ ก้แู ปลงสภาพ คือ หนุ้ กูท้ ี่สามารถเปล่ียนแปลงเปน็ หุ้นทุนชนิดอ่ืนได้ เช่น หุ้นสามญั หรือ ห้นุ บุริมสิทธิ เพ่ือเปน็ การจงู ใจให้กบั ผู้ท่ีตอ้ งการจะลงทนุ เป็นทางเลอื กใหก้ ับผูท้ ่ีจะซ้ือหนุ้ กู้ จะสามารถเปลีย่ นแปลง จากสถานะเจา้ หนเี้ ป็นเจ้าของกจิ การได้ ผ่านการแปลงสภาพหนุ้ ของกิจการ (ธารินี พงศส์ พุ ฒั น์, 2563, น. 3-4) การแปลงสภาพห้นุ กู้ มรี ายการทเ่ี ก่ียวขอ้ งดังต่อไปน้ี 1. วันออกจาหน่ายหนุ้ กู้ 2. วนั แปลงสภาพห้นุ กู้ มี 2 วธิ ี คอื 2.1 วธิ รี าคาตามบัญชี (Book Value Method) ใชร้ าคาตามบญั ชีของ หนุ้ กู้ ณ วนั ทีท่ าการแปลงสภาพ บนั ทึกเปน็ ราคาทุนของหุ้นท่ีทาการแปลงสภาพ ทนั ที ไม่มกี าไรหรือขาดทนุ จากการแปลงสภาพห้นุ 2.2 วิธีมลู คา่ ตลาด (Market Value Method) ใช้ราคาตลาดของหุ้นที่ทาการแปลงสภาพมาบนั ทึกบัญชี สว่ นหุน้ กู้จะบันทึกด้วยราคาตามบญั ชี ณ วันแปลงสภาพ เปรียบเทียบกับราคาตามบัญชีของหนุ้ กู้ เพ่ือรับรู้ รายการกาไรขาดทุนจากการแปลงสภาพหนุ้ การบันทึกบัญชีในวนั แปลงสภาพห้นุ มขี ั้นตอนปฏิบตั ดิ ังต่อไปน้ี 1. บันทกึ การจ่ายดอกเบยี้ ต้ังแตว่ ันทจี่ ่ายดอกเบ้ียงวดสดุ ทา้ ย ถงึ วันท่ีไถถ่ อน 2. บันทึกการตัดส่วนเกินหรอื ส่วนลดมูลคา่ หนุ้ กู้ ตัง้ แตว่ ันทต่ี ัดส่วนเกินมลู คา่ หรือส่วนลดมลู ค่าวนั สดุ ท้าย ถึง วนั ที่ไถถ่ อน เพื่อคานวณราคาตามบัญชขี องหนุ้ กู้ ณ วนั ไถ่ถอน 3. บนั ทึกการแปลงสภาพหนุ้ วธิ รี าคาตามบญั ชี หรือ วธิ ีมลู คา่ ตลาด ตัวอยา่ งที่ 2.14 จากตัวอย่างท่ี 2.13 ในวนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 ออกจาหน่ายหุ้นกแู้ ปลงสภาพมูลค่า 500,000 บาท อตั ราดอกเบี้ยหุ้นกู้ 10% ตอ่ ปี จ่ายดอกเบ้ยี ทุก 6 เดือน คอื วนั ท่ี 1 ก.ค และวันที่ 1 ม.ค.ของทุกปี หุน้ กู้อายุ 3 ปี อตั ราดอกเบ้ียในทอ้ งตลาดเท่ากบั 8% ในวันที่ 1 พฤศจกิ ายน 25X3 กิจการประกาศใหผ้ ู้ถือหนุ้ กสู้ ามารถแปลงสภาพหนุ้ กเู้ ปน็ หุน้ สามัญได้ ในอตั รา หุน้ กูม้ ลู คา่ 1,000 บาท สามารถแปลงสภาพเป็นห้นุ สามัญได้ 10 หนุ้ ราคาตามมลู ค่าหุ้นละ 100 บาท ซ่ึงหุน้ สามัญมรี าคาตลาดในวันนี้ห้นุ ละ 100.50 บาท ตารางท่ี 2.8 ตารางการตดั ส่วนเกนิ มลู คา่ หุ้นก-ู้ วิธีอตั ราดอกเบ้ยี ท่แี ท้จรงิ กิจการไถ่ถอนหุ้นกู้ ในวันที่ 1 พฤศจิกายน 25X3 ในราคา 502,500 บาท วนั ท่ี ดอกเบ้ยี หุน้ กู้ (1) ดอกเบย้ี ทแี่ ทจ้ รงิ (2) การตดั สว่ นเกินมลู หุน้ กู้ (3) ราคาตามบญั ชี (4) (4) – (3) (500,000x10%x6/12) (ราคาตามบญั ชีx8%x6/12) (1) – (2) 526,203 1 ม.ค. 25X1 522,251.12 518,141.16 1 ก.ค. 25X1 25,000 21,048.12 3,951.88 513,866.81 509,421.48 1 ม.ค. 25X2 25,000 20,890.04 4,109.96 504,798.34 1 ก.ค. 25X2 25,000 20,725.65 4,274.35 501,599.45 1 ม.ค. 25X3 25,000 20,554.67 4,445.33 500,000 1 ก.ค. 25X3 25,000 20,376.86 4,623.14 1 พ.ย. 25X3 16,666.67 (3,198.89) (1) 1 ม.ค. 25X4 4,798.34

(1)กรณจี าหนา่ ยมีสว่ นเกินมลู ค่าหุ้นกู้ การไถถ่ อนหนุ้ กู้กอ่ นครบกาหนด ตอ้ งตดั ส่วนเกนิ มลู ค่าหุ้นกู้ ต้งั แต่วันทตี่ ัดส่วนเกนิ วันสดุ ทา้ ย ถงึ วันทไ่ี ถ่ถอน 3,198.89 เพ่ือคานวณ ราคาตามบัญชี 501,599.45 อตั ราการแปลงสภาพ หุ้นกู้มูลค่า 1,000 บาท สามารถแปลงสภาพเป็นหุ้นสามัญได้ 10 หนุ้ ดงั น้ัน หุ้นก้มู ลู ค่า 500,00.00 บาท จะแปลงสภาพเปน็ หุ้นสามัญได้ (500,00x10/1,000) 5,000 หุ้น รายการบนั ทกึ บัญชี ณ วนั แปลงสภาพหุ้น สมุดรายวนั ทวั่ ไป หน้าท่ี 1 วนั เดือน รายการ เลขท่ี เดบติ เครดติ ปี บญั ชี 25x3 พ.ย. 1 ดอกเบยี้ จ่าย(25,000x4/6) 16,666.67 (1) เงินสด 16,666.67 บนั ทึกจ่ายดอกเบี้ย 4 เดือน(1ก.ค.-1พ.ย.X3) (2) สว่ นเกินมลู คา่ หนุ้ กู้ 3,198.89 ดอกเบ้ียจ่าย 3,198.89 บันทกึ การตัดส่วนเกนิ มูลคา่ หนุ้ กู้ 4 เดอื น (1ก.ค.-1พ.ย.X3) (4,798.34x4/6) (3) วธิ รี าคาตามบัญชี (Book Value Method) 500,00.00 1,599.45 หุ้นกู้ 500,000.00 สว่ นเกนิ มลู ค่าหุ้นกู้ 1,599.45 ทุนหนุ้ สามัญ (5,000หุ้น@100บาท) 500,00.00 1,599.45 ส่วนเกินมูลค่าหนุ้ สามญั 900.55 บนั ทึกการแปลงสภาพหุ้นกู้เป็นหนุ้ สามญั ด้วยวธิ ี ราคาตามบัญชี (ราคาตามบัญชีหุ้นกู้ 501,599.45) 500,000.00 (3) วธิ ีมูลคา่ ตลาด (Market Value Method) 2,500.00 ห้นุ กู้ ส่วนเกนิ มลู ค่าหุน้ กู้ ขาดทนุ จากการแปลงสภาพหุ้นกู้ ทุนหุน้ สามัญ (5,000หุ้น@100บาท) ส่วนเกินมูลคา่ หุ้นสามญั (5,000หุ้น@0.5บาท) บนั ทกึ การแปลงสภาพห้นุ กู้เปน็ หนุ้ สามญั ด้วยวิธี มลู คา่ ตลาด (มลู ค่าตลาดหุ้นสามญั 5,000 หุ้นx 100.50บาท)