ระบบบัญชีสำหรับวัตถุดิบ

บญั ชตี น้ ทนุ 1 รหสั วชิ า 30201-1003 เร่อื ง ระบบบญั ชีสำหรบั วตั ถดุ บิ โดย ครูศรุดำ คงมเี งนิ ครู ชำนำญกำร แผนกวชิ ำกำรบญั ชี วทิ ยำลยั เทคนิคลพบรุ ี สำนกั งำนคณะกรรมกำรกำรอำชีวศึกษำ

วตั ถดุ บิ วตั ถดุ บิ (Material) จดั เป็นสว่ นประกอบทส่ี าคญั ของการผลติ ซง่ึ จะตอ้ งดาเนนิ การ จดั หามาใชใ้ นการผลติ ตลอดจนการเก็บรกั ษาใหอ้ ยู่ในสภาพทพ่ี รอ้ มจะนาไปผลติ การวางแผน ควบคมุ วตั ถดุ บิ จงึ มคี วามจาเป็นอย่างยง่ิ โดยแบง่ เป็น การจดั หาวตั ถดุ บิ การเกบ็ รกั ษาและการ เบกิ จ่าย การตรวจนบั และการตรี าคาวตั ถดุ บิ คงเหลอื เน้อื หาในทน่ี ้ผี ูส้ อนจะกลา่ วถงึ วธิ กี ารบนั ทกึ วตั ถดุ บิ และการคานวณตน้ ทนุ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ

กำรบนั ทกึ บญั ชีของวตั ถดุ บิ มี 2 วธิ ี 1. วธิ กี ารบนั ทกึ สนิ คา้ คงเหลอื เมอ่ื ส้นิ งวด (Periodic Inventory Method) 2. วธิ กี ารบนั ทกึ สนิ คา้ คงเหลอื แบบต่อเน่ือง (Perpetual Inventory Method) รำยกำร Periodic Perpetual 1. ซ้อื วตั ถดุ บิ เป็นเงนิ เช่อื 5,000 ซ้อื วตั ถดุ บิ 5,000 คมุ ยอดวตั ถดุ บิ 5,000 บาท ภาษมี ลู ค่าเพม่ิ 7% ภาษซี ้อื 350 ภาษซี ้อื 350 เจา้ หน้ี 5,350 เจา้ หน้ี 5,350 2. สง่ คนื วตั ถดุ บิ ไปยงั ผูข้ าย 200 เจา้ หน้ี 214 เจา้ หน้ี 214 บาท (ไมร่ วมภาษมี ลู ค่าเพม่ิ ) สง่ คนื 200 คุมยอดวตั ถดุ บิ 200 ภาษซี ้อื 14 ภาษซี ้อื 14 3. จ่ายค่าขนสง่ เขา้ 100 บาท ค่าขนส่งเขา้ 100 คุมยอดวตั ถดุ บิ 100 เงนิ สด 100 เงนิ สด 100

กำรบนั ทกึ บญั ชีของวตั ถดุ ิบ รำยกำร Periodic Perpetual เจา้ หน้ี 300 4. ไดร้ บั ส่วนลดจากผูข้ าย 300 เจา้ หน้ี 300 300 บาท สว่ นลดรบั 300 คมุ ยอดวตั ถดุ บิ 5. เบกิ วตั ถดุ บิ ไปใชใ้ นการผลติ ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี งานระหวา่ งทา 3,000 ทางตรง 3,000 บาท ทางออ้ ม 500 บาท ไมบ่ นั ทกึ บญั ชี คุมยอดค่าใชจ้ ่ายการผลติ 500 3. ส่งคนื วตั ถดุ บิ ทเ่ี บกิ เกนิ ความ ภาษซี ้อื 3,500 ตอ้ งการคนื คลงั พสั ดุเป็นวตั ถดุ บิ ทางตรง 500 บาท วตั ถดุ บิ คมุ ยอดวตั ถดุ บิ 600 500 ทางออ้ ม 100 บาท งานระหวา่ งทา 100 ค่าใชจ้ ่ายการผลติ

กำรคำนวณตน้ ทนุ วตั ถดุ ิบ วธิ ที ใ่ี ชใ้ นการคานวณตน้ ทนุ วตั ถดุ บิ ตามมาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 2 (ปรบั ปรุง พ.ศ. 2557) เร่อื งสนิ คา้ คงเหลอื มดี งั น้ี 1. วธิ รี าคาเจาะจง (Specific Identification Method) 2. วธิ ซี ้อื ก่อนใชก้ ่อน (First-In, First-Out Method) 3. วธิ ถี วั เฉลย่ี ถ่วงนา้ หนกั (Weighted Average Method) 4. วธิ ถี วั เฉลย่ี เคลอ่ื นท่ี (Moving Average Method)

กำรคำนวณตน้ ทนุ วตั ถดุ บิ สำมำรถจำแนกไดด้ งั น้ี รำยกำร Periodic Perpetual วธิ รี าคาเจาะจง   วธิ ซี ้อื ก่อนใชก้ ่อน   วธิ ถี วั เฉลย่ี ถ่วงนา้ หนกั  วธิ ถี วั เฉลย่ี เคลอ่ื นท่ี 

วธิ ีเจำะจง (Specific Identification Method) ตวั อย่าง บรษิ ทั โรงงานอตุ สาหกรรมไทย จากดั มรี ายละเอยี ดเก่ยี วกบั วตั ถดุ บิ และวตั ถุดบิ คงเหลอื ดงั น้ี วนั ท่ี รำยกำร จำนวนหน่วย ตน้ ทนุ /หน่วย 1 ม.ค. 25xx ยอดยกมา 200 20 7 ม.ค. 25xx 300 23 9 ม.ค. 25xx ซ้อื 200 25 15 ม.ค. 25xx ซ้อื 250 25 ม.ค. 25xx เบกิ 300 (จากการซ้อื วนั ท่ี 7 ม.ค.) เบกิ (จากตน้ งวด 200 ทเ่ี หลอื จากการซ้อื วนั ท่ี 9 ม.ค. ) วตั ถดุ บิ คงเหลอื 31 ม.ค. 25xx จานวน 250 หน่วย

คำนวณวตั ถดุ ิบใชไ้ ป (กรณีเจำะจง วธิ กี ำรบนั ทกึ บญั ชี Periodic) วนั ท่ี จำนวน ตน้ ทนุ /หน่วย ตน้ ทนุ รวม 15 ม.ค. 25xx 250 23 5,750 25 ม.ค. 25xx 200 20 4,000 100 25 2,500 ตน้ ทนุ วตั ถดุ บิ เบกิ ใชท้ งั้ หมด 550 12,250 คำนวณวตั ถดุ บิ คงเหลอื ตน้ ทุนวตั ถุดิบ 31 ม.ค. 25xx จำนวน 250 หน่วย คำนวณไดด้ นั น้ รำยกำรซ้ือเม่ือ 7 ม.ค. 25xx 50 หน่วย @23 = 1,150 รำยกำรซ้ือเมื่อ 9 ม.ค. 25xx 100 หน่วย @25 = 2,500 รวมวตั ถุดิบคนเหลือ 150 หน่วย เป็นเนิน = 3,650

คำนวณวตั ถดุ บิ คงเหลอื (กรณีเจำะจง วธิ ีกำรบนั ทกึ บญั ชี Perpetual) วนั ท่ี จานวน รบั จำ่ ย คงเหลอื 25xx หน่วย หน่วยละ จานวนเงนิ จานวน หน่วยละ จานวนเงนิ จานวน หน่วยละ จานวนเงนิ ม.ค. 1 ย/ม หน่วย หน่วย 300 23 6,900 7 200 25 5,000 250 23 5,750 200 20 4,000 9 200 20 4,000 200 20 4,000 100 25 2,500 300 23 6,900 15 200 20 4,000 300 23 6,900 25 200 25 5,000 200 20 4,000 50 23 6,900 200 25 5,000 50 23 1,150 100 25 2,500

วธิ ซี ้ือก่อนใชก้ ่อน (First-In,First-Out Method) ตวั อยา่ ง บรษิ ทั สามารถจากดั มรี ายละเอยี ดเก่ยี วกบั วตั ถดุ บิ และวตั ถดุ บิ คงเหลอื ดงั น้ี วนั ท่ี รำยกำร จำนวนหน่วย ตน้ ทนุ /หน่วย 2 ม.ค. 25xx ยอดยกมา 100 10 3 ม.ค. 25xx 120 10.30 5 ม.ค. 25xx ซ้อื 80 7 ม.ค. 25xx เบกิ 30 10.40 10 ม.ค. 25xx เบกิ 200 10.60 15 ม.ค. 25xx ซ้อื 140 20 ม.ค. 25xx เบกิ 100 ซ้อื วตั ถดุ บิ คงเหลอื 31 ม.ค. 25xx จานวน 270 หน่วย

คำนวณวตั ถดุ บิ ใชไ้ ป (กรณีเขำ้ ก่อนออกก่อน วธิ ีกำรบนั ทกึ บญั ชี Periodic) วนั ท่ี จำนวน ตน้ ทนุ /หน่วย ตน้ ทนุ รวม 5 ม.ค. 25xx 80 10 800 7 ม.ค. 25xx 20 10 200 10 10.30 103 15 ม.ค. 25xx 110 10.30 1,133 30 10.40 312 ตน้ ทนุ วตั ถดุ บิ เบกิ ใชท้ งั้ หมด 250 2,548

คำนวณวตั ถดุ บิ คงเหลอื (ตำมวธิ เี ขำ้ ก่อนออกกอ่ น) ตน้ ทุนวตั ถุดิบ 31 ม.ค. 25xx จำนวน 270 หน่วย คำนวณไดด้ นั น้ รำยกำรซ้ือเม่ือ 20 ม.ค. 25xx 100 หน่วย @10.60 = 1,060 รำยกำรซ้ือเม่ือ 10 ม.ค. 25xx 170 หน่วย @10.40 = 1,768 รวมวตั ถุดิบคนเหลือ 270 หน่วย เป็นเนิน = 2,828

คำนวณวตั ถดุ บิ คงเหลอื (กรณีเขำ้ ก่อนออกกอ่ น วิธีกำรบนั ทกึ บญั ชี Perpetual) วนั ท่ี รบั จานวน จำ่ ย จานวน คงเหลอื 25xx จานวน หน่วยละ จานวนเงนิ หน่วย หน่วยละ จานวนเงนิ หน่วย ม.ค. 1 ย/ม หน่วย หน่วยละ จานวนเงนิ 80 10 800 100 3 120 10.30 1,236 20 10 200 100 10 1,000 10 10.30 103 120 10 1,000 5 200 10.40 2,080 20 10.30 1,236 110 10.30 1,133 120 10 200 7 100 10.60 1,060 30 10.40 312 10.30 1,236 110 10 110 10.30 1,133 200 10.30 1,133 15 10.40 2,080 170 20 170 10.40 1,768 100 10.40 1,768 10.60 1,060

วธิ ถี วั เฉล่ยี ถ่วงน้ำหนกั (Weighted Average Method) ตวั อยำ่ น บริษทั 2020 จำกดั ผลิตสินคำ้ จำหน่ำย โดยใชก้ ำรบนั ทึกบญั ชสินคำ้ คนเหลือแบบสิ้น นวดรำยกำรต่ำน ๆ ท่เกิดข้ึนเก่ยวกบั วตั ถุดิบระหวำ่ นเดือนเมษำยน 25xx วนั ท่ี รำยกำร จำนวนหน่วย ตน้ ทนุ /หน่วย เม.ย. 1 ยอดยกมา 200 40 100 3 เบกิ วตั ถดุ บิ ใช้ 300 44 9 ซ้อื 400 45 12 ซ้อื 400 17 เบกิ 100 46 22 ซ้อื 200 29 เบกิ

กำรคำนวณตำมวธิ ีถวั เฉล่ยี ถว่ งน้ำหนกั (วธิ ีกำรบนั ทึกบญั ชี Periodic) เม.ย. 1 ยอดยกมา 200 หน่วย หน่วยละ 40 บาท = 8,800 = 13,200 9 ซ้ือ 300 หน่วย หน่วยละ 44 บำท = 18,000 = 4,600 12 ซ้ือ 400 หน่วย หน่วยละ 45 บำท = 43,800 22 ซ้ือ 100 หน่วย หน่วยละ 46 บำท วตั ถุดิบท่มท้นั สิ้น 1,000 หน่วย ตน้ ทุนรวม ตน้ ทุนตอ่ หน่วย = 43,800/1,000 = 43.80 บำท ตน้ ทุนวตั ถุดิบใชไ้ ป = (100 + 400 + 200) x 43.80 = 30,660 บำท วตั ถุดิบคนเหลือ = 300 x 43.80 = 13,140 บำท

วธิ ถี วั เฉล่ยี เคลอ่ื นท่ี (Moving Average Method) ตวั อยำ่ น บริษทั ประวทิ ยจ์ ำกดั ผลิตสินคำ้ จำหน่ำย โดยใชก้ ำรบนั ทึกบญั ชสินคำ้ คนเหลือ แบบตอ่ เน่ือนรำยกำรต่ำน ๆ ท่เกิดข้ึนเก่ยวกบั วตั ถุดิบระหวำ่ นเดือนมิถุนำยน 25xx วนั ท่ี รำยกำร จำนวนหน่วย ตน้ ทนุ /หน่วย ม.ิ ย. 1 ยอดยกมา 500 4.50 200 5 เบกิ วตั ถดุ บิ ใช้ 300 4.60 8 ซ้อื 400 4.65 10 ซ้อื 400 15 เบกิ 100 4.66 20 ซ้อื 80 28 เบกิ

คำนวณวตั ถดุ ิบคงเหลอื (กรณีถวั เฉล่ยี เคลอ่ื นท่ี วธิ กี ำรบนั ทกึ บญั ชี Perpetual) วนั ท่ี รบั จำ่ ย คงเหลอื จานวน หน่วยละ จานวนเงนิ 25xx หน่วย จานวน หน่วยละ จานวนเงนิ จานวน หน่วยละ จานวนเงนิ มิ.ย. 1 ย/ม หน่วย หน่วย 300 4.60 1,380 5 400 4.65 1,860 200 4.50 900 500 4.50 2,250 8 100 4.66 466 300 4.50 1,350 10 400 4.59 1,836 600 4.55 2,730 15 1,000 4.59 4,590 20 80 4.60 368 600 4.59 2,754 25 700 4.60 3,220 620 4.60 2,852