การพัฒนาการอ่านจับใจความสำคัญด้วยวิธีด้วยวิธี SQ4R

การพฒั นาการอา่ นจบั ใจความสำคญั ด้วยวธิ ดี ว้ ยวิธี SQ4R สำหรบั นกั เรยี นชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 1 จัดทำโดย นางขวัญกมล สุขเจรญิ โรงเรียนยงู ทองพทิ ยาคม สำนักงานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษามธั ยมศกึ ษาอดุ รธานี

สารบัญ หนา้ 1 เร่อื ง 2 แบบทดสอบก่อนเรยี น 4 ใบความรเู้ รอื่ ง “การอา่ นจับใจความสำคัญ” ใบความร้กู ารอา่ นจบั ใจความสำคัญจากข่าว 5 6 ขา่ ว “พบวยั รุ่นไทยปว่ ย เป็นโรคติด‘มอื ถือ’” แบบฝกึ หัดท่ี 1 อ่านจบั ใจความข่าว 7 ใบความรู้เรอื่ ง “การอา่ นจับใจความสำคัญบทความ” 8 บทความ “เรอ่ื งกล้วยๆ” 9 แบบฝกึ หดั ท่ี 2 อ่านจับใจความบทความ 10 ใบความรเู้ รื่อง “การอา่ นจับใจความสำคญั นิทาน” 12 14 นิทาน“ก่องขา้ วนอ้ ยฆา่ แม่” แบบฝึกหัดที่ 3 อ่านจับใจความนทิ าน 15 ใบความรู้เร่ือง “การอา่ นจับใจความสำคญั บทร้อยกรอง” 16 17 บทรอ้ ยกรอง“เดก็ นอ้ ยในเมืองใหญ่” แบบฝกึ หดั ที่ 4 อา่ นจับใจความบทรอ้ ยกรอง 18 แบบทดสอบหลังเรียน

1 แบบทดสอบก่อนเรยี น

2 ใบความรเู้ รอื่ ง “การอ่านจับใจความสำคัญ” การอ่านจับใจความสำคัญ หมายถึง การอ่านเพื่อจับใจความหรือข้อคิด ความคิดสำคัญ หลกั ของข้อความ หรอื เรื่องท่อี ่าน เป็นขอ้ ความที่คลุมขอ้ ความอ่นื ๆ ในย่อหน้าหนงึ่ ๆ ไว้ทั้งหมด การอ่านจับใจความโดยวธิ ีการอา่ นแบบ SQ4R วิธีการอ่านแบบ SQ4R เป็นเทคนิคการอ่านอย่างคร่าวๆ มี 6 ขั้นตอน คอื 1. Survey (S) อ่านอย่างคร่าวๆ เพอ่ื หาจุดสำคญั ของเรื่อง การอ่าน ในขั้นน้ีไม่ควรใช้เวลานานเกนิ ไป การอ่านครา่ ว ๆ จะชว่ ยใหผ้ อู้ า่ นเรยี บเรียง แนวคิดต่างๆ ได้ 2. Question (Q) การต้งั คำถามจะทำให้ผอู้ ่านมีความอยากรู้อยากเห็น ดังนน้ั จึงเพิ่มความ เข้าใจในการอ่านมากยิ่งขึ้น คำถามจะช่วยให้ผู้อ่านระลึกถึงความรู้เดิมที่มีอยู่เกี่ยวกับเรื่องที่อ่าน คำถามจะชว่ ยใหผ้ อู้ า่ นเข้าใจเรอื่ งได้เร็วและที่สำคญั ก็คอื คำถามจะตอ้ งสมั พันธ์กับเร่ืองราวที่กำลัง อ่านในเวลาเดียวกันก็ควรจะต้องถามตัวเองดูว่าใจความสำคัญที่ผู้เขียนกำลังพูดถึงอยู่นั้นคืออะไร ทำไมจึงสำคัญ สำคัญอย่างไร และเกี่ยวข้องกับอะไรหรือใครบ้าง ตอนไหนและเมื่อไร อย่างไรก็ ตามควรพยายามตงั้ คำถามให้ได้เพราะจะช่วยให้การอ่านในขั้นตอ่ ไปเปน็ ไปอย่างมีจดุ ม่งุ หมายและ สามารถจบั ประเดน็ สำคญั ไดถ้ ูกตอ้ งไมผ่ ดิ พลาด 3. Read (R1) การอ่านข้อความในบทหรือตอนนัน้ ๆ ซ้ำอย่างละเอียดและในขณะเดยี วกนั ก็ค้นหาคำตอบสำหรับคำถามที่ได้ตั้งไว้ ในขั้นนี้จะเป็นการอ่านเพื่อจับใจความและจับประเด็น สำคัญๆ โดยแท้จริง ขณะที่กำลังอ่านอยู่ถ้านึกคำถามได้อีกก็อาจใช้วิธีจดบันทึกไว้ในที่ว่างริมหนา้ หนงั สอื ก่อนแล้วต้งั ใจอ่านตอ่ ไปจนกว่าจะได้รับคำตอบท่ตี อ้ งการ 4. Record (R2) ให้ผเู้ รียนจดบนั ทึกข้อมูลตา่ งๆ ท่ไี ดอ้ ่านจากขนั้ ตอนที่ 3 โดยมุ่งจดบันทึก ในส่วนที่สำคญั และสิ่งท่ีจำเป็นโดยใช้ข้อความอยา่ งรดั กมุ หรอื ย่อๆ ตามความเขา้ ใจของผู้เรียน

3 5. Recite (R3) ใหผ้ ้เู รยี นเขยี นสรปุ ใจความสำคญั โดยพยายามใชภ้ าษาของตนเองถ้ายังไม่ แนใ่ จในบทใดหรือตอนใดให้กลบั ไปอ่านซำ้ ใหม่ 6. Reflect (R4) ใหผ้ ู้เรียนวิเคราะห์ วจิ ารณ์ บทอา่ นท่ีผู้เรียนไดอ้ า่ นแล้วแสดงความคดิ เหน็ ในประเด็นที่ผู้เรียนมีความคิดเห็นสอดคล้องหรือความคิดเห็นไม่สอดคล้อง บางครั้งอาจขยาย ความสิ่งที่ไดอ้ ่านโดยการเช่อื มโยงความคิดจากบทอ่านกับความรู้เดิมโดยใชภ้ าษาอยา่ งถูกตอ้ ง ทดสอบความจากนั หนอ่ ย สแกนเพื่อเลน่ เกมกนั เลย้ !

4 ใบความรกู้ ารอา่ นจับใจความสำคญั จากข่าว การรายงานข่าวโดยทั่วไปมุ่งเสนอสาระสำคัญอย่างตรงไปตรงมาเพื่อให้อ่านจับใจความได้ รวดเร็วที่สุด โครงสร้างและรูปแบบของการเขียนข่าวจะมีส่วนชี้แนะการจับ ใจความให้ถูกต้องและรวดเร็วได้มาก แนวทางการอ่านจับใจความ ขา่ วอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพจึงควรพจิ ารณาดังน้ี 1. พาดหัวข่าว เป็นจุดบอกใจความสำคัญที่สุดของข่าวได้ ชดั เจนและรวดเรว็ เพราะจะประมวลหวั ใจของขา่ วทั้งหมดมาเสนอ ไว้อย่างสั้น ๆ เป็นอันดับแรก หากไดใ้ จความสำคญั ชัดเจนเพียงพอแก่ ความต้องการแลว้ ไมต่ ้องอา่ นสว่ นอื่นอีกกไ็ ด้ 2. ความนำหรอื วรรคนำ เป็นสว่ นตอ่ เนือ่ งจากพาดหัวขา่ ว ความนำหรือวรรคนำจะเป็นการสรุป ใจความสำคญั ของข่าวท้ังหมดไว้อยา่ งสั้น ๆ และชดั เจนท่ีสดุ ฉะน้นั ถ้ามีเวลาในการอา่ นข่าวน้อยหรือไม่ ต้องการรายละเอียดของข่าว เพียงการอ่านพาดหัวข่าวและความนำ หรือวรรคนำก็สามารถจับใจความ สำคญั ของข่าวได้แล้ว 3. เนื้อข่าว นับเป็นรายละเอียดที่ขยายใจความสำคัญของข่าวเท่านั้น แต่ถ้าต้องการเพียง ใจความสำคัญของข่าวโดยไม่สนใจรายละเอียดมากนัก ไม่ต้องอ่านเนื้อข่าวเลยก็ได้ อย่างไรก็ตามใน บางครั้งการพาดหัวข่าวและการเขยี นความนำหรือวรรคนำมุง่ เรียกร้องความสนใจของผู้อ่านเกินไป จน ทำให้ประเด็นข่าวเปลี่ยนไป หากได้ตรวจสอบจากเนือ้ ข่าวทั้งหมดอีกครั้งก็จะทำให้สามารถจับใจความ ขา่ วได้อยา่ งแม่นยำข้นึ

5 ขา่ ว “พบวัยรนุ่ ไทยปว่ ย เป็นโรคติด‘มือถอื ’” เตือนคนรุ่นใหม่ป่วยเปน็ โรคโมโนโฟเบยี หรือโรคติดโทรศัพท์มือถือ บางรายถึงขนั้ เครียด ตวั ส่ัน เหง่ือ ออก คลื่นไส้หากมือถือไม่ได้อยู่กับตัวหรือแบตหมด ชี้ส่งผลเสียต่อสุขภาพ รวมทั้งปฏิสัมพันธ์กับคนรอบข้าง สำรวจพบกลมุ่ วัยรนุ่ อายุ 18-24 ปเี ปน็ มากถึงรอ้ ยละ 40 พญ.พรรณพิมล วิปุลากร รองปลัดกระทรวงสาธารณสุข และโฆษกกระทรวงสาธารณสุข กล่าวว่า ในยุคที่โทรศัพท์สมาร์ทโฟนกลายเป็นสิ่งจำเป็นในการติดตอ่ สื่อสาร แต่บางกลุ่มมีพฤติกรรมติดอยู่กับการเลน่ โทรศัพท์มือถือตลอดเวลา เช่น พกติดตัว ต้องวางไว้ใกล้ตัวเสมอ รู้สึกกังวลเม่ือมือถือไม่ได้อยู่กับตัวหรือ แบตเตอรห่ี มด คอยเชก็ ขอ้ ความจากโซเชียลมีเดีย หยบิ โทรศัพทข์ นึ้ มาดูบอ่ ยแม้ไมม่ ีเรื่องด่วน ตน่ื นอนจะ เช็กโทรศัพท์ก่อนและยังคงเลน่ โทรศัพท์ก่อนนอน ติดเกม หรือในแต่ละวันใชเ้ วลาพูดคุยกับผู้คนผ่านโทรศัพท์ ในโลกออนไลนม์ ากกวา่ พดู คยุ กับคนรอบข้าง ซ่งึ พฤติกรรมเหล่าน้ีจะถูกวนิ ิจฉยั ว่าเป็นอาการตดิ โทรศัพท์มือถือ (Nomophobia) และบางรายอาจมีอาการเครียด ตัวสั่น เหงื่อออก คลื่นไส้ หากไม่มีโทรศัพท์มือถืออยู่กับตัว โทรศัพทแ์ บตหมด หรือว่าอย่ใู นทไี่ ร้สญั ญาณ \"อาการติดโทรศัพท์มือถือจะส่งผลต่อการปฏสิ ัมพันธ์กบั คนรอบขา้ ง และสุขภาพร่างกาย เช่น เกิด น้ิวล็อก เกิดจากการใชน้ ้ิวกด จิ้ม สไลดห์ นา้ จอเป็นระยะเวลานาน เกดิ อาการทางสายตา เชน่ ตาลา้ ตาพรา่ ตา แห้ง เกดิ จากเพ่งสายตาจ้องหน้าจอเล็กๆ ทมี่ แี สงจา้ นานเกินไป อาจสง่ ผลใหว้ ุ้นในตาเสื่อม จอประสาทตาเสื่อม เกิดอาการปวดเมื่อยคอ บ่า ไหล่ จากการก้มหน้า ค้อมตัวลง ส่งผลเลือดไหลเวียนไม่สะดวก หากเล่นนานๆ อาจมอี าการปวดศีรษะตามมา รวมไปถงึ หมอนรองกระดูกเส่ือมสภาพก่อนวัยอันควร และเกดิ โรคอ้วนจากการ ไม่ลกุ เดินไปไหน\" พญ.พรรณพิมลกลา่ ว ด้าน พญ.ทิพาวรรณ บูรณสิน จากสถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ กรมสุขภาพจิต กล่าวว่า โนโมโฟเบีย (Nomophobia) มาจากคำว่า \"no mobile phone phobia ใช้เรียกอาการที่เกิดจาก ความหวาดกลัว วิตกกังวลเมื่อขาดโทรศัพท์มือถือ ซึ่งพบเกิดในกลุม่ เยาวชน อายุ 18-24 ปี มากถึงร้อยละ 70 รองลงมาคือกลุ่มคนวัยทำงาน ช่วงอายุ 25-34 ปี และกลุ่มวัยใกล้เกษียณ 55 ปีขึ้นไป อย่างไรก็ตาม แนว ทางการเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้สมาร์ทโฟนด้วยตนเองมีหลายวิธี เช่น กำหนดช่วงเวลาในการใช้โซเชียลมีเดยี ในแต่ละวัน, กำหนดสถานการณ์ที่จะไม่เลน่ สมารท์ โฟน เช่น ขณะเดิน กิน ก่อนนอน ตื่นนอนใหม่ๆ ขับรถ อยู่ บนรถโดยสาร เรียน ทำงาน หรือแม้แต่อยู่ในห้องนำ้ ควรหากิจกรรม งานอดิเรก เล่นกีฬา กิจกรรมผ่อนคลาย ในครอบครวั ทดแทนเวลาในการใช้อุปกรณ์ส่ือสารทกุ ชนิด ไทยรัฐ : วนั ท่ี 2 เมษายน 2561

6 แบบฝกึ หดั ท่ี 1 อา่ นจับใจความขา่ ว กจิ กรรมท่ี 1 กจิ กรรมที่ 2 กิจกรรมท่ี 3 กิจกรรมที่ 4 กิจกรรมท่ี 5 กจิ กรรมท่ี 6

7 ใบความรเู้ ร่อื ง “การอา่ นจับใจความสำคญั บทความ” บทความ เป็นงานเขียนประเภทหนึ่งท่ีมุ่งให้ผู้อ่านได้รับทราบข้อมูลที่เป็นสาระความรู้ ประสบการณ์ ข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น และความคิดของผู้เขียนที่มีต่อเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ทำให้ผู้อ่านได้ขยายแนวความคิด อันจะ เปน็ ทางเสรมิ สร้างให้มที ัศนะตา่ งๆ ท่กี ว้างไกลและมีความคดิ เห็นท่ีทันสมัย โครงสร้างของบทความ ประกอบด้วย 3 ส่วน คือ ความนำ เนื้อหาสาระ และเนื้อความลงท้ายหรือ สรปุ บทความ หมายถงึ ความเรียงหรอื ขอ้ ความเชิงร้อยแก้วทเี่ สนอเร่ืองราวต่างๆ ท่ีเป็นจรงิ มีการใชภ้ าษา ลีลา การเขียนที่มีแบบแผน เพื่อเสนอความรู้ ความคิดหรือความเพลิดเพลินอย่างใดอยา่ งหนึ่งหรือหลายอย่าง รวมกัน หลกั การอา่ นงานเขยี นประเภทบทความ ☺ อ่านผ่านๆ ให้รวู้ ่าเรื่องนน้ั ว่าด้วยเร่ืองอะไร จุดใดเป็นจดุ สำคัญของเรื่อง ☺ อ่านเพื่อพิจารณาข้อความสำคัญเป็นรายย่อหน้า โดยอาจสังเกตได้จาก คำหรอื ประโยค ที่กล่าวซำ้ กันหรือสอดคลอ้ งกันซ่งึ ปรากฏอยู่ในแต่ละย่อหน้า ☺ ถาม - ตอบ คำถามสั้นๆ เกี่ยวกับใจความสำคัญของเรื่องในแต่ละย่อ หนา้ เชือ่ มโยงกับความคดิ สำคัญของแต่ละย่อหน้าเขา้ ด้วยกันกจ็ ะสามารถจับใจความ สำคัญของเรอื่ งไดท้ งั้ หมด ☺ วิเคราะห์ความน่าเชื่อถือของข้อมูล ว่าถูกต้องเพียงใด รวมทั้งวิเคราะห์เจตนาและจุดประสงค์ใน การเขียนบทความของผูเ้ ขียนดว้ ย

8 บทความ “เร่อื งกลว้ ยๆ” อกี หนง่ึ ผลไม้ใกลต้ วั ท่ีเราไม่ควรมองขา้ ม “กลว้ ย” คือ ผลไม้ทมี่ ตี ลอดปี ราคาก็ ไม่แพง แถมยังมีประโยชน์มากมาย คุณค่าสารอาหารในกล้วยหนง่ึ ผล กล้วยเป็นผลไม้ทใ่ี หพ้ ลังงานสงู ในกล้วย 1 ผล มโี ปรตนี มากกว่าแอปเปล้ิ 4 เท่า มีวติ ามนิ และเกลือแร่ เชน่ วติ ามินซี วิตามินเอ โพรแทสเซียม แมกนีเซียม และยังมีเส้นใยอาหารช่วยเรื่องการขับถ่ายได้เปน็ อย่างดี แต่เราจะเลือกกินกล้วยอะไรดี หากกล้วยแต่ละชนดิ นน้ั มนี ้าหนักเทา่ กนั  กลว้ ยหอมทองมีโปรตีนสงู ชว่ ยให้รา่ งกายเติบโตและแข็งแรง  กล้วยหกั มกุ มีแคลเซยี มสงู เสริมสรา้ งกระดกู และฟัน  กลว้ ยน้าวา้ มีธาตเุ หลก็ สูง ชว่ ยปอู งกนั โรคโลหิตจาง  กล้วยไขม่ ีเบตา้ แคโรทีนสูง ชว่ ยต้านมะเรง็  กลว้ ยเลบ็ มอื นางมฟี อสฟอรสั สูง ชว่ ยให้กระดกู และฟันแขง็ แรง ส่วนใครทม่ี ีปัญหาทอ้ งผกู ลองกินกลว้ ยสกุ 2 - 4 ผล จะชว่ ยใหร้ ะบบขบั ถ่ายทางาน ดีข้ึน เพราะกลว้ ย สุกมสี ารเพกทินซ่ึงเปน็ ยาระบายอ่อนๆ แต่ถ้าแกท้ อ้ งเสีย ควรกินกลว้ ยดบิ ฝานบางๆ เพราะมสี ารแทนนิน ช่วย ยับยั้งการเจริญเติบโตของเช้ือ ที่ทาให้เกิดท้องเสยี ได้ บางคนที่ชอบกินกลว้ ยคาโตๆ เคี้ยวไม่ละเอียด นอกจาก จะทาให้ติดคอแล้ว ยังอาจทาให้ท้องอืดท้องเฟ้อ เพราะในเนื้อกล้วยมีแป้งอยู่ร้อยละ 20 - 25 การเคี้ยวไม่ ละเอียด จึงทาใหก้ ระเพาะอาหารและนา้ ย่อยต้องทำงานหนกั โดยไม่จำเป็น คนไทยโบราณนิยมขูดเนอ้ื กลว้ ยบดละเอยี ดป้อนให้เด็กทารกกนิ เพราะกลว้ ยเป็นผลไม้ทีย่ อ่ ยง่าย สว่ น คนหนุ่มสาว กล้วยก็เหมาะเปน็ อาหารลดน้ำหนัก เพราะมีคุณค่าทางอาหารสูงพอๆ กับมันฝร่ัง แต่มีไขมันและ โคเลสเตอรอลต่ำ กล้วยจงึ เปน็ ผลไมม้ ากคุณคา่ ท่นี ่าซือ้ หาติดบ้านไว้กินรองทอ้ งเวลาหวิ ได้เป็นอยา่ งดี (จากหนงั สอื พมิ พ์ไทยรัฐ ฉบับวันที่ 13 กันยายน 2557)

9 แบบฝกึ หัดท่ี 2 อ่านจับใจความบทความ กจิ กรรมที่ 1 กิจกรรมที่ 2 กิจกรรมที่ 3 กจิ กรรมที่ 4 กจิ กรรมที่ 5 กิจกรรมที่ 6

10 ใบความรเู้ รอ่ื ง “การอ่านจบั ใจความสำคัญนทิ าน” ความหมายของนทิ าน คำว่า “นิทาน” ตามรูปศัพท์ภาษาบาลี แปลว่า เรื่องเดิม เรื่องที่ผูกขึ้นและเรื่องทีอ่ ้างอิง พจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน 2542 ให้คำนิยามว่า เรื่องที่เล่ากนั มา เหตุ เร่ืองเดิม นิทานคือเรื่องของจินตนาการที่สมมุติขึ้นหรืออาจมีเค้าความจริงอยู่บ้าง ซึ่งเนื้อเรื่องจะให้ความ สนุกสนาน พร้อมทั้งให้คติสอนใจไวท้ า้ ยเรือ่ ง นิทานไทยแบ่งเป็นหลายประเภท เช่น นิทานพื้นบ้าน นิทานจักรๆ วงศ์ๆ นิทานเกี่ยวกับความเชื่อต่างๆ แต่ที่ได้นำมาเสนอนี้เป็นเพียง ส่วนหน่ึง ของนิทานไทย ซึ่งส่วนมากจะเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับที่มาของสถานที่ต่าง ๆ ในแต่ละจังหวัด เช่น เมืองลับแล เขานมนาง เป็นต้น นอกจากนี้ยังมี นทิ านทม่ี าจากต่างชาติท่มี ีชื่อเสียงคือนทิ านอสี ป เช่น กระต่ายกบั เต่า คน หาปลาชาวนากบั งเู หา่ ลกู กวางกบั ทะเล เป็นตน้ ลักษณะของนทิ าน 1. เปน็ เร่ืองเล่าปากเปล่าดว้ ยภาษาร้อยแกว้ 2. ถา่ ยทอดโดยการเล่าจากปากต่อปาก ไม่มีการจดบนั ทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษรในอดีตนิทานตา่ ง ๆ จะดำรงอย่นู านเทา่ ใดย่อมข้ึนอยู่กับความทรงจำของผเู้ ล่าและผู้ฟังนิทาน แตส่ มยั ต่อมาคนรู้หนังสือมากข้ึนได้มี การจดบันทกึ ไวเ้ ปน็ ลายลักษณอ์ ักษร 3. ไม่ปรากฏช่อื ผ้แู ตง่ อ้างกันแตว่ ่าเปน็ ของเก่าท่ีจำมาจากบรรพบุรษุ เชน่ เร่อื งแม่นาคพระโขนง เป็น นทิ านผีที่อ้างตอ่ กนั มา มกี ารอ้างช่อื สถานท่ี 4. เนื้อเรื่องมีการเปลี่ยนแปลงได้ ไม่มีรูปแบบตายตัว ขณะที่มีการเล่านิทานผู้เล่าจะทำหน้าที่เป็นผู้ แต่งไปดว้ ยในตัว ตดั ทอนเร่ืองให้สั้นลงหรือขยายออกไปหรือเปลี่ยนแปลงเน้ือหาให้เข้ากบั สภาพวฒั นธรรมของ ผเู้ ลา่ กไ็ ด้ การอ่านจับใจความสำคัญของนิทาน เป็นการอ่านจับใจความเรื่องที่เป็นบันเทิงคดี โดยเนื้อเรื่องให้ ความเพลิดเพลินในการอ่าน และที่สำคัญนิทานจะให้ข้อคิดแก่ผู้อ่าน ในการอ่านจับใจความสำคัญนิทาน ควร พจิ ารณาดังน้ี

11 ชื่อเรื่อง การอ่านนิทานควรพิจารณาชื่อเรื่องเป็นอันดบั แรก เนื่องจากชื่อเรื่องจะเป็นส่วนนำทางให้อ่าน นิทานได้เขา้ ใจ เพราะชื่อเร่ืองจะบอกใหผ้ ู้อา่ นเข้าใจเรื่องได้ทันที อีกทั้งชื่อเรื่องของนิทานจะยกตัวละครขึ้นมา ตั้งชื่อเรื่อง ทำให้ทราบว่านิทานเรื่องดังกล่าวเป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไร ดังนั้นผู้อ่านจึงควรพิจารณาและให้ ความสำคัญกบั ชอื่ เรอ่ื งเปน็ อันดับแรก ข้อคิดของเรื่อง การอ่านนิทานทุกเรื่องข้อคิดเป็นส่วนสำคัญที่ผู้อ่านจะต้องพิจารณา เพราะจะทำให้ มองเห็นแก่นของเรื่องได้ทนั ที หลังจากนั้นสรปุ สาระสำคัญโดยตอบคำถามให้ได้ว่า ใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไร อย่างไร และทำไม ซึ่งนอกจากจะแสดงว่าผู้อ่านจับใจความของเรื่องได้แล้ว ยังจะเป็นจุดชี้นำให้เห็นแก่นเรื่อง หรือใจความสำคัญได้ง่ายด้วย เนื่องจากนิทานเป็นงานประเภทบันเทิงคดี หากตอบคำถามข้างต้นเพียงอย่าง เดยี วก็จะทำให้ขาดรสชาติและคุณค่าของนิทานอย่างเพียงพอ ดังนน้ั ควรจับใจความย่อยหรือใจความประกอบ เพอื่ เก็บรายละเอียดของเร่อื งไปพร้อมกัน

12 นิทาน “กอ่ งข้าวน้อยฆ่าแม”่

13 ทมี่ า : ประสงค์ สายหงส์ ศนู ยม์ านษุ ยวิทยาสริ นิ ธร

14 แบบฝกึ หัดที่ 3 อา่ นจบั ใจความนิทาน กิจกรรมที่ 1 กจิ กรรมท่ี 2 กิจกรรมที่ 3 กจิ กรรมที่ 4 กจิ กรรมท่ี 5 กิจกรรมท่ี 6

15 ใบความรเู้ รอื่ ง “การอ่านจับใจความสำคญั บทร้อยกรอง” บทร้อยกรอง คือ งานเขียนท่เี รียบเรียงขึ้นโดยมีลกั ษณะบังคบั จำกัดคำ และวรรคตอนใหร้ ับสมั ผัสกัน ไพเราะ ตามกฎเกณฑ์ที่วางไว้ในฉันทลักษณ์ ได้แก่คำประพันธ์ประเภทกาพย์ กลอน โคลง ฉันท์ ร่าย หรือ แม้กระทั่งกลอนเปลา่ (Blank Verse ) ท่ีนา่ จะได้รับอทิ ธิพลจากกวีตะวนั ตก กค็ วรนบั เป็นร้อยกรองด้วย การจับใจความรอ้ ยกรอง ใหถ้ กู ต้องและรวดเรว็ มแี นวทางการพิจารณาดังนี้ 1. ชื่อเรื่อง นับเป็นจุดชี้แนะ ใจความสำคัญไว้เป็นอันดับแรก เพียงแต่ไม่นิยมบอกตรงไปตรงมา เหมือนเรื่องที่มุ่งให้ความรู้เท่านั้น จึงควรพิจารณาอย่างรอบคอบประกอบกับการอ่านจับใจความใน รายละเอียดด้วย 2. แกน่ เรื่อง แตล่ ะเร่อื งจงึ มีความสำคัญอยา่ งหนง่ึ เมือ่ นำใจความสำคัญแต่ละบทมารวมกนั จะพบ แกน่ เรอ่ื ง หรอื ใจความสำคัญท่สี ุดของบทร้อยกรอง ร้อยกรองในปัจจุบันมักเผยแก่นเร่ืองหรือใจความสำคัญไว้ ท้ายเรื่องหรือบทสุดท้าย หากต้องการจับใจความได้เร็วอาจพิจารณาจากชื่อเรื่องและคำประพันธ์ท้ายๆหรือ บทสุดทา้ ยทันที 3. ภูมิหลงั ผลงานร้อยกรองแต่ละช้นิ มักสะท้อนความคิด อารมณ์สะเทือนใจของผู้แต่งอย่างใดอย่าง หนงึ่ การเขา้ ใจภมู ิหลงั ของเหตกุ ารณ์ จะชว่ ยเสรมิ ให้การจบั ใจความสำคัญไดแ้ มน่ ยำยิง่ ขึน้ 4. น้ำเสียง หรือหางเสียงของผู้แต่ง ผลงานร้อยกรองทั่วไปผูแ้ ต่งมักใช้จินตนาการกลวิธีดำเนนิ เรื่อง ในการเขียนงานอย่างอิสระ และกว้างขวาง บางครั้งความหมายที่แทจ้ ริงอาจไม่ตรงกับความหมายของถ้อยคำ เสมอไป การพยายามจับน้ำเสียงหรือหางเสียงของผู้แต่งว่า ดีใจ เสียใจ เศร้าใจ เสียดสี เยาะเย้ย จะช่วยจับ ใจความสำคญั ไดอ้ ย่างถกู ต้องและชดั เจนมากยง่ิ ข้ึน 5. อารมณ์สะเทือนใจ งานประพันธ์ร้อยกรองมีเป้าหมายสำคัญเพื่อให้ผู้อ่านเกิดอารมณ์สะเทือนใจ เพลิดเพลินคล้อยตามความต้องการของผู้แต่ง ฉะนั้นหากมุ่งจับใจความสำคัญมากเกินไป ก็จะขาดรสแห่ง ความงาม ความไพเราะและอารมณ์สะเทือนใจไปได้ การอ่านร้อยกรองไทยปัจจุบันที่ดีจึงควรซึมซับท้ัง “อรรถ” ซึ่งได้แกส่ าระสำคญั และ “รส” ซึง่ ไดแ้ ก่อารมณส์ ะเทอื นใจไปพร้อมๆ กนั

16 บทรอ้ ยกรอง “เดก็ นอ้ ยในเมอื งใหญ”่ หากเดก็ ยังย้มิ ใส โลกยอ่ มได้รอยยม้ิ สวย ผใู้ หญ่ก็ย้มิ ด้วย เพราะเด็กช่วยเชือ่ มสัมพันธ์ ยมิ้ เด็กคอื ย้มิ โลก บรรเทาโศกดว้ ยย้มิ ฝนั ฝนั เด็กดงั่ ตะวนั สาดแสงงามยามอรณุ เราย่อมจะมหี วงั ว่าโลกยังคงอบอนุ่ เม่อื ยิ้มละไมละมุน ยังสาดสอ่ งจากผองเยาว์ แตโ่ ลกของเรานี้ ก็มากมีเร่อื งน่าเศร้า มากเดก็ ของพวกเรา ยงั รวดร้าวในสงั คม สงั คมแมร้ ุ่งเรือง เฟอื่ งวตั ถลุ สุ ขุ สม แตเ่ สียงแหง่ ทกุ ขต์ รม ยังระงมเป็นเพลงยาว สงั คมยังโหดร้าย หากเดก็ ตายเพราะอดข้าว สังคมยังขืน่ คาว หากเดก็ เราตอ้ งขอทาน สังคมยงั วา้ เหว่ หากเด็กเร่รา้ งไร้บ้าน สงั คมยังทรมาน หากเดก็ ถูกทารุณกรรม หลายเดก็ ยังเข็ญใจ หลากผู้ใหญไ่ ด้เหยยี บยำ่ หวังผลเมตตาธรรม กระทำเด็กพิการพิกล ไยเด็กน่าสงสาร นง่ั ขอทานอยู่รมิ ถนน นี่หรอื สงั คมคน สงั คมทีม่ เี มตตา เมตตาค่าสงู ล้น หวงั เด็กพ้นอนาถา แต่คนต้อนเดก็ มา ซอ่ นเมตตาไว้แห่งใด หากเดก็ ยงั โศกเศรา้ โลกของเราฤาสดใส ชว่ ยคดิ เถดิ เพ่ือนไทย เย้าดวงใจใหเ้ ด็กยมิ้ โดย ไพวรนิ ทร์ ขาวงาม

17 แบบฝึกหัดที่ 4 อา่ นจับใจความบทร้อยกรอง กจิ กรรมท่ี 1 กจิ กรรมท่ี 2 กิจกรรมท่ี 3 กจิ กรรมที่ 4 กจิ กรรมท่ี 5 กจิ กรรมท่ี 6

18 แบบทดสอบหลงั เรยี น

19