บทที่ 5 ข้อมูลและการประมวลผล

บทที่ 5 ขอ้ มูลและการประมวลผล ประกอบด้วยเน้อื หา ดงั นี้ 5.1 ขอ้ มูล 5.2 การรวบรวมขอ้ มูล 5.3 การประมวลผลขอ้ มลู 5.4 การสร้างทางเลอื กเพอื่ ตัดสินใจ 5.5 ซอฟต์แวรจ์ ดั การกับข้อมูล

จดุ ประสงคข์ องบทเรียน นกั เรียนสามารถเลอื กข้อมลู และออกแบบวิธีการรวบรวม ข้อมูลได้ นักเรียนสามารถรวบรวมข้อมลู จากแหล่งขอ้ มลู ต่างๆ ได้ นกั เรยี นสามารถประมวลผลขอ้ มูล ออกแบบทางเลอื ก และประเมินทางเลือกในการแก้ปัญหาหรอื ตัดสินใจได้ นกั เรียนสามารถใช้ซอฟตแ์ วร์ในการจัดการกับข้อมูล และ นาเสนอขอ้ มูลได้อย่างเหมาะสม

ทบทวนความรู้ก่อนเรยี น ให้นักเรียนทาเครอ่ื งหมาย ✓ หน้าขอ้ ความที่ถกู ตอ้ ง ในหนงั สือเรียน หน้า 138

ข้อมลู สว่ นตัว หมายถงึ ขอ้ มูลทเี่ ก่ยี วกบั ตวั เรา โดยเฉพาะ ได้แก่ ชือ่ -สกุล /เลขบตั รประจาตวั ประชาชน / อายุ /วนั เดอื นปเี กดิ /ทีอ่ ยู่ /ประวตั กิ ารศกึ ษา /รายได้ / เบอร์โทรศพั ท์/ Facebook /ID Line / E-mail/บทสนทนา / รปู ภาพ /ความชอบ /รายช่ือผ้ตู ิดตอ่ /ขอ้ มูลทางการเงิน / บัญชีธนาคาร ฯลฯ

ลองทาดู จากหนงั สอื เรยี นหนา้ 138 ขอ้ มูลสว่ นตวั ของนักเรียน ประกอบดว้ ย ข้อมูลใดบ้าง ? (ใหน้ กั เรยี นบันทกึ ข้อมูลดงั กลา่ ว ลงในสมดุ )

5.1 ขอ้ มลู ข้อมลู (data) หมายถงึ ข้อเทจ็ จรงิ (fact) ทีอ่ ยู่ในรปู ของ - ตัวอกั ษร - ตวั เลข - ข้อความ - สญั ลักษณ์พเิ ศษ - รูปภาพ - ภาพเคลอื่ นไหว - เสยี ง

ขอ้ มูล ประกอบดว้ ย 1. ขอ้ มูลเชิงปรมิ าณ (quantitative data) หมายถึง ข้อมลู ทอี่ ยู่ในรปู ของตวั เลข สามารถวดั คา่ เป็นตัวเลขได้ เช่น คะแนนสอบ อุณหภูมิ ส่วนสงู นาหนกั ปริมาณตา่ งๆ ฯลฯ 2. ขอ้ มลู เชิงคณุ ภาพ (qualitative data) หมายถึง ข้อมลู ทอ่ี ยู่ในรูปข้อความ เปน็ การอธิบายความหมาย บรรยายความคดิ เหน็ ความรสู้ ึก และบทสัมภาษณ์ เชน่ สถานท่ีทศั นศึกษา ทีน่ ักเรยี นแต่ละคนในห้อง ม.1/5 สนใจ /ความร้สู ึกทม่ี ตี อ่ การชมภาพยนตร์ / การบรรยายลักษณะนิสยั ของบคุ คล ฯลฯ

แหลง่ ขอ้ มลู เปน็ แหลง่ กาเนิดของข้อมลู หรือ เปน็ แหล่งรวบรวมข้อมลู เช่น คน สัตว์ สง่ิ ของ สถานที่ เหตกุ ารณ์ ขอ้ มลู แบ่งตามลักษณะของการไดม้ า ดังน้ี 1. ขอ้ มลู ปฐมภมู ิ (primary data) 2. ขอ้ มูลทุติยภูมิ (secondary data)

1. ข้อมลู ปฐมภูมิ (primary data) ลักษณะ 1.1 เป็นขอ้ มูลท่เี ป็นเหตุการณ์ หรอื ส่ิงท่เี กิดขึ้นจรงิ จาก แหล่งกาเนดิ ขอ้ มลู หรอื จุดเรม่ิ ตน้ ของขอ้ มลู 1.2 เกดิ จากการกระทาหรอื การจดบันทกึ ของผมู้ ีส่วนร่วมใน เหตกุ ารณ์ 1.3 นาเสนอรายละเอยี ดที่เปน็ สาระสาคญั ต่างๆของเหตกุ ารณ์ ได้แก่ บุคคล สถานทเี่ ชน่ - ข้อมูลท่ไี ดจ้ ากการทดลอง - การคน้ พบทางวทิ ยาศาสตร์ - เหตกุ ารณท์ างประวตั ศิ าสตร์ - ภูมปิ ัญญา - ข้อมูลสถานการณท์ างการเมอื ง - ความคดิ เห็นของผเู้ ชยี่ วชาญ

2. ข้อมลู ทตุ ยิ ภมู ิ (secondary data) ลกั ษณะ 1.1 เปน็ ขอ้ มูลท่ีไม่ไดม้ าจากแหลง่ กาเนิดโดยตรง แต่มาจาก การสง่ ต่อหรอื อา้ งอิงตอ่ เนอ่ื งกันมาหลายทอด 1.2 เปน็ การอ้างอิงจากขอ้ มูลปฐมภูมิ หรอื นาเอาขอ้ มูลปฐมภมู ิ มาวิเคราะห์ ประมวลผล ซ่ึงอาจอยู่ในรูปของสงิ่ ตอ่ ไปน้ี เช่น - สถติ ิ - บทวิจารณ์ - บทความ - เอกสารตา่ ง ๆ

5.2 การรวบรวมขอ้ มลู 1. การสัมภาษณ์ (interview) อาจเปน็ การสมั ภาษณโ์ ดยตรง ใชค้ าถามชัดเจน โดยผ่านช่องทางการสอื่ สารอนื่ เช่น โทรศพั ท์ ส่อื สงั คม ออนไลน์ 2. การสารวจ (survey) ทาโดยสรา้ งแบบสารวจที่กาหนด คาถามเพ่อื คน้ หาข้อมลู หรอื ความเห็นที่ตอ้ งการ เชน่ การสารวจความ พงึ พอใจของการบริหารงานของสภานักเรียน 3.การสังเกต(observe) เปน็ วิธีทีง่ ่ายทส่ี ดุ ใช้สาหรับรวบรวม ขอ้ มลู จากสถานการณ์ หรือพฤตกิ รรมที่มีการเปล่ยี นแปลงไป เชน่ การ สังเกตพฤตกิ รรมการเรียนของนกั เรียน

4. การทดลอง (experiment) เปน็ การรวบรวมขอ้ มลู จากการ ทดลอง หรอื ทดสอบทมี่ ีการควบคุมปัจจัยบางประการ เชน่ การบนั ทกึ ผล การเจรญิ เติบโตของถว่ั งอกเม่อื มแี สงแดดและไมม่ แี สงแดด 5. การทบทวนเอกสาร (document/literature review) เปน็ การรวบรวมข้อมลู จากเอกสาร รายงาน บทความ หรือแบบฟอรม์ สาหรับรวบรวมขอ้ มูล เช่น แบบบันทกึ การเข้าเรียนของนักเรียน รายงาน ประจาปี รายงานการประชมุ แบบฟอรม์ ลงเวลาปฏิบัตงิ าน 6. การสามะโน(census) เป็นการรวบรวมข้อมูลดว้ ยการสารวจ จากประชากรเกยี่ วกบั เรื่องท่กี าหนด เช่น สานกั งานสถติ ิแหง่ ชาติมกี าร สามะโนประชากรและเคหะ เป็นประจาทกุ 10 ปี

เครื่องมอื ในการรวบรวมข้อมลู วิธกี ารรวบรวมขอ้ มูลต่างๆ ทกี่ ล่าวมาแล้วน้นั นักเรยี น จาเปน็ ตอ้ งออกแบบเครื่องมอื ท่ใี ชใ้ นการเก็บขอ้ มลู ทม่ี ีประเด็นคาถามท่ี ครบถ้วน เพ่ือให้ไดค้ าตอบที่ตรงตามความต้องการของผู้สารวจ เชน่ - แบบสารวจ - แบบสมั ภาษณ์ - แบบสอบถาม - แบบสงั เกต - แบบบันทึก - เครอื่ งมอื อานวยความสะดวกตา่ งๆ เช่น โทรศัพท์ อปุ กรณ์ บนั ทึกภาพและเสียง แอปพลเิ คชัน ส่อื สังคมออนไลน์ เครอ่ื งนับจานวน (clickers) เครอื่ งอา่ นบาร์โคด้ (barcode reader)

คาถามชวนคิด หากนกั เรยี นตอ้ งการเกบ็ ขอ้ มลู การใช้จ่ายในชวี ติ ประจาวัน 1. นักเรยี นจะรวบรวมขอ้ มูลใดบ้าง ? 2. นกั เรยี นจะใช้วิธกี ารใดในการรวบรวมข้อมลู ? 3. นักเรียนจะเลอื กใชเ้ คร่ืองมือใดในการรวบรวมขอ้ มูล ?

สง่ิ ทต่ี อ้ งคานึงถึงการรวบรวมข้อมูล 1. ความถกู ตอ้ ง (accuracy) ข้อมูลทงั้ เชงิ ปรมิ าณและเชิงคุณภาพ ตอ้ งมคี วามถูกตอ้ ง เช่น ขอ้ มูลคะแนนสอบ 2. ความทนั สมัย (timeliness) เพือ่ ให้สอดคล้องกับสถานการณ์ การใช้ประโยชน์จากขอ้ มลู เช่น ข้อมูลน้าหนกั และส่วนสงู ของนกั เรยี น เม่อื 2 ปีทีแ่ ล้วไม่สามารถนามาประมวลผลพจิ ารณาการเตบิ โตของนกั เรยี น ในปจั จบุ ันได้ 3. ความเกีย่ วขอ้ ง (relevance) ขอ้ มลู ตอ้ งมีความเกยี่ วขอ้ งกับ สิ่งที่จะนาไปใชป้ ระโยชน์ได้ เช่น ขอ้ มลู ท่ีเก่ียวกับการตัดสินใจเดนิ ทาง ท่องเทีย่ วอาจประกอบดว้ ย แหล่งท่องเทยี่ ว เวลาเปดิ – ปดิ ระยะทาง วิธกี ารเดินทาง เปน็ ต้น

ศกึ ษาตัวอยา่ งที่ 5.1 ให้นักเรยี นศกึ ษาตวั อย่างท่ี 5.1 การรวบรวมและ ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของขอ้ มลู จากหนังสอื เรียน หนา้ 144 - 147 ภายในเวลา 7 นาที แล้วครูจะสุม่ ถาม เพือ่ ตรวจสอบความเข้าใจ หากตอบผิด -1 คะแนน

ลองทาด…ู หนูทาได้ ใหน้ ักเรยี นทากิจกรรมที่ 5.1 จากหนังสอื เรยี น หน้า 148 – 149

5.3 การประมวลผลขอ้ มูล การประมวลผลขอ้ มลู (data processing) หมายถงึ กระบวนการที่กระทากับข้อมูลท่ีรวบรวมไวเ้ พ่ือให้ไดข้ ้อมูล หรอื สารสนเทศทอ่ี ย่ใู นรูปแบบทตี่ ้องการนาไปใช้ การประมวลผลข้อมูลมี 2 รปู แบบ ดังนี้ 1. การประมวลผลดว้ ยมือ ใชก้ ระดาษ ปากกา และแรงคน ในการดาเนินการ 2. การประมวลผลดว้ ยเคร่ืองมือ ใชเ้ คร่ืองมือชว่ ยทนุ่ แรง เชน่ เครอื่ งพมิ พด์ ีด เครอ่ื งคดิ เลข เคร่อื งนบั จานวน เครือ่ งนบั ธนบตั ร

รปู แบบการประมวลผลข้อมลู ท่ีนยิ มใช้ในปัจจุบนั เปน็ การ ประมวลผลด้วยเคร่ืองมืออเิ ล็กทรอนิกส์ เช่น คอมพิวเตอร์ สมารท์ โฟน ข้อมลู เขา้ ประมวลผล ขอ้ มูลออก ในกระบวนการประมวลผลขอ้ มลู ด้วยคอมพิวเตอร์ เราเรยี กข้อมูล ท่ีนาเขา้ สกู่ ระบวนการประมวลผลวา่ ข้อมูลเข้า (input) และเรยี กสงิ่ ทีไ่ ดจ้ าก การประมวลผล (process) วา่ ข้อมูลออกหรอื ผลลพั ธ์ (output) ซ่ึงผลลพั ธน์ ี อาจถูกนาไปเป็นขอ้ มลู ข้าวของงกระบวนการอื่นได้

การประมวลผลมดี ว้ ยกันหลายวธิ ี เชน่ 1. การคานวณ (computation) เป็นการนาขอ้ มูลทมี่ อี ยู่แล้วมา คานวณตามข้อกาหนดของการประมวลผลเพ่อื ใหไ้ ดค้ ่าผลลัพธ์ใหม่ เช่น คานวณอายปุ จั จุบนั จากปีเกดิ หาคา่ มากที่สดุ ค่าเฉลย่ี 2. การเรียงลาดบั (sort) เป็นการจัดขอ้ มลู ใหอ้ ยใู่ นลาดบั ที่ เหมาะสม โดยการจดั เรียงขอ้ มูลตวั เลขหรือตัวอักษรตามลาดบั ท่ีต้องการ เพื่อใหเ้ รยี กใชง้ านไดง้ ่าย

3. การวิเคราะห์ (analyse) เชน่ การจัดกล่มุ การแยกประเภท การ ตีความ 4. การสรุป (summation) เปน็ การสรุปใจความสาคญั ใหเ้ หลอื เฉพาะประเดน็ หลัก 5. การรายงาน (reporting) เปน็ การนาเสนอผลลพั ธท์ ่ไี ด้ ในรูปแบบตา่ งๆ เชน่ เล่มรายงานหรือไฟล์ ป้ายนเิ ทศ

ลองทาด…ู หนูทาได้ ใหน้ ักเรยี นทากจิ กรรมที่ 5.2 จากหนงั สอื เรียน หน้า 152

5.4 การสร้างทางเลือกเพ่อื ตัดสินใจ การตัดสนิ ใจจะเกิดขึน้ เม่อื มีหลายทางเลือก และแตล่ ะ ทางเลอื กจะนาไปสู่ผลลพั ธ์ทเี่ หมอื นหรือแตกต่างกนั ก็ได้ การ ตัดสนิ ใจจดั เปน็ การประมวลผลอยา่ งหน่งึ ทใี่ ชก้ ารวิเคราะห์ เชงิ ตรรกะในการประเมนิ ผลลพั ธว์ า่ ทางเลอื กใดสามารถนาไปสู่ เป้าหมายทตี่ ้องการได้อย่างเหมาะสมทีส่ ุด

ชวนคิด 1. ถ้านกั เรียนถูกสุนัขว่งิ ไล่ นักเรยี นจะทาอย่างไร ให้บอกมา 3 วิธี 2. จากขอ้ 1. นักเรยี นจะ ตดั สินใจเลอื กวธิ ีใด เพราะเหตุใด

ขัน้ ตอนการตัดสนิ ใจ มีดงั นี้ 1. กาหนดเป้าหมายของการตัดสินใจ 2. รวบรวมข้อมูลและความรูท้ ่ีเก่ียวข้องทีเ่ พียงพอต่อการ ตัดสินใจ 3. กาหนดทางเลอื กท้งั หมดท่เี ปน็ ไปได้ 4. ประเมินทกุ ทางเลือก โดยใชก้ ารวิเคราะหเ์ ชิงตรรกะเช่อื มโยง ระหวา่ งทางเลือกและผลลพั ธ์ ทีส่ อดคลอ้ งกับเป้าหมายท่ีกาหนดไว้ และใช้ขน้ั ตอนทมี่ ปี ระสทิ ธิภาพหรอื ได้ผลลพั ธท์ ี่มีความค้มุ คา่ มากที่สุด 5. ตัดสนิ ใจเลอื กทางเลอื กทีเ่ หมาะสมท่ีสดุ

5.5 ซอฟต์แวร์จัดการข้อมลู 1. ซอฟต์แวร์ประมวลผลคา (Word Processor) ใช้สาหรบั สร้าง แก้ไข และจัดรูปแบบเอกสาร โดยทางานรว่ มกนั ผ่านอินเทอรเ์ น็ต เช่น Google Docs และ Microsoft Word ในชุด Office 365 2. ซอฟตแ์ วร์สร้างฟอรม์ (form) ใชส้ าหรับสรา้ งแบบสารวจ/ แบบสอบถามเพื่อรวบรวมขอ้ มลู โดยคาถามทีก่ าหนดในแบบสารวจอาจคาถาม ปลายเปิดหรอื ปลายปิดก็ได้ เช่น คาถามที่กาหนดรายการคาตอบให้เปน็ ทางเลอื ก คาถามแบบจัดลาดบั ความสาคัญหรอื คาถามแบบเติมคาตอบสันๆ

การประมวลผลมดี ว้ ยกนั หลายวธิ ี เชน่ เมอ่ื สรา้ งแบบสอบถาม เสรจ็ แลว้ ผใู้ ช้สามารถสง่ แบบสอบถามให้กบั กล่มุ เปา้ หมายโดยการ สง่ url (ลงิ คข์ องแบบสอบถามผา่ นอีเมลหรอื ส่ือสงั คมออนไลนต์ า่ งๆ) หรอื คิวอาร์โคด้ ตวั อยา่ งของซอฟตแ์ วร์ท่ีนยิ มใช้ เช่น Google Forms

3. ซอฟตแ์ วรต์ ารางทางาน (Spreadsheet) ใชส้ าหรับสร้าง แบบแก้ไขตารางทางาน รวมถงึ การประมวลผลข้อมูลในตาราง คาสั่ง ในการประมวลผล เชน่ การหาค่ามากทส่ี ดุ /นอ้ ยที่สุด การหาค่าเฉล่ีย การนบั ความถี่ และแสดงผลการเปรียบเทียบขอ้ มลู ในรปู แผนภมู วิ งกลม (Pie Chart) แผนภูมเิ ส้น (Line Chart) แผนภมู แิ ท่ง (Bar Chart) ตวั อย่างซอฟตแ์ วร์ตารางทางาน เช่น Google Sheets และ Microsoft Excel ในชุด Office 365

4. ซอฟตแ์ วร์นาเสนอ (Presentation) ใช้สาหรบั สรา้ ง แกไ้ ข ตกแตง่ แฟ้มนาเสนองาน เชน่ Google Slides และ Microsoft PowerPoint ในชุด Office 365 5. ซอฟต์แวร์สรา้ งผงั ความคิด (Concept Map) ใช้สาหรับสรา้ ง แก้ไข ตกแต่งผงั ความคิด เช่น Mindmup.com

ปัจจุบนั มบี รกิ ารเกบ็ ไฟลข์ อ้ มูลบนระบบคลาวด์ หากใชง้ านพ้ืนที่ เกบ็ ข้อมลู ไมเ่ กนิ ทก่ี าหนดไวจ้ ะไม่เสยี ค่าใช้จา่ ย เช่น Dropbox, Google Drive, OneDrive และ iCloud ทาให้ผ้ใู ชส้ ามารถเข้าถงึ ไฟล์ได้จากทกุ ท่ี ทีม่ ีการเช่ือมต่ออินเทอร์เน็ต

ลองทาด…ู หนูทาได้ ใหน้ กั เรยี นทาแบบฝึกหัดทา้ ยบทท่ี 5 หนา้ 163 ส่งวนั ที่ 30 กนั ยายน 2562

ลองทาด…ู หนูทาได้ 1. ใหน้ กั เรยี นแบง่ กลมุ่ ๆ ละ 5 คน เพือ่ ทาแบบประเมิน ออนไลน์ จากสถานการณท์ ่ีครูกาหนด 2. และเมื่อทาแบบประเมนิ เสรจ็ เรยี บร้อยให้ส่งลงิ คข์ อง แบบสอบถามผ่านอีเมลหรอื ส่ือสังคมออนไลน์ต่างๆ ใหเ้ พอื่ นๆ ในห้อง เขา้ ไปตอบแบบประเมนิ จานวน 5 คน 3. เม่ือตอบครบทัง้ 5 คนแล้ว ใหส้ ง่ ลิงค์แบบสอบถามดงั กล่าว ทางระบบ google classroom เพอ่ื ให้ครตู รวจ (10 คะแนน) สง่ ภายในวนั ท่ี 26 สิงหาคม 2562 ไมเ่ กนิ เวลา 22.00 น.

สถานการณ์

สถานการณ์

สถานการณ์

สถานการณ์

สถานการณ์