วารสารเรื่องเล่าชาวบ่อพลอย ฉบับที่6

ปที ่ี ๒ ฉบับท่ี ๖ ประจำเดอื น ธันวำคม ๒๕๖๒

บก.ขอแถลง สวัสดีค่ะ...วันน้ีเรากลับมาพบกันอีกครั้งกับวารสาร “เร่ืองเล่าชาว บ่อพลอย” ปีท่ี ๒ ฉบับท่ี ๖ ประจาเดือน ธันวาคม ๒๕๖๒ (ตุลาคม-ธันวาคม) กศน.อาเภอ บ่อพลอย ได้จัดทาข้ึนเพื่อประชาสัมพันธ์กิจกรรมการศึกษาของ กศน.อาเภอบ่อพลอย แลกเปล่ียนเรียนรู้ร่วมกันระหว่างบุคลากรของ กศน.อาเภอบ่อพลอย และเพื่อเผยแพร่ ความรแู้ ละขอ้ มลู ข่าวสาร ซงึ่ กองบรรณาธิการไดร้ วบรวมข้อมูล และภาพเหล่าน้ีไว้ให้ทุกท่าน ไดช้ ืน่ ชมในวารสาร ” เรื่องเลา่ ชาวบ่อพลอย” ฉบบั น้ีแล้วคะ่ วารสาร เรอ่ื งเล่าชาวบอ่ พลอย วตั ถุประสงค์ เจ้าของ : กศน.อำเภอบอ่ พลอย 1. เพื่อประชำสัมพันธ์จัดกิจกรรมกำรศึกษำของ กศน.อำเภอ บรรณาธกิ ารทปี่ รกึ ษา : อรนชิ วรรณนชุ บ่อพลอย 2. เพอ่ื เป็นเวทีแลกเปล่ียนเรียนรู้ร่วมกันระหว่ำงบุคลำกรของ วิรัช ภัทรบูชำ กศน.อำเภอบ่อพลอยและภำคีเครือขำ่ ย บรรณาธิการบรหิ าร : ปรำริณำ อำษำธง 3. เพ่ือเผยแพร่ควำมรู้และข้อมูลข่ำวสำรต่อภำคีเครือข่ำยท่ี บรรณาธิการ : อำภำวรรณ ชัยเจรญิ ร่วมกนั จดั กำรศกึ ษำตลอดชีวติ กองบรรณาธกิ าร : ศรีนวล จันทมำศ ฉบบั น้ีมีอะไร 2 วลั ลภ แปน้ เขยี ว เศรษฐกิจพอเพียง 3 นยิ ม จันทมำศ ภมู ิปญั ญำท้องถิน่ 4 ศุภนติ ย์ คังคะสุวรรณ กนิ ดี มีสุขภำพดี 5 อัญชสิ ำ พลเสน บอกกล่ำวเลำ่ ขำนงำน กศน. 6 ฤทัย ปรำบสุธำ เมืองนกั อ่ำน คนบ่อพลอย ณฐปภัสร์ คำทองดี อจั ฉรำ สำเภำนอ้ ย จิรำภำ ตนั ตระสขุ ถำวร เกศนิ ี อินทรีย์ ธญั วรัตม์ เจรญิ รกั ษำ พสิ จู นอ์ กั ษร : วรดำ ชชู อบเชิง สถานทตี่ ิดตอ่ ศูนย์กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั อำเภอบอ่ พลอย ตำบลบอ่ พลอย อำเภอบ่อพลอย จงั หวัดกำญจนบรุ ี โทรศัพท์ : 034 – 581357 Facebook https://www.facebook.com/librarybophloi

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ความพอเพยี ง “ เลี้ยงชพี ” เรือ่ งโดย คนเผาถา่ น ปลูกยาดี “ดีปลี” ๑. ลักษณะทว่ั ไป ดีปลีเป็นไม้เล้ือยท่ีมีรำกออกตำมข้อและเกำะพันส่ิงอ่ืนได้ ส่วนของลำต้นค่อนข้ำง กลมและเรียบ มีท้ังต้นตัวผู้และต้นตัวเมีย ใบเป็นแบบสลับ ตัวใบคล้ำยรูปไข่ ขอบหนำหรือรูปไข่เรียว ปลำยใบแหลม โคนใบมักมนกลมหรือแหลม เน้ือโคนใบสองข้ำงไม่เท่ำกัน ผิวใบด้ำนบนมัน ใบมีขนำดกว้ำง 3 - 8 ซม. ยำว 6 - 18 ซม. เส้นใบท่ีบริเวณโคนใบมี 3 - 5 เส้น ดอกออกเป็นช่อและออกตรงข้ำมกับใบ ช่อรูปคล้ำยทรงกระบอกปลำยเรียวมน เมอ่ื เปน็ ผลมีรูปร่ำงคอ่ นขำ้ งกลม ฝังตวั แนน่ อยู่กับแกนช่อรูปทรงกระบอกปลำยเรียวมนยำว 2.5 - 7 ซม. เม่ือแก่จะมี สแี ดงสด ดีปลีมีกำรปลูกเชิงกำรค้ำมำเป็นเวลำนำน เพ่ือใช้ในอุตสำหกรรม กำรผลิตยำแผนโบรำณ มีท้ังกำรปลูกเป็น พืชหลักและกำรปลกู ในสวนผลไมเ้ ปน็ พืชเสริม แหล่งผลิตสำคัญท่ีมีภูมิอำกำศที่เหมำะสมและเป็นที่รู้จักของผู้ค้ำ ดีปลี เป็นพืชอำยุหลำยปี ดังนั้น ควรเลือกพ้ืนที่ที่มีควำมอุดมสมบูรณ์มีควำมร่วนซุยระบำยน้ำได้ดี เพื่อป้องกันโรครำกเน่ำ โคนเนำ่ ซึ่งเปน็ ปัญหำสำคัญ กำรใชค้ ำ้ งควรใช้คำ้ งท่ีมีควำมแข็งแรง มอี ำยกุ ำรใช้งำนนำน เนอื่ งจำกดีปลมี ีอำยุยืน ๒. สว่ นที่ใชเ้ ปน็ ยา : ดอกแก่ (ชอ่ ผลแก่) หรอื เถำ ๓. สรรพคุณและวิธีใช้ แก้อำกำรท้องอืด ท้องเฟ้อ และปวดท้อง แก้อำกำรคล่ืนไส้อำเจียน (เกิดจำกธำตุไม่ปกติ) ใช้ดอกแก่ 1 กำมือ (ประมำณ 10 - 15 ดอก) ต้มเอำน้ำด่ืมถ้ำไม่มีดอกใช้เถำต้มแทนได้ แก้ไอ และขบั เสมหะ ใชด้ อกแกแ่ ห้งหรือชอ่ ผลแกแ่ ห้ง ประมำณ 0.5 ชอ่ ฝนกบั น้ำมะนำวแทรกเกลือกวำดคอหรือจิบบ่อยๆ ๔. การปลูกดปี ลี กำรเตรยี มดิน : กำรกำจดั วชั พืชและเศษวสั ดไุ ถพรวน ตำกดินประมำณ 7 - 15 วัน จำกนัน้ ใสป่ ุ๋ยคอกท่ยี ่อยสลำยดแี ล้ว คลกุ เคล้ำให้เข้ำกันอัตรำ 2 ตัน / ไร่ และควรใสป่ นู ขำวเพื่อปรบั ควำมเป็นกรดด่ำง ของดนิ ทมี่ ีคำ่ 5.5 - 6.5 PH ๕. แนวทางการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการผลติ 1. ดปี ลีเป็นพชื อำยุยนื หำกมกี ำรบำรุงรกั ษำที่ดจี ะสำมำรถใหผ้ ลผลติ ได้นำนถึง 40 ปี ดังนนั้ ควร เลอื กพ้ืนทท่ี ่ีมีควำมอุดมสมบูรณ์ 2. กำรปอ้ งกันโรคเนำ่ โคนเน่ำเปน็ ปญั หำสำคัญ ควรให้ควำมสำคัญเร่อื งดินท่ีระบำยนำ้ ได้ดี และมี กำรจดั กำรทดี่ ี เช่น กำรพูนโคนและทำรอ่ งน้ำให้มคี วำมลำดเทเลก็ นอ้ ยเพอ่ื ให้น้ำไหลผ่ำนสะดวก 3. ควรใช้ค้ำงท่ีมีควำมแข็งแรง มีอำยุกำรใช้งำนนำน เพรำะกำรเปล่ียนค้ำงบ่อยทำให้ส้ินเปลือง และทำให้ดปี ลชี ะงกั กำรเจริญเติบโต หน้า ๒

กนิ ดี สขุ ภาพดี เร่อื งโดย บงกช วธิ ดี ูแลสขุ ภาพชว่ งอากาศเปลยี่ นแปลงบ่อย ๑. เรอื่ งอาหารการกนิ ๒. เร่อื งของการออกกาลงั กาย ควรเริ่มต้นจำก กำรรับประทำนอำหำรท่ี เป็นวิธีง่ำยๆ ที่ช่วยให้คุณมี ปรุงสุกใหม่ และบรรจุในภำชนะที่สะอำดหรือปิดมิดชิด ร่ำงกำยที่แข็งแรงได้ตลอดเวลำ เพียงแต่คุณ เสียก่อน ถ้ำจะให้ดีก็ควรเลือกรับประทำนอำหำรที่มี จำเป็นต้องมีวินัยให้มำกเพียงพอ เพ่ือที่จะช่วยให้ วิตำมินซีสูง ซ่ึงหำได้จำกผลไม้รสเปรี้ยวอย่ำงกีวี ลูกเกด ร่ำงกำยมีควำมแข็งแรงได้อย่ำงต่อเน่ือง กำรออก สม้ สตรอว์เบอรร์ ี่ หรือในผักบำงชนิด เช่น บร็อคโคลี่ ดอก กำลังกำยง่ำยๆที่สำมำรถทำได้ด้วยตัวเองก็มี กะหล่ำ กะหล่ำปลี วิตำมินซีที่อยู่ในผักและผลไม้เหล่ำน้ี หลำกหลำยวิธี ตั้งแต่กำรเดินเร็ว ว่ิงเหยำะๆ ป่ัน จะช่วยเพ่ิมภูมิต้ำนทำนชีวิตและทำให้ไม่ป่วยง่ำย อีกท้ัง จักรยำน หรือกำรเล่นกีฬำท่ีมีกำรเคลื่อนไหว จะต้องพยำยำมด่ืมน้ำสะอำดให้ได้มำกเพียงพอ เพรำะน้ำ ร่ำงกำยอย่ำงต่อเน่ืองประมำณวันละ 30 นำที ท่ี สำมำรถช่วยปอ้ งกนั อำกำรป่วยท่ีอำจเกิดข้ึนกับคุณได้ โดย สำคัญอย่ำออกไปออกกำลังกำยในช่วงเวลำท่ีมี นำ้ จะเขำ้ ไปทำใหเ้ นื้อเยือ่ ต่ำงๆที่อย่ใู นระบบทำงเดินหำยใจ อำกำศร้อนจัดเชียวละ เพรำะคุณอำจจะปรับ เกิดควำมชุ่มช้ืน ซึ่งลักษณะเช่นน้ีจะช่วยป้องกันไม่ให้เช้ือ อุณหภูมิของร่ำงกำยตำมไม่ทัน และทำให้เกิด โรคฝังตัวในร่ำงกำย และทำให้ระบบภูมิต้ำนทำนชีวิต อำกำรปว่ ยได้ไปง่ำยกวำ่ เดมิ ทำงำนได้อย่ำงมีประสิทธิภำพมำกขึ้น นอกจำกน้ี ควร จะต้องล้ำงมือด้วยน้ำสะอำดและสบู่ทุกครั้งก่อนกำร ๔. ความสะอาด รับประทำนอำหำร เพ่ือเป็นกำรป้องกันไม่ให้ได้รับเช้ือโรค เรำไม่รู้ว่ำใครป่วยเป็นโรคอะไร เข้ำสู่ร่ำงกำย กันบ้ำง ดังน้ันเพื่อเป็นกำรป้องกันในเบ้ืองต้น เรำ ๓. การพกั ผอ่ น ควรหม่ันให้เด็ก ๆ รวมถึงตัวเรำเอง ล้ำงมือให้ หลังจำกที่กินอิ่มและออกกำลังกำยอย่ำง สะอำด ภำยหลังหยิบจบั อะไรเสมอ เหมำะสมไปแล้ว ก็ต้องอย่ำลืมที่จะ “พักผ่อนให้เพียงพอ” หนา้ ๓ ดว้ ย เพรำะกำรนอนน้อยจนเกินไป จะมีผลให้จำนวนเซลล์ ในร่ำงกำยทีท่ ำหน้ำที่ในกำรต่อต้ำนเชื้อโรคต่ำงๆ มีจำนวน ที่ลดน้อยลง ซึ่งหำกทหำรองครักษ์ท่ีทำหน้ำที่ในกำร ปอ้ งกนั ควำมปลอดภัยของร่ำงกำยออ่ นกำลังลง ก็ย่อมมีผล ให้คุณเจ็บป่วยได้ง่ำยดำยน่ันเอง วิธีท่ีเหมำะสมท่ีสุด จึง เป็นกำรนอนหลับให้ได้อย่ำงน้อยวันละ 8 ชั่วโมงต่อวัน เพ่ือให้ร่ำงกำยได้มีเวลำในกำรฟ้ืนฟูพลังงำน และกลับมำ ตอ่ สกู้ ับชีวิตในวันรุ่งขนึ้ ไดอ้ ีกครัง้

ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ เร่อื งโดย ไพลิน ภมู ปิ ญั ญาและปราชญช์ าวบ้าน อาเภอบ่อพลอย ประวตั ิความเปน็ มา นำยบุญมำก อร่ำมรส บ้ำนเลขท่ี 25/1 หม่ทู ี่ 1 บำ้ นเจรญิ ทรพั ย์ ตำบลหนองกร่ำง อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกำญจนบุรี มีอำชีพเกษตรกรรม ปลูกอ้อยเป็นอำชีพ หลัก เป็นคนท่ีชอบเรียนรู้และพัฒนำตัวเองอยู่เสมอ มี ควำมสำมำรถที่จะนำควำมรู้ที่มีมำถ่ำยทอดให้กับคนในชุมชน เช่นเป็นวิทยำกรท่ีสอนให้คนในหมู่บ้ำน ด้ำนกำรทำเกษตร แบบผสมผสำน และเป็นตัวอย่ำงในกำรใช้ชีวิตแบบพอเพียง องคค์ วามรทู้ โ่ี ดดเดน่ - เป็นแหล่งศกึ ษำดงู ำนด้ำนกำรเกษตรแบบ ผสมผสำน การขยายผลงาน เปน็ ตวั แทนของหมู่บำ้ น ในกำรเข้ำรว่ มเปน็ Smart Onie เพือ่ สร้ำง Smart Farmer การสรา้ ง/กลมุ่ เครอื ข่าย แหลง่ เรยี นร้ดู ำ้ นเกษตรแบบผสมผสำน หนา้ ๔

บอกกลา่ เลา่ ขานงาน กศน. เร่อื งโดย นิลมณี วันพฤหสั บดที ี่ ๒๘ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๒ กศน.อำเภอบ่อพลอย ดำเนินกำรจัดกิจกรรมพัฒนำคุณภำพ ผู้เรียน โครงกำรอบรมนักศึกษำ กศน.วัยใส ห่วงใยสุขภำพ ต้ำนภัยยำเสพติด ประจำภำคเรียนที่ 2/2562 ณ ศำลำ ประชำคมอำเภอบ่อพลอย โดยมีเจ้ำหน้ำท่ีจำกโรงพยำบำล อำเภอบ่อพลอย และสถำนีตำรวจภูธรบ่อพลอย มำเป็น วิทยำกรบรรยำยในครั้งนี้ และก่อนท่ีจะเร่ิมกิจกรรมได้จัดพิธี ไหว้ครู เพ่ือควำมเป็นสิริมงคลและระลึกถึงพระคุณครูให้กับ คณะครูและนักศึกษำทุกคน วนั ท่ี ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๒ นำงปรำริณำ อำษำธง ผอ.กศน.อำเภอบ่อพลอย พร้อมด้วย บุคลำกร กศน.อำเภอบ่อพลอย เข้ำร่วมโครงกำรจิตอำสำ \"เรำทำควำมดี ด้วยหัวใจ\" และโครงกำรอำเภอยิ้ม...เคลื่อนท่ี (Amphoeyim Mobile Service)ประจำปีงบประมำณ พ.ศ. 2563 ณ ศำลเอนกประสงค์บ้ำนเจริญทรัพย์ หมู่ท่ี 1 ตำบลหนอง กร่ำง อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกำญจนบุรี โดย กศน. ได้นำ กิจกรรมส่งเสริมกำรอ่ำนเคล่ือนท่ี และสำธิตกำรทำโบว์ริบบ้ิน หนา้ ๕

เมอื งนักอา่ น คนบ่อพลอย เร่ืองโดย นว้ิ กอ้ ย อัญมณีกาญจนบุรี พลอยเมืองกาญจน์ ซ่ึงตระกูลท่ีขึ้นชื่อและได้รับความชื่นชอบมากที่สุดคือ นิล และ ไพลิน ซ่ึงเป็นพลอยท่ีพบได้มากในเมืองกาญจน์เท่านั้น สถานที่ๆจาเพาะเฉพาะเจาะจงลงไปอีกคือ อ.บ่อพลอย ชื่อเร่ือง คงเสนอเดน่ ชดั อยแู่ ลว้ ว่า เป็นท่ีอยู่เด่นของอัญมณีกาญจนบุรีเลย มีการทาเหมืองพลอยให้เจอะอยู่มากมาย อ.บ่อพลอย น้ันอยู่ไม่ห่างไกลจากสะพานข้ามแม่น้าแควเท่าไหร่นัก ตั้งแต่แรก อ.บ่อพลอยซึ่งเป็นถ่ินย่ิงใหญ่ของพลอยเมืองกาญจน์ นั้น เป็นเพียงแค่ กง่ิ อาเภอบอ่ พลอย อย่างเดยี ว แต่ต่อมาได้รับการยกระดับขึ้นไปเป็น อ.บ่อพลอย เหตุว่าถือเป็นอาเภอท่ี เด่นต่ออัญมณีกาญจนบุรี หรือ พลอยเมืองกาญจน์เป็นอย่างสูง ตามนิทานท่ีเล่าเร่ืองกันมาประวัติความเป็นมาของ อ.บ่อพลอยน้นั ยังไรห้ ลกั ฐานและขอ้ มลู ทแ่ี นช่ ดั มแี ต่คนทเี่ ล่าบอกตอ่ กนั มาบ่อยว่า ในสมัยเก่าแก่ มีหมู่บ้านซ่ึงค้นพบว่ามี อัญมณีกาญจนบุรีและก้อนหินสีต่างๆ อยู่เป็นจานวนมาก โดยพบทั้งตามแหล่งน้าลาธาร และตามตีนเขา ชาวบ้านท่ัวๆ ไปเจอะเจอได้เก็บเพชรพลอยพวกน้ันมา โดยไม่รู้ว่าส่ิงนั้นคือส่ิงไร ตอนหลังทางการได้ตระหนักว่าก้อนหินสีนั้นเป็น พลอยกาญจนบุรี เลยได้ต้ังชาวกระเหรี่ยงขึ้นมาเป็นผู้ส่ังการนายหน่ึง และมอบหมายงานหน้าท่ีให้ไปเก็บสะสมพลอย เมืองกาญจน์ เพ่ือส่งไปยังเมืองกาญจนบุรีปีละครั้ง หลังจากนั้นเจ้าเมืองกาญจนบุรี จะส่งพลอยจานวนน้ีเท่าท่ีมีไปยัง กรุงเทพ เรียกว่า “ส่งส่วยพลอย” ในหมู่บ้านน้ันมีแหล่งน้าเป็นท่ีลุ่มแห่งหน่ึง ซึ่งใช้ล้างพลอย เรียกว่า “บึงหัวแหวน” จากน้ัน ข่าวเก่ียวกับหมู่บ้านแห่งนี้ได้แพร่กระจายออกไป เป็นเหตุให้นักเสาะหาโชคทั้งปวง ได้เคลื่อนย้ายบ้านเกิดเข้ามา เพื่อขุดพลอย ภายหลังจึงได้มีการเปลี่ยนชื่อหมู่บ้านนี้มาเป็น “บ้านบ่อพลอย” ซ่ึงข้ึนอยู่อ.พนมพวน เม่ือมีประชาชน พลเมืองมากขน้ึ เร่ือยๆ จึงไดห้ มายประกาศยกตาแหน่งเขตข้ึนเป็น อ.บ่อพลอย จนถึงตอนนี้ พื้นท่ีของ อ.บ่อพลอย จะอยู่ หา่ งไกลจากเมอื งกาญจนบุรีราวๆ ๔๘ กม. ระหว่างทางจะพบเหมืองพลอยตามข้างทางอยู่ท่ัวๆ ไป ส่วนใหญ่แล้วจะเป็น พลอยเมืองกาญจนต์ ระกลู พลอยไพลิน บุษราคัม และนิล อัญมณีกาญจนบุรี และ พลอยเมืองกาญจน์ ท่ีมาจากอาเภอบ่อพลอยนั้น จะเอามาเจียระไน เพื่อให้ข้ึน เปน็ งานตามรปู รา่ งท่ีประณตี ทั้งเป็นพลอยเม็ด และทาเป็นสิ่งประดับ เช่น สร้อย กาไล ธามรงค์ และอื่นๆ ทั้งปริมาตรเล็ก ไปถงึ สดั สว่ นใหญม่ าก หน้า ๖

ศนู ยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยอำเภอบ่อพลอย