สิ่งมีชีวิตรอบตัว

รายวชิ าวิทยาศาสตร์ รหัสวิชา ว14101 ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จดั ทำโดย... ครูทศั นี พฒุ นอก กลุม่ สำระกำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนหนองจอกพทิ ยำนสุ รณ์ สำนกั งำนเขตหนองจอก กรงุ เทพมหำนคร

มำตรฐำนกำรเรียนรู้/ตัวช้วี ัด  สาระที่ 1 วทิ ยาศาสตร์ชีวภาพ  มาตรฐาน ว 1.3 เขา้ ใจกระบวนการและความสาคัญของการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม สาร พนั ธกุ รรม การเปล่ยี นแปลงทางพนั ธกุ รรมท่ีมีผลตอ่ สง่ิ มีชวี ิต ความหลากหลายทางชวี ภาพและ ววิ ัฒนาการของสิ่งมชี ีวติ รวมทง้ั นาความรู้ไปใช้ประโยชน์  ตวั ชว้ี ัด ว 1.3 ป.4/1 จาแนกสงิ่ มีชวี ิตโดยใช้ความเหมือนและความแตกต่างของลักษณะของสง่ิ มีชวี ิต ออกเปน็ กลุ่มพชื กลุ่มสัตว์ และกลมุ่ ที่ไม่ใช่พืชและสัตว์  สาระการเรียนรู้แกนกลาง สง่ิ มชี ีวติ มีหลายชนิด สามารถจดั กลมุ่ ได้ โดยใชค้ วามเหมือนและความแตกตา่ งของลักษณะตา่ งๆ เชน่ กลมุ่ พืชสรา้ งอาหารเองได้ และเคลื่อนท่ดี ว้ ยตนเองไม่ได้ กลุ่มสตั ว์กนิ สิ่งมชี วี ิตอ่ืนเปน็ อาหารและเคลือ่ นที่ได้ กล่มุ ทไี่ มใ่ ช่พชื และสตั ว์ เช่น เห็ด รา จุลินทรยี ์

จุดประสงคก์ ำรเรียนรู้ 1. บอกลักษณะภายนอกและการดารงชวี ติ ของสง่ิ มชี ีวิตกลมุ่ ตา่ งๆ ได้ 2. จาแนกส่ิงมชี ีวิตโดยใช้ความเหมอื นและความแตกตา่ งของลกั ษณะ ของสง่ิ มีชวี ติ ออกเปน็ กลุ่มพืช กลุ่มสัตว์ และกลุ่มทีไ่ ม่ใช่พืชและสตั ว์ได้

สำระสำคญั สิ่งมชี ีวิตจานวนมากในโลกมี 1. กลุม่ พชื เป็นกลุ่มท่สี รา้ งอาหารเองได้ แต่เคล่ือนท่ี ความหลากหลายนกั วทิ ยาศาสตร์ใช้ ด้วยตัวเองไมไ่ ด้ ความเหมือนและความแตกต่างในการ 2. กล่มุ สัตว์ จาแนกสิ่งมีชวี ิตออกเปน็ กลุ่ม เชน่ เชน่ กล้วย มะเขือ บวั มะลิ ชบา ผักคะน้า 3. กลมุ่ ผกั บุง้ การจาแนกสง่ิ มีชวี ิตตามลกั ษณะและ ไมใ่ ช่พืชไม่ การดารงชีวติ (เกณฑก์ ารเคลื่อนท่ไี ด้ และสัตว์ เป็นกลมุ่ ทีส่ รา้ งอาหารเองไม่ได้ แต่เคลอ่ื นที่ ดว้ ยตัวเองได้ และการสรา้ งอาหารเองได้) เชน่ เสอื ปลา กระตา่ ย กบ ไส้เดอื น งู สามารถจาแนกส่งิ มีชวี ิตได้ 3 กลุ่ม นกแกว้ กงุ้ ไก่ เปด็ เต่า จระเข้ ดังน้ี เปน็ กลุม่ ท่ีไม่สามารถจดั เข้ากลุ่มพืชหรอื สตั ว์ได้ เปน็ กลุม่ ทไี่ ด้รบั อาหารจากการย่อย สลายส่งิ มีชีวิตอื่น หรอื สร้างอาหารเอง ไมไ่ ด้ และเคลือ่ นทไ่ี มไ่ ด้ เชน่ เห็ด รา จุลนิ ทรยี ์

ผงั มโนทัศน์ การจาแนก สิง่ มีชีวติ สง่ิ มชี ีวิตกล่มุ สงิ่ มีชวี ติ สงิ่ มีชีวติ ไม่ใช่พืชและ รอบตวั กลุ่มพืช สตั ว์ สง่ิ มีชีวติ กลมุ่ สตั ว์

ทบทวน ภาพสิ่งมีชีวิต ทมี่ า : บริษทั พว. สง่ิ มชี ีวติ มีลกั ษณะอย่างไร? มกี ารเจริญเตบิ โต ตอ้ งกินอาหาร มีการขบั ถา่ ย มกี ารหายใจ มีการสบื พันธ์ุ มกี ารตอบสนองตอ่ สง่ิ เร้า มกี ารรักษาดุลยภาพของรา่ งกาย

ทบทวน นกั วิทยาศาสตร์ศกึ ษาส่ิงมชี วี ิตจานวนมากอย่างไร? นามาจัดเปน็ กล่มุ ๆ โดยใชเ้ กณฑค์ วามเหมือนและความแตกตา่ ง

เกณฑ์กำรจำแนกคอื อะไร เกณฑก์ ารจาแนก คอื ส่งิ ทน่ี ามาพิจารณาเพื่อใชใ้ นการจัดกลมุ่

ทบทวน 1. สงั เกตส่งิ ทสี่ นใจจะจาแนกประเภท การจาแนกประเภท 2. สงั เกตภาพรวม สงั เกตสง่ิ ที่เหมือนกัน สง่ิ ท่ตี ่างกัน 3. กาหนดเกณฑ์  การจาแนกประเภท คือ การ แยกกลุ่มหรือส่ิงต่างๆ ตามเกณฑท์ ่ี 4. แยกสิ่งท่ีมีลกั ษณะตา่ งกนั ออกจากกนั กาหนดข้ึนเอง หรอื เกณฑท์ ่ีได้รับการ 5. จัดกล่มุ สง่ิ ที่มลี กั ษณะเหมือนกนั ไวด้ ว้ ยกนั ยอมรบั ตามเกณฑ์

สงั เกต...ชวนคิด...ลองทำ นกั เรียนสังเกตภาพว่ามอี ะไรบ้าง? นกั เรียนจะจาแนกสิ่งที่สงั เกตเห็นในภาพอยา่ งไร? ภาพส่ิงมชี ีวติ ทีม่ า : บริษัท พว.

กำรจำแนกสง่ิ มชี ีวติ  ทาไมตอ้ งจัดจาแนก การจัดจาแนกส่ิงมชี วี ิตออกเป็นกลุม่ โดยอาศัยขอ้ มลู สิ่งมชี วี ิตเป็นกลมุ่ ? ลกั ษณะและการดารงชวี ิตทีเ่ หมอื นหรือ แตกต่างกันเป็นเกณฑ์การจัดจาแนกจะช่วยใหช้ ว่ ยใหเ้ รา ศึกษาเรื่องราวของสิง่ มีชวี ติ ได้งา่ ยขึน้ ภาพสงิ่ มชี ีวติ ที่มา : บริษทั พว.

กำรจำแนกสงิ่ มีชีวติ  ให้นกั เรยี นสังเกตภาพ 1. จะจาแนกสง่ิ มีชวี ติ ในภาพโดยใช้เกณฑอ์ ะไร นักเรยี นคิดว่า..... 2. จดั กลุม่ ได้กี่กล่มุ อะไรบ้าง

กำรจำแนกสง่ิ มีชวี ิต ลองคดิ ...ลองทา ถา้ ใชเ้ กณฑ์ลกั ษณะและการดารงชวี ิต (การ สร้างอาหารและการเคล่อื นท่ี) จะจาแนก สง่ิ มชี ีวิตในภาพเป็นกกี่ ลุ่ม อะไรบา้ ง ภาพส่งิ มชี ีวติ ทมี่ า : บริษัท พว.

ส่ิงมีชีวิตกลมุ่ พชื และกลมุ่ สตั ว์ เม่อื ใช้เกณฑ์ลกั ษณะภายนอก ภาพกระต่าย ท่ีมา : บรษิ ทั พว. กลมุ่ พืช มีสว่ นประกอบของราก ลาตน้ กลุ่มสตั ว์ มอี วยั วะตา่ งๆ เชน่ ตา หู ใบ บางชนดิ มี ดอก ผล จมูก ปาก ขาและเทา้ บางชนิดมี ปีก หาง ครบี

สง่ิ มีชีวติ กลมุ่ พชื และกล่มุ สัตว์ เมอ่ื ใช้เกณฑก์ ารดารงชีวติ กลุ่มพชื สามารถสรา้ งอาหารได้ กลุ่มสัตว์ สร้างอาหารเองไมไ่ ด้ แตเ่ คล่อื นทไี่ ม่ได้ สว่ นใหญ่เคล่อื นที่ได้

กลุ่มส่ิงมีชีวติ การจดั กลมุ่ สงิ่ มีชวี ิต กลุ่มพชื กลุ่มสัตว์ กล่มุ ที่ไมใ่ ชพ่ ชื และสตั ว์ ที่มา : สื่อ slide PPT บรษิ ทั อักษรเจริญทศั น์ อจท. จำกัด

กล่มุ พชื เป็นสิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้างอาหารได้เอง สามารถเคลื่อนไหวได้แต่ เคลอ่ื นที่ด้วยตนเองไม่ได้ เช่น ทานตะวัน เฟิน ไผ่ มะเขือเทศ ที่มา : สือ่ slide PPT บริษทั อกั ษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จำกัด

สิ่งมีชีวติ กล่มุ พชื 1. โครงสร้างภายนอกประกอบดว้ ย ราก ลาต้น ใบ บางชนดิ มดี อก ผล 2. สร้างอาหารเองได้ จากกระบวนการสงั เคราะห์ดว้ ยแสง 3. เคลอื่ นทีไ่ ม่ได้

กลุ่มสตั ว์ เป็นส่ิงมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารได้เอง สามารถเคลื่อนไหวร่างกาย และเคลอ่ื นทไ่ี ด้ แต่บางชนดิ ไมส่ ามารถเคลือ่ นทไ่ี ด้ เช่น ชา้ ง ลงิ ปู ดาวทะเล ท่มี า : สอ่ื slide PPT บรษิ ทั อักษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จำกัด

ส่ิงมชี วี ติ กลมุ่ สตั ว์ 1. ส่วนใหญม่ อี วยั วะต่างๆ คอื ตา หู จมกู ปาก ขา เท้า ปีก หาง ครีบ (บางชนดิ ไมม่ ี) 2. สร้างอาหารเองไม่ได้ 3. ส่วนใหญ่เคลื่อนทไ่ี ด้ (บางชนดิ เคลอ่ื นท่ไี มไ่ ด้ เชน่ ฟองน้า ปะการงั )

กลุ่มที่ไม่ใชพ่ ืชและสัตว์ เปน็ ส่งิ มีชีวิตที่ไม่สามารถสรา้ งอาหารได้เอง ได้รับอาหารจากการย่อยสลาย สิ่งมีชีวิตอ่ืน สามารถเคล่ือนไหวร่างกายและเคลื่อนที่ได้ แต่บางชนิด เคลื่อนที่ไม่ได้ เช่น เห็ดรา จุลินทรยี ์ ราขนมปัง แบคทเี รยี ท่ีมา : สือ่ slide PPT บริษทั อักษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จำกัด

สง่ิ มีชีวิตกลุ่มไมใ่ ชพ่ ืชและสตั ว์ เหด็ รา เป็นสงิ่ มชี วี ิตจาพวกยอ่ ยสลายซากสิ่งมีชีวิต พบไดท้ ่ัวไปในบริเวณท่ีมีซากส่งิ มีชีวิตและมีความช่มุ ชืน้ เจริญเติบโตโดยการงอกของสปอร์จนเกิดเป็นเสน้ ใย จัดเป็นสิง่ มชี วี ติ กลมุ่ ทีไ่ มใ่ ช่พชื และสตั ว์ เหด็ คือสว่ นของเชอื้ ราหมวดหนงึ่ ทอ่ี อกเปน็ ดอก แบ่งเป็น 2 พวก ได้แก่ พวกไม่มี พิษ รบั ประทานได้ และพวกมพี ษิ บางชนิดรับประทานไม่ได้ สาระน่ารู้ เห็ดกินได้ ส่วนใหญ่เจรญิ ในทุ่งหญ้า เห็ดพิษ ส่วนใหญเ่ จรญิ งอกงามในป่า ลักษณะ ลักษณะกา้ นสน้ั อว้ นปอ้ มและไมโ่ ป่งพอง ก้านสูง ลาตน้ โปง่ พองออก โดยเฉพาะท่ีฐานกบั ออก ผิวเรียบไมข่ รขุ ระไม่มีสะเกด็ สผี วิ ของ ที่วงแหวนเห็นชดั เจน สีผวิ ของหมวกมไี ด้หลาย หมวกส่วนใหญ่เปน็ สขี าวหรอื สนี ้าตาล ผวิ สี ผวิ ของหมวกเห็ดส่วนมากมีเยื่อหุม้ ดอกเห็ด ของหมวกเห็ดเรียบจนถึงเป็นเส้นใยครบี แยก เหลืออยใู่ นลกั ษณะทด่ี งึ ออกได้ หรือเป็นสะเกด็ ออกจากกันชัดเจน มักมสี ีขาว บางชนิดสี ตดิ อยู่ ครบี แยกออกจากกนั ในระยะแรกเปน็ สี แดงหรอื สีเขียวอมเหลือง ชมพูแล้วเปลย่ี นเป็นสีนา้ ตาล ภาพสิ่งมีชวี ิต ทมี่ า : บริษทั พว.

สิง่ มชี ีวติ กลมุ่ ไม่ใช่พืชและสัตว์ รา คอื สง่ิ มีชีวิตประเภทหนึ่ง อยูใ่ นกล่มุ เดยี วกบั เหด็ สว่ นมากเจรญิ เป็นเสน้ ใย สืบพันธุ์โดยสปอร์ มกั ข้นึ บรเิ วณทมี่ ีซากสง่ิ มชี วี ิตและมี ความช่มุ ชื้น ประโยชนข์ องรา โทษของรา - ราบางชนดิ นามาใช้ผลติ ยาปฏชิ ีวนะได้ - ราบางชนดิ ทาใหเ้ กดิ โรคภยั ไข้เจ็บต่อมนุษย์ - ทาอาหาร เชน่ เทมเป้ อาหารท่ีไดจ้ ากการหมกั ถวั่ เช่น ราในถ่วั ลสิ ง ราผลไม้ ราขนมปัง เหลอื ง ดว้ ยรา ไรโซปัส โอลิโกสปอรัส (Rhizopus oligosporus) ขา้ วหมาก อาหารหวานทไี่ ดจ้ ากการหมักข้าวเหนียวกับรา สกลุ คลาไมโดมคู อร์ (Chlamydomucor) และยีสตส์ กุล แฮนเซโนลา (Hansenula)

สง่ิ มีชวี ติ กลุม่ ไม่ใชพ่ ชื และสัตว์ จลุ ินทรีย์ เป็นสง่ิ มีชีวติ ขนาดเลก็ ที่ไม่สามารถมองเหน็ ไดด้ ว้ ยตาเปลา่ ตอ้ งศกึ ษาดว้ ย กล้องจลุ ทรรศน์ พบไดท้ ั้งบนบก ในน้า และในอากาศ มที ง้ั ประโยชนแ์ ละโทษต่อมนษุ ย์ ประโยชน์ของจลุ นิ ทรีย์ ท้ังทางด้านอาหารและโภชนาการ เช่น การใช้จุลินทรยี ใ์ น กลมุ่ แบคทีเรยี ในการหมักนมเปรี้ยว (แลคโตบาซิลลสั คาซอิ ี Lactobacillus casei) การใช้ประโยชนท์ างการเกษตร เช่น การนาจลุ ินทรยี ม์ าทาปุ๋ยชวี ภาพ โทษของจุลนิ ทรีย์ ทาใหเ้ กดิ โรคตา่ งๆ เชน่ วัณโรค (ไมโคแบคทเี รยี ม ทเู บอร์คูโล ซิส Mycobacterium tuberculosis) อหิวาตกโรค (วบิ รโิ อ คอเลอเร Vibrio cholerae) ทาให้อาหารเนา่ เสีย ภาพส่ิงมีชวี ิต ท่ีมา : บริษัท พว.

สรุป ส่งิ มีชวี ิตมหี ลายชนิด สามารถจดั กลมุ่ ไดโ้ ดยใชค้ วามเหมอื นและความแตกตา่ งของลกั ษณะตา่ งๆ เชน่ ถ้าสังเกต ลักษณะและการดารงชีวติ (การสรา้ งอาหารและการเคลื่อนท่ี) เป็นเกณฑ์ จะสามารถจาแนกสง่ิ มชี วี ิตได้ 3 กลุม่ ดังนี้ กลุ่มพชื กลุ่มสตั ว์ กลุม่ ไมใ่ ช่พืชและ สตั ว์ • มีราก ลาต้น ใบ บางชนดิ มีดอก • สว่ นใหญ่มีอวยั วะคือ ตา หู จมูก • ลักษณะแตกตา่ งจากพืชและสตั ว์ ผล ปาก ขา เท้า ปีก หาง ครีบ (บาง ชนดิ ไมม่ ี) • สร้างอาหารเองไม่ได้ ไดร้ ับอาหาร • สร้างอาหารเองได้ จากการย่อยสลายสง่ิ มชี วี ติ อืน่ • เคล่ือนที่ไมไ่ ด้ • สร้างอาหารเองไมไ่ ด้ • สามารถเคลื่อนไหวรา่ งกายและ • ตัวอยา่ ง กหุ ลาบ ข้าว เฟิน • เคล่ือนที่ได้ เคลอื่ นท่ไี ด้ แต่บางชนิดเคล่ือนที่ ไม่ได้ • ตวั อยา่ ง กบ ปลา จระเข้ เปด็ เสอื กุ้ง หอย • ตัวอยา่ ง เห็ด รา จลุ นิ ทรยี ์

เอกสำรและสิง่ อ้ำงอิง  ส่ือ slide PPT บรษิ ัท อักษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จำกดั  พมิ พพ์ ันธ์ เดชะคุปต์ และคณะ.(2562). หนงั สือเรยี นรำยวิชำพืน้ ฐำนวทิ ยำศำสตร์ ชั้นประถมศกึ ษำปที ี่ 4. กรุงเทพฯ : สำนกั พิมพ์ บริษทั พัฒนำคุณภำพวชิ ำกำร (พว.) จำกดั .

เรยี นจบแลว้ ไปทาใบงานกัน เลยนะคะเพอ่ื นๆ