pp1

บ ท เ รีย น สัต ว์ ห น่ ว ย ที่ 1

สตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั ประเภทของสตั ว ์ วดิ โี อ คานา 1. พวกปลา สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั 2. ครงึ่ นา้ ครงึ่ บก 3. สตั วเ์ ลอื้ ยคลาน 1.ฟองนา้ 2.ตวั กลวง 4. สตั วป์ ี ก 3.ตวั แบน 4.หอยและหมกึ 5. สตั วเ์ ลยี้ งวตั ถปุ ระสงค ์ ลกู ดว้ ยน้านม

คานา สอื่ ประกอบการสอนนีเ้ ป็ นส่วนหนึ่งของวชิ านวตั กรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศทางการศกึ ษา สอื่ประกอบการเรยี นเรอื่ ง ประเภทสตั ว ์ สตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั เป็ นสตั วช์ น้ั สงู มเี นือ้ เยอื่ ของรา่ งกายเจรญิ เป็ นอวยั วะทมี่ กี ารทางานซบั ซอ้ นสตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั เป็ นสตั วช์ นั้ ตา่ ทไี่ ม่มกี ระดกู เป็ นแกนภายในรา่ งกาย

ประเภทของสตั ว ์ วตั ถปุ ระสงค ์เพอื่ ใหน้ ักเรยี นรจู ้ กั ประเภทของสตั ว ์ ของแตล่ ะชนิด มีรปู รา่ ง การเจรญิ เตบิ โต และการสบื พนั ธมุ ์ ี แตกตา่ งกนัอย่างไร

ใหน้ ักเรยี นศกึ ษาสงิ่ มชี วี ติ ทเี่ รยี กวา่ สตั ว ์สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั จนถงึ สตั วท์ มี่ กี ระดกู สนั หลงั

สตั ว ์เป็ นสงิ่ มชี วี ติ กล่มุ ทใี่ หญ่ทสี่ ดุ จดั อยู่ใน อาณาจกั รสตั ว ์ เป็ นสงิ่ มชี วี ติ พวกทนี่ ิวเคลยี สมผี นังห่อหมุ้ ประกอบดว้ ย หลายเซลลม์ กี ารแบ่งหนา้ ทขี่ องแตล่ ะเซลลเ์ พอื่ ทาหนา้ ทเี่ ฉพาะอย่างแบบถาวร ไม่มคี ลอโรฟิ ลล ์ สรา้ งอาหารเองไม่ได ้ ดารงชวี ติ ไดห้ ลายลกั ษณะทง้ั บนบกในนา้ และบางชนิดเป็ นปรสติ อาณาจกั รนีไ้ ดแ้ ก่สตั วท์ กุ ชนิด ตงั้ แตส่ ตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั จนถงึ สตั วท์ มี่ กี ระดกู สนัหลงั ไดแ้ ก่ พยาธใิ บไม้ กบ ลงิ กระตา่ ย ดาวทะเล แมงดาทะเล พลานาเรยี หอยสองฝา แมลงสาบ ในทางชวี วทิ ยา มนุษย ์ ก็จดั อยู่ในอาณาจกั รสตั ว ์ โดยคาวา่ สตั ว ์ กลายความหมายมาจากคาวา่\"สตตฺ วฺ \" ในภาษาสนั สกฤตซงึ่ แปลวา่ สงิ่ มชี วี ติ

สตั วท์ มี่ กี ระดกู สนั หลงั สตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั เป็ นสตั วช์ นั้ สงู มเี นือ้ เยอื่ ของรา่ งกายเจรญิ เป็ นอวยั วะทมี่ กี ารทางานซบั ซอ้ น มกี ระดกู สนั หลงั ทาหนา้ ที่เป็ นแกนกลางของรา่ งกาย ชว่ ยใหร้ า่ งกายคงรปู ทแี่ น่นอนอยู่ได ้สว่ นมากมขี นาดใหญ่อาศยั อย่ทู งั้ ในน้าและบนบก สตั วม์ กี ระดกู สนัหลงั ทมี่ วี วิ ฒั นาการสงู กวา่ สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั นักวทิ ยาศาสตรไ์ ดแ้ บ่งสตั วม์ กี ระดกู สนั หลงั ตามลกั ษณะที่คลา้ ยคลงึ กนั ออกเป็ น 5 พวก ไดแ้ ก่1. พวกปลา2. พวกครงึ่ นา้ ครงึ่ บก3. พวกสตั วเ์ ลอื้ ยคลาน4. พวกสตั วป์ ี ก5. พวกสตั วเ์ ลยี้ งลกู ดว้ ยนา้ นม

สตั วค์ รงึ่ น้าครงึ่ บก สตั วพ์ วกนี้ เป็ นสตั วเ์ ลอื ดเย็นเหมอื นกบั ปลา อาหารทกี่ นิ จะเป็ นตวั หนอน และแมลง โดยใชล้ นิ้ ตวดั เขา้ ปาก ตอนเป็ นตวั ออ่ นจะอาศยั อยู่ในนา้ เมอื่ โตเต็มวยั จะขนึ้ มาอาศยั อย่บู นบก แตส่ ามารถยงั อยู่ในนา้ ได ้เป็ นเวลานาน ไดแ้ ก่ กบ องึ่ อา่ ง คางคก เขยี ด ปาด จงโครง่ ซงึ่ มีลกั ษณะคลา้ ยกบั คางคก ลกั ษณะสาคญั มผี วิ หนังเรยี บไม่มเี กล็ด และเปี ยกชนื้ อยู่ตลอดเวลา เพราะมตี อ่ มสรา้ งน้าเมอื กคอยขบั น้าเมอื กออกมาถา้ผวิ หนังแหง้ บางพวกอาจตอ่ มพษิ อยู่ตามผวิ หนังทขี่ รขุ ระสตั ว ์

สตั วจ์ าพวกปลา ปลา เป็ นสตั วเ์ ลอื ดเย็น สามารถปรบั อณุ หภมู ขิ องรา่ งกายตามอุณหภมู ิของสงิ่ แวดลอ้ ม อาศยั อย่ใู นนา้ จดื และนา้ เค็ม มกี ระดกู สนั หลงั ตอ่ กนั เป็ นขอ้ ๆ ภายในรา่ งกายลกั ษณะสาคญั คอื มคี รบี ชว่ ยในการว่ายน้า หายใจดว้ ยเหงอื ก มถี งุ ลมอย่ใู นตวั ชว่ ยลดและเพมิ่ ปรมิ าณอากาศ และยงั ชว่ ยในการลอยตวั ของปลา มขี ากรรไกรบนและล่าง สามารถอา้ ปากเพอื่ ฮบุ นา้ ทมี่ ีอาหารปนอยู่ บางชนิดมเี กล็ด บางชนิดไม่มเี กล็ด บางชนิดมฟี ันแหลมคมสามารถจบั เหยอื่ ไดเ้ ป็ นอย่างดี รปู รา่ งของปลาแตล่ ะชนิดมคี วามแตกตา่ งกนั บางชนิดมลี าตวั ยาว เชน่ ปลาไหลบางชนิดลาตวั ทรงกระบอง เชน่ปลาชอ่ น บางชนิดมลี าตวั แบน เชน่ ปลากระเบน ส่วนปลาปักเป้ ามลี าตวัคอ่ นขา้ งกลม และมหี นามแหลมยนื่ ออกตามวิ หนังเพอื่ ป้ องกนั ตวั มาั นา้ มีรปู รา่ งแปลกกว่าปลาอนื่ ๆ มหี างมว้ นงอสาหรบั จบั ยดึ กงิ่ ไมห้ รอื ปะการงั ใตน้ า้ไดด้ ว้ ย กระดกู ของปลา เราเรยี กวา่ กา้ ง บางชนิดมเี มอื กทที่ าใหล้ นื่สามารถเคลอื่ นทไี่ ดส้ ะดวก

สตั วป์ ี ก สตั วป์ ี ก สตั วพ์ วกนี้ เป็ นสตั วเ์ ลอื ดอนุ่ มอี ณุ หภมู ขิ องรา่ งกายคงที่ ไม่เปลยี่ นไปตามสภาพแวดลอ้ ม เป็ นสตั วท์ มี่ กี ารววิ ฒั นการมาจากสตั วเ์ ลอื้ ยคลานแตเ่ นื่องจากขาหนา้ ของสตั วป์ ี กเปลยี่ นแปลงไปเป็ นปี ก เพอื่ ชว่ ยใน การบนิ จงึเรยี กสตั วก์ ล่มุ นีว้ า่ สตั วป์ ี ก ลกั ษณะสาคญั ขนมลี กั ษณะเฉพาะตวั คอื เป็ นขนแบบแผง โดยขนเสน้เล็กๆ แตล่ ะเสน้ จะเรยี งชดิ ตดิ กนั อยู่บนกา้ นยาว จะมสี ว่ นโคนฝังอยู่ทบี่ รเิ วณผวิ หนัง ปากจะเป็ นจงอย จะมรี ปู รา่ งแตกต่างกนั ออกไป เพอื่ ใหเ้ หมาะสมกบั การกนิอาหาร อาหารจะถกู กลนื ลงสู่ทางเดนิ อาหาร โดยไม่การเคยี้ ว เพราะในปากไม่มีฟัน อาหารจะเคลอื่ นผ่านหลอดอาหารลงสู่กระเพาะพกั เพอื่ เก็บสะสม

สตั วเ์ ลยี้ งลกู ดว้ ยน้านม สตั วพ์ วกนี้ เป็ นสตั วเ์ ลอื ดอนุ่ สามารถควบคมุ อณุ หภมู ใิ หค้ งทไี่ ด ้ แม้จะอยู่ในสภาพแวดลอ้ มทอี่ ณุ ภมู สิ งู หรอื ต่ากวา่ อณุ หภมู ริ า่ งกาย เป็ นสตั วท์ ี่มกี ารววิ ฒั นาการสงู สดุ จงึ เรยี กวา่ สตั วเ์ ลยี้ งลกู ดว้ ยนา้ นม เพราะวา่ ในเพศเมยี จะมตี อ่ มนา้ นมเพอื่ ผลติ นา้ นมสาหรบั เลยี้ งตวั อ่อน เราสามารถแบ่งสตั ว ์เลยี้ งลกู ดว้ ยนา้ นมตามลกั ษณะของการออกลกู และเลยี้ งลกู

สตั วเ์ ลอื้ ยคลานสตั วพ์ วกนี้ เป็ นสตั วเ์ ลอื ดเย็น อาศยั อยู่บนบกเป็ นสว่ นใหญ่ จะลงไปหาอาหารในนา้ เวลาพกั ผ่อนจะขนึ้ มาอยู่บนบกหรอื รมิ น้า ยงั พบวา่ สตั ว ์พวกนี้ มอี ณุ หภมู ริ า่ งกายเปลยี่ นแปลงไปตามอณุ หภมู ขิ องสงิ่ แวดลอ้ มเชน่ เดยี วกยั พวกปลาและสตั วค์ รงึ่ นา้ ครงึ่ บก ไดแ้ ก่ จระเข ้ เตา่ ตะพาบงู กงิ้ กา่ จงิ้ จกลกั ษณะสาคญั มผี วิ หนังหนาและแหง้ มกั มเี กล็ดแข็งปกคลมุ รา่ งกาย หายใจดว้ ยปอด มขี า 4 ขา ปลายนิว้ มเี ล็บชว่ ยจกิ ในการเคลอื่ นที่ และอาจมีการเปลยื่ นแปลงลกั ษณะใหเ้ หมาะสมกบั การเคลอื่ นที่ เชน่ เปลยี่ นไปเป็ นใบพายสาหรบั วา่ ยนา้ เชน่ เตา่ ทะเล ในเตา่ และตะพาบนา้ เกล็ด จะเชอื่ มตดิ ตอ่ กนั เป็ นแผ่นใหญ่เรยี กวา่ \" กระดอง \" บางชนิดไม่มขี าจงึเคลอื่ นที่ โดยการใชว้ ธิ กี ารเลอื้ ย เชน่ งู

สตั วท์ ไี่ ม่มกี ระดกู สนั หลงั สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั เป็ นสตั วช์ น้ั ตา่ ทไี่ ม่มกี ระดกู เป็ นแกนภายในรา่ งกาย บางชนิดอาจมโี ครงรา่ ง แข็งทไี่ ม่ใชก่ ระดกู อยู่ภายในลาตวั เพอื่ ชว่ ยคา้ จนุ รา่ งกาย และ บางชนิดมเี ปลอื กแข็งหมุ ้อยู่ภายนอก เพอื่ ป้ องกนั อนั ตราย และใชย้ ดึ ของกลา้ มเนือ้นักวทิ ยาศาสตรพ์ บวา่ พวกแมลง เป็ นสตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั กล่มุใหญ่ทสี่ ดุ ซงึ่ อาศยั อยู่บนบกมากกวา่ อาศยั อยู่ในนา้ ปัจจบุ นั มีการรวมกลมุ่ สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงั ทมี่ ลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กนั

พวกฟองน้า สตั วพ์ วกนี้ มลี กั ษณะลาตวั เป็ นโพรง มรี พู รนุ ทาใหน้ า้ และอาหารสามารถไหลผ่านเขา้ ไปในโพรงลาตวั เพอื่ ดดู ซมึ กา๊ ซออกซเิ จนและอาหาร แลว้ ปล่อยนา้ และกากอาหารออกทางชอ่ งน้าออก ฟองนา้ ทุกชนิดอาศยั อย่ใู นนา้ สว่ นใหญจ่ ะอยู่ ในทะเลมากกวา่นา้ จดื โดยจะเกาะตดิ กบั หนิ ใตท้ อ้ งทะเล ไม่เคลอื่ นที่ ดมู ลี กั ษณะคลา้ ยพชื ไม่มหี วั ไม่มปี าก และไม่มที างเดนิ อาหาร ฟองนา้ แตล่ ะชนิด มสี ี การสบื พนั ธโุ ์ ดยใชว้ ธิ กี ารแตกหน่อ ฟองนา้และขนาดแตกต่างบางชนิดนามาใชป้ ระโยชนใ์ นการถตู วั เวลาอาบนา้ จงึ เรยี กวา่ ฟองนา้ถตู วั

พวกลาตวั กลวง สตั วพ์ วกนีจ้ ะมชี อ่ งกลวงภายในลาตวั โดยมลี กั ษณะเป็ นชอ่ งเปิ ดปลายตนั ชอ่ งนีจ้ ะทาหนา้ ทเี่ ป็ นทงั้ ปากและทวารหนัก คอื ใหน้ า้ และอากาศเขา้ มาภายในชอ่ ง หลงั จากแลกเปลยี่ นกา๊ ซและกนิ อาหารแลว้ จะดนั นา้และของเสยี ผ่านทางชอ่ งปิ ดนี้ ออกสภู่ ายนอก สตั วพ์ วกนีท้ ุกชนิดอาศยัอย่ใู นนา้ บางชนิดอาศยั อย่ใู นนา้ จดื เชน่ ไฮดรา บรเิ วณหนวดของสตั ว ์พวกนีจ้ ะมเี ข็มพษิ ไวฆ้ ่าเหยอื่ กอ่ นทจี่ ะเหยอื่ เขา้ ชอ่ งปาก บางชนิดมหี นวดจานวนมาก เชน่ แมงกะพรนุ และดอกไมท้ ะเล บางพวกมเี ปลอื กแข็งหุม้เป็ นหนิ ปูน เชน่ ปะการงั บางพวกมกี งิ่ กา้ นเหมอื นตน้ ไม้ เชน่ กลั ปังหาการสบื พนั ธุ ์ สตั วก์ ล่มุ นี้ บางชนิดจะสบื พนั ธุ ์ แบบไม่อาศยั เพศ โดยการแตกหน่อ เชน่ ไฮดรา ปะการงั และกลั ปังหา บางชนิดสบื พนั ธแุ ์ บบอาศยั เพศ เชน่ แมงกะพรนุ

พวกหนอนตวั แบน สตั วก์ ลมุ่ นีม้ รี ปู รา่ งคลา้ ยตวั หนอน แตม่ ลี กั ษณะลาตวั แบน บางชนิดมปี ากและทวารหนักเป็ นชอ่ งเปิ ดเดยี วกนั เชน่ พลานาเรยี บางชนิดดดู กนิ เลอื ดสตั วอ์ นื่ ทมี่ นั เขา้ ไปอาศยั อย่เู ป็ นอาหาร เชน่ พยาธใิ บไม้ และพยาธติ วั ตดื จงึ เรยี กวา่ พวกนีว้ า่ ปรสติการสบื พนั ธุ ์ การสบื พนั ธขุ ์ องสตั วพ์ วกนีม้ ที งั้ แบบอาศยั เพศ และแบบไม่อาศยั เพศบางชนิดมสี องเพศในตวั เดยี วกนั เชน่ พยาธบิ างชนิด ผสมพนั ธกุ ์ นั เองในตวั แลว้ ปล่อยไขอ่ อกมา เชน่ พยาธติ วั ตดื บางชนิดใชว้ ธิ กี ารงอกใหม่ ซงึ่จะแบ่งรา่ งกายเป็ น 2 ส่วน แลว้ เจรญิ กลายเป็ นตวั ใหม่ เชน่ พลานาเรยี

พวกหอยและหมกึ ทะเล สตั วพ์ วกนี้ จะมลี กั ษณะลาตวั ออ่ นนิ่ม บางชนิดมเี ปลอื กแข็งซงึ่ เป็ นสารพวกหนิ ปนู หุม้ ลาตวั เชน่ หอยตา่ งๆ ใชก้ ลา้ มเนือ้ ทอ้ งในการเคลอื่ นที่บางชนิดจะไม่มเี ปลอื กแข็งหมุ้ ลาตวั แตม่ เี นือ้ ลาตวั เหนียวมาก เชน่ปลาหมกึ ธรรมดา และปลาหมกึ ยกั ษ ์ ใชห้ นวดโบกพดั เพอื่ วา่ ยนา้ เคลอื่ นที่ไป ส่วนใหญจ่ ะอาศยั อยู่ในนา้ หายใจดว้ ยเหงอื กบางชนิดอาศยั อยู่บนบกหายใจดว้ ยปอด เชน่ หอยทากการสบื พนั ธุ ์ แบบอาศยั เพศ มเี พศแยกกนั คนละตวั ส่วนใหญม่ กี ารปฏสิ นธิภายใน แตบ่ างชนิดมกี ารปฏสิ นธภิ ายนอก โดยการปล่อยเซลลส์ บื พนั ธุ ์ออกไปผสมกนั ในนา้

วดิ โี อ

แบบทดสอบ

1. ขอ้ ใด ไม่ใช่ สตั วท์ มี่ กี ระดกู สนั หลงัก. หอย ข. กบ ค. งู ง. ปลาดาว

2. ขอ้ ใด ไม่ใช่ สตั วไ์ ม่มกี ระดกู สนั หลงัก. ปลาดาว ข. หอย ค. หมกึ ง. งู

3. สตั วท์ มี่ ลี กั ษณะลาตวั ออ่ นนิ่ม บางชนิดมเี ปลอื กแข็งซงึ่ เป็ นสารพวกหนิ ปนู หมุ ้ ลาตวั คอื สตั วอ์ ะไร ?ก. หอย ข. ปลาดาวค. เสอื ง. กบ

4. สตั วท์ มี่ ลี กั ษณะลาตวั เป็ นโพรง มรี พู รนุ ทาใหน้ า้ และอาหารสามารถไหลผ่านเขา้ ไปในโพรงลาตวั เพอื่ ดดู ซมึกา๊ ซออกซเิ จนและอาหาร คอื อะไร ?ก. ฟองนา้ ข. ปลาดาวค. กบ ง. หอย

5. สตั วเ์ ลอื ดเย็นเหมอื นกบั ปลา อาหารทกี่ นิ จะเป็ นตวั หนอนและแมลง โดยใชล้ นิ้ ตวดั เขา้ ปาก ตอนเป็ นตวั ออ่ นจะอาศยัอย่ใู นนา้ คอื สตั วช์ นิดใด ?ก. สตั วค์ รงึ่ นา้ ข. สตั วน์ า้ ครงึ่ บกค. สตั วเ์ ลยี้ ง ง. สตั วป์ ี กลกู ดว้ ยนา้ นม

จดั ทำโดยนำงสำวชลธดิ ำ ชมพใู บรหสั 60941900506 กล่มุ 5