e book หลักฐานทางประวัติศาสตร์

หลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร์ หลักฐานทางประวัติศาสตร์ หมายถึง ร่องรอยการกระทา การพูด การเขียน การประดิษฐ์ การอยู่อาศัยของมนุษย์หรือลึกไปกว่าที่ปรากฏอยู่ภายนอก คือ ความคิดอ่าน โลกทัศน์ ความรู้สึก ประเพณีปฏิบัติของมนุษย์ในอดีต ความรู้สึกของคนในปัจจุบัน สิ่งที่มนุษย์จับต้องและทิ้งร่องรอยไว้ ก ล่ า ว ไ ด้ ว่ า อ ะ ไ ร ก็ ต า ม ท่ี ม า เ กี่ ย ว พั น กั บ ม นุ ษ ย์ หรือมนุษยเ์ ขา้ ไปเกี่ยวพนั สามารถใชเ้ ป็นหลกั ฐานทางประวตั ิศาสตร์ไดท้ ้งั สิ้น ประโยชน์ของหลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร์ คอื เป็นเคร่ืองมือในการสืบคน้ ร่องรอยของอดีต เป็นแหล่งคน้ ควา้ ขอ้ เทจ็ จริงเกี่ยวกบั เร่ืองใดเร่ืองหน่ึง โดยนาเอาไปประกอบกบั วธิ ีการทางประวตั ิศาสตร์ เพือ่ สร้างความเขา้ ใจ ในเหตุการณ์ตา่ ง ๆ ท้งั ในอดีตและปัจจุบนั

การแบ่งประเภทของหลกั ฐานทางประวัติศาสตร์ 1. แบ่งตามยคุ สมยั 1.1 หลกั ฐานสมัยก่อนประวัติศาสตร์ คือ หลกั ฐานที่เกิดข้นึ ในสมยั ท่ียงั ไม่มีการบนั ทึกเป็นอกั ษร แต่เป็นพวกซากโครงกระดูกมนุษย์ ซากสิ่งมีชีวิตตา่ งๆ เคร่ืองมือ เครื่องใช้ เครื่องประดบั ร่องรอยการต้งั ถ่ินฐานของชุมชน ตลอดจนความพยายามท่ีจะถา่ ยทอดประสบการณ์ของมนุษยก์ ่อนประวตั ิศาสตร์ ในลกั ษณะของการบอกเลา่ ต่อๆกนั มา เป็นนิทานหรือตานานซ่ึงเราเรียกวา่ “มุขปาฐะ” 1.2 หลกั ฐานสมัยประวัตศิ าสตร์ คอื หลกั ฐานสมยั ท่ีมนุษยส์ ามารถประดิษฐ์ตวั อกั ษร และบนั ทึกในวสั ดุต่างๆ มีร่องรอยที่แน่นอนเกี่ยวกบั สังคมเมือง มีการรู้จกั ใชเ้ หลก็ และโลหะอื่นๆ มาเป็นเคร่ืองมือใชส้ อยท่ีประณีต มีร่องรอยศาสนสถานและประติมากรรมรูปเคารพในศาสนาอยา่ งชดั เจน

2. แบ่งตามลกั ษณะหรือวิธีการบันทกึ 2.1 หลกั ฐานประเภทลายลกั ษณ์อกั ษร ไดแ้ ก่ จารึก ตานาน พงศาวดาร จดหมายเหตุ บนั ทึกความทรงจา เอกสารทางวชิ าการ ชีวประวตั ิ จดหมายส่วนตวั หนงั สือพมิ พ์ นิตยสาร วารสาร กฎหมาย วรรณกรรม ตารา วิทยานิพนธ์ งานวจิ ยั ในการศึกษาประวตั ิศาสตร์ในประเทศไทย มีการเนน้ การฝึกฝนทกั ษะการใชห้ ลกั ฐานประเภทลายลกั ษณ์อกั ษรเป็นส่วนใหญ่ จนอาจกล่าวไดว้ า่ หลกั ฐานประเภทน้ีเป็นแก่นของงานทางประวตั ิศาสตร์ไทย 2.2 หลกั ฐานไม่เป็ นลายลกั ษณ์อกั ษร ไดแ้ ก่ หลกั ฐานโบราณคดี เช่น โบราณสถาน โบราณวตั ถุ เงินตรา หลกั ฐานจากการบอกเล่า ที่เรียกวา่ “มุขปาฐะ” หลกั ฐานดา้ นภาษา เกี่ยวกบั พฒั นาการของภาษาพดู หลกั ฐานทางศิลปกรรม ไดแ้ ก่ จิตรกรรม ประติมากรรม สถาปัตยกรรม นาฏศิลป์ ดุริยางคศิลป์ หลกั ฐานประเภทโสตทศั น์ ไดแ้ ก่ ภาพถ่าย ภาพสไลด์ แผนที่ โปสเตอร์ แถบบนั ทึกเสียง แผน่ เสียง ภาพยนตร์ ดวงตราไปรษณียากร

3. แบ่งตามลาดบั ความสาคัญ 3.1 หลกั ฐานช้ันต้น (Primary sources) อนั ไดแ้ ก่หลกั ฐานที่บนั ทึกไวโ้ ดยผทู้ ่ีเกี่ยวขอ้ งโดยตรง หรือรู้เห็นเหตุการณ์ดว้ ยตนเอง 3.2 หลกั ฐานรอง(Secondary sources) ซ่ึงไดแ้ ก่บนั ทึกของผทู้ ี่ไดร้ ับทราบเหตุการณ์จากคาบอกเล่าของบคุ คลอ่ืนมาอีกตอ่ หน่ึง หนงั สือประวตั ิศาสตร์ท่ีมีผเู้ ขียนข้ึนภายหลงั โดยอาศยั การศึกษาจากหลกั ฐานช้นั ตน้ กย็ งั ถือวา่ เป็นหลกั ฐานรองอยู่นน่ั เอง นิธิ เอ่ียวศรีวงศ์ ไดก้ ลา่ วไวว้ ่ าการแบง่ ประเภทของหลกั ฐานเป็นช้นั ตน้ และช้นั รอง มีประโยชนใ์ นการประเมินความน่าเช่ือถือของหลกั ฐ าน หลกั ฐานช้นั ตน้ มกั ไดร้ ับน้าหนกั ความน่าเช่ือถือจากนกั ประวตั ิศาสตร์มาก เพราะไดม้ าจากผรู้ ู้เห็นใกลช้ ิ ดกบั ขอ้ เทจ็ จริง ในขณะที่หลกั ฐานรองไดร้ ับน้าหนกั ความน่าเช่ือถือนอ้ ยลง อยา่ งไรก็ตาม ไม่ควรถือในเร่ื องน้ีอยา่ งเคร่งครัดมากนกั เพราะหลกั ฐานช้นั ตน้ ก็อาจใหข้ อ้ เท็จจริงผดิ พลาดได้ เช่นผบู้ นั ทึกไม่มีความเขา้ ใจอยา่ งแทจ้ ริงในเหตกุ ารณ์ท่ีตนบนั ทึก หรืออาจจะต้งั ใจปกปิ ดบิดเบือนความจริงเพ่ือประโยชนข์ องตนหรื อคนท่ีตนรักเคารพ เป็นตน้ ในทางตรงกนั ขา้ ม เอกสารช้นั รองที่บนั ทึกไวโ้ ดยผไู้ มม่ ีส่วนไดเ้ สีย แมว้ า่ ห่าง ไกลจากเหตกุ ารณ์ แต่กส็ อบสวนขอ้ เท็จจริงอยา่ งถอ่ งแทแ้ ลว้ กอ็ าจใหค้ วามจริงท่ีถูกตอ้ งกวา่ กไ็ ด้