เร่มิ ตนใหมจากจดุ เรม่ิ ตน ทฤษฎสี งั คมมาร์กซสิ ต์ ในศตวรรษที่ 21 กงกิจิกิติ รยี งลาภ ภาควชิ าสังคมวทิ ยาละมานษุ ยวิทยา คณะสงั คมศาสตริ์ มหาวิทยาลัยชยี ง฿หม่
เริ่มตนใหมจากจุดเร่ิมตนทฤษฎสี ังคมมาร์กซสิ ต์ในศตวรรษที่ 21ผຌู ขียนิ ก่งกิจิกติ ิ รยี งลาภพิมพ์ครงัๅ ทีิไ 1ิ ตุลาคมิ่56ๆจาำ นวนิ 5ๆๆิลม่จดั พิมพ์ ดยิ ศนู ยว์ จิ ยั ละบริการวชิ าการ คณะสงั คมศาสตริ์ มหาวทิ ยาลัยชียง฿หมิ่ ิิออกบบละพมิ พ์ทีไิ ่้9ิถนนหว ยกว ิตำาบลสุทพิอาำ ภอมืองิิิ จงั หวดั ชยี ง฿หมิ่ 5ๆ่ๆๆิ ทรศัพท์ิๆิ5้94ิ้565โิๆิ5้94ิ้5่8 ทรสาริๆิ5้่่ิ่76้ วนดิ าการพมิ พ์ิ ็4/่ิหมิู่ 5ิตำาบลสันผี สอืๅ ิ อาำ ภอมืองิจังหวดั ชยี ง฿หมิ่ 5ๆ้ๆๆิ ทรศพั ท์ิๆิ5้็็ิๆ5ๆ้ิ ทรสาริๆิ5้็็ิๆ5ๆ4ิตอ่ ิ็5ขอຌ มลู ทางบรรณานุกรมของสาำ นักหอสมุดหงชาติ
เก่งกิจ กิตเิ รยี งล�ภ ϯคำ�น�ำ ฿นยุคสมัยทไีคนราชไืนชอบความรใว฿นกือบทุกรไืองกันมากขึๅนิราจงึ ชอบอะเรโิ ทีสไ าำ รใจรูปิ ตัๅงต่อาหารสำารใจรูปิ เปจนถึงความคดิ ละิคาำ ตอบสาำ รจใ รปู ิจนทาำ ฿ห ราเมค่ อ่ ยสน฿จเยดกี นั มากนกั กบั ความคลอืไ นเหวของความคดิ หรอื ถกถยี งรอืไ งของความคดิ ทีไ ตกตา่ งละลนไื เหลิขณะทอไี อกจะร่าริงยินดีดวยซๅำาเปิ อยู่กับการตกป็นทาสของความคิด฿ดความคิดหนึไงอยา่ งตายตวั ิ ละออกจะสนอกสน฿จกนั อยกู่ บั รอไื งราวฉพาะหนา ทา่ ทไี หนใ กนัอยู่เปวันโิ ขณะนีๅสภาวะดังกล่าวกำาลังกลายป็นรืไองปกติของทุกวงการิเม่วนมต่฿นชุมชนทางวิชาการิ ดยฉพาะวงการทางดานสังคมศาสตร์ิซึไงอาจคยป็นหัวหอกของสงั คมดานความคิดอยู่บางิ฿นฐานะทไีสามารถ฿ชการวพิ ากษว์ จิ ารณ์ ปน็ วทขี องการจรญิ สติ ละสรา งปญั ญาิผา่ นการตรวจสอบความรูละความคดิ กนั อยบู่ า งป็นครๅงั คราวิจึงอาจจะมีคำาถามดังโิว่วมาว่าิการปฏบิ ัตกิ ารทาำ นองนๅกี ำาลังจะกลายปน็ พียงอดีตเปจริงโิลวหรอื เร คงปน็ พราะสงั คมศาสตรเ์ ดล งหลกั ปกั ฐาน฿นสงั คมเทยอยา่ งมนไั คงมากขึๅนลวกระมังิ ละอาจจะทำาเดอย่างกินความคาดหมายดวยซำๅาเปิทสีไ ะทอ นออกมาจากผลงานการสงั คราะหค์ วามคลอืไ นเหวทางความคดิ ของิดรไกง่ กจิ ิกติ ิ รยี งลาภิซงไึ พยายามถา่ ยทอดความซบั ซอ นออกมา฿ห ขา ฿จเดง่ายอย่างชัดจนิ ผ่านการขียนหนังสือรืไองิ รไิมตຌน฿หมจากจุดรไิมตຌน:ิทฤษฎสี งั คมมาร์กซสิ ต์฿นศตวรรษทิีไ ่1 หนงั สอื ลม่ นนีๅ บั ปน็ กา วยา่ งทอีไ าจหาญละทา ทายิเม฿่ ช่ ปน็ พราะการหยิบอาทฤษฎีสังคมศาสตร์ขึๅนมาอภิปรายถกถียงอย่างอาจริงอาจัง
ϰ เรม่ิ ตนใหมจากจุดเริ่มตน ทฤษฎีสังคมมาร์กซสิ ต์ในศตวรรษที่ 21฿นยคุ ทนีไ กั วชิ าการจาำ นวนมากบอืไ หนา่ ยทฤษฎี ทา่ นนๅั ิตย่ งั ดู หมอื นกบั การหยิบอาทฤษฎีนวมาร์กซิสต์ขๅึนมาปัดฝุ่นิ ทัๅงโิ ทีไผูคนส่วน฿หญ่ปฏิสธ฿นฐานะป็นความคิดทไีตายเปลวิ ซไึงอาจป็นความจริงพียงบางส่วนท่านๅันิทฤษฎมี ารก์ ซสิ ต฿์ นฐานะคำาตอบสาำ รจใ รปู ฿หก บั สงั คมสมยั ฿หมอ่ าจจะตายเปลวกใจริงิ หากต่สาระสำาคัญของทฤษฎีมาร์กซิสต์เม่฿ช่รืไองของคำาตอบสำารใจรูปิ ซึไงคงตองผูกติดอย่างจาะจงอยู่กับยุคสมัย฿ดยุคสมัยหนไึงิ จริงโิลว ทฤษฎมี ารก์ ซสิ ตน์ า่ จะถอื เดว า่ ปน็ ศาสตรข์ องวธิ คี ดิ มากกวา่ ิดว ยการมงุ่นน ทกีไ ารวพิ ากษว์ จิ ารณ฿์ นฐานะมรรควธิ ขี องการสรา งความริู หรอื ทไี รยี กกนัว่าิวิภาษวธิ ีิซงึไ ป็นพลังทางปัญญาอยา่ งหนงไึ ของมนษุ ย์ิทีไผลกั ดัน฿หกดิทัๅงความคลไือนเหวทางความคิดทวนกระสนวทาง฿หม่โิ ทีไสามารถปรับปลไียนเปเดตามบริบทของการปลไียนปลง฿นประวัติศาสตร์ิ พรอ มโิ กับผลกั ดนั การปลยีไ นปลงของสงั คมเปดวยิหนงั สอื ลม่ นจๅี งึ นา่ จะปน็ ประจกั ษ์พยานหนงไึ ของความคลอไื นเหวทางความคดิ ชงิ วพิ ากษ์ บบทวนกระสชน่ว่านๅัน มวา่ หลัก฿หญ่฿จความลวหนงั สอื ล่มนีๅจะมงุ่ ถกถียงความคดิ ิต่ความนา่ สน฿จอยตู่ รงทเไี มย่ อมตดิ อย฿ู่ นกบั ดกั ของความคดิ ชงิ ดยไี วิทมีไ กั นนอกภาพของความคดิ ิหากมุ่งเปทปไี ฏิบตั ิการของความคิดิตามนวทางของสงั คมศาสตร์ ชงิ วพิ ากษิ์ ซงไึ ชว่ ย฿ห หนใ การรยี นรู ละพลกิ พลงวธิ คี ดิ เดอ ยา่ งหลากหลายิดว ยการชๅ฿ี ห หนใ วา่ ิความคิดหล่านๅนั สามารถคลไือนเหวอย่เู ด฿นหลายวทขี องความรูิทๅงั สังคมวิทยาิละปรัชญาการมอื งิดยเม่ตองยึดตดิ กับความรูละความคดิ บบอดุ มคตทิ ตีไ ายตวั ิ ต่สดงถึงความพยายามขับคลไือนความคิดผ่านการผสมผสานความคิดทไีตกต่างละขัดยงกันิพืไอสรางความขา฿จ฿หม่โิ ทไีปรับปลไียนเปเดตามสถานการณ์ิ ละสริมสรางพลงั ฿นการวิคราะห์฿หพมไิ มากขๅนึ ความพยายามผสมผสานความคิดทไีตกต่างดังกล่าวจะหในเด฿นกรณีของการสังคราะหค์ วามคดิ ของนกั สังคมวิทยาิ ช่นิ Erikิ “linิ Wrightิ
เก่งกิจ กิติเรยี งล�ภ ϱซงไึ ชวๅี า่ ขาเมเ่ ดย ดึ ตดิ กบั ทฤษฎมี ารก์ ซสิ ตอ์ ยา่ งตายตวั ิตพ่ รอ มทจไี ะผสมผสานกับความคดิ ฿นทฤษฎีอไนื โิ เม่ว่าจะปน็ นววบอรยี นิ ทีไ คยถกู มองวา่ ขัดยงกบั นวคิดบบมาร์กซิสตก์ ใตามิพือไ ฿หสามารถวิ คราะหช์ นชๅนั เดอ ยา่ งยดื หยนุ่ มากขึนๅ ิซึงไ ตกต่างเปจากมุมมองบบทฤษฎมี ารก์ ซิสต์ ดมิ ิทมีไ ุ่งเปทไคี วามขัดยงระหว่างชนชัๅนปน็ หลกั ิจนช่วย฿หขามองหในลักษณะขัดยงภาย฿นชนชนัๅ ิละพลวัตของความสมั พันธท์ างชนชๅันิทไสี ามารถนาำ เปสู่การผลกั ดนั การปลยีไ นปลงความสมั พนั ธ์ ชงิ อาำ นาจ฿นสงั คมละสรา งกลเกทางสังคม฿หม่โิ เดอย่างหลากหลายิ อาทิิ การถ่ายอนละสริมอาำ นาจของสงั คมิพอไื คานหรอื ลดทอนอาำ นาจของทนุ ทคไี วบคมุ ระบบศรษฐกจิ ลงเปบา ง ลกั ษณะยดื หยนุ่ ทางทฤษฎขี องนกั ทฤษฎมี ารก์ ซสิ ตร์ นุ่ ฿หมโ่ ิเดชว่ ยปิดทาง฿หพวกขาสามารถขยายมิติ฿นการวิพากษ์วิจารณ์เดหลากหลายทิศทางมากขๅึนดว ยิ ดยเม่ตอ งผูกติดอยู่กับนวความคิดรืไองชนชัๅนท่านๅันิ฿นกรณีของนักปรัชญาการมืองอย่างิ Giorigioิ Agambenิ กใช่วย฿หขาสามารถวพิ ากษล์ ักษณะลกั ลไันของสภาวะสมยั ฿หม่ิดว ยการวิคราะห฿์ ห หในวา่ ิรฐั สมยั ฿หมจ่ ะพยายามทะลทุ ะลวงขา มายงุ่ กบั ชวี ติ ิทงัๅ ฿นพนๅื ทสีไ าธารณะละพนๅื ทสไี ว่ นตวั ิจนบยี ดขบั ฿หกดิ ชวี ติ ทไี ปลอื ยปลา่ ิหรอื สภาวะทเีไ รอสิ ระ฿นการกำาหนดชีวิตตนองิ ซึไงหมายถึงชีวิตทไีถูกสรางขๅึน฿นบริบททางประวตั ศิ าสตรช์ ว่ งหนงึไ ิทงัๅ นกีๅ ใ พอืไ ชว่ ย฿หรฐั สมยั ฿หมส่ ถาปนาอำานาจอธปิ ตั ย์ขๅึนมา฿หอยู่หนืออำานาจอืไนโิ จนทำา฿หสนบ่งระหว่างประชาธิปเตยละผดใจการทบจะยกกันเม่ออก ทัศนะวิพากษ์วิจารณ์฿นนวมาร์กซิสต์นๅันเม่เดห มายถึงฉพาะการเม่หในดวยกับสำานักคิดอืไนโิ ท่านัๅนิ ต่ยังมีนัยรวมถึงการวิพากษ์ทิศทางของความคดิ ภาย฿นสาำ นกั ของตวั องดว ยิหรอื ถกถยี งลกั ษณะขดั ยง ภาย฿นความคดิ นนัไ องิซงไึ มกั กดิ ขนึๅ อยา่ งตอ่ นอืไ ง฿นกลมุ่ นกั คดิ นวมารก์ ซสิ ตด์ วยกนั องิ Antonioิ Negriิ กถใ ือปน็ ตวั อย่างทดีไ ีคนหนไงึ ฿นยคุ ปจั จบุ ันิ ทีไ ก่งกจิลือกหยบิ ยกขๅนึ มาอภิปรายิทัๅงนๅีิNegriิลือกทจไี ะหันกลับเปวพิ ากษร์ ะบบ
ϲ เรม่ิ ตนใหมจากจุดเร่มิ ตน ทฤษฎสี งั คมมาร์กซสิ ต์ในศตวรรษที่ 21ทนุ นยิ มชงิ ศรษฐกจิ การมอื งอยา่ งจรงิ จงั อกี ครงๅั ิดว ยการยอ นยง ปญั ญาชนนวมารก์ ซสิ ต฿์ นปจั จบุ นั ิทสีไ ว่ น฿หญม่ กั มงุ่ นน ศกึ ษาทนุ นยิ ม฿นชงิ วฒั นธรรมิทัๅงโิ ทีไทุนนิยม฿นยุคปัจจุบันเดหันมาตกลับการมืองบบชีวญาณของรงงานิ ดวยการสรางความสัมพันธ์บบทุนนิยมขึๅนมา฿หม่ิ ทีไขารียกว่าิจกั รวรรดิิ(Empire)ิ฿หปน็ ภาพความคดิ สว่ นรวมท฿ไี ชป็นกลเกของอำานาจชีวญาณิพืไอกาำ หนดความสมั พนั ธ์กับมนษุ ย์฿นนวดงิไ ิบนพืนๅ ฐานความคดิรืไองวลาทีไป็นนามธรรมิ ต่ขากใมองหในถึงขอจำากัดของภาพความคิดิส่วนรวมดังกล่าวิ ฿นบริบทของการมืองของมวลชนทไีมีความหลากหลายิมากขๅึน นักคิดต่างโิ ฿นสำานักมาร์กซิสต์ปัจจุบันทไีก่งกิจลือกมาอภิปรายขยายความถึงนๅันสดงถึงความป็นเปเดอย่างหลากหลาย฿นการิ ริไมตน฿หม่จากจุดริไมตนิ ตามชไือหนังสือล่มนๅีิ นอกจากการยึดมไัน฿นวิธีคิดบบวภิ าษวธิ ตี ามทกีไ ลา่ วเปลว ิยงั ตอ งมงุ่ มนไั อยกู่ บั ความคดิ วา่ ดว ยความยตุ ธิ รรมละความทา่ ทียมอกี ดว ยิ ดังช่น฿นกรณขี องิ Alainิ Badiouิ ทหีไ นั กลับมานนยๅำาถึงความคิดตน บบดังกล่าวอีกครๅังิ ฿นฐานะทีไป็นพลังของการมืองของการปลดปลอ่ ยิทนการหลงระรงิ เปกบั การมอื ง฿นคราบประชาธปิ เตยของระบบทนุ นิยมิทไีหนั หละลดทอนมนษุ ย฿์ หตกอยภู่ าย฿ตการมอื งบบยอมจำานนละเรทางลือกมากขึๅนรไือยโิ พราะป็นพียงการมืองทีไปราศจากความป็นการมอื ง ขณะทีไิ Alainิ Badiouิ พยายามผลักดันความคิดตน บบ฿นฐานะการมอื งของการปลดปลอ่ ยิพอไื วพิ ากษก์ ารมอื งบบประชาธปิ เตย฿นระบบทนุ นยิ มิกง่ กจิ ยงั เดชวนคยุ ถงึ นกั คดิ ฿นสำานกั มารก์ ซสิ ตอ์ กี คนหนงึไ คอื ิSlavojิZizekิทไวี พิ ากษ์อุดมการณ์ บบรฐั ประชาธิปเตยดยตรงิดวยการผสมผสานนวทางบบจติ วิ คราะหิ์ ดยขาสนอวา่ อดุ มการณ์ ปน็ พยี งนยิ ายชวนฝนัทนีไ ำามา฿ชก าำ หนดครงสรา งของความจริงิเมว่ า่ จะป็นการสรา งความคดิ นติ ิรัฐ฿หป็นความชอบธรรมของการปกครองกใดีิ กใป็นความมีหตุมีผลทีไว่าง
เกง่ กจิ กติ ิเรียงล�ภ ϳปลา่ ิพราะทจีไ รงิ ลว ตอ งองิ อยกู่ บั อาำ นาจทอีไ ยู่ หนอื หรอื นอกกฎหมายิหรอือำานาจขององค์อธิปัตย์ิ ซไึงป็นอำานาจของความรุนรงภาย฿ตขออางของสภาวะยกวนนไนั อง ความคดิ ทวนกระสตา่ งโิของนักคดิ ฿นสำานักมาร์กซิสตป์ ัจจุบันิทีไกง่ กจิ ลอื กนาำ มาชวนคยุ ฿นหนงั สอื ลม่ นคีๅ งจะปน็ ตวั อยา่ งละบทรยี นทนีไ า่จะช่วยปลุก฿หนักวิชาการเทยตืไนขๅึนจากความหลับ฿หลเดบ างิ ละหันกลับมาสน฿จการถกถียงละวิพากษ์วิจารณ์กระสความคิดนอกกรอบนวทางตา่ งโิมากขๅนึ ิพือไ จะเดปดิ มมุ มอง฿หม่โิ฿นการศกึ ษาละทำาความขา฿จความคลอืไ นเหวทางสังคมิ พรอมทังๅ มองหในพลงั ของกลุ่มชนตา่ งโิ ฿นทิศทาง฿หมโ่ ิมากขนๅึ ิซงไึ กคใ งจะป็นสมอื นบทพสิ จู นห์ นไึงชน่ กันิทีไจะสดง฿หหในถึงพลังทางความคิดของนักวิชาการเทย฿นบริบทปัจจุบันิ ว่าจะยังคงมีส่วนร่วมอยอู่ กี หรอื เม่พยี ง฿ดิ฿นการขับคลือไ นสังคม฿นอนาคต อานนั ท์ิกาญจนพนั ธุ์ ็ิมษายนิ่558
ส�รบัญคาำ นาำ ิ ิ ิ ้บทนำาิ รมิไ ตนຌ จากจุดจบิ 9ิิ ใิ ปมปัญหาหลกั ของทฤษฎีสังคมนววิพากษ์รว่ มสมยั ิ ่4บททีิไ 1ิ จากฐานคิดของิAnal่ticalิMarxismิสูการศึกษาิิ รอไื งชนชๅนั ละขอຌ สนอวาดຌวยความปน็ เปเดຌของิ ่7ิ สังคมนิยมของอีริคิอลนิ ิเรทิ์ ่8ิ ใิ บทนาำ ิ ้็ิ ใิ สาำ นกั มาร์กซสิ ตว์ ิ คราะห์ิ(AnalyticalิMarxism)ิ ้5ิ ใิ ชนชนๅั ิละมนทศั นิ์ ตาำ หน่งทตไี ๅังทางชนชนัๅ ิิ ิ ทไีมีลักษณะขัดยงภาย฿นิ 65บททีิไ ่ิ จิออจิ อิอกมั บนิกับชวี ิตทไี ปลือยปลา ิิ 7ๆิ องค์อธปิ ัตย฿์ นสภาวะสมยั ฿หมิ ิ 8็ิ ละวลาหงการปลดปลอยิ 9้ิ ใิ ชีวิตทไี ปลือยปล่าิ(bareิlife)ิ 98ิ ใิ อาำ นาจอธปิ ัตย์ละสภาวะฉกุ ฉนิ ิ ็็็ิ ใิ คา่ ย:ิพๅืนทีไ ห่งการปะทะระหว่างิอาำ นาจชวี ญาณิิิ ิ ละชีวิตทไีปลอื ยปล่าิิ ใิ วลาห่งการปลดปลอ่ ยิิ ใิ การดินทางทีเไ ม่มวี นั สๅินสดุ ิละความหวงั ิ
บททไีิ้ิ การกลบั มาของอนั ตนิ อินกริี ฿นศตวรรษทีไิ่1:ิิิ จากฮกลสสู ปิ นซาละขຌอสนอวา ดຌวยิสว นรวมิิิ ละคอมมิวนิสติ์ 11้ิ ใิ การตคี วามปรชั ญาของสปิ นซาดยมาร์กซสิ ติ์ิ ิ ฿นทศวรรษิ็96ๆิ ็็7ิ ใิ การผลติ ของชีวการมอื งิ(Biopoliticalิ”roduction)ิ ็่7ิ ใิ กลเกอาำ นาจของจักรวรรดิิ ็4ๆิ ใิ ความปน็ เปเดข องิส่วนรวมิละคอมมิวนสิ ติ์ิ ิ ฿นศตวรรษทไีิ่็ิ ็44บททไิี 4ิ จากิมหการมืองิสิู ตนຌ บบความคดิ คอมมวิ นสิ ต์ิิิ ฿นความคดิ ของอลงิบาดิยิู 15้ิ ใิ ทมไี า:ิวกิ ฤตของคอมมิวนิสต์ิละการมืองทีไปราศจากิิ ิ ความป็นการมอื งิ ็54ิ ใิ ทีไเป:ิภารกจิ ของนกั ปรัชญาิ ็87
บททไีิ5ิ ทฤษฎีมาร์กซิสต์ บบจิตวิ คราะหข์ องสลาวอยิชิชค:ิิิ พอละกฎของพอ กับิปิตุฆาติ฿นฐานะอาชญากรรมิิ ทไีจำาป็นิ 191ิ ใิ ฉากรก:ิพ่อละกฎของพ่อิ ็9่ิ ใิ ฉากทิีไ ่:ิรู ิofิlawิ ็98ิ ใิ ฉากทิไี ้:ิสันตวิ ธิ /ี สันตภิ าพิvsิความรนุ รง/สงครามิ ่ๆ4ิ ใิ ฉากทไิี 4:ิประชาธปิ เตยิ฿นฐานะอภิมหานยิ ายิิ ิ ชวนฝันขๅนั สงู สดุ ของระบบทุนนิยมิ ่็่ิ ใิ ฉากทไีิ5:ิรัฐประหาริvsิปฏวิ ตั ิิ ่่่ิ ใิ ปดิ ฉาก:ิปติ ฆุ าติ฿นฐานะอาชญากรรมทจไี าำ ป็นิ ่่9บทสรปุ ิกลบั มาทจไี ุดริมไ ตຌนิ ่้1
Search
Read the Text Version
- 1 - 11
Pages: