สิกขาจาริกปราสาทพนมรุ้ง

รายงาน สิกขาจารกิ อารยธรรมอีสานใต้ เสนอ อาจารยบ์ รรจง โสดาดี จดั ทาโดย พระสมพร กิตติวฒุ โฑ / แกลว้ กลา้ / รหสั นิสติ ๖๔๐๙๕๐๑๐๒๓ นสิ ติ สาขาพระพทุ ธศาสนาชน้ั ปีที่ ๒ รายงานเลม่ นเี้ ป็นสว่ นหนึ่งของรายวิชาเทศกาลและพธิ ีกรรมพระพทุ ธศาสนา ภาคเรยี นท่ี ๑ ปีการศกึ ษา ๒๕๖๕ มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวิทยาลยั วทิ ยาเขตสรุ นิ ทร์

การสิกขาจารกิ ที่ปราสาทพนมรุ้ง สามารถอนุมานเทศกาลและพิธีกรรมทางศาสนาอยา่ งไร วนั ที่ ๑๖ กนั ยายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๕ มโี อกาสไดไ้ ปเยอื นเยยี่ มชมดินแดนทม่ี ชี อื่ เสยี งกอ้ งโลก อย่างปราสาทพนมรุง้ เป็นครง้ั แรก จากบนั ไดตน้ ทาง จากพระพกั ตรเ์ ขาดา้ นลา่ งทางทิศตะวนั ออกทสี่ รา้ งดว้ ย หนิ ศิลาแลงเป็นชน้ั 3 ชดุ สดุ บนั ไดขนึ้ มาเป็นชลารูปกากบาทสทู่ างดาเนนิ ทอดยาวประมาณ 160 เมตร เรยี งตวั แนวชนั เป็นเสน้ ตรง ม่งุ ส่ปู ราสาทประธาน สองขา้ งทาง เรยี งรายดว้ ยเสามียอดเป็นเหมอื นดอกบวั ตมู ประมาณ 70 ตน้ ชือ่ เสานางเรียง สสู่ ะพานนาคราช ทร่ี าวสะพานมรี ูปปั้นพญานาค 5 เศยี ร ตามความเชื่อวา่ เป็นทาง เชอื่ มจากโลกมนษุ ยส์ ่เู ทพเจา้ ตรงกลางสะพรานมรี ูปดอกบวั 8 กลีบ ตอ่ ดว้ ยสะพานหินทรายชน้ั ท่ี 2 และมีรูป ดอกบวั 8 กลีบเช่นกนั มีทางขนึ้ เป็นอฒั จนั ทร์ 3 ดา้ น เช่ือมตอ่ กบั ซมุ้ ประตรู ะเบยี งคด ผา่ นซมุ้ ประตรู ะเบยี งคด ถงึ สะพานนาคราชชนั้ ที่ 3 เช่ือมระหวา่ งซมุ้ ประตกู บั ปราสาทประธาน ภายในปราสาทประธานมีสถาปัตยกรรม มากมาย ลว้ นมีความวิจติ รงดงาม สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ความรุง่ เรืองทางศาสนา วฒั นธรรม พฒั นาการ และ ฐานานศุ กั ดข์ิ องผสู้ รา้ ง ประสาทเขาพนมรุง้ เป็นชือ่ ของเทวสถานมีขอบเขตกวา้ งขวาง ตามความเชอ่ื ทางศาสนาฮินดู สรา้ งขนึ้ เพอ่ื เป็นท่ีประทบั ของพระศวิ ะ ซึ่งเป็นเทพสงู สดุ ของศาสนาฮินดู

เทศกาลและพิธีกรรม ปราสาทเขาพนมรุง้ เป็นศาสนสถานในลทั ธิพราหมณ์ ไดร้ บั การแปลงเป็นพทุ ธสถานในภายหลงั ชว่ งที่ ถกู ทงิ้ รา้ งอย่มู ีผนู้ ารอยพระพทุ ธบาทจาลองไปประดษิ ฐานไวท้ ป่ี รางคน์ อ้ ยบนเขา กลายเป็นประเพณีของ ชาวบา้ นรอบๆบรเิ วณนนั้ พากนั ขนึ้ ไปนมสั การปิดทองรอยพระพทุ ธบาทนี้ รวมทงั้ ไหวพ้ ระทาบญุ ในวนั ขนึ้ 15 คา่ เดือน 5 ของทกุ ปี เนอื่ งจากปราสาทหินพนมรุง้ เป็นโบราณสถานทยี่ ่ิงใหญ่ สวยงาม และเป็นประเพณีแตด่ งั้ เดิม จงั หวดั จงึ ไดส้ ง่ เสริมใหม้ งี านประเพณีในวนั เสาร-์ อาทิตยแ์ รกของเดือนเมษายน โดยจดั กจิ กรรมต่างๆ อนั เป็นการอนรุ กั ษ์ วฒั นธรรมโบราณ ขบวนแหร่ าชประเพณโี บราณ การแสดงแสง สี เสียง ยอ้ นรอยอดีตพนมรุง้ และการแสดง ระเบิดภเู ขาไฟจาลอง เป็นความคิดริเริ่มของทา่ นเจา้ คณุ โอภาสธรรมญาณ จากวดั ท่าประสทิ ธิ์ จงั หวดั สรุ นิ ทร์ ซง่ึ เดนิ ทางมา เพ่ือปฏบิ ตั ิธรรมวิปัสสนากรรมฐานท่ีเขาพนมรุง้ ซึง่ ขณะนนั้ ยงั ไม่มที างขนึ้ สตู่ วั ปราสาท ผู้ทสี่ นใจอยากขนึ้ ชม ปราสาทต่างคนตา่ งขนึ้ มาเองโดยไมก่ าหนดเวลา ประกอบกบั จงั หวดั สรุ ินทรม์ ีประเพณขี นึ้ เขาสวาย ทา่ นเจา้ คณุ เหน็ ว่าประเพณขี นึ้ เขาเป็นสง่ิ ดี เพอื่ ใหป้ ระชาชนไดร้ ว่ มกนั ทาบุญ พบปะสงั สรรค์ สรา้ งความสามคั คี และ มี โอกาสไดพ้ กั ผ่อนหยอ่ นใจ

ปราสาทเขาพนมรุง้ เป็นสถานท่ที อ่ งเท่ียวที่ขนึ้ ชอื่ ทงั้ ในดา้ นสถาปัตยกรรม และ เทศกาลประเพณีตา่ งๆ ดา้ น สถาปัตยกรรม มีสง่ิ แกะสลกั ตา่ งๆมากมาย ดา้ นเทศกาลและพิธีกรรมนนั้ มีการจดั งานอนั ยิ่งใหญ่ทกุ ปี เช่น งานขนึ้ เขาพนมรุง้ และชมปรากฏการทางดาราศาสตร์ ท่ีทางผสู้ รา้ งไดร้ วมเอางานประเพณี ศลิ ปะ และศาสตร์ ทางจนั ทรคตมิ ารวมไวอ้ ยา่ งอศั จรรย์ การแสดงออกทางดา้ นวฒั นธรรมประเพณที ี่สบื ตอ่ กนั มาอย่างยิ่งใหญน่ ี้ มีคละเคลา้ ทงั้ ของพทุ ธศาสนา และศาสนาพราหมณ์ บง่ บอกถงึ ความศรทั ธา เชื่อในความศกั ดิส์ ทิ ธิข์ องเทพเจา้ และตามหลกั คาสอนใน ศาสนา มีความสามคั คี ปรองดองไมแ่ บง่ แยก เป็นสง่ิ ที่แสดงออกถึงความเจริญดา้ นจิตใจ รูปถา่ ยนี้ โดย ไมท่ ราบผูเ้ ขยี น ลิขสทิ ธ์ขิ อง CC BY-SA