จดุ รอ้ น (Hotspot)
• แมกมาทขี่ น้ึ มาสู่ผวิ โลกเรียกว่า ลาวา ลาวาที่ออกมาสพู่ น้ื ผิวโลกจะมี อณุ หภมู ิสูงถงึ 1,200 องศาเซลเซียส ลาวาเปน็ ของเหลวหนดื จึงไหลไป ตามความลาดเอยี งของพ้ืนที่
• ภเู ขาไฟ ประกอบดว้ ยหินอัคนีพหุ รอื หนิ ภูเขาไฟ • ก่อนเกดิ ภูเขาไฟจะมีสัญญาณบอกลว่ งหน้า เชน่ การส่นั สะเทอื นของ แผน่ ดนิ รอบๆ ภูเขาไฟ
• ภเู ขาไฟดบั สนทิ – จะไม่มีการปะทขุ นึ้ มาอกี พบบนผวิ โลก • ภเู ขาไฟมีพลงั – เปน็ ภเู ขาไฟทีย่ ังคงคกุ กรุ่นอยู่ อาจจะเกดิ การปะทุข้นึ มา ได้อกี พบตรงรอยแนวต่อของแผ่นธรณี ภเู ขาไฟฟจู ยิ ามาเป็นภูเขาไฟทด่ี บั แล้ว และมคี วามสูงทสี่ ดุ ในประเทศญีป่ ่นุ
ภูเขาไฟ เซนต์ เฮเลนส์ (Mount St. Helens) ภูเขาไฟแห่งนเ้ี ป็นภูเขาไฟขนาดใหญ่อายุกวา่ 40,000 ปี รู้จักกันในอีกชื่อวา่ \"ฟูจแิ หง่ อเมริกา” เพราะมลี กั ษณะคลา้ ยภูเขาไฟฟจู ิในญป่ี ุ่น า
ภเู ขาไฟรปู โล่ • เกิดขน้ึ จากแมกมาท่ีมคี วามหนดื สงู ไหลออกมาฟอร์มตวั เป็นท่รี าบสูงลาวา แตค่ วามหนดื ทาใหแ้ มกมากอ่ ตัวเป็นภูเขาไฟขนาดใหญแ่ ละอาจสงู ได้ถงึ 9,000 เมตร แตม่ ีลาดชันเพียง 6 - 12 องศา • ภเู ขาไฟรปู โล่มักเกิดขน้ึ จากแมกมาซึ่งยกตวั ขึน้ จากจุดรอ้ นในเนื้อโลกช้ัน ล่าง เช่น ภูเขาไฟมอนาคีบนเกาะฮาวาย ท่กี ลางมหาสมุทรแปซฟิ กิ
ภเู ขาไฟเมราปี ในอนิ โดนเี ซยี ที่ยงั ไมส่ งบและรอวนั ประทอุ ยู่
ภเู ขาไฟในประเทศไทย • ภูเขาไฟส่วนใหญม่ กั เกดิ บริเวณตอนบนของประเทศ มีลกั ษณะการ กระจายตัวและตาแหนง่ ท่ไี ม่แนน่ อน • ภาคใต้ของประเทศมักไมค่ อ่ ยพบ • สันนษิ ฐานว่าเป็นภเู ขาไฟเม่ือประมาณ 2 - 4 ลา้ นปที ี่แลว้ • จากรายงานทางธรณีวิทยาและแผนทท่ี างธรณวี ิทยาประเทศไทยพบ บรเิ วณท่ีเป็นหนิ ภเู ขาไฟ หรือหนิ บะซอลต์ ซง่ึ เป็นหินทเี่ กดิ จากภูเขาไฟ • ภูเขาไฟท่ีพบในประเทศไทยทง้ั หมดเปน็ ภูเขาไฟทส่ี ้นิ พลังแล้วทั้งสิ้น
เขาลอมฟาง จังหวดั ลพบรุ ี
ปลอ่ งภเู ขาไฟดอยผาคอกหนิ ฟู จงั หวดั ลาปาง
ปลอ่ งภเู ขาไฟเขากระโดง จังหวดั บรุ รี มั ย์
ประโยชนแ์ ละโทษของภูเขาไฟ โทษ • ทาให้เกดิ มหนั ตภัยครงั้ ย่ิงใหญ่ แผน่ ดินไหวทาให้อาคารพงั พินาศ ถนนขาด • ถ้าภเู ขาไฟอยูช่ ายทะเล ทาให้เกิดคล่นื สนึ ามิขนาดยักษ์ ประโยชน์ • ดินท่เี กิดจากการสลายตัวของหนิ ภเู ขาไฟ มีความอุดมสมบูรณ์สงู เหมาะแกก่ าร เพาะปลกู • แมกมาใต้เปลอื กนาแรธ่ าตุและอัญมณีที่หายาก เช่น เพชร พลอย • ภูเขาไฟนามาซ่งึ ความม่ังค่งั อุดมสมบรู ณ์ ดงั น้นั ชุมชนจึงมกั ต้ังอยทู่ เ่ี ชงิ ภเู ขาไฟ
ตาแหนง่ แผน่ ดนิ ไหวและภเู ขาไฟบนโลก
• “วงแหวนแหง่ ไฟ” (Ring of fire) เปน็ บริเวณในมหาสมุทรแปซิฟกิ ทเี่ กิด แผน่ ดินไหวและภูเขาไฟระเบดิ บอ่ ยคร้ัง • มีลกั ษณะเปน็ เสน้ เกือกมา้ ความยาวรวมประมาณ 40,000 กโิ ลเมตร และ วางตัวตามแนวรอ่ งสมุทร แนวภเู ขาไฟและบริเวณขอบแผ่นเปลอื กโลก โดยมีภูเขาไฟทตี่ ้งั อยภู่ ายในวงแหวนแห่งไฟท้ังหมด 452 ลกู และเปน็ พื้นทที่ ีม่ ีภเู ขาไฟคุกกรนุ่ อยูก่ วา่ 75%
ธรณีประวตั ิ
ธรณีประวตั ิ คอื ประวัตศิ าสตร์ทางธรณขี องโลก ที่จะบอก เลา่ ความเปน็ มา และ สภาพเหตุการณ์ทเี่ กิดขนึ้ ในอดตี ไม่วา่ จะเปน็ การเปลยี่ นแปลงทางภูมศิ าสตร์ ตลอดจนวิวัฒนาการของส่ิงมีชีวิต ขอ้ มลู ทางธรณวี ิทยา เปน็ ขอ้ มลู ที่ใช้สาหรบั ศึกษาธรณีประวตั ิ ไดแ้ ก่ • อายุทางธรณีวทิ ยา • ซากดึกดาบรรพ์ • โครงสร้างและการลาดับชัน้ หิน
มาตราธรณกี าล • เรียงจากช่วงอายุมากไปน้อย • แบง่ ออกเป็น บรมยุค มหายุค ยคุ สมัย
อายทุ างธรณีวทิ ยา อายุเปรยี บเทียบ – เปน็ อายหุ ินในเชิงเปรียบเทยี บ การหาอายุหนิ โดยวธิ ี นี้ จะบอกไดเ้ พียงช่วงอายโุ ดยประมาณของหิน หรือ บอกไดว้ า่ หินชดุ ใดมี อายมุ ากหรือน้อยกว่ากนั เทา่ น้ัน • เช่น หาจากซากดึกดาบรรพต์ า่ งๆ ที่พบอยู่ในหิน วา่ เป็นสกลุ และชนิดใด
อายุสมั บรู ณ์ (Absolute age) • ใชว้ ธิ คี านวณจากครง่ึ ชีวิตของธาตกุ มั มนั ตรังสที ่ีมอี ยใู่ นหนิ หรอื ซากดกึ ดา บรรพ์ที่ตอ้ งการศกึ ษา • ธาตุกมั มันตรงั สีทนี่ ิยมนามาหาอายสุ ัมบูรณไ์ ดแ้ ก่ ธาตุคารบ์ อน-14 ธาตุ โพแทสเซียม-40 ธาตุเรเดยี ม-226 และธาตุยเู รเนียม-238 เจดียห์ อย
ซากดกึ ดาบรรพ์ คือ ซากหรือรอ่ งรอยของสิ่งมชี ีวิตท้ังพืชและสัตวท์ เ่ี คยอาศัยอยู่ใน บรเิ วณนัน้ เม่ือตาย ซากจะถกู ทับถมและฝงั ตวั อยใู่ นชน้ั หนิ ตะกอน เพราะหนิ ตะกอนเป็นหินทีส่ ามารถเกบ็ รกั ษาซากดึกดาบรรพไ์ ด้ดกี วา่ หนิ ชนดิ อ่ืน
ซากดกึ ดาบรรพ์ไมก้ ลายเปน็ หนิ
• ภูเวยี งโกซอรสั สิรนิ ธรเน่ พบครง้ั แรกทีภ่ ูประตตู หี มา อาเภอภเู วยี ง จงั หวดั ขอนแกน่ เปน็ ไดโนเสารป์ ระเภทกินพชื พบในหนิ หมวดเสาขวั (130 ลา้ นป)ี กลมุ่ หินโคราช ซึ่งเปน็ หินยุคครีเทเชียสตอนต้น
ซากดกึ ดาบรรพด์ ชั นี (index fossil) ซากดึกดาบรรพ์ท่ีถูกใช้เป็นตัวกาหนดและระบุระยะเวลาทาง ธรณีวิทยา เป็นซากดึกดาบรรพ์ที่บอกอายุได้แน่นอน เนื่องจากมีวิวัฒนาการ ทางโครงสร้างและรูปร่างอย่างรวดเร็ว มีความแตกต่างในแต่ละช่วงอายุอยา่ ง เห็นเดน่ ชดั และปรากฏให้เหน็ เพียงชว่ งอายุหน่ึงแลว้ ก็สญู พันธไ์ุ ป
• โคโนดอนต์ – เปน็ สัตวท์ ะเลขนาดเลก็
• แกรปโตไลต์
โครงสร้างทางธรณีวิทยา การวางตวั ของชน้ั หิน • ช้ันหนิ ท่อี ยดู่ า้ นลา่ งมกี ารสะสมตวั กอ่ นจะมีอายุมากกว่าชัน้ หนิ ทอ่ี ยูด่ ้าน บนสุด
• เมื่อเปลือกโลกมกี ารเปล่ียนแปลงอาจเนอ่ื งมาจากการเคลือ่ นที่ของแผ่น ธรณภี าค แผ่นดนิ ไหว หรอื ภูเขาไฟระเบิด ทาให้ช้ันหนิ ท่ีอยูใ่ นแนวราบเกดิ เอียงเทไปซึ่งในปัจจบุ ันเรามกั จะพบช้นั หินที่มีการเอียงเท
• ช้นั หินทีว่ างซ้อนกันปกติ แต่อาจมีหินอัคนตี ดั แทรกเข้าในชั้นหินเดมิ ซ่งึ หินอัคนีท่ีเข้ามาแทรกจะมีอายุนอ้ ยกว่าหินท่มี อี ย่เู ดิมเสมอ
• โครงสรา้ งทางธรณีวทิ ยาท่ีปรากฏอยใู่ นหิน เชน่ รอยเลอื่ น รอยคดโคง้ ของ ชนั้ หนิ และรอยช้นั ไม่ตอ่ เน่ือง กส็ ามารถอธบิ ายประวตั ิความเปน็ มาของ พ้ืนที่นนั้ ได้
• การลาดับช้นั หนิ
Search
