Geomorphology

ธรณีแปรสัณฐาน วชิ า วทิ ยาศาสตร์ 4 รหัสวชิ า ว32184 ผ้สู อน นางสาวชรินรตั น์ จนั ทร์ฝาย

ทฤษฎีการแปรสัณฐานของแผน่ ธรณี • การเคลอ่ื นท่ีของแมกมาในชน้ั ฐานธรณีภาคอันเนื่องมาจากการถา่ ยโอน ความร้อน กอ่ ใหเ้ กดิ การเคลือ่ นที่เป็นวงจรการพาความรอ้ น และ เนอ่ื งจากแมกมาในช้นั ฐานธรณภี าคมีลักษณะเป็นพลาสติกหย่นุ จึงทาให้ แผน่ ธรณภี าคดา้ นบนเคลือ่ นทอี่ อกไปจากรอยแตก และมีการเสริมเน้ือ ขึ้นมาจากดา้ นล่าง



แผน่ ธรณีเคลื่อนทอี่ อกจากกัน • รอยตอ่ แผ่นธรณเี คล่อื นที่ออกจากกันเกิดขึ้นเน่ืองจากแรงดันในชั้นฐานธรณี ภาคดันให้แผ่นธรณีโก่งตัวขึ้นจนเกิดรอยแตก แมกมาอยู่ภายในดันตัวออก ทาใหแ้ ผน่ ธรณีเคลื่อนท่ีแยกจากกัน การเคล่ือนที่ของแผ่นธรณีในลักษณะน้ี ทาใหเ้ กิดแผ่นดินไหวไมร่ ุนแรง โดยมศี นู ย์กลางอย่ใู นระดบั ตน้ื

แผน่ ธรณที วีปเคลือ่ นทอ่ี อกจากกนั • แรงดันในชัน้ ฐานธรณีภาคดันใหแ้ ผ่นธรณีทวีปโก่งตัว สว่ นยอดของรอย แตกโกง่ ยืดตัวออกและบางลงจนเกิดรอยแตก และทรดุ ตัวลงกลายเป็น \"หุบเขาทรดุ \" (Rift valley) แมกมาผลกั ใหแ้ ผน่ ธรณแี ยกออกจากกัน

• ตวั อยา่ งเชน่ ทะเลสาบมาลาวี ในทวีปแอฟริกา และ ทะเลแดง ซึ่งกนั ระหวา่ งทวปี แอฟริกากบั คาบสมทุ รอาหรบั

แผน่ ธรณีมหาสมทุ รเคลอื่ นทอี่ อกจากกัน • แรงดันในชั้นฐานธรณีภาคดนั ให้แผ่นธรณมี หาสมุทรยกตัวข้นึ เป็นสนั เขาใต้ สมุทร แลว้ เกิดรอยแตกท่สี ว่ นยอด แมกมาผลักให้แผน่ ธรณมี หาสมทุ รแยก ออกจากกนั • เช่น สันเขาใตม้ หาสมทุ รแอตแลนตกิ

แผ่นธรณีเคลอ่ื นที่เข้าหากนั • รอยต่อของแผ่นธรณีเคลอ่ื นที่เขา้ หากนั เกิดขนึ้ ในบริเวณที่แผน่ ธรณปี ะทะ กนั ซึ่งเรยี กว่า \"เขตมุดตัว\" ซงึ่ มกั จะทาให้เกดิ แผ่นดนิ ไหวอย่างรุนแรง โดยมจี ุดศูนย์กลางแผน่ ดินไหวอยใู่ นระดบั ลึก • รอยตอ่ ของแผ่นธรณีเคลอ่ื นท่เี ข้าหากนั มี 3 รูปแบบคือ แผ่นธรณี มหาสมุทรชนกัน แผ่นธรณมี หาสมุทรชนกบั แผ่นธรณีทวปี และแผ่นธรณี ทวีปชนกัน

แผ่นธรณีมหาสมุทรชนกัน • แผน่ ธรณมี หาสมุทรที่มีอายมุ ากกว่า มีอุณหภมู ิตา่ กว่า และมคี วาม หนาแน่นมากกว่าจะจมตวั ลงในเขตมุดตวั ทาให้เกิดรอ่ งลึกกน้ สมทุ ร • เม่ือแผน่ ธรณจี มตัวลงเปลอื กมหาสมุทรและเนอื้ โลกชน้ั บนสดุ ซึง่ มีจดุ หลอมเหลวตา่ จะหลอมละลายเปน็ หนิ หนดื ซึง่ มคี วามหนาแน่นต่ากว่าเนอ้ื โลกในชนั้ ฐานธรณภี าค จึงลอยตัวข้นึ ดนั พ้นื ผิวโลกให้เกิดเปน็ หมู่เกาะรปู โคง้ เรียงตัวขนานกบั แนวรอ่ งลึกก้นสมุทร

• รอ่ งลกึ มาเรยี นา่

• ตัวอยา่ งหมเู่ กาะภูเขาไฟที่เกิดขึน้ ไดแ้ ก่ หมูเ่ กาะฟิลปิ ปนิ ส์ และ หมเู่ กาะ ญีป่ ุ่น

แผน่ ธรณมี หาสมุทรชนกับแผ่นธรณที วีป • แผน่ ธรณีมหาสมทุ รเปน็ หนิ บะซอลต์ มคี วามหนาแนน่ มากกว่าแผ่นธรณี ทวปี ซึง่ เปน็ หนิ แกรนติ เม่ือแผน่ ธรณีทง้ั สองปะทะกนั แผ่นธรณมี หาสมุทร จะจมตัวลงและหลอมละลายเปน็ หนิ หนืด • เกิดแนวภเู ขาไฟเรียงรายตามชายฝ่งั ขนานกับรอ่ งลึกก้นสมุทร

แผน่ ธรณที วีปชนกนั • แผ่นธรณีทวีปมคี วามหนาแนน่ มากกวา่ เมอ่ื ปะทะกัน แผน่ หน่งึ จะมุดตัวลงสู่ ชน้ั ฐานธรณีภาค อีกแผ่นหนง่ึ จะถกู ยกสงู ขึ้น กลายเป็นเทอื กเขาทีส่ งู มาก

• ตวั อยา่ งเทอื กเขาท่เี กิดขี้น ได้แก่ เทอื กเขาแอนดีส บรเิ วณชายฝ่ังตะวันตก ของทวปี อเมริกาใต้

• ตัวอย่างเทอื กเขาสูงท่ีเกิดขึ้น ได้แก่ เทือกเขาหิมาลยั ในประเทศเนปาล เทอื กเขาแอลป์ในทวีปยุโรป

แผน่ ธรณเี คลอื่ นทผี่ ่านกัน • แผ่นธรณเี คลื่อนทผ่ี ่านกันในมหาสมทุ ร ไดแ้ ก่ บรเิ วณสันเขากลาง มหาสมทุ รแอตเลนตกิ • แผ่นธรณีเคลื่อนท่ผี ่านกนั บนแผน่ ดนิ ไดแ้ ก่ รอยเลื่อนซานแอนเดรีย ในรัฐ แคลิฟอรเ์ นยี ประเทศสหรัฐอเมริกา

รอยเล่อื นซานแอนเดรีย ในรฐั แคลิฟอรเ์ นยี

ช้ันหินคดโคง้ • เกดิ จากแรงทมี่ ากระทากับหินหรือชน้ั หนิ ในทิศทางต่างๆ เนอื่ งจากการ เคลือ่ นท่ขี องแผน่ ธรณี • เชน่ ช้ันหนิ คดโคง้ ท่ีปรากฏบนเปลอื กโลก





รอยเลื่อน (fault) • เป็นรอยแตกระนาบในหิน ทหี่ นิ ดา้ นหนึง่ ของรอยแตกน้นั เคลอื่ นท่ไี ปบน หนิ อกี ด้านหนึง่ รอยเล่ือนขนาดใหญใ่ นชั้นเปลอื กโลกเป็นผลมาจากการ เคล่ือนที่ทีแ่ ตกต่างกันหรือเฉือนกนั และเขตรอยเลอ่ื นมีพลัง เป็นตาแหนง่ ทไี่ ม่แน่นอนของการเกดิ แผ่นดินไหว

แบบฝึกหดั เรอ่ื ง การเคลื่อนท่ขี องแผ่นธรณภี าค 1. ทฤษฎกี ารเลอื่ นไหลของทวปี ถกู คน้ พบโดยใคร และทฤษฎีนมี้ ใี จความสาคัญอยา่ งไร 2. นักธรณวี ิทยาทราบไดอ้ ย่างไรวา่ เม่ือก่อนโลกของเราเคยเป็นแผน่ ดินเดยี วกันมาก่อน 3. นกั ธรณีวทิ ยาทราบได้อย่างไรวา่ ธรณีภาคมีการเคล่อื นท่ี 4. นกั เรียนคิดว่าอะไรเป็นสาเหตุทีท่ าใหธ้ รณภี าคมกี ารเคลอื่ นท่ี 5. สันเขาใต้พ้ืนมหาสมทุ ร เกดิ จากสาเหตใุ ด พร้อมทัง้ ยกตัวอยา่ งประกอบ 6. เพราะเหตุใดหินบะซอลต์ทเี่ ป็นสันเขาใตพ้ น้ื มหาสมุทรจึงมอี ายนุ อ้ ยกว่า หินบะซอลต์ ท่ีอยขู่ า้ งๆ และใกล้ขอบทวปี 7. สนั เขาใตม้ หาสมทุ รและร่องลกึ ก้นสมทุ รตา่ งกนั อยา่ งไร จงอธิบาย 8. รอยคดโคง้ เกิดข้นึ ได้อยา่ งไร 9. ในประเทศไทยพบรอยเลื่อนในบริเวณใดบา้ ง 10. การแปรสัณฐานของแผน่ ธรณมี ีประโยชนใ์ นดา้ นใดบา้ ง ยกตวั อยา่ งประกอบ