ครูอ้อม6

รายวิชา ภาษาไทย เรอื่ ง สานวน สุภาษติ คาพังเพย

สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ๑. อธบิ ายความหมายของสานวน สภุ าษติ และคาพังเพยได้ ๒. จาแนกความแตกต่างของสานวนทเ่ี ป็นสภุ าษติ และคาพังเพยได้



















“ตาน้าพรกิ ละลายแมน่ า้ ” มีความเหมอื น และต0่างกนั หรือไมอ่ ยา่ งไร

สานวน คาพังเพย สภุ าษติ

สานวน พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน (๒๕๕๔ : ๑๒๒๗) ไดอ้ ธบิ ายความหมาย “สานวน” ไว้ว่า “ถอ้ ยคาท่ีเรียบเรียง โวหาร บางทีก็ใชว้ ่า สานวนโวหาร ถ้อยคาหรือข้อความที่กลา่ วสืบตอ่ กนั มา ช้านานแล้วมีความหมายไม่ตรงตามตัวหรือมีความหมายอื่นแฝงอยู่ เชน่ สอนจระเข้ใหว้ า่ ยนา ราไมด่ ีโทษปี่โทษกลอง”

คาพังเพย ถอ้ ยคาท่ีกล่าวใหข้ ้อคดิ โดยจะกล่าวถึงพฤติกรรม การกระทาบางอย่างในสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น ปดิ ทองหลงั พระ

ดงั นัน้ สุภาษิต คาพังเพย จึงจัดรวมอยู่ใน “สานวน” ด้วยกันทังคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถอ้ ยคาที่ใชส้ บื เน่ืองกนั มานาน

ลกั ษณะของสุภาษิต และคาพังเพย

สุภาษิต มีลักษณะเป็นถ้อยคาที่มักใช้สัน ๆ กะทัดรัด แต่มีความหมายลึกซึง มีสัมผัสคล้องจอง หรือบางครงั อาจใชค้ าแปลกชวนให้สะดดุ ใจ คิดตคี วาม ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้กันในสังคมไทย มักมีที่มาจาก คาสอนทางพุทธศาสนา ธรรมะในพทุ ธศาสนา

เช่น ทาดไี ดด้ ี สอนวา่ หากทาดีกจ็ ะไดร้ บั ผลดตี อบแทน ทาชวั่ ได้ชวั่ สอนวา่ หากทาชว่ั กจ็ ะไดร้ บั สิ่งไมด่ ีตอบแทน น้าข้ึนใหร้ บี ตกั สอนให้รบี ทา เม่ือมโี อกาสดี อยา่ ไวใ้ จทาง อย่าวางใจคน สอนไมใ่ หไ้ วใ้ จหรือเชอ่ื อะไรใครงา่ ย ๆ พึงเอาชนะความโกรธด้วยความไมโ่ กรธ สอนให้รจู้ ักระงับความโกรธ

คาพังเพย มีลักษณะเป็นถ้อยคาท่ี ให้ข้อคิด โดย กล่าวถึงพฤติกรรม หรือธรรมชาติรอบตัว โดยมากมัก เป็นถ้อยคาที่เป็นข้อสรุปการกระทาหรือพฤติกรรม ทวั่ ไป อาจมที ่ีมาจากนิทาน ตานาน วรรณคดี เป็นตน้

เช่น ทองไม่รู้รอ้ น หมายถงึ ทาตวั ไมม่ คี วามรสู้ กึ ไมม่ ปี ฏกิ ริ ิยา ขม้ินกบั ปนู หมายถึง ไม่ถกู กัน ทะเลาะกนั เปน็ ประจา กบเลอื กนาย หมายถงึ คนช่างเลอื ก เลอื กมากจนตวั เองเดือดรอ้ น ทาคณุ บชู าโทษ หมายถงึ ทาความดีแต่กลบั ได้รับสง่ิ ไมด่ ตี อบแทน

เกมต่อคา สานวนไทย

เกมตอ่ คาสานวนไทย ๑. กรวดนา้ ......................... ๕. ใกล้เกลือ............................. ๒. กลงิ้ ครก.......................... ๖. .....................คนงามเพราะแตง่ ๓. กลนื ไม่เข้า...................... ๗. ...................ข้างในเป็นโพรง ๔. กินปูน............................. ๘. .....................ออกตามประตู

เกมต่อคาสานวนไทย ๙. ....................ถากด้วยตา ๑๓.จระเข.้ ..........อยถู่ า้ เดียวกัน.......... ๑๐. ...................ลบด้วยเทา้ ๑๔. จอดเรอื ............ขี่มา้ ........... ๑๑. คับที่............คับใจ............ ๑๕. ช้างตาย........เอาใบบวั ........ ๑๒. งานหลวง..................งานราษฎร์................

เกมต่อคาสานวนไทย ๑. กรวดน้า...ค...ว..่า..ข...ัน............ ๕. ใกลเ้ กลือ....ก..ิน...ด..า่..ง................ ๒. กลง้ิ ครก....ข..้นึ...ภ...ูเ.ข..า........... ๓. กลืนไม่เข้า.ค...า..ย..ไ..ม..่อ...อ..ก..... ๖.ไ.ก..ง่ .า..ม..เ.พ...ร.า..ะ..ข..น..คนงามเพราะแต่ง ๔. กินปนู ...ร..้อ...น..ท...้อ...ง............. ๗. ข..้า..ง.น..อ..ก..ส..กุ ..ใ.ส...ข้างในเปน็ โพรง ๘. เ.ข...้า..ต..า..ม..ต..ร..อ..ก...ออกตามประตู

เกมต่อคาสานวนไทย ๙. ข...ุด..ด..ว้..ย..ป...า..ก....ถากด้วยตา ๑๓.จระเข.้ส..อ..ง..ต..ัว..อย่ถู า้ เดยี วกนั ..ไ.ม...่ไ.ด..้. ๑๐. .เ.ข..ยี..น..ด..้ว..ย..ม..ือ...ลบด้วยเท้า ๑๔. จอดเรือ.ไ..ม..่ด.ูท..า่....ขี่มา้ .ไ.ม..่ด..ทู ..า.ง.. ๑๑. คบั ท่ี..อ..ย..ูไ่..ด..้ ..คบั ใจ..อ..ย..ู่ย..า..ก.. ๑๕. ช้างตาย.ท..ั้ง..ต..วั .เอาใบบวั ม..า..ป..ิด.. ๑๒. งานหลวง...ไ..ม..ใ่ .ห..้ข...า.ด....งานราษฎร์..ไ..ม..่ใ.ห..้เ.ส..ีย....

ใบงาน เร่ือง สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย

ใบงาน เรอื่ ง สานวน สุภาษติ คาพงั เพย หน่วยการเรียนร้ทู ี่ ๒ แผนการจัดการเรยี นรทู้ ่ี ๒ สานวน สุภาษิต คาพงั เพย รายวิชาภาษาไทย รหสั ท๒๑๑๐๑ ภาคเรียนท่ี ๑ ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ ๑ ตอนที่ ๑ จงตอบคาถามตอ่ ไปนี้ใหถ้ กู ต้องสมบรู ณ์ สุภาษิตคาพังเพย จัดรวมอยูใ่ น “สานวน” ดว้ ยกนั ทังคู่ เพราะ .............................................................................................................. .............................................................................................................. ..............................................................................................................

ใบงาน เรอ่ื ง สานวน สุภาษติ คาพังเพย หน่วยการเรียนรู้ท่ี ๒ แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี ๒ สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย รายวิชาภาษาไทย รหัส ท๒๑๑๐๑ ภาคเรียนท่ี ๑ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑ ตอนท่ี ๒ จงจาแนกสานวนไทยตอ่ ไปนว้ี ่าสานวนใดเป็นสภุ าษติ สานวนใด เป็นคาพงั เพย ๑. บัวไมใ่ ห้ชา นาไม่ให้ขุ่น เปน็ ........................................................ ๒. มสี ลึงพึงบรรจบให้ครบบาท เปน็ ........................................................ ๓. มอื ถือสาก ปากถือศลี เป็น ........................................................ ๔. นาขนึ ให้รีบตกั เปน็ ......................................................... ๕. กบเลือกนาย เปน็ .........................................................

ใบงาน เรื่อง สานวน สุภาษิต คาพงั เพย หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ ๒ แผนการจดั การเรยี นรทู้ ่ี ๒ สานวน สภุ าษิต คาพังเพย รายวิชาภาษาไทย รหัส ท๒๑๑๐๑ ภาคเรยี นที่ ๑ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๑ ๖. ขมนิ กบั ปูน เป็น ........................................................................... ๗. นาข่นุ อยู่ใน นาใสอย่นู อก เปน็ ........................................................................... ๘. อยา่ ไว้ใจทาง อย่าวางใจคน เป็น ........................................................................... ๙. ทาคุณบชู าโทษ เป็น ........................................................................... ๑๐. พงึ เอาชนะความโกรธดว้ ยความไม่โกรธ เปน็ ............................................................ ๑๑. คบคนใหด้ ูหนา้ ซือผ้าให้ดูเนอื เปน็ ............................................................ ๑๒. เขา้ เมืองตาหล่ิว ตอ้ งหลิ่วตาตาม เปน็ ............................................................

ใบงาน เรอ่ื ง สานวน สภุ าษติ คาพงั เพย หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๒ แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ ๒ สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย รายวิชาภาษาไทย รหัส ท๒๑๑๐๑ ภาคเรยี นท่ี ๑ ชัน้ มธั ยมศึกษาปีที่ ๑ ตอนท่ี ๓ จงบอกความหมายของสานวนต่อไปน้ี ๑. สจู้ นยิบตา หมายถงึ ................................................................ ๒. งอมพระราม หมายถงึ ................................................................ ๓. เจ้าไมม่ ศี าล สมภารไมม่ ีวดั หมายถึง........................................... ๔. ตนี แมว หมายถงึ .......................................................................... ๕. เข้าตามตรอกออกตามประตู หมายถึง...........................................

ใบงาน เรอ่ื ง สานวน สุภาษติ คาพังเพย สานวน สุภาษติ คาพงั เพย ตอนที่ ๔ จงเตมิ สานวนลงในช่องว่างให้ถูกตอ้ งตรงความหมาย ๑. หาประโยชนใ์ ส่ตนโดยขูดรีดจากคนอื่น .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ๒. สร้างเร่อื งไมจ่ รงิ ให้เป็นเรอื่ งจริง .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

ใบงาน เร่ือง สานวน สภุ าษิต คาพังเพย สานวน สภุ าษติ คาพงั เพย ตอนท่ี ๔ จงเติมสานวนลงในช่องวา่ งใหถ้ ูกต้องตรงความหมาย ๓. คาพูดตรง แต่ไม่นา่ ฟัง .................................................................................................................................... ๔. เอาความลบั ไปบอกใหใ้ คร ๆ รู้ ................................................................................................................................... ๕. ชอบว่าคนอ่ืนไม่ดี แต่ตวั กบั ทาเสยี เอง .....................................................................................................................................

ใบงาน เรือ่ ง สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย สานวน สภุ าษติ คาพังเพย ตอนท่ี ๕ คาชแี้ จง : พจิ ารณาสถานการณ์ตอ่ ไปน้วี า่ ตรงกบั สานวนใด ๑. สมชายไมช่ ว่ ยเพือ่ นทารายงาน แล้วยังเปิดวิทยเุ สยี งดงั รบกวนเพ่ือน ตรงกับสานวนใด........................................................................................................... ๒. พอ่ แมอ่ ุตส่าห์กู้หนียืมสินหาเงนิ มาใหเ้ รยี นหนงั สอื กลบั หนีโรงเรียนเอาเงิน ไปเท่ียวกบั เพอื่ น ตรงกับสานวนใด...........................................................................

ใบงาน เร่อื ง สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย ๓. ครขู องฉันสอนลูกศษิ ยไ์ ดผ้ ลดยี ง่ิ ลกู ศิษยส์ อบไดย้ กชนั ทุกปี ทา่ นทางานมาเกือบสบิ ปีแลว้ เพ่งิ ได้ เงนิ เดอื นขึนครงั เดยี วเท่านัน ทังนเี พราะท่านไม่ตอ้ งการโฆษณาความดีของทา่ น การกระทาของครนู ี ตรงกับสานวนใด............................................................................................................................................. ๔. นักการเมอื ง ๒ คนนี เขารู้จุดอ่อนและเลห่ เ์ หล่ียมของกันและกนั ตรงกบั สานวนใด ......................................................................................................................................................................... ๕. นายแดงเป็นคนจน งานหาเลียงชพี ก็ไม่มที า แตน่ ายแดงชอบแต่งตัวหรูหราจนคนอืน่ ๆ เขา้ ใจว่า เป็นคนรา่ รวย ลกั ษณะของนายแดงตรงกบั สานวนใด .........................................................................................................................................................................

คณุ คา่ ของสานวนไทย ๑. ช่วยพัฒนาปัญญาของคนไทยในสังคม ๒. เปน็ มรดกแห่งภูมปิ ัญญาทางภาษาไทย ๓. เปน็ แนวทางประพฤติทด่ี ใี หแ้ ก่คนในสังคม ๔. เป็นแบบแผนควบคุมพฤตกิ รรมของคนในสังคม ๕. สะทอ้ นวัฒนธรรม ประเพณี ศาสนาและวถิ ีชีวิตความเป็นอยู่ ของคนไทย

สรุปและทบทวน เร่อื ง สานวน สภุ าษิต คาพงั เพย

สุภาษิต และคาพังเพย จัดเป็น “สานวน” ด้วยกันทังคู่ เพราะ มคี วามหมายในเชิงเปรียบเทยี บ และเป็นถ้อยคาที่ใช้สบื เนอื่ งกนั มานาน สุภาษิต เปน็ ถอ้ ยคาท่ีมักใช้คาสัน ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึง มีสัมผสั คล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตท่ีใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคาสอน ทางพทุ ธศาสนา คาพังเพย เป็นถ้อยคาท่ีให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือ ธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคาท่ีเป็นข้อสรุปการกระทาหรือ พฤติกรรมทัว่ ไป อาจมที ี่มาจากนทิ าน ตานาน วรรณคดี