หลักสูตรกลุ่มสนใจ การแปรผลิตภัณฑ์จากกล้วย

หลกั สตู รกลุ่มสนใจ การแปรรูปผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทากลว้ ยกวน) จานวน 10 ชวั่ โมง ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอชาตติ ระการ สานกั งานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจงั หวัดพิษณโุ ลก สานกั งานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

ก คานา การศึกษาด้านอาชีพให้กับประชาชนเป็นส่วนหนึ่งของการจัดการศึกษาต่อเน่ือง เป็น การศึกษาเพ่ือพัฒนาความรู้ความสามารถและทักษะในการประกอบอาชีพของบุคคล เพ่ือให้บุคคลสามารถ ประกอบอาชีพหรือพัฒนาอาชีพของตนเองได้ โดยพิจารณาถึงความต้องการในการเรียนของแต่ละบุคคล ให้ ความสาคัญกับการจัดการศึกษาเพ่ือพัฒนางานและอาชีพระดับพ้ืนฐาน ระดับกึ่งฝีมือ และระดับฝีมือ ที่ สอดคล้องกับสภาพและความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย โดยมุ่งเน้นให้ผู้เรียนสามารถนาความรู้ไปใช้ในการ ประกอบอาชพี หรอื เพ่ิมพูนรายได้ ท้งั น้ใี ห้มีการพัฒนาหลักสูตรและวิธีการที่หลากหลายและทันสมัย สามารถ ใหบ้ รกิ ารได้อย่างท่วั ถงึ ในทุกพ้นื ท่ี ศูนยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอชาติตระการ จึงได้พัฒนารูปแบบ การการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) ข้ึน เพื่อตอบสนองความต้องการของประชาชนในการ พฒั นาคณุ ภาพชวี ิต เปน็ การแลกเปลยี่ นเรียนรูป้ ระสบการรว่ มกัน และพัฒนาต่อยอดเป็นอาชีพเสริมเพิ่มรายได้ ให้กับประชาชน สุดท้ายนี้ ทางศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอชาติตระการ ต้อง ขอขอบคณุ คณะทางานทกุ ท่านท่ไี ด้จดั ทาขอ้ มูล เพือ่ ใหก้ ารดาเนินการจดั หลักสุตรกลุ่มสนใจการทาพรมเช็ดเท้า เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่ได้ต้ังไว้ เพ่ือนาไปจัดกิจกรรมการเรียนรู้กับประชาชนต่อไป หากพบข้อผิดพลาดมี ข้อเสนอแนะท่ีคิดว่าเป็นประโยชน์ กรุณาแจ้งให้ทางผู้จัดทาทราบด้วยจักเป็นพระคุณย่ิง เพื่อจะได้นาไปเป็น ข้อมูลในการปรับปรุงแก้ไขหลกั สตู รในโอกาสต่อไป กศน.อาเภอชาติตระการ ผู้จัดทา

ข สารบญั เรื่อง หน้า คานา ก สารบญั ข ความเป็นมา 1 หลักการของหลกั สูตร 1 วตั ถปุ ระสงค์ 1 กลมุ่ เปา้ หมาย 1 ระยะเวลา 2 โครงสรา้ งหลักสตู ร 2 การจดั กระบวนการเรียนรู้ 3 สื่อ/วสั ดุอุปกรณก์ ารเรยี นรู้ 3 การวัดและประเมินผล 3 เงื่อนไขการผา่ นการฝึกอบรม 3 หลกั ฐานการผ่านการอบรม 3 รายละเอยี ดโครงสร้างหลกั สตู ร 4 ภาคผนวก 6 รายละเอียดเนื้อหาโครงสร้างหลกั สตู ร 7 7 หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 1 ช่องทางการประกอบอาชพี การแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) 12 หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 2 ทกั ษะการประกอบอาชพี การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย 18 (การทากลว้ ยกวน) 26 หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 3 การบริหารจดั การในการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลิตภณั ฑ์ 27 จากกล้วย(การทากลว้ ยกวน) ความเหน็ ชอบอนมุ ัตหิ ลักสตู รการศกึ ษาต่อเนอื่ ง คณะทางาน

หลกั สตู รการแปรรปู ผลติ ภณั ฑจ์ ากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) จานวน 10 ช่ัวโมง กล่มุ อาชพี พาณิชยกรรมและการบรกิ าร ความเป็นมา กล้วยถือว่าเป็นผลไม้พ้ืนเมืองของไทย นิยมรับประทานกันอย่างแพร่หลาย เป็นผลไม้ที่ฤดูกาลและ ปราศจากสารพิษ มีประโยชน์สารพัดอย่าง สามารถนาเอาทุกส่วนของพืชชนิดน้ีมาทาประโยชน์สอยและ รับประทาน ไม่ว่าจะเป็นใบ ดอก ก้านใบ ลาต้น กล้วยน้าว้าเป็นกล้วยชนิดท่ีนิยมปลูก เน่ืองจากกล้วยน้าว้าคง ความสดอยู่ได้หลายวันก่อนที่จะช้าเกินไป และมีคุณค่าทางอาหารมากมาย มีช่ือเรียกพ้ืนเมืองแตกต่างกัน ออกไปในแต่ละท้องถิ่น นอกจากจะรับประทานสดแล้ว ยังสามารถนามาแปรรูปเป็น กล้วยปิ้ง กล้วยเช่ือม กล้วยบวชชี กล้วยกวน กล้วยฉาบ เป็นตน้ สามารถรับประทานเปน็ อาหารหลักและเป็นอาหารเสริมสาหรับเด็ก ออ่ นดว้ ย ดังน้ัน ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอชาติตระการ จงึ ได้จัดลักสูตรแปรรูป ผลติ ภัณฑก์ ล้วยขนึ้ เพือ่ เป็นหลกั สูตรท่ีผู้เรียนสามารถศึกษาและนาไปประกอบเป็นอาชีพหลัก หรืออาชีพเสริม ได้ เป็นอกี อาชีพหนึ่งท่ีเป็นช่องทางในการประกอบอาชีพของผู้ท่ีว่างงาน และผู้ที่ต้องการหารายได้เสริม ให้กับ ครัวได้อกี ด้วย หลักการของหลักสูตร 1. เป็นการจัดหลักสูตรด้านเกษตรกรรม ท่ีมีความยืดหยุ่น ท้ังด้านหลักสูตร การจัดกระบวนการ เรยี นรู้ การวดั และประเมินผล 2. การจัดการศึกษาการประกอบอาชีพการแปรรูปกล้วยมุ่งเน้นให้ผู้ไม่มีอาชีพ ผู้มีอาชีพแล้วและ ต้องการพัฒนาอาชีพของตนให้มีความม่ันคงโดยจัดการศึกษาอย่างท่ัวถึงเท่าเทียมกันและเน้นความรู้คู่ คณุ ธรรม 3. ส่งเสริมให้มคี วามรว่ มมือในการดาเนนิ งานรว่ มกับภาคีเครือข่าย ๔. การจัดการเรียนรู้ มุ่งเน้นการอบรมเพื่อพัฒนากลุ่มเป้าหมายผู้ไม่มีอาชีพ หรือผู้ท่ีมีอาชีพ และ ต้องการพัฒนาอาชพี ของตนใหม้ คี วามมั่นคง ให้มีความพรอ้ มท่ีจะทางานได้อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ วัตถุประสงค์ 1. เพือ่ ให้ผู้ เรียนมคี วามรู้ ความเขา้ ใจ และมีทักษะในการแปรรูปจากกล้วย 2. เพ่อื ให้ผู้ เรียนสามารถนาความรู้ไปใชป้ ระโยชนใ์ นการเพ่มิ ชอ่ งทางในการพฒั นาอาชีพเพ่มิ รายได้

2 กลุม่ เป้าหมาย 1. ผทู้ ไี่ ม่มีอาชพี 2. ผทู้ ี่มอี าชีพและต้องการพฒั นาอาชีพ ระยะเวลาเรียนตลอดหลักสูตร จานวน ๑0 ชัว่ โมง แบ่งเป็น 1. ภาคทฤษฎี จานวน 2 ชั่วโมง 2. ภาคปฏบิ ัติ จานวน 8 ชัว่ โมง โครงสร้างหลักสตู ร หลักสตู รการทาพรมเชด็ เทา้ ประกอบด้วยสาระการเรียนรู้ จานวน 3 หนว่ ยการเรียนรู้ ดงั น้ี หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ 1 ชอ่ งทางการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกล้วย 30 นาที (การทากล้วยกวน) 1.1 ความสาคญั ในการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) 1.2 ความรเู้ บือ้ งตน้ เก่ียวกบั การทาอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) 1.3 แหลง่ เรียนรู้ 1.4 ทิศทางการประกอบอาชพี การแปรรูปผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) หนว่ ยการเรียนรู้ท่ี 2 ทกั ษะการการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย 9 ชว่ั โมง (การทากล้วยกวน) 2.1 ขั้นเตรียมการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) 2.2 ขน้ั ตอนการนากลว้ ยแปรรปู เป็นรปู แบบชนดิ ตา่ งๆ ได้ 2.3 ขั้นตอนการเกบ็ รักษาเพ่ือการจาหน่ายเพ่ือบรโิ ภค หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 3 การบรหิ ารจดั การในการประกอบอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์ 30 นาที จากกล้วย (การทากล้วยกวน) 3.1 การบริหารจัดการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) 3.2 การจดั การตลาดในการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) 3.3 การวางแผนการดาเนินงาน

3 การจัดกระบวนการเรยี นรู้ ผู้เรยี น ดงั นี้ การเรียนรู้ตามหลักสูตรการทาพรมเช็ดเท้า เน้นการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีคาแนะนาสาหรับ 1. ผู้เรียนทาความเข้าใจในคู่มือการเรียน วิธีการปฏิบัติ รวมถึงรายละเอียดท่ีเก่ียวกับ หลักสูตร 2. ฝกึ ปฏบิ ตั ิรว่ มกบั วิทยากร ใหผ้ ู้เรียนฝึกฝนดว้ ยตนเองจนเกิดทกั ษะ 3. การแลกเปลี่ยนเรยี นรูร้ ่วมกัน 4. การสาธติ สอ่ื /วัสดุอปุ กรณ์การเรียนรู้ 1. ส่ือส่งิ พิมพ์ ได้แก่ เอกสาร หนังสือ ใบความรู้ ๒. ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ 3. สอื่ อเิ ล็กทรอนิกสต์ ่าง ๆ เชน่ อนิ เตอรเ์ น็ต การวดั และประเมนิ ผล 1. การสังเกตพฤติกรรมการเรยี นรู้/การตอบคาถาม/การมีส่วนร่วม 2. การประเมนิ ผลจากการปฏบิ ัติ 3. การประเมินผลจากผลผลิตกล้วย เง่อื นไขการผา่ นการฝกึ อบรม 1. มเี วลาเรียนไมน่ ้อยกว่ารอ้ ยละ 80 2. มีผลการประเมินตลอดหลักสูตร ไม่นอ้ ยกว่าร้อยละ 60 หลักฐานการผ่านการอบรม 1. หลักฐานการประเมนิ ผล 2. ทะเบยี นคุมวุฒบิ ัตร 3. วุฒิบัตรออกโดยสถานศึกษา

โครงสร้างหลกั สูตรการแปรรูปผลติ ภัณฑจ์ า เรอ่ื ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. ชอ่ งทางการประกอบอาชีพ 1. ความสาคญั ของการประกอบ 1. ความสาคัญใน การแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย อาชพี การแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จาก รูปผลติ ภัณฑจ์ าก (การทากล้วยกวน) กล้วย (การทากล้วยกวน) 2. ความร้เู บ้ืองต 2. ความเปน็ ไปได้ในการประกอบ แปรรปู ผลิตภณั ฑ 2. ทักษะการประกอบอาชพี การ อาชีพการแปรรปู ผลิตภัณฑจ์ าก แปรรปู ผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย(การ กลว้ ย (การทากลว้ ยกวน) 2.1 ความต้อง ทากล้วยกวน) 3. แหลง่ เรียนรู้ 2.2 การใชแ้ ร 4. การตัดสนิ ใจในการเลือกอาชีพ 2.3 การจัดหา 2.4 การเลือก 1. ข้นั เตรียมการประกอบอาชพี การ 3. แหล่งเรยี นรู้ แปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย(การทา 4. ทิศทางการปร กลว้ ยกวน) ผลติ ภัณฑ์จากกล 2. ขัน้ ตอนการนากล้วยมาแปรรูป เปน็ กล้วยกวน 1. ขน้ั เตรียมการ 3. ขัน้ ตอนการเก็บรกั ษาเพ่ือการ ผลิตภณั ฑ์จากกล จาหน่ายหรอื บรโิ ภค 1.1 สถานที/่ พ 1.2 การเตรยี ม 1.3 ผลผลิตท 1.4 ความรทู้ ี่เ การแปรรปู ผลติ ภ กวน)

ากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) จานวน ๑0 ชวั่ โมง เนอื้ หา จดั กระบวนการเรียนรู้ จานวนชว่ั โมง ทฤษฎี ปฏบิ ัติ นการประกอบอาชีพการแปร วทิ ยากรใหค้ วามรู้เก่ยี วกับข้อมลู 30 นาที - กกล้วย (การทากล้วยกวน) ความสาคญั ความเปน็ ไปไดใ้ นการ ต้นเก่ียวกบั การทาอาชพี การ ประกอบอาชีพแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จาก ฑจ์ ากกลว้ ย (การทากลว้ ยกวน) กล้วย (การทากลว้ ยกวน) ในแหลง่ งการของตลาด เรยี นรู้ และทิศทางการประกอบอาชีพ รงงาน การแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย (การ าวัสดุอุปกรณ์ ทากลว้ ยกวน) โดยคานงึ ถงึ ความ กทาเลทต่ี ั้ง เหมาะสม ระกอบอาชพี การแปรรปู ล้วย (การทากลว้ ยกวน) รประกอบอาชีพการแปรรูป วิทยากรอธิบายเนอ้ื หาตามลาดับ 1 ช่วั โมง 8 ช่ัวโมง ล้วย (การทากลว้ ยกวน) ข้นั ตอน พร้อมสาธติ และใหผ้ ู้เรียนฝึก พ้นื ท่ี ปฏบิ ัติจรงิ แปรรูปกล้วย คอื กล้วย มวัสดุ กวน ทางการเกษตรกลว้ ย เกยี่ วข้องในการประกอบอาชพี ภัณฑ์จากกล้วย(การทากล้วย 4

เรื่อง จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 3. การบรหิ ารจัดการในการ 1. การบรหิ ารจัดการการแปรรูป 2. ขนั้ ตอนการนา ประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย ชนิดต่างๆ ได้ ผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทากลว้ ยกวน) (การทากลว้ ยกวน) 2. การจดั การตลาดในการแปรรูป 2.1 การแปรร ผลิตภัณฑ์จากกล้วย 2.2 การบรรจ (การทากล้วยกวน) 3. ขน้ั ตอนการเก 3. การวางแผนการดาเนนิ งาน บริโภค 1. การบริหารจัด กลว้ ย (การทากล 1.1 การจัดกา รูปผลติ ภณั ฑจ์ าก 1.2 การลดต้น จากกล้วย(การทา 1.3 การวางแ 2. การจัดการตล จากกลว้ ย (การท 2.1 ข้อมลู ควา 2.2 การกระจ ผู้บริโภค 2.3 การวางแผน 2.4 การออกแ 3. การวางแผนก

เนอ้ื หา จัดกระบวนการเรยี นรู้ จานวนชั่วโมง ากลว้ ยแปรรูป เปน็ รปู แบบ ทฤษฎี ปฏบิ ัติ รูปผลติ ภัณฑจ์ ากกล้วย จผุ ลติ ภณั ฑ์ ก็บรกั ษาเพ่ือการจาหนา่ ยเพื่อ ดการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ าก วทิ ยากรอธิบายเนื้อหาตามลาดบั 30 นาที - ล้วยกวน) พรอ้ มยกตวั อยา่ งของจรงิ สาธติ ใหด้ ู ารควบคมุ คุณภาพในการแปร และให้ผ้เู รยี นปฏิบัตเิ กยี่ วกับการ กกล้วย (การทากลว้ ยกวน) ควบคุมคุณภาพ การคานวณต้นทนุ นทุนในการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์ และการจัดการตลาด ากล้วยกวน) แผนการผลติ ลาดในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ ทากลว้ ยกวน) ามต้องการของลกู ค้า จายผลิตภณั ฑ์แปรรูปไปสู่ นการตลาด แบบบรรจภุ ัณฑ์ การดาเนนิ งาน 5

ภาคผนวก

7 รายละเอยี ดเนอ้ื หาโครงสรา้ งหลักสตู ร หนว่ ยการเรียนที่ ๑ เรอ่ื ง ชอ่ งทางการประกอบอาชีพ เวลา 30 นาที สาระสาคญั ความสาคญั ของการประกอบอาชพี ความเป็นไปได้ของการประกอบอาชีพ ความต้องการ ของตลาดการใชแ้ รงงาน การจดั หาวัสดุ อุปกรณ์ ทนุ แหล่งเรียนรู้ ทศิ ทางการประกอบอาชพี ขอบข่ายเน้อื หา 1. ความสาคญั ในการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทากลว้ ยกวน) 2. ความร้เู บอ้ื งตน้ เกย่ี วกบั การทาอาชีพการแปรรูปผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทากล้วยกวน) 3. แหลง่ เรยี นรู้ 4. ทศิ ทางการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลติ ภัณฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) ความสอดคล้องหมวดวิชา วิชาทกั ษะการพัฒนาอาชีพ , วิชาพัฒนาสงั คมและชมุ ชน และวิชาเลอื ก จุดประสงคป์ ลายทาง 1. สามารถอธบิ ายบอกความสาคัญ และคุณค่าทางโภชนาการของการประกอบอาชพี ได้ 2. บอกความเป็นไปได้ในการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑ์จากกล้วย (การทากล้วย กวน) ได้แก่ การลงทุน การตลาด วัสดุ อุปกรณ์ และทาเลท่ีตั้ง 3. บอกและหาแหล่งเรียนรู้ได้ 4. บอกทิศทางการประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) การจดั กิจกรรมการเรียนรู้ 1. การบรรยายให้ความรู้ 2. การถาม – ตอบ 3. การสาธิต 4. การฝึกปฏิบัตจิ รงิ สอ่ื 1. คู่มือการเรยี นรู้ 2. แผน่ พบั แหลง่ การเรียนรู้ - หอ้ งสมุดประชาชนอาเภอชาติตระการ/ ศูนย์การเรียนชุมชนประจาตาบล - กศน.อาเภอชาติตระการ

8 การวดั ผลประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมีส่วนรว่ มในการทากิจกรรม 2. การถาม – ตอบ 3. การปฏบิ ตั ิงาน 4. ชิน้ งาน/ผลงาน ความสัมพันธก์ บั สาระในหลกั สตู ร - ดา้ นการพฒั นาคุณภาพชวี ติ การเตรียมงาน 1. การเตรียมเน้ือหาการเรียนรใู้ หส้ อดคล้องกบั การพฒั นาบุคคล และสภาพทอ้ งถ่ิน 2. การออกแบบกจิ กรรม การเตรียมคาถาม 3. การเตรยี มวสั ดุ อุปกรณ์

9 ใบงานความรู้ ช่องทางการประกอบอาชีพ 1. ความสาคัญในการประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) กล้วยเป็นพืชล้มลุกที่เจริญเติบโตได้ดีในทุกพ้ืนที่ โดยเฉพาะ อากาศร้อนชื้น เป็นพืชปลูกง่ายไม่ยุ่งยากในการบารุงรักษาและให้ผล ผลิตตลอดปีจงึ มีการขยายพันธ์ุกันอย่างแพร่หลายสาหรับประเทศไทยมี การปลูกกล้วยเพ่ือบริโภคต้ังแต่ระดับครัวเรือนจนถึงการปลูกเพ่ือการ จาหนา่ ยในระดบั อุตสาหกรรมกล้วยจดั เปน็ พืชเศรษฐกิจชนดิ หนง่ึ ที่สร้าง รายได้ใหก้ ับเกษตรกรทั่วทกุ ภาคของประเทศการใช้ประโยชน์จากกล้วย นั้นพบว่ากล้วยให้ประโยชน์ในทุกส่วนตั้งแต่ลาต้นใบและผลในส่วนของ ลาต้นใช้เป็นอาหารสัตว์แปรรูปเป็นเชือกกล้วยและปุ๋ยส่วนใบใช้ ประดิษฐ์งานด้านศิลปะและเป็นภาชนะบรรจุอาหารผลของกล้วยอุดม ด้วยวติ ามินและเกลือแร่ท่ีให้ประโยชน์แก่ร่างกายใช้รับประทานสดและ แปรรูปเป็นผลิตภัณฑใ์ หม่ไดห้ ลายชนิด ในสมัยก่อนมีการแปรรูปกล้วยน้าว้าเพ่ือเป็นการถนอมอาหาร แต่ในปัจจุบันสามารถแปรรูปกล้วย น้าว้าเพื่อเป็นการเพ่ิมมูลค่า ซึ่งสามารถทาได้หลายหลากวิธี เช่น กวน อบ นึ่ง เป็นต้น การแปรรูปกล้วยน้าว้า ในรูปแบบผลิตภัณฑ์กล้วยน้าหว้าแปรรูปด้วยกรรมวิธีถนอมอาหาร ผู้อ่านสามารถติดตาม การแปรรูปกล้วย น้าว้า ในรูปแบบผลิตภัณฑ์กล้วยน้าว้าแปรรูปด้วยกรรมวิธีปรุงสุกสาหรับรับประทานทันที ในบทความ ผลติ ภณั ฑก์ ลว้ ยนา้ วา้ ได้ การแปรรปู กล้วยนา้ ว้า ให้ได้คณุ ภาพ และรสชาติท่ีดีของผลิตภัณฑ์ ควรคัดเลือกกล้วย นา้ วา้ ให้เหมาะสมกับการใชป้ ระโยชน์ ซ่งึ กล้วยนา้ วา้ ในประเทศไทย จาแนกเป็น 3 กลุ่มใหญ่ คือ กล้วยน้าว้าไส้ ขาว ทร่ี ู้จกั กนั ดคี อื ‘กล้วยน้าว้ามะลิอ่อง’ เหมาะที่จะทากล้วยตาก จะได้กล้วยตากสีเหลืองสวย ไม่ดาคล้า, ทา กล้วยแผ่นอบ ได้สีเหลืองท่ีสวยพอดี กล้วยน้าว้าไส้เหลือง เหมาะสาหรับการกินผลสด ทากล้วยเช่ือม กล้วย ทอด กล้วยบวชชี เป็นกลุ่มกล้วยท่ีเหมาะสาหรับการแปรรูป ทาขนม ใช้งานได้หลากหลายที่สุด กล้วยน้าว้าไส้ แดง ไสค้ ่อนข้างแขง็ มีความฝาด เหมาะสาหรับทากล้วยเช่ือม หรือทาไส้ข้าวต้มมัด ไส้จะไม่เละ กล้วยกลุ่มไส้แดงนี้ ไม่ เหมาะที่จะนาไปทากล้วยตาก เพราะกล้วยจะคล้าดา สีไม่ สวย ดูแล้วเหมือนผลิตภัณฑ์เก่า ทากล้วยบวชชีก็ไม่อร่อย เพราะมีรสฝาด แต่กล้วยน้าว้ากลุ่มน้ีจะให้ผลผลิตค่อนข้าง ดก ตามที่ได้กลา่ วไวต้ อนตน้ ถึงประโยชน์อันหลากหลายของ กล้วยนา้ ว้า การแปรรปู จากผลของกล้วยก็เป็นประโยชน์เพื่อ เพม่ิ มูลค่าท่ไี ด้จากกลว้ ยนา้ วา้ มีใหเ้ ลือกหลายรปู แบบ

10 การส่งเสรมิ ความรู้ ความสามารถ และทักษะในการประกอบอาชีพของบุคคลและกลุ่มบุคคล เป็นการ แก้ปัญหาการว่างงาน และส่งเสริมความเข้มแข็งให้แก่เศรษฐกิจชุมชน เพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถ ให้แก่ประชาชนได้มีอาชีพท่ีสามารถสร้างรายได้ท่ีม่ันคง โดยเน้นการบูรณาการให้สอดคล้องกับศักยภาพด้าน ตา่ ง ๆ และนอกจากคุณภาพผลิตภัณฑ์ที่ผู้บริโภคใช้ตัดสินใจในการ ยอมรับและบริโภคสินค้า ซึ่งองค์ประกอบ สาคัญท่ีมีผลกระทบโดยตรงต่อคุณภาพผลิตภัณฑ์ ได้แก่ วัตถุดิบ กระบวนการแปรรูป อุปกรณ์ เครื่องมือ เครอ่ื งใชใ้ นการแปรรูป ผู้ปฏบิ ัตงิ าน การบริหารจัดการเงินทุนที่ใช้ในการ ประกอบการ การเลือกใช้บรรจุภัณฑ์ ท่ีมีความปลอดภัยเป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อมและสามารถรักษาคุณภาพ ผลิตภัณฑ์ให้คงที่ก่อนถึงมือผู้บริโภคใน กลุ่มผลิตภัณฑ์ท่ีสร้างงาน สร้างอาชีพ สร้างรายได้ การเพ่ิมประสิทธิภาพ การแปรรูปผลผลิต เกษตรยกระดับ สินคา้ ชุมชนให้สามารถเขา้ สตู่ ลาดและการแข่งขันได้ 2. ความรู้เบ้ืองตน้ เกีย่ วกับการทาอาชพี การแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) 2.1 ความตอ้ งการของตลาด จากกระแสรักสุขภาพในปัจจุบัน ทาให้ผู้ริโภคมี แนวโน้มดูแลและใส่ใจสุขภาพมากขึ้น โดยมีการปรับเปลี่ยน พฤตกิ รรมในการเลือกรับประทานอาหาร อาหารว่าง อาหาร ทานเล่น และขนมขบเคี้ยว (Snack) ท่ีผู้บริโภคได้ให้ ความสาคัญเท่ากับการเลือกอาหารหลัก ดังน้ันจึงเป็นโอกาส ที่กล้วยกวนเพื่อสุขภาพ จะเข้า ตลาดอาหารทานเล่นที่ไม่ ส่งผลเสียต่อสุขภาพ และยังเป็นการยืดอายุกล้วยให้นานข้ึน เป็นทางเลือกให้ผู้บริโภคได้เลือกซ้ือผลิตภัณฑ์ท่ีมีคุณภาพ ปลอดภยั จากวัตถุกันเสียและสารสังเคราะห์ท่ีมีผล ก่อให้เกิด อนั ตรายตอ่ สุขภาพ พร้อมทั้งผลิตภัณฑ์กล้วยกวนยังสามารถ นามาเปน็ ของฝากขอที่ระลึกในชว่ งเทศกาลต่าง ๆ อีกดว้ ย 2.2 การใชแ้ รงงาน แรงงานในการผลิตภณั ฑ์กลว้ ยกวนข้นึ อยู่กบั ลักษณะของการทาธรุ กจิ กาลังการผลติ โครงสร้าง องค์การเป็นลกั ษณะเจ้าของกิจการจ้างแรงงานเปน็ ลกู มือในการผลิต โดยมอบหมายงานแบ่งความรบั ผิดชอบใน แต่ละกระบวนการผลิตเท่านั้น และในรปู แบบกลุ่มการคัดเลอื กคนเขา้ ทางานจะมาจากสมาชิกของทางกล่มุ โดยการจัดคนให้เหมาะสมกบั งานนน้ั ในตอนเริ่มก่อตง้ั จะมีการสอนข้นั ตอนและกระบวนการให้สมาชกิ ได้ทราบ และฝึกปฏบิ ตั ิ ซงึ่ จะทาให้ทุกคนเขา้ ใจขัน้ ตอนการทางาน แตก่ ารจัดวางหนา้ ที่ น้นั จะเน้นทค่ี วามถนดั ของแต่ละ บคุ คลการสั่งงานจะเป็นลักษณะ การกาหนดยอดการผลติ แจ้งให้กบั สมาชิก/แรงงานได้ทราบในเบ้อื งตน้ ทั้งน้ี การจ่ายค่าจา้ ง/ค่าตอบแทนจะเปน็ ลกั ษณะการ เหมาชน้ิ งานวิธกี ารควบคุมการทางานให้เปน็ ไปตามแผนทต่ี ง้ั ไว้ นัน้ ทางกลมุ่ ทาได้โดยการกาหนดปรมิ าณท่จี ะผลิตตามแผน/คาสั่งซ้อื 2.3 การจดั หาวัสดุ อุปกรณ์ การจดั หาวสั ดุ อุปกณ์จะทาในครง้ั แรกท่ีมกี ารดาเนินการแปรรูปกลว้ ยกวน การเตรียมอุปกรณ์ เร่มิ ดว้ ยขัน้ ตอนการล้างทาความสะอาดอปุ กรณ์ต่าง ๆ ใหส้ ะอาด แลว้ เชด็ หรือตากแดดใหแ้ หง้ สนทิ ทกุ ครัง้ ทั้ง กอ่ นและหลังการแปรรปู โดยเคร่ืองมืออปุ กรณ์ตา่ ง ๆ ต้องถกู ต้องตามหลักการต่อไปนี้

11 1. เคร่อื งมือและเคร่ืองใช้ต่าง ๆ จะตอ้ งออกแบบและติดตั้งใหส้ ะดวกต่อการใช้งานและ บารงุ รกั ษา เพอื่ ใหถ้ ูกสุขลกั ษณะ และสามารถทาความสะอาดไดท้ ว่ั ถึง 2. การเก็บอปุ กรณ์ในท่ีทึบมิดชดิ ในตู้ เพ่อื ป้องกนั ไม่ให้แมลงหรอื สง่ิ ปนเป้ือนอืน่ ๆ เขา้ ไปอยไู่ ด้ 3. เคร่อื งมือท่ีตง้ั อยบู่ นพนื้ จะต้องมีการติดตัง้ ให้แนบสนทิ กับพื้นหรือตง้ั บนขาสูง 4. ภาชนะหรือถงั ทใ่ี ชใ้ ส่ของกนิ ไมไ่ ดจ้ ะต้องทาเครอ่ื งหมายให้เหน็ ชัด 2.4 การเลือกทาเลท่ตี ั้ง การเลือกทาเลที่ต้ังสถานประกอบธุรกิจ หมายถึง การจัดหาหรือสรรหาสถานที่ สาหรับ ประกอบธุรกิจให้มีประสิทธิภาพสูงสุด โดยคานึงถึง กาไร ค่าใช้จ่าย พนักงาน ความสัมพันธ์กับลูกค้าความ สะดวก ตลอดจนสภาพแวดลอ้ มต่าง ๆ ทดี่ ีตลอดระยะเวลาที่ประกอบธรุ กจิ น้ัน การเลือกทาเลทต่ี งั้ สถานประกอบธุรกิจ มีความสาคัญต่อความสาเร็จขององค์การธุรกิจ กล่าวคือ หากเลือกทาเลท่ีไม่เหมาะสม จะทาให้องค์การธุรกิจ ประสบปัญหาอ่ืน ๆ ตามมา เช่น ค่าขนส่งสูง เนื่องจาก สถานประกอบธุรกิจอยู่ไกลจากแหล่งวัตถุดิบ และตลาด นอกจากน้ี อาจขาดแคลนแรงงานที่มีคุณภาพ ขาด แคลนวัตถุดิบ รวมไปถึงปัจจัยอ่ืน ๆ ซ่ึงเป็นอุปสรรคต่อการผลิต และการปฏิบัติงานขององค์การธุรกิจ โดยทั่วไปลักษณะของทาเล จะไมม่ ลี กั ษณะใด ทด่ี ีกวา่ กันอย่างชดั เจน แต่จะเกดิ จากการพิจารณาลักษณะดีของ แต่ละทาเล นามาประกอบกัน เพ่ือการตัดสินใจเลือกท่ีใช้ต้ัง สถานประกอบธุรกิจ ที่อาจก่อให้เกิดปัญหาใน อนาคต ให้นอ้ ยทส่ี ุดการเลือกทาเลทตี่ งั้ สถานประกอบธุรกิจต่าง ๆ โดยทั่วไปมักจะพยายามหาแหล่ง หรือทาเล ที่ทาให้ตน้ ทนุ รวม ของการผลติ สินค้าและ บริการท่ีต่าท่ีสุดเท่าที่จะเป็นไปได้แต่ลักษณะของการประกอบธุรกิจ และสถานทป่ี ระกอบกิจการย่อมแตกตา่ งกนั ในเรื่องของชนิดสนิ คา้ ค่าใช้จ่ายและการลงทุน ดังน้ันการพิจารณา เลือกทาเลจึงต้องคานึงถึงปัจจัยต่าง ๆ หลายประการเพราะการเลือกทาเลท่ีตั้ง มีความสาคัญต่อการ ดาเนินงานขององค์การธุรกิจต่าง ๆ เช่น การวางแผนระบบการผลิต การวางผังโรงงาน การลงทุน และรายได้ เปน็ ต้น 3. แหล่งเรียนรู้ แหล่งเรยี นรู้ หมายถงึ แหล่งข้อมลู ขา่ วสาร สารสนเทศ และประสบการณ์ ที่สนับสนุนสง่ เสรมิ ให้ ผูเ้ รยี นใฝ่เรยี น ใฝ่รู้ แสวงหาความร้แู ละเรยี นรูด้ ว้ ยตนเองตามอธั ยาศยั อย่างกว้างขวางและตอ่ เนื่อง เพื่อ เสริมสรา้ งให้ผูเ้ รียนเกดิ กระบวนการเรียนรู้ และเป็นบุคคลแหง่ การเรยี นรู้ 4. ทิศทางการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) การนากล้วยมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ชนิดต่าง ๆ ได้มากมาย ในปัจจุบันมีการพัฒนาผลิตกล้วยเชิง อุตสาหกรรมแปรรูปมากข้ึน ทาให้สามารถป้องกันกล้วยสดล้นตลาด ยกระดับราคาผลผลิตไม่ให้ตกต่า ช่วยยืด อายกุ ารเกบ็ รกั ษา สง่ เสริมการสรา้ งผลิตภัณฑ์รูปแบบใหม่ออกสู่ตลาด เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์และสร้าง รายได้ท่ีดีทาให้มีการพัฒนาและส่งเสริม เป็นการสร้างงาน สร้างรายได้ และสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับคนใน ชมุ ชนอีกด้วย

12 รายละเอยี ดเนอื้ หาโครงสร้างหลกั สูตร หน่วยการเรยี นที่ ๒ เรือ่ ง ทักษะการประกอบอาชพี เวลา 9 ช่วั โมง สาระสาคญั การเตรยี มการประกอบอาชพี การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) ได้ บอก ขั้นตอนวธิ กี ารแปรรปู กลว้ ยได้ สามารถนาวัตถุดิบในท้องถิ่นมาปรับใช้ในการแปรรูปกล้วยได้ ขอบข่ายเน้ือหา 1. ข้นั เตรียมการประกอบอาชพี การแปรรปู ผลติ ภัณฑ์จากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) 2. ข้ันตอนการนากลว้ ยแปรรปู เป็นรปู แบบชนดิ ตา่ งๆ ได้ 3. ขนั้ ตอนการเก็บรกั ษาเพ่ือการจาหนา่ ยเพื่อบรโิ ภค ความสอดคล้องหมวดวิชา วชิ าทกั ษะการพัฒนาอาชพี , วชิ าพัฒนาสงั คมและชมุ ชน และวชิ าเลือก จดุ ประสงค์ปลายทาง 1. สามารถอธิบายการเตรียมการประกอบอาชีพการแปรรูปผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) ได้ 2. สามารถบอกขั้นตอนวิธีการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) ได้ 3. สามารถนาวตั ถดุ บิ ในท้องถิ่นมาปรบั ใชใ้ นการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) ได้ การจดั กิจกรรมการเรียนรู้ 1. การบรรยายใหค้ วามรู้ 2. การถาม – ตอบ 3. การสาธิต 4. การฝึกปฏบิ ัตจิ ริง สอ่ื 1. คมู่ อื การเรียนรู้ 2. แผน่ พับ แหล่งการเรยี นรู้ - ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอชาติตระการ/ ศูนยก์ ารเรียนชุมชนประจาตาบล - กศน.อาเภอชาตติ ระการ

13 การวดั ผลประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมสี ่วนรว่ มในการทากิจกรรม 2. การถาม – ตอบ 3. การปฏบิ ตั งิ าน 4. ชิน้ งาน/ผลงาน ความสัมพันธก์ บั สาระในหลักสูตร - ด้านการพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ การเตรียมงาน 1. การเตรยี มเน้ือหาการเรียนรใู้ หส้ อดคล้องกับการพฒั นาบคุ คล และสภาพทอ้ งถ่ิน 2. การออกแบบกิจกรรม การเตรยี มคาถาม 3. การเตรียมวัสดุ อุปกรณ์

14 ใบความรู้ ทกั ษะการประกอบอาชีพ 1. ขัน้ เตรยี มการประกอบอาชีพการแปรรปู ผลติ ภัณฑจ์ ากกลว้ ย (การทากลว้ ยกวน) ผู้ประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกล้วย จัดซื้อจัดหาวัตถุดิบและปัจจัยการผลิตสาหรับการ แปรรูป สามารถบริหารจัดการการดาเนินงานการจัดซ้ือจัดหาวัตถุดิบและปัจจัยการผลิตสาหรับการแปรรูป กาหนดนโยบายและวางแผนการดาเนินงาน จัดสรรบุคลากรและทรัพยากรในการดาเนินงาน จัดทาข้ันตอน การปฏบิ ัตงิ านและขั้นตอนประเมินบุคลากรในการจัดซื้อจัดหาวัตถุดิบและปัจจัยการผลิตสาหรับการแปรรูป มี ทกั ษะความเช่ียวชาญทางเทคนิคในการปฏิบัติงานให้บรรลุงานตามแผน สามารถสรุปและตัดสินใจแก้ปัญหาที่ ซับซอ้ นและประเมนิ ผลในการปฏบิ ัตงิ าน และมจี ริยธรรมในการประกอบอาชีพ 1.1 สถานท่ี/พืน้ ที่ สถานท่ใี นการผลิตควรสะอาด และมกี ารจัดแบง่ บรเิ วณให้เปน็ สัดส่วนตามลาดับ ข้ันตอนการผลิต มีพ้ืนที่เพียงพอที่จะติดต้ังเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในการผลิต โดยการจัดแบ่ง พื้นที่ภายในสถานท่ีผลิตอย่าง น้อยท่ีสุดควรมีบรเิ วณตา่ ง ๆ 1. อาคารที่ตั้งอยู่ในสถานการณ์ท่ีห่างไกลจากส่ิงรบกวน เช่น ควัน ฝุ่น หรือกองขยะ มีการ ระบายนา้ ทีด่ ี 2. ตัวอาคารตอ้ งมีสภาพท่ดี แี ขง็ แรงมพี ื้นทพ่ี อเพียงสาหรับปฏิบัติงาน 3. ตัวอาคารต้องมีการระบายอากาศท่ีดีและสามารถป้องกันมิให้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ และ แมลงตา่ ง ๆ 4. ตัวอาคารผลติ จะตอ้ งจดั การปฏบิ ตั งิ านใหเ้ ปน็ สัดส่วน 5. อาคารต้ังอยู่ในสถานท่ีเหมาะสมและไม่ใกล้เคียงกับสถานที่รังเกียจ เช่น คอกปศุสัตว์ หรือ สถานท่ีเลีย้ งสตั วเ์ มรุเผาศพ สถานทผี่ ลิตวัตถมุ พี ษิ 6. ตัวอาคารออกแบบสร้างในลักษณะง่ายแก่การทะนุบารุงและรักษาความสะอาดใน กระบวนการผลิตอาหาร 1.2 การเตรยี มวัสดุ การเตรียมวัสดุในการแปรรูป การเตรียมวัตถุดิบก่อนเข้าสู่กระบวนการแปรรูปอาหาร (food processing) เป็นกระบวนการสาคัญเพ่ือเตรยี มวตั ถดุ บิ ให้พร้อม อาจประกอบดว้ ยหลายข้ันตอน ขึ้นอยู่กับชนิด ของวตั ถดุ ิบ กาจดั สิ่งท่ีไมต่ ้องการออก ให้เหลอื เฉพาะส่วนท่ีรบั ประทานได้ อยู่ในสภาพทเ่ี หมาะสม 1.3 ผลผลติ ทางการเกษตรกล้วย การนาผลผลิตทางการเกษตรมาแปรรูปจะต้องคัดสรรผลผลิตทีมีคุณภาพ ใหม่ สด สะอาด เพื่อ แปรรูปให้ได้สินค้าท่ีมีคุณภาพ วิธีการแปรรูปจะต้องเลือกวิธีการแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรตามความ ตอ้ งการความนยิ มของผู้บริโภค เพื่อช่วยป้องกันการล้นตลาดของผลผลิต เน่ืองจากผลผลิตในบางฤดูกาลจะมี ออกมาพร้อม ๆ กัน ทาให้มีมากจนส่งผลให้ราคาตกต่า วิธีการแปรรูปจึงมีบทบาทความสาคัญท่ีจะช่วยเก็บ รกั ษาผลผลิตไวไ้ ดน้ าน เพิม่ ความหลากหลายในผลผลิต ทาให้จาหน่วยไดร้ าคาทดี่ ขี นึ้

15 1.4 ความรทู้ ่ีเก่ยี วข้องในการประกอบอาชพี การแปรรูปผลิตภัณฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร หมายถึง กระบวนการปรับปรุง เปล่ียนแปลงรูปร่างและ รสชาติของผลผลิตทางการเกษตรให้มีลักษณะแปลกใหม่แตกต่างไปจากเดิม เพื่อช่วยเพิ่มมูลค่าและคุณภาพ สามารถเกบ็ ไวร้ บั ประทานไดเ้ ปน็ ระยะเวลานานและใชป้ ระโยชน์ในผลผลิตทางการเกษตรดังกล่าวได้มากย่ิงขึ้น เช่นการแปรรูปกลว้ ยนา้ ว้าเป็น การทากล้วยตาก การทากลว้ ยกวน การทากล้วยฉาก เปน็ ต้น 2. ข้ันตอนการนากลว้ ยแปรรปู เปน็ รูปแบบชนิดตา่ ง ๆ ได้ 2.1 การแปรรปู ผลติ ภัณฑจ์ ากกล้วย วตั ถดุ ิบและส่วนประกอบ 1. กลว้ ยนา้ วา้ สุกงอม 18 กิโลกรัม 2. กะทิ 3 กโิ ลกรัม 3. น้าตาลทราย 2 กิโลกรมั 4. เกลอื 3 ชอ้ นโต๊ะ 5. แบะแซ 5 ขีด 6. นมขน้ หวาน 2 - 3 ชอ้ นโต๊ะ 7. น้าปนู ใส 3 แก้ว วิธที า 1. นากล้วยปอกเปลือกออก นาไปใส่เคร่ืองปั่นไฟฟ้าใส่ป่ัน ละเอียด 2. คั้นมะพร้าวให้ได้กะทิ 2 ถว้ ย หางกะทิ 2 ถว้ ย 3. นาหัวกะทิ ต้งั ไฟออ่ นเค่ยี วให้เป็นนา้ มนั พักไว้

16 4. นา้ ตาลใส่กระทะ เติมน้าหางกะทลิ งไปยกขึน้ ตง้ั ไฟใช้ไฟขนาดกลางคนด้วยพายไม้อยู่ตลอดเพื่อ ไม่ให้ ก้นกระทะไหม้ พอเดอื ดใส่กล้วยที่ปั่นแลว้ ลงไปคนอยา่ ให้ติดกระทะใส่แบะแซ นมขน้ หวาน นา้ ปูนใส เกลือคนตลอด พอเร่ิมข้น เหนยี วลดไฟอ่อนลง และกวนขนมต่อไป นานประมาณ ๖ ช่วั โมง 5. เมื่อกวนได้ท่ีแล้ว ยกลงทิ้งให้ อุ่ น แ ล้ ว เ ท ใ ส่ ถ า ด ท่ี ปู ร อ ง ด้ ว ย พลาสติก เกล่ียหน้าขนมให้เรียบ หรือใช้ไม้คลึงแป้งคลึง ให้เรียบ หนาประมาณ 3/4 เซนติเมตร วางในถาดอลมู ิเนยี ม 6. ตัดเป็นท่อน ๆ ห่อด้วย กระดาษแกว้ 7. บรรจใุ สบ่ รรจภุ ัณฑท์ เ่ี ตรยี มไว้ 8. ติดฉลากเตรยี มจาหนา่ ย

17 2.2 การบรรจุผลิตภัณฑ์ การบรรจุภัณฑ์ (Packaging) หมายถึง การใช้เทคโนโลยีและเศรษฐศาสตร์เพ่ือหาวิธีการรักษา สภาพเดิมของสินค้าจนกว่าจะถึงมือผู้บริโภคคนสุดท้าย เพื่อให้ยอดขายมากท่ีสุดและต้นทุนต่าสุด Packaging หมายถึง กิจกรรมทั้งหมดที่เก่ียวข้องกับการออกแบบ และผลิตรูปร่างหน้าตาของภาชนะบรรจุ สิ่งห่อหุ้มตัว ผลิตภณั ฑห์ รอื บรรจุภณั ฑ์ 3. ขั้นตอนการเก็บรักษาเพอื่ การจาหนา่ ยเพ่ือบริโภค การเกบ็ รักษา เปน็ วธิ ีการทด่ี าเนินการเพ่ือรักษาสภาพ หรอื ลดความเสยี หายอนั จะก่อใหเ้ กิดการแปร สภาพของสินค้านัน้ ท้ังทางกายภาพ ทางเคมี หรือการทาลายโดยจุลินทรยี ์ เพ่ือใหส้ นิ ค้ามกี ารเคล่ือนยา้ ยจาก ผูผ้ ลิต ไปยังผ้บู ริโภค หรอื ผจู้ ดั จาหนา่ ย ในสภาพทส่ี มบรู ณ์ สนิ ค้า หรือ ผลติ ภัณฑ์ (Product) ในท่นี ห้ี มายถึงการนาผลิตผลหรือวัตถดุ ิบท่ีไดจ้ ากธรรมชาติ เช่น ผกั ผลไม้เนอื้ ปลาแร่ธาตุ ฯลฯ มาผ่านกรรมวิธใี นการผลติ อาจจะใชเ้ ครื่องจักรออกมาเป็นสนิ ค้าหรือผลติ ภัณฑ์ใน หนว่ ยการเรยี นรนู้ ีเ้ ราจะศึกษาเก่ียวกับการเก็บรกั ษาสินคา้ ประเภทอาหารและผลผลิตทางการเกษตร

18 รายละเอียดเนื้อหาโครงสร้างหลกั สตู ร หนว่ ยการเรียนท่ี ๓ เรือ่ ง การบริหารจัดการในการประกอบอาชพี เวลา 30 นาที สาระสาคัญ การบรหิ ารจดั การในการประกอบอาชีพการแปรรูปผลิตภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) การสารวจและศึกษาแหล่งวสั ดุ อุปกรณ์ การคิดราคาต้นทุน กาไร การขาย การสง่ เสริมการขาย การทาบัญชี ร้านค้าอย่างง่าย ขอบขา่ ยเนือ้ หา 1. การบรหิ ารจัดการแปรรปู ผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) 2. การจัดการตลาดในการแปรรปู ผลติ ภัณฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) 3. การวางแผนการดาเนนิ งาน ความสอดคล้องหมวดวิชา วชิ าทักษะการพฒั นาอาชพี , วชิ าพัฒนาสงั คมและชุมชน และวชิ าเลอื ก จุดประสงคป์ ลายทาง 1. สามารถอธบิ ายการบรหิ ารจดั การการแปรรูปผลิตภณั ฑ์จากกล้วย (การทากล้วยกวน) ได้ 2. สามารถวางแผนการตลาดการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) ได้ 3. สามารถวางแผนการดาเนินงานได้อยา่ งถูกต้อง เหมาะสม การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 1. การบรรยายใหค้ วามรู้ 2. การถาม – ตอบ 3. การสาธิต ๔. การฝึกปฏบิ ตั ิจรงิ สอ่ื 1. คมู่ ือการเรยี นรู้ 2. แผน่ พบั แหลง่ การเรียนรู้ - ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอชาติตระการ/ ศูนยก์ ารเรียนชมุ ชนประจาตาบล - กศน.อาเภอชาตติ ระการ

19 การวดั ผลประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการมสี ่วนรว่ มในการทากิจกรรม 2. การถาม – ตอบ 3. การปฏบิ ตั งิ าน 4. ชิน้ งาน/ผลงาน ความสัมพันธก์ บั สาระในหลักสูตร - ด้านการพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ การเตรียมงาน 1. การเตรยี มเน้ือหาการเรียนรใู้ หส้ อดคล้องกับการพฒั นาบคุ คล และสภาพทอ้ งถ่ิน 2. การออกแบบกิจกรรม การเตรยี มคาถาม 3. การเตรียมวัสดุ อุปกรณ์

20 ใบงานความรู้ การบรหิ ารจัดการในการประกอบอาชพี 1. การบรหิ ารจดั การแปรรปู ผลติ ภณั ฑจ์ ากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) 1. 1 การจดั การควบคมุ คุณภาพในการแปรรปู ผลิตภณั ฑจ์ ากกลว้ ย (การทากล้วยกวน) ความสาคญั ของคุณภาพ ทาใหผ้ ผู้ ลิตสินค้าทุกรายต้องให้ความสนใจและคานึงถึงคุณภาพในการ ผลิตสินค้าหรือการให้บริการ ทั้งนี้เพื่อให้สินค้าน้ันออกมาดี มีคุณภาพเหมาะสมในการใช้งานสินค้าและการรับ บริการ ฉะนั้นข้ันตอนต่าง ๆ ของการควบคุมคุณภาพนั้นจึงไม่จากัดอยู่แค่กระบวนการต่างๆ ภายในสถาน ประกอบการเท่านั้น แต่จะคลุมไปถึงการออกแบบสินค้า การกาหนดมาตรฐานการผลิต การตลาด รวมท้ังการ ให้บรกิ ารลูกค้าอกี ด้วย การออกแบบ/ขอ้ กาหนดรายการและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ (Design) เป็นการกาหนดรูปแบบสินค้าหรือ บรรจุภณั ฑ์ ตลอดทัง้ การออกแบบทกุ อยา่ งเกีย่ วกับสินค้าที่ผลิตออกจาหน่าย ตามข้อมูลท่ีได้รับจากการทาวิจัย ตลาด นอกจากน้ียังเก่ียวข้องกับการออกแบบคุณลักษณะของวัสดุและวัตถุดิบที่จะนามาใช้ในการผลิตด้วย ทงั้ น้ีสามารถนามาประยุกต์ในการการจดั การควบคุมคุณภาพในการแปรรูปผลติ ภณั ฑจ์ ากกลว้ ย

21 1.2 การลดต้นทุนในการแปรรูปผลติ ภณั ฑ์จากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) การดาเนนิ ธรุ กจิ จาเปน็ ตอ้ งแสวงหากาไรสูงสุด เพ่ือเป็นผลตอบแทนต่อการทางาน และกาไรของ ธรุ กจิ ที่สมเหตุสมผลน้ัน ก็เป็นรางวัลท่ีสังคมมอบให้กับองค์กรธุรกิจเพ่ือเป็นการตอบแทนท่ีธุรกิจได้ปฏิบัติตาม พนั ธกจิ และให้สงิ่ ทีด่ ีกับสังคม ซ่ึงกลยุทธ์การลดต้นทุนการผลิต ก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการเพ่ิมผลกาไรของ องค์กรธรุ กจิ และเป็นกลยุทธ์ท่ีเน้นท่ีการสารวจและแก้ไขจุดบกพร่องภายในองค์กรธุรกิจ ซ่ึงกลยุทธ์น้ีสามารถ นาไปประยุกต์ใช้เพ่ือความอยู่รอดขององค์กรธุรกิจในยุคท่ีเศรษฐกิจตกต่า และเพื่อการเพ่ิมศักยภาพของการ แข่งขันในยุคท่ีเศรษฐกิจรุ่งเรืองโดยมีความจาเป็นอย่างยิ่งที่องค์กรธุรกิจจะต้องรู้ว่าจะสามารถเพ่ิมรายได้และ ลดต้นทนุ ไดอ้ ย่างไร ซงึ่ หลกั การลดต้นทนุ ที่สาคัญกค็ อื ทาให้ต้นทุนต่อหน่วยต่าที่สุด ทาให้ปริมาณน้อยลง หรือ ตัดงานที่ไม่จาเป็นออกไป อย่างไรก็ตามการลดต้นทุนต้องคานึงถึงผลกระทบต่อคุณภาพของสินค้า และการ บริการที่มีผลต่อระดับความพึงพอใจของลูกค้าเป็นสาคัญ โดยมีแนวทางสาคัญที่ใช้ในการวิเคราะห์เพ่ือลด ตน้ ทนุ การผลิต โดยทต่ี น้ ทนุ การผลิตแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก คอื (1) ตน้ ทุนผนั แปร หมายถึงตน้ ทุนทไ่ี ม่มกี ารผลติ กไ็ มต่ ้องจ่าย ผลิตมากใช้เงินมากแต่ต่อหน่วยเท่า เดมิ เช่น คา่ วตั ถดุ บิ เชื้อเพลงิ ไฟฟา้ นา้ นา้ มัน คา่ แรงพนักงาน ค่าจ้างเหมาประจาเดอื น คา่ ขนสง่ เป็นตน้ (2) ต้นทุนคงที่ หมายถึงต้นทุนที่ถึงแม้ว่าจะไม่มีการผลิตก็ต้องจ่าย ซึ่งหากผลิตได้น้อยกว่าที่ ประมาณการณ์จะทาให้ต้นทุนต่อหน่วยเพ่ิมขึ้น เช่น ค่าติดตั้งเครื่องจักร – อุปกรณ์ ค่าธรรมเนียม ค่าซ่อม บารงุ คา่ เสอื่ มราคา เปน็ ต้น 1.3 การวางแผนการผลิต การส่งเสริมเสริมสร้างขีดความสามารถการผลิต เสริมสร้างศักยภาพของการรวมกลุ่ม ให้เป็น กลไกหลักในการบริหารจัดการ โดยอาศัยแนวคิดและกระบวนการสหกรณ์เป็นพื้นฐานในการเสริมสร้าง ความ เข้มแข็งให้ครอบคลุมเกษตรกรและประชาชนในทุกพ้ืนท่ีและขยาย ผลเช่ือมโยงเครือข่ายระบบการผลิต การตลาดและการเงนิ กลุ่มเกษตรกร วิสาหกิจชุมชน และการวางแผนการผลิต เป็นการวางแผนในการจัดการ ปัจจัยการผลิตต่าง ๆ เช่น แรงงาน เคร่ืองจักร วัตถุดิบ กระบวนการผลิต หรือ 4M (Man Machine Machine Method) เพ่ือให้ผลการผลิตบรรลุตามเป้าหมายท่ีถูกกาหนดไว้โดยความต้องการของลูกค้า (Customer Demand) ซึ่งความต้องการของลูกค้าน้ันอาจเกิดจากการส่ังซ้ือจริงท่ีเกิดขึ้นแล้ว และการ พยากรณ์ความตอ้ งการทจ่ี ะซ้ือสนิ ค้าในอนาคตตามช่วงเวลาตา่ ง ๆ 2. การจดั การตลาดในการแปรรปู ผลิตภัณฑ์จากกล้วย (การทากลว้ ยกวน) การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเปน็ การช่วยปอ้ งกันปญั หาผลผลิตล้นตลาด หรอื ผลผลติ ตกเกรด ไม่ไดข้ นาดตามท่ลี ูกค้าต้องการ ทาใหส้ ามารถยกระดับราคาผลิตผลไม่ใหต้ กต่า และการสรา้ งเพ่มิ มลู คา่ ใหแ้ ก่ ผลิตผลทางการเกษตร การแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตรใหเ้ ปน็ ผลิตภัณฑ์อาหาร หรอื วัตถุดิบอาหาร จะทาให้ สามารถขยายตลาดการค้าออกไปสู่ต่างประเทศ จะช่วยเพม่ิ พูน รายไดใ้ ห้แก่ประเทศไดเ้ ป็นอยา่ งดี เทคนคิ ในการแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตรมหี ลายข้นั ตอน และหลายรูปแบบ แต่ทีส่ าคัญผลติ ภัณฑ์ อาหารแปรรปู น้ันๆจะต้องมคี วามอรอ่ ย ผ้บู ริโภครับประทานแลว้ ตอ้ งตดิ ใจในรสชาติ ซงึ่ ผลติ ภัณฑ์อาหารแปร รปู สามารถทารายไดใ้ หแ้ กเ่ กษตรกร และผู้ประกอบการ ไมว่ ่าจะจาหนา่ ยในประเทศ หรอื การสง่ ออกท่ีสามารถ เป็นรายไดน้ าเข้าส่ปู ระเทศ

22 2.1 ข้อมูลความต้องการของลูกค้า ผู้บริโภคต่างก็มีความจาเป็น ความต้องการ และอุปสงค์ ท่ีสามารถนาไปบริโภคเพ่ือสนองความ ตอ้ งการของตนเอง โดยจะคานงึ ถงึ ผลประโยชน์ที่ผลติ ภณั ฑ์น้นั สามารถสนองความต้องการของตนเองได้ ซ่ึงทา ให้ได้รับผลประโยชน์ในด้านคุณค่า คุณภาพ และความพอใจ โดยผู้บริโภคจะแลกเปล่ียนหรือทาการค้ากับ เจ้าของผลิตภัณฑ์น้ัน ๆ ความสัมพันธ์ก็จะดาเนินการต่อไป การที่มีผู้บริโภคจานวนมากดาเนินการในลักษณะ ดังกล่าวเราเรียกว่าเปน็ ตลาด และเรยี กกิจกรรมท้ังหมดนวี้ า่ การตลาด องค์ประกอบของการตลาด การวิเคราะห์เกยี่ วกบั ความจาเปน็ ความต้องการ และความต้องการซอ้ื (อุปสงค์) 1) ความจาเป็น เป็นอานาจพื้นฐานที่ทาให้บุคคลต้องการสิ่งใดส่ิงหน่ึง เพ่ือสนองความ ต้องการข้ันพ้ืนฐานของร่างกาย ประกอบด้วยความต้องการในปัจจัย 4 ได้แก่อาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย และยารักษาโรค รวมถึงความต้องการพักผ่อน และความต้องการทางเพศ 2) ความต้องการ เป็นรูปแบบหน่ึงของความจาเป็นที่พัฒนามาจากความจาเป็นขั้นพ้ืนฐาน เป็นความปรารถนาของบุคคลท่ีจะได้รับการตอบสนองความพอใจ ซึ่งเป็นความต้องการในระดับที่ลึกซ้ึงกว่า ความจาเป็น โดยได้รับอิทธิพลมาจากวัฒนธรรมและบุคลิกภาพส่วนบุคคลเกิดจากการเรียนรู้ด้านวัฒนธรรม และสังคม และการยกย่องทางสังคมรวมถึงต้องการประสบความสาเร็จสูงสุดในชีวิต เช่นความต้องการ รับประทานอาหารในร้านหรู ราคาหลายสิบล้านบาท ต้องการท่ีดินทาเลดี เพื่อหวังผลกาไรสูงสุดในอนาคต ฯลฯ มักจะให้ความสาคัญกับความลึกซ้ึงของความหมาย เพื่อใช้ประโยชน์ในการกระตุ้นให้ผู้บริโภคเกิดความ ต้องการสินค้าและบรกิ าร 3) ความต้องการซื้อ (อุปสงค์) เป็นความต้องการผลิตภัณฑ์ใดผลิตภัณฑ์หน่ึง ท่ีต้องมี ความสามารถในการซ้อื ซึ่งจะประกอบด้วยองค์ประกอบ 3 ประการ คอื 3.1 ความตอ้ งการหรือความจาเป็นในผลติ ภณั ฑ์ 3.2 ความสามารถในการซื้อหรอื มีอานาจซื้อ มีเงินพอที่จะซอ้ื 3.3 ความเตม็ ใจทีจ่ ะซื้อสินค้าน้ัน ความจาเปน็ หรือความต้องการสามารถเปลี่ยนเป็นความต้องการซ้ือได้ถ้ามีอานาจซ้ือและมีความ เต็มใจซ้ือมาประกอบกัน ความจาเป็น ความต้องการและความต้องการการซ้ือเป็นจุดเร่ิมต้นของการตลาด ทา ให้เกิดความคิดท่ีจะเสนอสินค้าและผลิตภัณฑ์ เพ่ือท่ีจะสนองความต้องการของบุคคล ดังนั้นจุดเริ่มต้นของ การตลาดก็คือการวิเคราะห์และวิจัยถึงความต้องการของบุคคลท่ียังไม่ได้รับการตอบสนองแล้ว จึงจะพัฒนา ผลิตภณั ฑ์เพ่ือที่จะสนองความตอ้ งการเหล่าน้นั 2.2 การกระจายผลิตภัณฑแ์ ปรรปู ไปสู่ผบู้ ริโภค การกระจายผลิตภัณฑ์แปรรูปไปสู่ผู้บริโภค หรือ การจัดจาหน่ายสินค้า หมายถึง การนาสินค้า จากผู้ผลิตไปถึงลูกค้าผู้บริโภค จึงหมายรวมถึงการขายและซ้ือสินค้าโดยผ่านพ่อค้าคนกลาง ผู้ค้าส่ง และผู้ค่า ปลกี รวมทั้งวธิ กี ารขนส่ง สินค้าแต่ละขนั้ ตอน การจดั จาหนา่ ยโดยท่ัวไปแบง่ ออกเปน็ 2 ชอ่ งทาง คือ 1. จากผ้ผู ลิต - ผูบ้ ริโภค 2. จากผผู้ ลิต - คนกลาง - ผบู้ ริโภค

23 ช่องทางจาหน่ายสินค้าที่ดีท่ีสุด คือ ช่องทางการจัดจาหน่ายที่ให้ผลกาไรแก่ผู้ผลิตมากที่สุด เพ่ือให้ การขายหรือจาหน่ายสินค้าที่มีปริมาณมากได้รับผลกาไรท่ีดี ดังน้ันควรเลือกช่องทางจัดจาหน่ายท่ี หลากหลาย อาจมีช่องทางหลักอยู่หน่งึ ช่องทาง และชอ่ งทางเสริมเพอื่ ใหก้ ารจาหนา่ ยมปี ระสิทธภิ าพมากขน้ึ 2.3 การวางแผนการตลาด การตลาด คือ กลุ่มเป้าหมายของการขายผลิตภัณฑ์ซ่ึงหมายถึงลูกค้าซ่ึงมีศักยภาพทั้งหมดท่ีมี ความจาเป็น และความต้องการผลิตภัณฑ์ซ่ึงอาจมีความเต็มใจและความสามารถที่จะแลกเปลี่ยนเพ่ือสนอง ความจาเป็นหรือความต้องการให้ได้รับความพอใจของตน โดยใช้เงินในการจ่ายซื้อความพึงพอใจเหล่าน้ัน องค์ประกอบท้ัง 5 ประการเป็นกระบวนการทางการตลาด (marketing process) ซ่ึงเริ่มจากการกาหนดและ วิเคราะห์ความต้องการของลูกค้าและส่ิงแวดล้อม การวางแผนส่วนประสมการตลาด การปฏิบัติตามแผนและ การควบคุมให้เป็นไปตามแผนถือว่าเป็นกระบวนการตลาดมาประยุกต์ใช้กับปัญหาทางธุรกิจ ท้ังด้านการ วางแผนและการควบคุม ส่วนใหญ่ข้อมูลที่ได้มักได้มาจากแบบจาลอง (model) ที่ใช้เทคนิคความรู้ทางธุรกิจ และทางการตลาดข้ันสูงสร้างขึ้นมา แล้วนาเอาความรู้ทางสถิติไปพิจารณาหาความสัมพันธ์ของข้อมูล และ ทดสอบความน่าเช่ือถือของข้อมูลด้วย ข้อมูลท่ีได้จากแบบจาลองเหล่าน้ีจะเป็นประโยชน์ในการตัดสินใจ วางแผนและแก้ไขสถานการณ์ทางธุรกิจได้ เช่น การพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ การกาหนดราคา การวางแผน การตลาด การตลาดอาจถูกมองว่าเป็นหน้าท่ีขององค์การและกลุ่มกระบวนการเพื่อการผลิต การส่งสินค้า และการสื่อสารคุณคา่ ไปยงั ลูกคา้ และการจดั การความสัมพันธ์ต่อลูกค้า ในทางท่ีเป็นประโยชน์แก่องค์การและ ผู้ถือหุ้น การจัดการการตลาดถือเป็นส่ิงสาคัญในการเลือกตลาดเป้าหมาย ตลอดจนการได้มาและการรักษา ลกู คา้ ผ่านทางการจดั หาคุณค่าของลูกคา้ 2.3.1 การศกึ ษาความตอ้ งการของตลาด ประโยชน์ของการศึกษาความตอ้ งการของตลาด 1) ช่วยในการวางแผนการผลิต/จาหน่าย 2) ลดต้นทนุ การผลิต 3) ติดตามสถานการณเ์ พอ่ื วางแผนการจาหน่าย 2.3.2 ขอ้ มลู การตลาดทจ่ี าเป็นสาหรับผู้ประกอบการ 1) ค้นพบความต้องการทางการตลาด 2) เลอื กสินค้าหรือบริการทน่ี าไปเสนอขายแล้วสนองความตอ้ งการของลูกค้าได้ 3) ต้งั ราคาขายและดาเนนิ การขาย 4) ทาการโฆษณาสินคา้ และส่งเสรมิ ให้มีผู้สนใจซื้อมากขึ้น 5) นาสินค้าออกเสนอขายและจดั จาหน่ายใหท้ ั่วถึง 6) ทาใหเ้ กดิ ผลกาไรจากการขายสนิ คา้ หรอื บริการขน้ึ มา 2.4 การออกแบบบรรจภุ ณั ฑ์ การออกแบบ บรรจภุ ณั ฑก์ ลว้ ยกวน ในการอบรมคร้งั นี้ชาวบ้านได้รู้ถึงความสาคัญของบรรจุภัณฑ์ ที่มีต่อตัวสนิ คา้ การเพม่ิ คณุ คา่ สินค้าดว้ ยบรรจุภณั ฑอ์ กี ท้งั ได้เรยี นรู้กระบวนการออกแบบบรรจุภัณฑ์ การบรรจุหีบห่อหรือบรรจุภัณฑ์ หมายถึง การจัดนาผลผลิตที่ผ่านการทาความสะอาด การคัด ขนาดและคุณภาพแล้วบรรจุลงในภาชนะที่เตรียมไว้ โดยภาชนะนั้นสามารถป้องกันการกระทบกระแทกและ ความเสียหายได้ เพ่ือนาผลผลติ ออกจาหนา่ ยแก่ผูบ้ ริโภค

24 ความสาคญั ของการบรรจุหีบห่อ มดี งั นี้ 1. เพ่ือรวบรวมผลผลิตมาบรรจุรวมกันเป็นหน่วยเดียว ซึ่งทาให้ขนส่งได้รวดเร็วและเก็บรักษาง่าย 2. เพื่อปอ้ งกนั การสูญเสียท่อี าจเกิดข้นึ ระหว่างการขนส่ง 3. เพอ่ื แจง้ รายละเอยี ดของผลผลิต 3. การวางแผนการดาเนินงาน การวางแผน เป็นงานท่ีสาคัญและจาเป็นต่อการบริหารขององค์การ เป็นภารกิจท่ีผู้บริหารต้องกระทา เปน็ ดาดับแรกของการบวนการบริหาร การดาเนินการใด ๆ ถ้ามีการวางแผนที่ดีมีขั้นตอนการปฏิบัติท่ีจัดเจนก็ เชื่อได้ว่า งานนั้นย่อมประสบผลสาเร็จและบรรลุเป้าหมาย โดยเฉพาะการพัฒนางาน การป้องกั นความ ผิดพลาดทาได้โดยการวิเคราะห์ ขั้นตอนการทางานและปัจจัยการดาเนินงาน องค์การไม่มีแผนงานย่อมมี โอกาสท่ีประสบกับความล้มเหลวได้ง่าย ดั้งนั้น องค์การจึงต้องมีการวางแผนเพ่ือให้กระบวนการปฏิบัติงาน เปน็ ไปอยา่ งมีประสทิ ธิภาพ โดยใชก้ ระบวนการ PDCA ภาพวงจรเดมมงิ่ 1. Plan (วางแผน) การวางแผน ( Planning ) เป็นกระบวนการกาหนดวัตถุประสงค์ส่ิงท่ีจะต้องกระทาเพื่อที่จะทาให้ บรรลุถึงวัตถุประสงค์ที่กาหนด การวางแผนผังเป็นกาตัดสินใจล่วงหน้าเก่ียวกับงานที่จะทาในอนาคตเป็นกา ร คิด วิเคราะห์ และตัดสินใจก่อนลงมือกระทา เป็นการมุ่งป้องกัน ปัญหามากกว่าการคอยแก้ปัญหาที่จะเกิดขึ้น จะเห็นได้ว่าการวางแผนเป็นการเชื่อมโยงจากปัจจุบันท่ีเป็นอยู่ไปสู่จุดมุ่งหมายที่ต้องการวางแผน จึงเป็น กระบวนการในการคิด วิเคราะห์ เพื่อให้ทราบถึงสถานการณ์ที่เป็นอยู่ในปัจจุบันพิจารณาถึงวัตถุประสงค์ ท่ี ตอ้ งการให้เกดิ ขนึ้ ทงั้ นี้จะตอ้ งมีการคิดพจิ ารณาถึงรายละเอียดของส่ิงท่ีต้องทาพร้อมกับการระบุผลสาเร็จต่าง ๆ ทีต่ ้องการ ซง่ึ จะนาไปสวู่ ัตถุประสงค์ตามทไ่ี ด้ต้ังไว้

25 2. Do (ปฏบิ ัตติ ามแผน) การทาตามแผนที่ได้ตั้งเป้าหมายไว้ด้วยความตั้งใจ มุ่งม่ันพยายามทั้งน้ี การปฏิบัติเป็นการลงมือ ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตามทางเลือกท่ีได้กาหนดไว้ในข้ันตอนการวางแผน ซึ่งต้องตรวจสอบระหว่างการปฏิบัติ นั้นว่าได้ดาเนินไปในทิศทางท่ีต้ังใจหรือไม่ พร้อมกับสื่อสารให้ผู้ท่ีเกี่ยวข้องทราบ และติดตามการปฏิบัตินั้น อยา่ งสม่าเสมอ เพ่ือศึกษาถึงความเป็นไปไดแ้ ละหาแนวทางแกไ้ ขปญั หาที่อาจจะเกิดขึ้นได้ในระหว่างการปฏิบัติ เพือ่ จะม่นั ใจได้ว่าการปฏิบัติตามแผนท่ีวางไว้น้ันเกิดความผิดพลาดน้อยท่ีสุดประโยชน์ของการปฏิบัติตามแผน ชว่ ยใหท้ ราบขั้นตอน วิธีการและสามารถเตรียมงานได้ล่วงหน้า ดังน้ัน การปฏิบัติงานก็จะเป็นไปตามเป้าหมาย ท่กี าหนดไว้ โดยไมม่ ปี ัญหาหรอื อปุ สรรคเกดิ ขนึ้ 3. Check (ตรวจสอบการปฏิบตั ิตามแผน) การประเมินเป้าหมายชีวิตท่ีวางแผนไว้ว่าสามารถปฏิบัติได้สาเร็จหรือไม่ และต้องปรับปรุงหรือ แก้ไขอยา่ งไรบา้ งจึงจะทาให้ประสบความสาเร็จในชีวิต ทังนี้ การตรวจสอบเป็นการประเมินผลที่ได้รับจากการ ปฏิบัติ (DO) โดยการตรวจสอบทาให้ทราบว่าในการปฏิบัตินั้นสามารถบรรลุเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ที่ได้ กาหนดไว้หรือไม่ สิ่งสาคัญก็คอื ตอ้ งรูว้ ่าจะตรวจสอบอะไรบา้ งและมีความสมา่ เสมอมากน้องเพียงใด ข้อมูลท่ีได้ จากการตรวจสอบจะเป็นประโยชน์ในขั้นตอนต่อไป 4. Act (ปรับปรุงแก้ไข) การนาเอาผลการประเมินมาปรับปรงุ และ/ หรอื พัฒนาวิธีการทาให้ชีวิตประสบความสาเร็จมากข้ึน ท้ังน้ี เป็นการดาเนินงานให้เหมาะสมซึ่งจะพิจารณาผลที่ได้จากการตรวจสอบซึ่งมี 2 กรณี คือ ผลที่เกิดข้ึน เปน็ ไปตามแผนทว่ี างไว้ หรือไม่เป็นไปตามแผนท่ีวางไว้ ถ้าผลที่เกิดข้ึนเป็นไปตามแผนท่ีวางไว้ ก็จะนาแนวทาง หรือกระบวนการปฏิบัติ (DO) น้ันมาจัดทาให้เป็นมาตรฐานพร้อมทั้งหาวิธีการที่จะปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น ซ่ึง อาจจะสามารถบรรลุเป้าหมายได้เร็วกว่าเดิม และเสียค่าใช้จ่ายน้อยกว่าเดิม รวมท้ังทาให้คุณภาพดีย่ิงข้ึนก็ได้ ถา้ หากไม่เปน็ ไปตามแผนท่ีวางไว้ก็ควรจะนาข้อมูลท่ีรวบรวมไว้มาวิเคราะห์ และพิจารณาว่าควรจะดาเนินการ อย่างไรตอ่ ไป

26

27 คณะทางาน ท่ปี รึกษา กนั ตง ผูอ้ านวยการ กศน.อาเภอชาติตระการ 1. นางพรสวรรค์ ภาศรี ครูชานาญการ 2. นายรงุ้ ภธู ร ล้วนมงคล ครูผู้ชว่ ย 3. นางสาวชมพูนชุ คณะทางาน ล้วนมงคล ครผู ้ชู ่วย 1. นางสาวชมพูนุช วันชน่ื ครอู าสาสมัครฯ 2. วา่ ท่ี พ.ต.บญุ ส่ง ยศปญั ญา ครอู าสาสมัครฯ 3. นางสาวภาณุมาศ บญุ ประกอบ ครูอาสาสมัครฯ 4. นางสาวประยูร แตง่ เนตร ครู กศน.ตาบลบา้ นดง 5. นางสาวสุภาพร พระคาสอน ครู กศน.ตาบลชาตติ ระการ 6. นางสาวนภิ าพร ม่ันหยวก ครู กศน.ตาบลสวนเม่ียง 7. นางสาวกญั ญณชั พ่วงปิ่น ครู กศน.ตาบลป่าแดง 8. นายอษั ฎาพร แสงสบี าง ครู กศน ตาบลทา่ สะแก 9. นางสาวเปียทิพย์ ฟองจางวาง ครู กศน.ตาบลบอ่ ภาค 10. ว่าท่ีรอ้ ยตรีหญงิ สธุ าสินี โคกน้อย ครู ศรช.ตาบลปา่ แดง 11. นางสาวพรพนา แฟงวัชรกลุ บรรณารักษ์อตั ราจ้าง 12. นางสาวนา้ ออ้ ย ผเู้ รยี บเรยี ง/จัดพิมพ์รปู เล่ม/ออกแบบปก 1. นางสาวเปยี ทิพย์ แสงสีบาง ครู กศน.ตาบลทา่ สะแก 2. นางสาวประยรู บุญประกอบ ครูอาสาสมัครฯ