Best practice สืบสายใย สร้างคุณค่า ผ้าทอมัดหมี่ กศน.ตำบลวังท่าดี

รายงานผลการปฏบิ ตั ิงานที่ดี (Best practices) “สบื สายใย สรา้ งคุณค่า ผา้ ทอมดั หม”ี่ กล่มุ ทอผา้ บา้ นโคกกลาง ตาบลวงั ท่าดี อาเภอหนองไผ่ จงั หวดั เพชรบูรณ์ นางสาวอรษิ า สงิ หเ์ ส ครู กศน.ตาบล ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอหนองไผ่ สานกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จงั หวดั เพชรบรู ณ์ สานกั งานสง่ เสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

บนั ทกึ ขอ้ ความ ส่วนราชการ กศน.ตาบลวังทา่ ดี ที่ 145/2565 วันที่ 25 มนี าคม 2565 เรอ่ื ง รายงานผลการดาเนนิ งานไปสูผ่ ลการปฏบิ ตั ิงานทด่ี (ีBest Practice) เรยี น ผู้อานวยการศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อาเภอหนองไผ่ ตามที่ ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอหนองไผ่ มอบหมายให้ นางสาวอริษา สิงห์เส ครู กศน.ตาบล ดาเนนิ การจัดการศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน การจัดการศึกษาตอ่ เน่ือง การจัดการ ศึกษาตามอัธยาศัย การจดั การศกึ ษาตลอดชวี ิตให้กับประชาชนในพื้นท่ีอยา่ งทัว่ ถงึ และจดั ทา ผลการ ปฏิบัติงานท่ีดี (Best Practice) น้นั เพอ่ื ให้การดาเนินงานเปน็ ไปด้วยความเรียบร้อย จงึ ขอรายงานผลการดาเนินงานไปสูผ่ ลการ ปฏบิ ตั ิงานที่ดี (Best Practice) ชื่อผลงาน สืบสายใย สร้างคณุ ค่า ผ้าทอมดั หม่ี รายละเอียดตามเอกสารท่แี นบ มาพรอ้ มนี้ จึงเรียนมาเพอ่ื โปรดทราบ

คานา เอกสารรายงานฉบับน้ี จดั ทา ขึ้นเพอื่ รายงานผลการปฏิบตั ิงานที่ ดี (Best Practices) ชอ่ื ผลงาน สืบสายใย สรา้ งคุณคา่ ผ้าทอมดั หมี่ ได้ดาเนนิ งานตามแนวทางการ จัดการศกึ ษาต่อเน่อื ง โดยได้รับความ ร่วมมือจากวทิ ยากรและผู้นาชุมชนเป็นอย่างดจี นประสบผลสาเร็จ และสรา้ งความพึงพอใจตอ่ ผู้เรียนและชุมชน เป็นอยา่ งมาก กศน.ตาบลวงั ท่าดี หวงั เปน็ อย่างยิ่งว่า เอกสารรายงานการปฏิบตั งิ าน เล่มน้ี จะเปน็ แนวทางใน การ ดาเนินงาน จัดการศกึ ษาต่อเน่อื ง เพอ่ื ประโยชน์ในการพัฒนาทักษะชีวติ และสรา้ ง อาชพี ตอ่ ไป ขอขอบคณุ วิทยากร และผมู้ ีส่วนเกี่ยวขอ้ งที่ได้ร่วมกนั ดาเนนิ การใหส้ าเรจ็ ลุล่ วงไปได้ด้วยดไี ว้ ณ โอกาสน้ี หากมี ข้อเสนอแนะประการใด โปรดแจง้ คณะผ้จู ัดทาเพ่อื เปน็ ข้อมลู ในการปรบั ปรงุ ในครัง้ ตอ่ ไป นางสาวอริษา สิงหเ์ ส ครู กศน.ตาบล

สารบญั หน้า เร่อื ง ๑ 1 คานา 1 1 การปฏบิ ัตงิ านทีเ่ ป็นเลิศ (Best Practice) 1 ๑. ชื่อผลงาน 2 ๒. ผู้จัดทาแนวปฏบิ ัติทีด่ ี 2 ๓. คณะทางานพัฒนาแนวปฏบิ ตั ิท่ดี ี 3 ๔. ความสอดคล้อง 3 ๕. ท่มี าและความสาคญั ของผลงาน 3 6. วัตถุประสงค์ 3 7. วิธกี ารดาเนินการ 3 8. ตัวชวี้ ัดความสาเรจ็ 3 9. การประเมนิ ผลและเครอื่ งมอื การประเมิน 10. ผลการดาเนนิ งาน 11. บทสรุป 12. กลยทุ ธห์ รอื ปจั จยั ทีท่ าใหป้ ระสบผลสาเรจ็ 13. ข้อเสนอแนะ 14. การอา้ งอิง 15. ภาคผนวก

1 Best practice 1. ชอ่ื ผลงาน สบื สายใย สรา้ งคุณคา่ ผา้ ทอมัดหม่ี 2. ผจู้ ดั ทาแนวปฏบิ ตั ิท่ดี ี นางสาวอริษา สงิ หเ์ ส ครู กศน.ตาบลวังท่าดี กศน.อาเภอหนองไผ่ 3. คณะทางานแนวปฏบิ ตั ทิ ด่ี ี นางยพุ ิน นามแดง วทิ ยากร นายบาหยัน โพธเิ์ ส็ง ผนู้ าชมุ ชน 4. ความสอดคลอ้ ง จุดเน้นการดาเนินงานประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ภารกิจตอ่ เนอ่ื ง ขอ้ 1. ดา้ นการจดั การศึกษาและการเรยี นรู้ 1.3 การศึกษาตอ่ เน่ือง จดั การศกึ ษาอาชีพเพอ่ื การมงี านทาอย่างย่ังยืน โดยใหค้ วามสาคญั กบั การจัดการศกึ ษาอาชีพเพอ่ื การมงี านทาในกลุ่มอาชีพเกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณชิ ยกรรม คหกรรม และอาชีพเฉพาะทางหรือการ บรกิ ารรวมถึงการเนน้ อาชพี ช่ างพนื้ ฐาน ท่ีสอดคล้องกบั ศกั ยภาพของผู้เรยี น ความต้องการและศกั ยภาพของ แต่ละพ้นื ทมี่ ีคุณภาพไดม้ าตรฐานเป็นที่ยอมรับ สอดรับกบั ความตอ้ งการของตลาดแรงงาน และการพฒั นา ประเทศ ตลอดจนสร้างความเขม้ แข็งใหก้ ับศนู ยฝ์ ึกอาชพี ชุมชน โดยจัดใหม้ กี ารส่งเสริมการรวมกลุ่มวสิ าหกจิ ชุมชน การพฒั นาหนึ่งตาบลหนึง่ อาชีพเด่น การประกวดสนิ คา้ ดพี รเี ม่ียม การสรา้ งแบรนดข์ อง กศน. รวมถงึ การส่งเสรมิ และจัดหาช่องทางการจาหนา่ ยสินค้าและผลิตภัณฑ์ และใหม้ กี ารกากับ ตดิ ตาม และรายงานผล การจัดการศกึ ษาอาชพี เพื่อการมีงานทาอย่างเปน็ ระบบและตอ่ เน่ือง 5. ท่มี าและความสาคัญของผลงาน ผ้ามดั หมี่ คือ ผ้าทท่ี อจากดา้ ยหรือไหมท่ผี ูกมัดแลว้ ยอ้ มโดยการคิดผกู ให้เป็นลวดลาย แล้วนาไปยอ้ มสี กอ่ นทอ เปน็ ศลิ ปะการทอผ้าพน้ื เมืองชนิดหนงึ่ ท่นี ยิ มทา กนั มานาน ผ้ามัดหม่มี ีบทบาทในวิถชี วี ิตตั้งแต่เกดิ จน ตาย หญิงสาวต้องทอผา้ เพ่อื ทาเป็นเคร่อื งนุ่งห่ม วสั ดเุ ส้นใยท้ังฝ้ายและไหมบง่ บอกถึงศักยภาพทางการค้า เพราะเป็นวัสดุท่ีใช้แลกเปลี่ยนซ้ือขายมาแตโ่ บราณ สว่ นวสั ดยุ ้อมสธี รรมชาติสะทอ้ นให้เห็นถงึ ความอุดม สมบูรณ์ของพนั ธุ์พชื ในปร ะเทศไทยทม่ี ีความหลากหลาย ซง่ึ ช่วยให้ผ้ามดั หม่ขี องไทยมีสีสนั เฉพาะตัว และยงั สะท้อนไปถึงความเชีย่ วชาญของแต่ละกลมุ่ ชนในการยอ้ มสธี รรมชาติ การทาผา้ มดั หม่เี ปน็ ศลิ ปะการทอผา้ พืน้ เมอื งชนิดหนึ่งนิยมทากนั มาชา้ นานในบรเิ วณภาค ตะวันออกเฉยี งเหนอื ของประเทศไทยและบางจงั หวัดใน ภาคกลาง ชาวบา้ นจะใช้เวลาว่างจากการทานาและ การเก็บเกยี่ วมาทอผา้ ไวใ้ ช้ในครวั เรอื น หรือทอผา้ เอาไว้ใชใ้ นงานประเพณตี า่ งๆ ลวดลายส่วนใหญม่ าจาก อิทธิพลของธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ มรอบตัว การทาผ้ามดั หม่ีในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนั้นสว่ นใหญ่นยิ มทา ดว้ ยไหม ศลิ ปะการทาผา้ มดั หมี่น้ันทาไดโ้ ดยการมดั ย้อมเส้นไหมใหเ้ กิดสแี ละลวดลายกอ่ นแลว้ จึงนาไปเรยี งทอ บนก่ีออกมาเปน็ ผนื ผ้าวัฒนธรรมการทาผา้ มัดหมี่ของไทยน้นั นยิ มทากันที่ไหมเสน้ พงุ่ เทา่ นนั้

2 ลกั ษณะเฉพาะของผา้ มดั หมี่ อยทู่ ี่รอยซึมของสที ่วี งิ่ ไปตามบริเวณของลวดลายทถ่ี กู มดั ถงึ แม้จะใช้ ความแมน่ ยาในการทอมากเพียงไร ก็จะเกดิ ลกั ษณะความเหลื่อมลา้ ของสบี นเสน้ ไหมให้เหน็ ต่างไปจากผ้าทอ มือชนดิ อนื่ ๆ นับเปน็ เอกลักษณข์ องผ้าไทยมัดหมี่โดยแท้ ผา้ มดั หมแี่ ตล่ ะชิ้นน้นั มกั ไม่มกี ารซา้ กนั ถงึ แมว้ ่าจะมสี สี นั ลวดลายเดมิ วางไว้เป็นตัวอย่างกต็ าม ทง้ั นี้ เพราะวา่ ทุกขั้นตอนของกา รประดิษฐ์ ล้วนเกิดจากน้ามอื และน้าพักนา้ แรงของคนทง้ั ส้ิน ความมีเสนห่ ์ของผ้า ไหมมัดหม่ีในแต่ละช้นิ กค็ ือ “ความเป็นชิน้ เดยี วในโลก” น้นั เอง จึงนบั วา่ เปน็ งานศลิ ปะอันทรงคุณค่ายงิ่ บ้านโคกกลาง เปน็ หมบู่ ้านอยู่ในพ้นื ท่ตี าบลวังท่าดี ประชากรประกอบอาชีพเกษตรกรเปน็ สว่ นใ หญ่ ไดแ้ กก่ ารทานา ทาไรแ่ ละทาสวน ในชว่ งหลังฤดูเกบ็ เกีย่ วชาวบา้ นก็จะทางานที่อยทู่ บ่ี ้านของตนเองปลูกผกั กิน และหาปลาในหว้ ย หนอง คลอง บงึ ผู้ชายหาปลา เวลาว่างมกั จะจักสานไม้ไผ่ใช้ประกอบอาชีพ และซอ่ มแซม อปุ กรณ์การเกษตร สว่ นผหู้ ญงิ กจ็ ะถกั ทอผา้ ทาหมอน ทาผา้ หม่ ไว้ใช้ ใน และไดไ้ ปศกึ ษาดูงานการทอผา้ ของชาวบ้านเพชรละคร อาเภอหนองไผ่ และไดม้ วี ิทยากรมาใหค้ วามรู้ ในการทอผา้ มดั หมี่ ยอ้ มสีและการมดั ลายผา้ มดั หมแ่ี ละนามาฝึกฝนดว้ ยตนเองประกอบกบั มีความรูเ้ ดมิ และได้ซักชวนเพือ่ นบ้านมาฝกึ ทาและโดย ส่วนใหญ่จะมีพนื้ ฐานในการทอผา้ อยูแ่ ลว้ และได้เปน็ ศูนย์ฝกึ อาชพี และแหลง่ เรยี นร้กู ลมุ่ ทอผา้ บ้านโคกกลาง เป็นต้นมา 6. วตั ถุประสงค์ เพือ่ พฒั นากล่มุ อาชีพทอผ้ามดั หม่ีใหส้ ามารถผลติ และจาหน่ายผลติ ภัณฑ์จากผ้าทออยา่ งมคี ุณภาพ และมรี ายได้เพม่ิ ข้นึ 7. วธิ ีดาเนินการ ๑. ขน้ั วางแผน (Plan) -ประชุมวางแผนการดาเนนิ งาน -สารวจความตอ้ งการของประชาชน -รบั สมคั รผู้เรยี น -ตดิ ตอ่ ประสานงานวิทยากร -ขออนุมัติการจัดกจิ กรรม -ขออนุมตั ิหลักสตู ร -แต่งต้งั วิทยากร 2. ขั้นดาเนินงาน (Do) -ดาเนินการจดั กจิ กรรมการศึกษาตอ่ เนอื่ ง (ชั้นเรียนวิชาชีพ 31 ชวั่ โมงขึ้นไป) หลกั สูตรวชิ า การทอผ้าลายมดั หมี่ จานวน 40 ช่ัวโมง 3. ขั้นตรวจสอบ (Check) -การประเมินผล ก่อนและหลังการดาเนนิ งาน 4. ข้นั ปรบั ปรงุ แกไ้ ข (Action) -รวบรวม วเิ คราะห์ สรุป และจดั ทารายงานผลการดาเนินงาน -ประชมุ เพื่อนาขอ้ มลู จากการดาเนินงานไปใชใ้ นการปรับปรงุ แก้ไข และพัฒนาการ ดาเนนิ งานต่อไป

3 8. ตัวช้ีวดั ความสาเร็จ ประชาชนมคี วามรู้ เกิดทักษะในการผลติ สามารถนาความรู้และรายไดไ้ ปพัฒนาคุณภาพชีวิตและ ครอบครัว 9. การประเมินผลและเครือ่ งมือการประเมิน แบบประเมินผลการจัดการศกึ ษาตอ่ เนือ่ ง 10. ผลการดาเนนิ งาน 1. ผู้เรยี นเกดิ ทกั ษะจากกระบวนการเรยี นรู้ การทอผา้ มดั หม่ี สามารถทอผา้ มัดหมไี่ ดล้ ะเอียดและ ปราณตี มากย่ิงขึ้น 2. ผูเ้ รยี นมคี วามรู้ เกดิ ทักษะในการผลติ สามารถนาความรู้และรายได้ไปพัฒนาคณุ ภาพชีวติ และ ครอบครัว 3. ดาเนินการเผยแพร่ โดยจดั ทาเอกสาร ได้แกห่ ลกั สตู ร การประเมินผลการดาเนินงาน และรายงาน สรุปผลการดาเนินงาน ใหก้ ับ กศน.อาเภอหนองไผ่ และเครือข่ายท่ีเกีย่ วขอ้ งทราบ และใหช้ มุ ชนศนู ย์เรียนรู้ เรือ่ งการทอผา้ มดั หมีใ่ ห้กับผทู้ สี่ นใจและชมุ ชนอื่นๆ 11. บทสรปุ ผูเ้ รยี นมีพ้นื ฐานความรูแ้ ละทักษะในการเรียนรแู้ ตกต่างกัน จึงทาให้เกิดอุปสรรคในการเรยี นรู้ 12. กลยุทธ์หรอื ปจั จยั ที่ทาใหป้ ระสบความสาเร็จ การเรยี นทอผ้ามัดหมี่มีวิทยากร 1 คน ต่อผู้เรยี น 12 คน ผู้เรียนมีพนื้ ฐานการทอผ้าเปน็ บางสว่ น จงึ ใหผ้ ู้เรยี นกลุม่ นี้ชว่ ยเป็นพเี่ ล้ียงให้กบั ผู้ทไ่ี มม่ ีพื้นฐานในการทอผา้ เลย ผเู้ รยี นกจ็ ะรบู้ ทบาทหนา้ ท่ีของตน เกดิ การมสี ่วนร่วมมากขนึ้ และเกิดการเรยี นรไู้ ปพรอ้ มๆกนั 13. ขอ้ เสนอแนะ พฒั นารูปแบบการจัดกจิ กรรมผา่ นช่องทางออนไลนใ์ หม้ ากข้ึน 14. การอ้างอิง - http://thaladmudmee.bcsnru.com ประวัตคิ วามเป็นมาของผ้ามดั หมี่

ภาคผนวก

รายงานผลการดาเนนิ งาน การศึกษาตอ่ เน่ือง (ช้ันเรียนวชิ าชีพ ๓๑ ชวั่ โมงขึ้นไป) หลักสูตรวิชาการทอผ้าลายมัดหม่ี จานวน ๔๐ ชั่วโมง กศน.ตาบลวงั ทา่ ดี ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอหนองไผ่ สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั จงั หวดั เพชรบูรณ์ สานักงานสง่ เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย สานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

ลายผา้ ทอมดั หม่ี อปุ กรณใ์ นการทอผา้ มัดหม่ี การมดั หม่ี การยอ้ มสี

การทอผา้ ลายมดั หม่ี

ท่ีปรกึ ษา คณะผ้จู ัดทา นางมาลี เพ็งดี นางสาวกญั จนา จเู กลี้ยง ผู้อานวยการ กศน.อาเภอหนองไผ่ นางสาวฐติ กิ านต์ นกสงา่ ครผู ู้ชว่ ย นางสุมาลา นาคนายม ครูผู้ช่วย เจา้ พนักงานหอ้ งสมุดชานาญงาน คณะทท่ี างาน/รวบรวมขอ้ มลู นางยพุ ิน นามแดง วิทยากร นายบาหยนั โพธ์เิ สง็ ผู้นาชุมชน นางสาวอรษิ า สงิ หเ์ ส ครู กศน.ตาบล นางสาวณฐั นันท์ โสทองเมอื ง ครปู ระจาศนู ย์การเรียนชมุ ชน ผู้จัดทา ครู กศน.ตาบล นางสาวอริษา สงิ ห์เส