ความหมายของสถิติ

สอ่ื การเรยี นรโู้ ดยใชเ้ ทคโนโลยคี วามเปน็ จรงิ เสรมิ วชิ าคอมพวิ เตอรแ์ ละสารสนเทศในงานธรุ กจิ ณ แผนกคอมพวิ เตอรธ์ รุ กจิ วทิ ยาลยั อาชวี ศกึ ษาเพชรบรุ ีจดั ทาโดย ..นางสาวศริ ลิ กั ษณ์ มนั ทจติ รนางสาวสกุ ญั ญา แชม่ มากเสนอ อาจารยป์ ระภาศรี ตระกลู สขุ ทรพั ย์วทิ ยาลยั อาชวี ศกึ ษาเพชรบุรี

ความหมายของสถิติ สถิติ หมายถงึ ตวั เลขท่แี สดงข้อเทจ็ จรงิ เกี่ยวกบั เรื่องใดเรอื่ งหน่งึ เช่น สถิติทีแ่ สดงปริมาณนา้ ฝน สถิติอบุ ตั ิเหตุ สถติ ินักเรียน จา้ นวนผู้ป่วยเปน็ เอดสข์ องจังหวดั สโุ ขทยั สถติ ิ หมายถึง ศาสตร์ หรือหลักการและระเบียบวธิ ที างสถติ ทิ ว่ี า่ ด้วย 1 การเก็บรวบรวมข้อมูล 2 การน้าเสนอข้อมูล 3 การวิเคราะห์ข้อมูล 4 การตีความหมายข้อมลูประโยชน์ของสถติ ิ 1. ด้านการวางแผนเพื่อพัฒนา เศรษฐกิจของประเทศ 2. ด้านธรุ กิจ 3. ด้านการเกษตรกรรม 4. สถติ เิ ปน็ เครือ่ งมือท่ีส้าคญั ย่งิ สา้ หรับการวิจยั ทงั นีเพราะ 4.1. ข้อมูลที่รวบรวมมาจากการวจิ ัยมีตัวเลขจ้านวนมาก การน้าสถิตมิ าจดั ตัวเลขเหลา่ นันให้เปน็ระเบยี บ จะท้าให้ผอู้ า่ นเข้าใจไดถ้ ูกตอ้ งตรงความเป็นจริงในเวลาอนั รวดเรว็ 4.2. การทา้ งานวิจยั เป็นการศกึ ษาเพือ่ แกป้ ญั หาข้อสงสัยดว้ ยกระบวนการวิทยาศาสตร์ ขอ้ มูลท่ีรวบรวมมาได้ เม่ือน้ามาผ่านกระบวนการทางสถติ กิ จ็ ะทา้ ให้นกั วิจยั มขี ้อมลู ทนี่ ่าเชอ่ื ถอื ได้ประกอบการตัดสินใจ

ข้อมูล (Data) ขอ้ มูล (Data) หมายถงึ ขอ้ เทจ็ จริงหรือเรื่องราวทเี่ กีย่ วขอ้ งกับส่ิงต่างๆ เชน่ คน สัตว์ สิง่ ของสถานท่ีฯลฯ โดยอยูใ่ นรปู แบบที่ เหมาะสมต่อการสอ่ื สาร การแปลความหมายและการประมวลผล ซึง่ ข้อมูลอาจจะได้มาจากการสังเกต การรวบรวม การวัด ขอ้ มลู เป็นไดท้ งั ขอ้ มลู ตัวเลขหรือสญั ลกั ษณใ์ ด ๆ ทส่ี ้าคญั จะตอ้ งมีความเป็นจรงิ และตอ่ เน่ืองตัวอยา่ งของข้อมูลประเภทของขอ้ มูล 1. ข้อมูลปฐมภมู ิ เปน็ ข้อมลู ที่เก็บรวบรวมจากแหล่งท่ีมาโดยตรง เชน่ การสัมภาษณ์ การวดั การจดข้อมูลจากการทดลอง ฯลฯ ซึ่งท้าได้ 2 วิธี คือ 1.1 การส้ามะโน คอื การเก็บรวบรวมขอ้ มูลจากทุกๆหนว่ ยของประชากรหรือเร่ืองท่ีเราต้องการศึกษา 1.2 การสา้ รวจจากขอ้ มูลตัวอยา่ ง เป็นการเก็บข้อมูลจากกล่มุ ตวั อย่าง เช่น การส้ารวจความพง่ึ พอใจในการท้างานของรฐั บาล การศึกษาพฤติกรรมของเดก็ วัยร่นุ ของไทย ฯลฯ เราเพยี งสุ่มตัวอย่างให้มากพอในการศกึ ษาเทา่ นันไม่ไดใ้ ห้คนไทยทังประเทศเป็นคนตอบคา้ ถาม 2. ข้อมลู ทตุ ยิ ภมู ิ เป็นข้อมูล ทถ่ี กู รวบรวมไวเ้ รยี บร้อยแล้วตามแหล่งข้อมูลต่างๆ เช่น รายงานการส่งออกรายงานจ้านวนนกั เรยี นของวิทยาลัยอาชีวศึกษาสโุ ขทัย รายงานอุบตั ิเหตบุ นท้องถนนของปี 2553 เป็นต้นลกั ษณะของข้อมลูลกั ษณะของขอ้ มลู แบง่ เปน็ 2 ลักษณะใหญ่ๆ คอื 1. ขอ้ มลู เชิงปริมาณ เป็นข้อมลู ทใ่ี ช้แทนขนาดหรอื ปริมาณ ซ่ึงสามารถออกมาเป็นตวั เลขได้เลย เชน่ 2. ขอ้ มลู เชิงคุณภาพ เปน็ ข้อมลู ท่ีไมส่ ามารถวัดออกมาเปน็ ตวั เลขไดโ้ ดยตรง

ระดบั การวดั ของขอ้ มูลระดับการวัดของข้อมูล การวัดเปน็ การก้าหนดตัวเลขใหก้ ับสิ่งทตี่ ้องการศึกษาภายใต้กฎเกณฑท์ ี่แน่นอน ผูว้ จิ ัยจา้ เปน็ จะตอ้ งทราบคณุ ลักษณะของข้อมูลท่ีถกู วดั เพือ่ ใช้ในการพจิ ารณาวา่ จะเลือกใช้วิธกี ารทางสถิตใิ ดจึงจะเหมาะสม ดังนันจึงควรทราบว่าข้อมูลทีถ่ ูกวดั มานันอยใู่ นมาตรการวัดระดับใด ซงึ่ มาตรการวดั แบ่งออกเป็น 4 ระดบั คือ ระดับที่ 1 มาตรการวัดระดับนามบัญญตั ิ (Nominal Scale) เปน็ ระดบั ทีใ่ ช้จ้าแนกความแตกต่างของสิ่งท่ตี อ้ งการวดั ออกเปน็ กล่มุ ๆ โดยใชต้ ัวเลข เช่น ตวั แปรเพศ แบง่ ออกเปน็ กลุม่ เพศชายและกล่มุ เพศหญิง ระดับที่ 2 มาตรการวัดระดบั เรยี งอนั ดับ (Ordinal Scales) เปน็ ระดบั ทใี่ ช้ส้าหรบั จัดอนั ดับทห่ี รอืตา้ แหน่งของสิง่ ที่ต้องการวัด ตัวเลขในมาตรการวัดระดบั นเี ป็นตวั เลขทบี่ อกความหมายในลักษณะมาก-น้อยสูง-ต่า้ เกง่ -อ่อน กว่ากนั เชน่ ด.ช.ด้าสอบได้ที่ 1 ด.ช.แดงสอบได้ท่ี 2 ด.ญ.เขียวสอบไดท้ ี่ 3 ระดับท่ี 3 มาตรการวดั ระดับชว่ ง (Interval Scale) เป็นระดับที่สามารถก้าหนดค่าตวั เลขโดยมีช่วงหา่ งระหวา่ งตัวเลขเทา่ ๆ กนั สามารถน้าตัวเลขมาเปรยี บเทียบกนั ไดว้ า่ ว่ามีปริมาณมากน้อยเท่าใด แต่ไม่สามารถบอกไดว้ า่ เป็นกเ่ี ท่าของกันและกัน เพราะมาตรการวดั ระดบั นีไม่มี 0 (ศูนย์) แท้ มแี ต่ 0 (ศูนย์) สมมติ ระดบั ท่ี 4 มาตรการวัดระดบั อัตราส่วน (Ratio Scale) เปน็ ระดบั ทสี่ ามารถกา้ หนดคา่ ตัวเลขใหก้ บั สง่ิทีต่ อ้ งการวดั มี 0 (ศนู ย์) แท้ เชน่ น้าหนกั ความสูง อายุ เป็นต้น

ประชากรและกลมุ่ ตัวอย่าง ประชากร ประชากร หมายถึง กลมุ่ ของสิ่งมชี วี ิตหรอื สิง่ ไม่มชี วี ิตท่ีผ้วู จิ ัยตอ้ งการศกึ ษา ซ่ึงสมาชิกแต่ละหน่วยของประชากรกลุม่ หนึ่ง ๆ จะมลี ักษณะหรือคุณสมบตั ิบางอยา่ งรว่ มกัน ประเภทของประชากร ประชากรทใ่ี ช้ในการวจิ ยั สามารถจา้ แนกออกได้เปน็ 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ 1. ประชากรที่มีจ้านวนจา้ กดั (Finite Population 2. ประชากรทีม่ ีจ้านวนไม่จา้ กัด (Infinite Population) กลมุ่ ตวั อยา่ ง กลุ่มตัวอยา่ ง หมายถึง กลุ่มของสง่ิ ต่าง ๆ ที่เป็นส่วนหนงึ่ ของกลมุ่ ประชากรท่ผี ูว้ ิจยั สนใจ กลุ่ม ตัวอยา่ งท่ดี ี หมายถงึ กลมุ่ ตัวอย่างที่มีลักษณะต่าง ๆ ที่ส้าคัญ ครบถว้ นเหมือนกบั กลุ่มประชากร ซ่ึง เป็นตัวแทนทด่ี ีของกลุ่มประชากร

ตวั แปร (Variables) ความหมายของตัวแปร ตวั แปร (variable) คือ คุณลกั ษณะหรือคุณสมบัตขิ องหน่วยตัวอย่างท่สี ามารถแปรคา่ หรอื แปรเปล่ยี นได้ตามคณุ สมบัติของมนั หรือตามค่าท่ีผ้วู ิจัยก้าหนด เชน่ เพศ แปรไดเ้ ปน็ 2 ค่าคือ เพศชาย และเพศหญิง อายุ แปรได้ตังแต่อายุแรกเกิด 1, 2, ....จนถงึ อายุสงู สดุ ของกลุ่มตวั อยา่ งท่ีท้าการศึกษา ซึ่งอาจจะเปน็ 100 ปี หรือมากกวา่ ระดบั การศกึ ษาแปรไดห้ ลายคา่ ตามแต่ระดบั ของการศกึ ษาท่ีผู้วจิ ัยกา้ หนดไว้ เชน่ ระดับประถม ระดบั มธั ยม จนถงึ ปริญญาเอก หรือถา้ ต้องการศึกษาความคดิ เห็นท่ีมีต่อการเปลย่ี นโครงสรา้ งของต้ารวจ ความคิดเหน็ กค็ ือตวั แปรตัวหนงึ่ ท่ีต้องการศกึ ษาซ่ึงผู้วจิ ัยตอ้ งก้าหนดคา่ ความคิดเหน็ ใหส้ ามารถแปรเปลี่ยนค่าได้เป็น ระดบั ของการวัดตัวแปร แบ่งออก 4 ระดบั ดังนี้ 1. ระดบั การวัดในมาตรานามบัญญตั หิ รอื ระดบั กลุ่ม (norminal scale) 2. ระดบั การวดั ในมาตราอนั ดบั (ordinal scale) 3. ระดับการวดั ในมาตราอนั ตรภาค (interval scale) 4. ระดับการวัดในมาตราอัตราส่วน (ratio scale) ประเภทของตัวแปร ออกเป็น 4 ประเภท ดังน้ี 1. ตวั แปรอสิ ระ (independent variable) 2. ตัวแปรตาม (dependent variable) 3. ตัวแปรแทรกซ้อนหรือตวั แปรเกิน (extraneous variable) 4. ตวั แปรสอดแทรก (intervening variable)

ตวั แปร (Variables)ตัวแปร คือ คณุ ลักษณะที่เปลีย่ นแปลงได้ ขนึ อย่กู บั ความแตกตา่ งเฉพาะบุคคลหรอื กลุ่มตวั อย่าง เชน่ อณุ หภูมขิ องร่างกายคอื ตัวแปรที่เปลย่ี นแปลงไปในแตล่ ะบคุ คล การนบั ถอื ศาสนา รายได้ อายุ ความสูง ตัวแปรคุณลักษณะเหลา่ นขี ึนอยู่กบั แตล่ ะบคุ คลชนิดของตวั แปร1. ตัวแปรเชิงคุณภาพ เป็นตวั แปรทีข่ อ้ มูลไมใ่ ช่ตัวเลขแตเ่ ป็นข้อมูลที่มลี กั ษณะเป็นการแบง่ ประเภทใหเ้ หน็ ถึงความแตกต่างของกลมุ่ ตัวอยา่ งแตล่ ะกลุ่ม เชน่ศาสนา อาชีพ สถานภาพสมรส ระดับการศกึ ษา2. ตัวแปรเชิงปรมิ าณ เปน็ ตัวแปรท่ีถูกวัดมามคี า่ เปน็ ตัวเลข เช่น จ้านวนบุตรรายได้ คะแนนสอบ ราคา ส่งิ ของ

การเกบ็ รวบรวมข้อมลู (Data Collection)การนา้ ข้อมลู เพื่อท้าการวเิ คาระหน์ นั ขอ้ มูลอาจเปน็ ได้ทังข้อมลู ปฐมภมู ิ ขอ้ มูลทุติยภูมิ ข้อมลู เชงิ คภุ าพ หรอื ข้อมลู เชงิ ปริมาณ ในกรณที ่ีต้องการข้อมูลประเภทปฐมภูมิ ผู้ใชง้ านจะต้องท้าการเก็บรวบรวมข้อมลู ขึนมาเอง ซง่ึ แนวทางการเก็บรวบรวมขอ้ มูลสามารถแบ่งออกไดด้ ังนี1) การเก็บรวบรวมข้อมลู จากงานทะเบยี นหรอื บนั ทกึ เปน็ ขอ้ มลู สถิติที่รวบรวมจากระบบทะเบยี น มลี ักษณะคลา้ ยกับการรวบรวมจากรายงานตรงทเี่ ป็นผลพลอยได้เชน่ เดียวกัน จะต่างกนั ตรงท่ี แหล่งเบอื งต้นของขอ้ มลู เปน็เอกสารการทะเบยี นซ่งึ การเก็บมลี ักษณะตอ่ เนอื่ ง มีการปรบั แกห้ รอื เปล่ยี นแปลง ให้ถูกต้องทนั สมยั ท้าใหไ้ ดส้ ถิตทิ ่ตี อ่ เนอ่ื งเปน็ อนกุ รมเวลา ขอ้ มูลทเ่ี ก็บโดยวธิ ีการทะเบียนมีขอ้ รายการไม่มากนัก เน่อื งจากระบบทะเบียนเปน็ ระบบข้อมูลท่ีคอ่ นขา้ งใหญ่ มีพระราชบัญญตั คิ ุ้มครอง หรือบังคบั การทีจ่ ะเปลย่ี นระบบทะเบยี นเพอ่ื ใหไ้ ดข้ ้อมูลท่ีตอ้ งการ ยอ่ มไมอ่ ยู่ในวสิ ยั ทีจ่ ะท้าไดง้ ่ายนกั คณุ ภาพของขอ้ มลู สถติ ทิ ไ่ี ดข้ นึ อยูก่ ับคณุ ภาพของการทะเบียนซงึ่ ข้อมลู บางอยา่ งอาจจะไม่ถูกต้องทันสมยั ตามความเปน็ จริง

2) การเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการส้ารวจ เป็นการเกบ็ รวบรวมขอ้ มูลสถิติ จากบางหนว่ ยของประชากรดว้ ยวธิ กี ารเลอื กตวั อยา่ งการเกบ็ รวบ รวมขอ้ มลู สถิติด้วยวธิ นี ี จะท้าใหไ้ ด้ ข้อมูลในระดับรวม เช่น จังหวัด ภาคเขตการปกครอง และรวมทั่วประเทศ และขอ้ มลู ทไ่ี ดจ้ ะเปน็ คา่ โดยประมาณ การสา้ รวจเป็นวธิ กี ารเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ทใี่ ช้งบประมาณ เวลา และก้าลังคนไม่มากนกั จงึ สามารถจดั ทา้ ไดเ้ ปน็ ประจ้าทกุ ปี หรือ ทุก 2 ปี ปัจจุบันการสา้ รวจเป็นวิธีการเก็บรวบรวมข้อมลูสถิติทม่ี คี วามสา้ คญั และใชก้ นั อย่างแพร่หลายมากทส่ี ดุ ทังในวงการราชการและเอกชนไม่วา่ จะเป็น การส้ารวจ เพ่อื หาขอ้ มลู ทางด้านการเกษตร อุตสาหกรรม สาธารณสุข การคมนาคม การศกึ ษา และ ข้อมลู ทางเศรษฐกิจและสงั คมอื่นๆ รวมทังการหยง่ั เสยี งประชามติ การวจิ ัยตลาด ฯลฯ ส้าหรบั ส้านกั งานสถิติแหง่ ชาติ ได้จดั ทา้ โครงการส้ารวจท่ีส้าคญั ๆ หลาย 3) การเก็บรวบรวมข้อมลู จากการทดลอง การเก็บรวบรวมขอ้ มลู โดยวิธนี จี ะตอ้ งอาศยั วิชาสถิตใิ นเรอ่ื งการวางแผนการทดลองมาชว่ ย การวจิ ยั ทางสังคมสว่ นใหญจ่ ะใช้วิธนี ีไมไ่ ด้ โดยมากจะใชก้ ับการทดลองทางดา้ นเกษตร วิทยาศาสตร์ การแพทย์ เชน่ ทดสอบผลของการใชป้ ยุ๋ ชนดิ ตา่ งๆ ต่อ การเจรญิ เติบโตของพชื เป็นตน้ ในการทดลองจะพยายามควบคมุ ปัจจัยอนื่ ที่ไมต่ ้องการทดสอบใหม้ ากที่สุดเท่าทจี่ ะมากได้ แต่ใหป้ จั จัยทีจ่ ะทดสอบนนั เปลย่ี นแปลงไดแ้ ลว้ คอยตดิ ตามบนั ทกึ ข้อมูล ซึง่ เปน็ ผลของการทดลองจากหน่วยทดลองของแตล่ ะกลมุ่ ตามแผนการทดลองนันๆ

วธิ ีการเลือกตัวอยา่ งวิธกี ารเลือกตัวอยา่ งแบง่ ออกไปเปน็ 2 ประเภทใหญๆ่ ดงั นี 1) การเลอื กตัวอย่างตามความน่าจะเป็น 2) การเลอื กตัวอย่างท่ไี ม่ทราบความน่าจะเปน็ การเลอื กตัวอยา่ งตามความนา่ จะเปน็ (Probability Sampling) เป็นการเลือกตวั อยา่ งที่สามารถก้าหนดความน่าจะเป็นทีเ่ เตล่ ะหน่วยในประชากรทีถ่ ูกเลือกเป็นตัวอย่างโดยทว่ั ไปการเลือกตวั อยา่ งตามความนา่ จะเปน็ ทา้ กัน 2 ลกั ษณะ คือ 1) การเลือกตัวอยา่ งแบบใส่คืน (Simpling Without Replacement) เปน็ การตัวอย่างท่เี ม่ือเลือกหน่วยใดไดแ้ ล้วจะสอบถามขอ้ มลู หรอื วัดจากหน่วยที่เลือกได้แลว้ นา้ หน่วยท่เี ลือกได้นันลงในประชากรก่อรทจี่ ะเลอื กตัวอย่างหนว่ ยตอ่ ไป 2) การเลอื กตัวอย่างแบบไม่ใส่คนื (Simpling Without Replacement) เป็นการเลอื กตัวอย่างท่ีเมอื่ เลือกหน่วยได้แล้ว จะไม่มกี ารน้าน่วยที่เลอื กไดน้ ันใส่กลับไปในประชากรก่อนทจ่ี ะเลอื กหน่วยตอ่ ไป

วิธกี ารเก็บรวบรวมข้อมูลกอ่ นอืน่ ผูว้ ิจัยควรศกึ ษาและก้าหนดขอ้ มูลทีใ่ ชห้ รือที่สนใจเก็บรวบรวมวา่ มอี ะไรบา้ ง ซงึ่ อาจกา้ หนดในรูปของแบบบนั ทึกข้อมูลหรือการสร้างแบบสอบถามไวก้ ่อนแล้วจงึ เลอื กวธิ กี ารเก็บรวบรวมขอ้ มลู โดยวธิ กี ารเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู มี 4 วธิ ีดงั นี 1. วิธสี ้ามะโนครัว คอื การเก็บรวบรวมขอ้ มูลจากทุกหน่วยของประชากร 2. วธิ ีสา้ รวจตัวอยา่ ง คือ การเก็บรวบรวมข้อมลู จากหนว่ ยตัวอย่าง ซง่ึโดยท่วั ไปควรอาศยั เทคนิคการสุ่มตวั อย่างเพอ่ื เลอื กหน่วยตวั อยา่ งทเี่ ปน็ ตัวแทนที่ดขี องประชากร3. วิธกี ารทดลอง คือ การเก็บรวบรวมข้อมูลหรอื สงั เกตการณจ์ ากงานทดลองดา้ นต่างๆ ทอี่ าจทา้ ในห้องปฏิบตั ิการหรือนอกห้องปฏิบตั ิการของการทดลอง 4. วธิ ีเก็บรวบรวมจากทะเบยี น คือ การเกบ็ รวบรวมข้อมลู ที่มผี ู้บนั ทึกรวบรวมข้อมลู ไว้เสร็จแลว้ ผู้ใช้ไปศึกษาคน้ คว้าและน้ามาใช้อีกต่อหนึง่ (Trigger)

การจดั เตรียมขอ้ มูลการจะให้ SPSSวิเคราะห์ขอ้ มูลให้ จา้ เป็นตอ้ งเตรยี มขอ้ มูลใหอ้ ย่ใู นรูปแบบท่คี อมพิวเตอร์สามารถอา่ นได้ก่อน◆ Case Variables และ ValueCase คือหน่วยสงั เกตหรอื หน่วยวเิ คราะห์ เช่น ในการสมั ภาษณ์ความคิดเห็นของผใู้ ช้ยาสีฟันยีห่ ้องามฟัน ผถู้ กู สมั ภาษณแ์ ต่ละคนคอืหนว่ ยสงั เกต หรือ CaseVariable คอื ลกั ษณะต่าง ๆ ของหนว่ ยสงั เกตท่วี ัดหรือสอบถามมาคือตัวแปรValue คือค่าของลักษณะทว่ี ัดมาได้ คอื ค่าของตัวแปร