น้อมรำลึก วันคล้ายวันพระราชสมภพ สมเด็จย่า

ห้องสมุดประชาชนอาเภอบึงสามพนั

21ตุลาคม ร่วมนอ้ มราลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ สมเดจ็ ยา่ ในโอกาสวนั คลา้ ยวนั พระราชสมภพ

21 ตลุ าคม วนั คลา้ ยวนั พระราชสมภพ สมเด็จพระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนี ยอ้ นชมภาพทรงบาเพ็ญพระราชกรณียกจิ รว่ มน้อมราลกึ ถงึ พระมหากรุณาธคิ ณุ

พระราชประวตั ิ สมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี สมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี ทรงมพี ระนามเดมิ วา่ “สงั วาลย์” เสด็จพระ ราชสมภพทเี่ มืองนนทบุรี ในรชั สมยั รชั กาลที่ ๕ แหง่ กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ เมือ่ วนั ที่ ๒๑ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๔๔๓ ตรงกบั วนั อาทติ ย์ แรม ๑๓ ค่า เดือน ๑๑ ปี ชวด ทรงเป็ น บุตรคนทสี่ ามในพระชนกชอื่ “ชู” และพระชนนีชือ่ “คา” ทรงมพี ระภคนิ ีและพระ เชษฐารว่ มพระอุทรสองคน ซง่ึ ถงึ แกก่ รรมตง้ั แตย่ งั เยาว์วยั และมพี ระอนุชาคน เดียว คอื คณุ ถมยา ซงึ่ มอี ายนุ ้อยกวา่ พระองค์สองปี

การศกึ ษา สมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี ทรงเรยี นหนงั สอื เมอื่ เรมิ่ แรกกบั พระชนนีคา และตอ่ มาทรงเขา้ เรยี นในโรงเรยี นสาหรบั เด็กหญงิ ทตี่ ง้ั ขน้ึ ที่ วดั อนงคารามทอี่ ยใู่ กลบ้ า้ น และตอ่ มาไดเ้ สดจ็ ไปเรียนหนงั สอื ที่โรงเรยี น สตรีวทิ ยาจนถงึ ปี พ.ศ. ๒๔๕๖ ทรงจบชน้ั ประถมปี ที่ ๓ เมือ่ พระชนมายไุ ด้ ๑๓ พรรษา และไดท้ รงเขา้ ศกึ ษาในโรงเรียนแพทย์ผดงุ ครรภ์และหญงิ พยาบาลแหง่ ศริ ริ าช ซงึ่ เป็ นโรงเรียนพยาบาลแหง่ เดยี วในประเทศไทยใน ขณะนน้ั

นกั เรยี นพยาบาล สมเด็จพระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนีทรงเป็ นนกั เรียน ทีม่ ีอายนุ ้อยทสี่ ดุ ในรุน่ ของพระองคซ์ ง่ึ มจี านวนเพยี ง ๑๔ คน พระองคท์ รงเรียนไดด้ แี ละทรงศกึ ษาสาเร็จภายในสาม ปี และทรงทางานตอ่ ทโี่ รงพยาบาลศริ ริ าช ตามขอ้ ผกู พนั ของการเป็ นนกั เรียนหลวง

เสด็จประเทศสหรฐั อเมรกิ า ในชว่ งเวลาทสี่ มเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนีทรงศกึ ษาและฝึ กหดั การพยาบาลอยนู่ น้ั ไดม้ ีความพยายามปรบั ปรงุ กจิ การแพทยแ์ ละการ สาธารณสขุ ในประเทศไทย เพือ่ ใหท้ นั สมยั และมีประสทิ ธภิ าพยงิ่ ขนึ้ สว่ น หนึ่งของความพยายามนน้ั คอื การตระเตรียมครทู ง้ั ฝ่ ายแพทย์และพยาบาล เพือ่ เป็ นกาลงั สาคญั ในการฝึ กหดั แพทย์และพยาบาลตอ่ ไป ในปี พ.ศ. ๒๔๖๐ สมเดจ็ พระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนี ทรงไดร้ บั ทนุ ใหไ้ ปเรยี นวชิ าพยาบาลเพมิ่ เตมิ ทสี่ หรฐั อเมรกิ า พรอ้ มกบั นางอบุ ล ลปิ ิ ธรรม ศรีพยตั ต์ (ขณะนน้ั คอื นางสาวอบุ ล ปาลกะวงศ์ ณ อยธุ ยา)

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส ในการเสด็จไปเรยี นทสี่ หรฐั อเมริ กาสมเดจ็ พระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนี และ“นางสาวอบุ ล” ได้ พานกั อยูก่ บั ครอบครวั สตรองทเี่ มอื งฮาร์ตฟอร์ด มลรฐั คอนเน็คตกิ ตั และเขา้ เรียนภาษาองั กฤษที่ โรงเรยี นนอร์ธเวสเทริ ์น (North Western) เพือ่ ฝึ กฝนทกั ษะการพดู การอา่ น และการเขยี น ภาษาองั กฤษใหช้ านาญกอ่ นเขา้ เรียนในมหาวทิ ยาลยั และเพอื่ ใหไ้ ดเ้ รยี นรูข้ นบธรรมเนียมประเพณี วถิ ี ชีวติ ตลอดจนความคดิ จติ ใจของชาวอเมรกิ นั ใหด้ ขี นึ้

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส สมเด็จพระบรมราชชนก ทรงหว่ งใย และมกั เสดจ็ มาเยยี่ มนกั เรยี นหญงิ ทง้ั สองคนในวนั อาทติ ย์ และเมอื่ เวลาผา่ นไป สมเดจ็ พระบรมราชชนกทรงพอพระทยั ในสมเดจ็ พระบรมราชชนนีมาก ขนึ้ ทง้ั ในพระสริ โิ ฉมและพระอปุ นสิ ยั ความรูค้ วามสามารถ ความเฉลยี วฉลาด รวมทง้ั พระคณุ สมบตั ิ อืน่ ๆ จนในทสี่ ุดไดท้ รงมลี ายพระราชหตั ถ์ กราบบงั คมทลู สมเด็จพระพนั วสั สาอยั ยกิ าเจา้ พระราช มารดา ขอพระราชทานพระราชานุญาตหมน้ั “นางสาวสงั วาลย์ ตะละภฏั ” เมือ่ ทรงไดร้ บั อนุญาต จงึ ทรง หมน้ั “นางสาวสงั วาลย์” อยา่ งเงียบๆ ในปี พ.ศ. ๒๔๖๒ ตอ่ มาเมอื่ วนั ศกุ ร์ที่ ๑๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๖๓ ทรงจดั พธิ อี ภเิ ษกสมรสทวี่ งั สระปทมุ ซง่ึ เป็ นทปี่ ระทบั ของสมเด็จพระพนั วสั สาอยั ยกิ าเจา้

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส หลงั จากนน้ั ทง้ั สองพระองคเ์ สด็จไปประทบั ทสี่ หรฐั อเมรกิ า สมเด็จพระบรมราชชนก ทรง เปลยี่ นมาศกึ ษาวชิ าสาธารณสขุ ศาสตร์ทมี่ หาวทิ ยาลยั ฮาร์วาร์ดและทสี่ ถาบนั เอ็มไอที (MIT Massachusetts Institute of Technology) ระหวา่ งทสี่ มเดจ็ พระบรมราชชนกทรงศกึ ษาวชิ า สาธารณสขุ ศาสตร์นน้ั สมเด็จพระบรมราชชนนีไดเ้ สด็จไปศกึ ษาหลกั สตู รเตรยี มพยาบาลทวี่ ิทยาลยั ซมิ มอนส์ (Simmons College)

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส ในภาคฤดรู อ้ นทสี่ ถาบนั เอ็มไอที ในปี พ.ศ. 2464 สมเด็จพระบรมราชชนกทรงสาเร็จ การศกึ ษาไดร้ บั ประกาศนียบตั รการสาธารณสุข (Certificate of Public Health C.P.H.) จากนน้ั ไดเ้ สด็จพรอ้ มดว้ ยหมอ่ มสงั วาล ไปยุโรปเพอื่ ทอ่ งเทยี่ ว ดงู าน และทรงเจรจากบั ผแู้ ทนมูลนิธริ ็อกกเ้ี ฟล เลอร์เรือ่ งขอความชว่ ยเหลอื จากมูลนิธเิ พอื่ พฒั นาปรบั ปรุงการศกึ ษาดา้ นการแพทย์ของ ไทยเขา้ สู่ มาตรฐานระดบั อดุ มศกึ ษา

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๔๖๕ สมเด็จพระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนีทรงตามเสด็จสมเดจ็ พระบรม ราชชนกกลบั กรุงเทพฯ เนื่องจากขณะนน้ั สมเดจ็ พระราชปิ ตุจฉาฯ กรมหลวงเพชรบุรีราชสริ นิ ธร พระเชษฐภคนิ ีของสมเดจ็ พระบรมราชชนกประชวรพระวกั กะ (ไต) และเสด็จออกไปรกั ษาพระองคย์ งั ประเทศองั กฤษ และทรงพกั ฟื้ นทปี่ ระเทศฝร่งั เศส สมเด็จพระบรมราชชนกและสมเดจ็ พระบรมราช ชนนีไดต้ ามเสด็จ ฯ ดว้ ย

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส ขณะประทบั อยูท่ กี่ รงุ ปารสี สมเด็จพระบรมราชชนกทรงพระประชวร สมเด็จพระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนีจงึ ทรงเฝ้ าดแู ลพระอาการ เมือ่ หายจากพระอาการประชวรแลว้ ก็ไดต้ ามเสด็จไปยงั ส ก็อตแลนด์ เพือ่ สมเดจ็ พระบรมราชชนกไดท้ รงศกึ ษาวชิ าแพทยท์ เี่ มอื งเอดนิ เบอระ แตเ่ นือ่ งจากอากาศ หนาวจดั ทาใหท้ รงพระประชวรจงึ ตอ้ งทรงเลกิ เรียน ระหวา่ งนน้ั สมเดจ็ พระบรมราชชนนี ไดป้ ระสตู ิ พระราชธดิ าพระองคแ์ รก คอื สมเด็จพระเจา้ พนี่ างเธอ กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร์ เมือ่ วนั ที่ ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๖๖ ทกี่ รุงลอนดอน ประเทศองั กฤษ พระราชธดิ าไดร้ บั พระราชทานพระนามจาก พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยูห่ วั วา่ “หมอ่ มเจา้ กลั ยาณิวฒั นา มหดิ ล”

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส ตอ่ มาทง้ั สามพระองคเ์ สด็จกลบั ประเทศไทยในเดอื นพฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๔๖๖ โดยสมเดจ็ พระบรมราชชนกทรงรบั ราชการในกระทรวงธรรมการ ตาแหน่งอธบิ ดกี รมมหาวทิ ยาลยั พระองค์ ตรากตราทรงงานหนกั เกนิ พระกาลงั ทาใหท้ รงมีพระพลานามยั ทรุดโทรม แพทย์ถวายความเหน็ ให้ เสด็จไปรกั ษาพระองคใ์ นตา่ งประเทศ จงึ ไดเ้ สด็จไปทวีปยโุ รปอกี ครง้ั หน่งึ ในการเสด็จยโุ รปครง้ั นี้ สมเด็จพระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนีและพระราชธดิ าไดต้ ามเสด็จไปประทบั ทเี่ มอื งไฮเดลเบอร์ก ประเทศเยอรมนั ทีซ่ ง่ึ สมเดจ็ พระบรมราชชนนีไดป้ ระสตู พิ ระราชโอรสพระองคแ์ รกเมือ่ วนั ที่ ๒๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๖๘ พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยูห่ วั ไดพ้ ระราชทานพระนามวา่ “หมอ่ มเจา้ อานนั นทมหดิ ล”

ทรงหมน้ั อภเิ ษกสมรส พระราชธดิ า และพระราชโอรส ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๔๖๙ สมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนีพรอ้ มดว้ ยพระราชโอรสพระ ราชธดิ าไดต้ ามเสด็จสมเดจ็ พระบรมราชชนก ไปสหรฐั อเมรกิ า เพือ่ ทรงศกึ ษาวชิ าการแพทยต์ อ่ ที่ มหาวทิ ยาลยั ฮาร์วาร์ด และทปี่ ระเทศสหรฐั อเมรกิ านี้ พระโอรสพระองคท์ สี่ อง คอื พระบาทสมเดจ็ พระ เจา้ อยูห่ วั ภูมพิ ลอดลุ ยเดช เสด็จพระราชสมภพ ณ โรงพยาบาลเมาทอ์ อเบริ ์น เมืองเคมบรดิ จ์ เมือ่ วนั จนั ทร์ที่ ๕ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๗๐ พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา้ เจา้ อยูห่ วั พระราชทานพระนามวา่ “พระวรวงศ์เธอ พระองคเ์ จา้ ภมู พิ ลอดลุ ยเดช”

สมเด็จพระบรมราชชนนีไดท้ รงงานในชนบทมาอยา่ งตอ่ เนือ่ งจนถงึ วาระสุดทา้ ยของพระชนม์ชพี และเสด็จสวรรคตในวนั องั คารที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๘ ในดา้ นพระราชอธั ยาศยั และพระราชจรยิ วตั ร สมเด็จพระบรมราชชนนีโปรดการดารงชีวติ ทเี่ รียบงา่ ย โปรดการทรงงานดว้ ยพระองค์เอง ทรงใชเ้ วลาให้ เป็ นประโยชน์เสมอ ทรงใชจ้ า่ ยประหยดั เพือ่ นาพระราชทรพั ย์ไปใชใ้ นกจิ การกุศล โปรดการเดนิ ป่ า ปี นเขา ทอดพระเนตรดอกไมแ้ ละทวิ ทศั น์ธรรมชาติ ทรงเป็ นคนเขม้ แข็งและเป็ นคนตรง ทรงเน้นการพง่ึ ตนเองและ การทางานเพือ่ ประโยชน์สว่ นรวม ทรงยดึ ม่นั ในหลกั การประชาธปิ ไตย ทรงใฝ่ รูศ้ กึ ษาวชิ าการตา่ งๆ มา ตลอดพระชนม์ชีพ ทรงเลือ่ มใสศรทั ธาและศกึ ษาธรรมะในพระพุทธศาสนาอยา่ งลกึ ซง้ึ ทรงฝึ กสมาธแิ ละทรง ดาเนินพระชนม์ชีพอยูใ่ นธรรมะ ไมท่ รงยดึ ถือในลาภ ยศ สรรเสรญิ เคยมีรบั ส่งั วา่ “คนเราไมค่ วรลืมตวั ไม่ อวดดี ไมถ่ ือวา่ ตนเกง่ ” สวรรคต สมเด็จพระบรมราชชนนี ทรงพระประชวรโรคพระหทยั และเสด็จเขา้ รกั ษาพระองค์ทโี่ รงพยาบาลศริ ิ ราชเมือ่ วนั ที่ ๒ มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๓๘ เสด็จสวรรคต เมือ่ วนั องั คารที่ ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๓๘ รวม พระชนมายุ ๙๔ พรรษา ๘ เดือน ๒๗ วนั





“ธ สถติ ในดวงใจไทยนิรนั ดร์” นิทรรศการราลกึ 120 ปี วนั คลา้ ยวนั พระราชสมภพ “สมเดจ็ ยา่ ”

อ้างองิ • Kapook highlight = https://hilight.kapook.com/view/143844 • มหาวทิ ยาลยั แมฟ่ ้ าหลวง = https://www.mfu.ac.th/about-mfu/princess- srinagarindra/princess.html • อทุ ยานเฉลมิ พระเกยี รตสิ มเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี = http://www.theprincessmothermemorialpark.org/page.php?id=8