วิธีทำจิตใจให้หนักแน่นมั่นคง ไม่หวั่นไหว

วธิ ีทำจิตใจให้หนักแน่นม่ันคง ไม่หวน่ั ไหว ณฐั สิมา พลแสน วิทยาลยั อาชีวศึกษานครราชสีมา

วธิ ีทำจิตใจให้หนักแน่นมนั่ คง ไม่หวนั่ ไหวอนั ทจ่ี ริง ว่ำจะเลกิ เขียนแล้วครับ เร่ือง ธรรมะกบั ชีวติ ประจำวนั เพรำะได้เขียนไปจนครบ 7 เร่ืองตำมทไี่ ด้รับปำกไว้กบั น้อง ก้อนหินยมิ้แต่เหตุทตี่ ้องมำเขียนอกี เพรำะเห็นว่ำใครบำงคนช่ำงหวนั่ ไหวไปกบั คำพดู ของคนอนื่ หวน่ั ไหวไปกบัเหตุกำรณ์ต่ำงๆทเี่ กดิ ขึน้ ไม่ค่อยมีควำมเป็ นตัวของตัวเองเท่ำไรนักเลย เรำรับฟังควำมคดิ เหน็ ของผ้อู นื่ ได้เสมอ แต่เรำกค็ วรจะใช้วจิ ำรณญำณของตนเองเท่ำน้ัน ในกำรพจิ ำรณำตัดสินใจว่ำจะทำอะไร อย่ำงไร ควรจะเช่ือ หรือ คล้อยตำมควำมคิดเหน็ หรือคำวจิ ำรณ์ของคนอนื่ หรือไม่ เพรำะเหตุใด ถ้ำควำมคดิ เห็นน้ันสมเหตุสมผล และเรำได้ตรวจสอบแล้วว่ำน่ำเชื่อถอื เรำควรกจ็ ะเชื่อ แต่ถ้ำควำมคดิ เหน็ น้ันไม่มมี ูลควำมจริงหรือเตม็ ไปด้วยอคติ เรำกไ็ ม่ควรจะสะดุ้งสะเทอื น หรือ สะทกสะท้ำนไปกบั คำวจิ ำรณ์เหล่ำน้ันเลยยงั มคี นจำนวนมำก ทม่ี คี วำมวติ กกงั วล กลวั ว่ำคนอนื่ จะนินทำว่ำร้ำยตนเอง กลวั ว่ำจะต้องอยู่อย่ำงโดดเดี่ยวไม่มเี พอ่ื น หรือคิดน้อยใจไปต่ำงๆนำนำกบั กำรกระทำของคนอน่ื ฯลฯ แล้วก็ทำให้จิตตกหม่นหมอง ใจไม่สงบ ไม่มคี วำมสุขถ้ำได้ทำควำมเข้ำใจกบั ควำมเป็ นไปตำมธรรมดำของโลกแล้ว บุคคลจะไม่หวน่ั ไหวกบั เหตุกำรณ์ใดๆทอ่ี ำจเกดิ ขนึ้ แก่ตนเลย ซ่ึงควำมเป็ นไปตำมธรรมดำนี้ เรียกว่ำ โลกธรรม

โลกธรรม 8 (worldly conditions; worldly vicissitudes)คอื ควำมเป็ นไปตำมธรรมดำของโลก ได้แก่ 1. ลำภ (gain)ได้ลำภ, มีลำภ หมำยถงึ กำรได้มำ กำรมี หรือได้ครอบครองเป็ นเจ้ำของส่ิงต่ำงๆ ไม่ว่ำจะเป็ นทรัพย์สินเงินทอง ช้ำง ม้ำ ววั ควำย สัตว์เลยี้ ง คนรัก ลกู ฯลฯ 2. อลำภ (loss)เส่ือมลำภ, สูญเสีย หมำยถงึ กำรสูญเสียสิ่งทเี่ คยมอี ยู่ ไม่ว่ำจะเป็ นเสียทรัพย์ เสียของรัก ของชอบใจ ฯลฯ 3. ยส (fame; rank; dignity)ได้ยศ, มยี ศ หมำยถึง กำรได้รับยศฐำบรรดำศักด์ิ กำรได้รับตำแหน่ง กำรมชี ่ือเสียงโด่งดัง กำรเป็ นทนี่ ิยมแพร่หลำย กำรได้รับเกยี รตใิ ห้เป็ นบุคคลสำคัญ ฯลฯ 4. อยส (obscurity)เส่ือมยศ หมำยถึง กำรถูกถอดออกจำกตำแหน่ง กำรถูกถอดออกจำกยศฐำบรรดำศักด์ิ กำรไม่ได้เป็ นคนสำคัญอกี ต่อไป กำรไม่มีช่ือเสียงเป็ นทร่ี ู้จักกว้ำงขวำงอกี ต่อไป ฯลฯ

5. นินทำ (blame)ตเิ ตียน กำรนินทำ คือ กำรสนทนำหรือเล่ำเรื่องในรำยละเอยี ดเกย่ี วกบั บุคคลโดยไม่ยนื ยนั ว่ำเป็ นควำมจริง คนเรำทุกคนน้ัน หนีไม่พ้นกำรถูกตำหนิ ตีเตียน นินทำไปได้เลย คนทไ่ี ม่ถูกนินทำ ไม่มใี นโลก 6. ปสสำ (praise)สรรเสริญ หมำยถึง คำยกย่อง ช่ืนชม คำสรรเสริญเยนิ ยอ 7. สุข (happiness)ควำมสุข ควำมพงึ พอใจ สมหวงั ในส่ิงทป่ี รำรถนำ 8. ทกุ ข์ (pain)ควำมทกุ ข์ หมำยถงึ ควำมเจ็บปวดทำงกำยทเี่ กดิ จำกโรคภัยหรือบำดเจ็บ ควำมเจ็บปวดทำงจิตใจทสี่ ูญเสียของรักของชอบใจ ควำมไม่พอใจ ควำมขุ่นข้องหมองใจต่ำงๆ ฯลฯโลกธรรม 8 นี้ แบ่งออกเป็ น 2 ประเภท คอืข้อ 1, 3, 6, 7 เป็ น อฏิ ฐำรมณ์ คือ ส่วนทนี่ ่ำปรำรถนำข้อ 2, 4, 5, 8 เป็ น อนิฏฐำรมณ์ คอื ส่วนทไี่ ม่น่ำปรำรถนำโลกธรรมท้งั ทน่ี ่ำปรำรถนำ และ ทไี่ ม่น่ำปรำรถนำเหล่ำนี้ ย่อมเกดิ ขนึ้ ได้ท้งั แก่ปุถุชนผ้ไู ม่ได้เรียนรู้ และแก่อริยสำวกผ้ไู ด้เรียนรู้จะต่ำงกนั กต็ รงท่ี ผู้ทไี่ ม่ได้เรียนรู้นั้น ย่อมไม่รู้ ไม่เห็น ไม่เข้ำใจ ควำมเป็ นไปตำมธรรมดำของโลก มกั จะปล่อยใจให้เพลดิ เพลนิ ล่มุ หลง ยนิ ดยี นิ ร้ำย ปล่อยให้ควำมเป็ นไปตำมธรรมดำของโลกน้ันเข้ำครอบงำยำ่ ยีจิตใจ ให้เกดิ ดใี จเสียใจเร่ือยไป ไม่พ้นจำกทกุ ข์ส่วนผู้ทไี่ ด้เรียนรู้ จะมคี วำมเข้ำใจควำมเป็ นไปตำมธรรมดำของโลกนี้ พจิ ำรณำเห็นตำมเป็ นจริงว่ำ สิ่งท่ีเกดิ ขนึ้ แก่ตน ล้วนไม่เทีย่ ง เป็ นทกุ ข์ มคี วำมแปรปรวนไปเป็ นธรรมดำ ไม่หลงใหลมวั เมำเคลมิ้ ไปตำมอฏิ ฐำรมณ์ ไม่ขุ่นมัวหม่นหมอง คล้มุ คลง่ั ไปในเพรำะอนิฏฐำรมณ์ มีสติดำรงอยู่ เป็ นผ้ปู รำศจำกทกุ ข์กำรไม่หวนั่ ไหวไปกบั โลกธรรม 8 นี้ ถือเป็ นธรรมทน่ี ำมำซ่ึงควำมสุขควำมเจริญ ข้อที่ 35 จำกมงคล 38ประกำร

35. ผุฏฺ ฐสฺส โลกธมฺเมหิ จิตฺต ยสฺส น กมฺปติ ถูกโลกธรรม จิตไม่หวน่ั ไหวในกำรท่เี รำจะเป็ นคนทม่ี จี ิตใจมน่ั คง หนักแน่น ไม่หวน่ั ไหวไปกบั คำวจิ ำรณ์ของใครๆน้ัน และไม่หวน่ั ไหวไปกบั เหตุกำรณ์ต่ำงๆทเ่ี กดิ ขึน้ แก่เรำ เป็ นเพรำะเรำมีควำมเข้ำใจในโลกธรรม 8 และถ้ำเรำเข้ำใจเร่ืองของกรรม และ ทม่ี ำของกรรมด้วย จะยงิ่ เพมิ่ ควำมมั่นใจให้กบั ตวั เรำมำกยง่ิ ขึน้ เพรำะเรำสำมำรถรู้ดีรู้ช่ัวได้ด้วยตวั ของเรำเอง ถ้ำเรำรู้ว่ำ เรำเป็ นคนดี มีใจเป็ นกุศลแล้ว เรำคงไม่หวนั่ ไหว ไม่หวำดวติ กต่อคำวจิ ำรณ์ของใครๆกรรม 2 (action; deed)คอื กำรกระทำ, กำรกระทำทป่ี ระกอบด้วยเจตนำ ไม่ว่ำจะเป็ นกำรกระทำทำงกำยหรือ ทำงวำจำ หรือทำงใจ ล้วนแต่เป็ นกรรมท้งั สิ้น แบ่งออกได้เป็ น 2 ประเภท 1. อกุศลกรรม (unwholesome action; evil deed; bad deed)กรรมทเ่ี ป็ นอกุศล, กรรมช่ัว, กำรกระทำทไี่ ม่ดี กำรกระทำทไ่ี ม่ฉลำด กำรกระทำทไี่ ม่เกดิ จำกปัญญำ กำรกระทำท่ีเกดิ จำกควำมประมำท หรือรู้เท่ำไม่ถงึ กำรณ์ ทำให้เสื่อมเสียคุณภำพชีวติ ได้แก่ กำรกระทำทเ่ี กดิ จำกควำมโลภ ควำมโกรธ หรือ ควำมหลง (ควำมโง่ 2. กุศลกรรม (wholesome action; good deed)กรรมทเี่ ป็ นกุศล, กรรมดี, กำรกระทำทด่ี ี กำรกระทำทฉ่ี ลำด กำรกระทำทเ่ี กดิ จำกปัญญำ ส่งเสริมคุณภำพของชีวติ จิตใจ ได้แก่ กำรกระทำทเี่ กดิ จำกควำมไม่โลภ ควำมไม่โกรธ หรือ ควำมไม่หลง (ควำมไม่โง่)เมอ่ื เรำได้พจิ ำรณำกำรกระทำของเรำทกุ อย่ำงแล้ว ว่ำเรำทำแต่กศุ ลกรรม เรำย่อมรู้ดี รู้ชั่วด้วยตนเองแล้ว จิตใจของเรำจะหนักแน่นมัน่ คง ไม่หวน่ั ไหว ไม่วติ กกงั วลว่ำคนอนื่ จะมองว่ำเรำเป็ นคนอย่ำงไร ใครจะมองว่ำเรำเป็ นคนอย่ำงไรกช็ ่ำงเขำเถิด เรำมสี ติรู้ตัวว่ำเรำทำแต่กศุ ลกรรมกพ็ อแล้วนอกจำกนี้ เรำต้องรู้ด้วยว่ำ รำกเหง้ำหรือต้นตอของกุศลกรรม และ อกศุ ลกรรมน้ันมีมำจำกอะไรบ้ำงด้วยกำรทำควำมเข้ำใจกบั กุศลมูล และ อกศุ ลมูล

กศุ ลมูล 3 (roots of good actions)รำกเหง้ำของกุศล, ต้นตอของควำมดี ได้แก่ 1. อโลภะ (non-greed; generosity)ควำมไม่โลภ, ควำมคดิ เผอ่ื แผ่, ควำมมีใจกว้ำง, ชอบเสียสละ ให้ทำน 2. อโทสะ (non-hatred; love)ควำมไม่คดิ ประทุษร้ำย, เมตตำ, ควำมปรำรถนำดี 3. อโมหะ (non-delusion; wisdom)ควำมไม่หลง, ควำมฉลำด, ควำมมปี ัญญำหำกบุคคลใดได้หม่ันพจิ ำรณำกำรกระทำของตนอยู่เนืองๆ และเฝ้ ำดูจิตใจตนเองให้มแี ต่กุศลมูล นอกจำกจะเป็ นผู้ทมี่ ีสตปิ ัญญำ จิตใจสะอำดผ่องแผ้วแล้ว ยงั เป็ นผู้ท่ีหนักแน่นและมนั่ ใจในตนเองอกี ด้วย จะไม่หวน่ัวติ กต่อคำวจิ ำรณ์ของผู้อน่ือกศุ ลมูล 3 (roots of bad actions)รำกเหง้ำของอกุศล, ต้นตอของควำมชั่ว ได้แก่ 1. โลภะ (greed)ควำมอยำกได้ท้งั หลำยท้งั ปวง อยำกได้ชื่อเสียงเกยี รติยศ อยำกได้ทรัพย์สินเงินทอง อยำกมีอำนำจวำสนำบำรมี อยำกมบี ริวำรล้อมหน้ำล้อมหลงั ฯลฯ 2. โทสะ (hatred)ควำมคิดประทษุ ร้ำย ไม่ปรำรถนำดตี ่อผ้อู น่ื ควำมโกรธ ควำมเกลยี ดชัง ควำมขุ่นข้องหมองใจต่ำงๆ ฯลฯ 3. โมหะ (delusion)ควำมหลง ควำมเช่ืออย่ำงงมงำย ไม่สมเหตุสมผล ควำมเช่ืออย่ำงผดิ ๆ ไม่ใช้ปัญญำในกำรพจิ ำรณำไตร่ตรอง ควำมล่มุ หลงมัวเมำ

เรำควรเฝ้ ำดูจิตใจของเรำ อย่ำให้เกดิ อกุศลมูลขนึ้ ในจิตใจของเรำ ไม่ว่ำเรำจะทำอะไรลงไป ต้องพจิ ำรณำอยู่เสมอว่ำ เรำไม่ได้กระทำไปเพรำะควำมอยำกได้อยำกมี หรือ กระทำไปเพรำะมีเจตนำทำร้ำยผ้อู น่ื หรือ กระทำไปเพรำะควำมโง่เขลำเบำปัญญำ เพรำะควำมล่มุ หลงงมงำย ฯลฯ เรำควรเตือนสตติ วัเรำเองอย่ตู ลอดเวลำ อย่ำให้จิตใจของเรำ มอี กศุ ลมูลเข้ำครอบงำจิตใจได้ เพอ่ื ควำมสุข ควำมสงบ ในชีวติของเรำเองขอให้ผ้อู ่ำนทุกท่ำน จงเป็ นผู้ทร่ี ู้จักตนเอง เข้ำใจตนเอง เตอื นสติตนเองได้ เข้ำใจควำมเป็ นไปตำมธรรมดำของโลก ยดึ มน่ั แต่ในกำรทำควำมดี และไม่หวน่ั ไหวต่อคำวจิ ำรณ์ของผ้อู น่ื