ใบความรู้เรื่องระบบประสาท 1 E Book

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนอง 1 ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบประสาทและอวัยวะรับความรสู้ กึ รายวชิ า ชวี วิทยาเพ่มิ เติม 5 รหัส 33245 สําหรับนกั เรยี นชน้ั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 6 ชุดท่ี 1 การรับรู้และการตอบสนอง ช่อื -สกลุ ....................................................................... ช่อื -สกุล ....................................................................... ชื่อ-สกุล ....................................................................... ช่ือ-สกลุ ....................................................................... ช่ือ-สกุล ....................................................................... ชื่อ-สกุล ....................................................................... นกั เรยี นชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 6 โดย... นางสาววาสนา เจริญยิ่ง ตาํ แหน่งครู วิทยฐานะชํานาญการพเิ ศษ โรงเรียนสนิ รนิ ทร์วทิ ยา อาํ เภอเขวาสินรนิ ทร์ จงั หวัดสุรินทร์ สํานักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต 33 สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดที่ 1 การรับรูแ้ ละการตอบสนอง 2 คํานาํ การจัดทาํ ชดุ กิจกรรมการเรยี นรูว้ ิชาชวี วทิ ยาเพม่ิ เตมิ 5 (ว33245) เร่ือง ระบบประสาท และอวยั วะรับ ความรสู้ กึ ชุดนี้จัดทําข้ึนเพื่อเปน็ แนวทางในการศึกษาและพฒั นาการเรียนการสอน สาระการเรยี นรูว้ ิทยาศาสตร์ สําหรบั ช้ันมธั ยมศึกษาปีท่ี 6 ช่วยให้ผู้เรียนสามารถเกิดการเรยี นรู้ เปน็ ไปตามขนั้ ตอนอย่างมีประสิทธิภาพ ขา้ พเจ้า ไดน้ าํ แนวคิดจากนโยบายการจดั การศกึ ษา แหง่ ชาติ พ.ศ. 2542 นวัตกรรมทางการศึกษาและการศึกษางานวิจัยท่ี เก่ียวข้องกบั ชดุ กจิ กรรม การเรียนรู้ เพอื่ ใหเ้ กดิ ความชัดเจนถกู ต้องตามหลักวิชา ดังน้นั ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วิชา ชวี วทิ ยาเพิ่มเตมิ 5 (ว33245) เรื่องระบบประสาทและอวยั วะรับความร้สู ึก ทีจ่ ัดทําข้ึนทั้งหมด มจี ํานวน 6 ชดุ ดังนี้ ชดุ ที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนอง ชดุ ท่ี 2 เซลล์ประสาท ชดุ ท่ี 3 การทํางานของเซลลป์ ระสาท ชดุ ท่ี 4 ศูนยค์ วบคมุ ระบบประสาท ชุดท่ี 5 การทํางานของระบบประสาท ชดุ ท่ี 6 อวัยวะรบั ความรสู้ ึก ในแตล่ ะชุดกิจกรรมการเรียนร้ผู ู้เรยี นสามารถนําไปศกึ ษาได้ด้วยตนเอง ทบทวนเนือ้ หา หรอื สามารถศึกษา เพิ่มเติมได้ ผู้เรียนได้ฝึกวเิ คราะห์ รจู้ ักคดิ อย่างมีเหตผุ ล รู้จักสังเกต กลา้ แสดงออกในส่ิงที่เหมาะสม มคี ุณธรรม สามารถทาํ งานร่วมกบั ผอู้ น่ื ได้ ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ทุกเลม่ ไดผ้ ่านการตรวจสอบจากผู้เช่ียวชาญ และนาํ ไปทดลองหา ประสทิ ธิภาพแลว้ จึงสามารถนํามาใช้แกป้ ัญหาและพฒั นาการเรียนการสอนได้อย่างดี ข้าพเจา้ หวังเปน็ อย่างย่งิ ว่าชุดกจิ กรรมการ เรยี นร้นู จ้ี ะเป็นประโยชนแ์ ก่ผู้ท่ีสนใจต่อไป วาสนา เจริญยิ่ง ผูส้ อน

สารบญั ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนอง 3 เรือ่ ง คํานาํ หนา้ สารบญั ก คาํ ช้แี จง ข จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1 วตั ถุประสงค์ของชุดกจิ กรรม 2 คาํ ชแี้ จงการใชช้ ุดกิจกรรม 2 บทบาทของนักเรยี น 3 แบบทดสอบกอ่ นเรียน 4 ใบความร้ทู ่ี 1 5 แบบฝึกหัดที่ 1 7 แบบทดสอบหลังเรยี น 10 บรรณานุกรม 11 12

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 1 การรบั รู้และการตอบสนอง 4 คาํ ชีแ้ จง ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ รายวชิ าชีววิทยาเพ่ิมเตมิ 5 รหัสวชิ า ว33245 เรอ่ื ง ระบบประสาทและอวัยวะรบั ความรู้สกึ สําหรบั นกั เรียนชน้ั มธั ยมศึกษาปที ี่ 6 ประกอบด้วยชุดกิจกรรม ท้ังหมด 6 ชดุ คอื ชุดท่ี ช่ือชุดกจิ กรรม จํานวนชัว่ โมง (ช่ัวโมง) 1 การรับรแู้ ละการตอบสนอง 2 2 เซลลป์ ระสาท 2 3 การทํางานของเซลลป์ ระสาท 2 4 ศูนยค์ วบคุมระบบประสาท 3 5 การทาํ งานของระบบประสาท 2 6 อวัยวะรบั ความรสู้ กึ 4 รวม 15 ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ฉบบั น้ีเป็นชดุ ที่ 1 เร่อื งการรบั ร้แู ละการตอบสนอง ใช้เวลาใน การจัดกจิ กรรมการ เรยี นรู้ทัง้ หมด 2 ชั่วโมง

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดท่ี 1 การรบั รูแ้ ละการตอบสนอง 5 จุดประสงค์การเรียนรู้ ดา้ นความรู้ (K) 1. สืบค้นขอ้ มลู อภิปรายและอธบิ ายโครงสร้างทใ่ี ช้ในการรับรูแ้ ละตอบสนองของ พารามีเซยี ม ไฮดรา พลานาเรยี แมลงและสตั ว์มกี ระดูกสันหลงั 2. สบื คน้ ขอ้ มูล อภปิ ราย อธิบายและเปรยี บเทยี บวิธีการรบั รู้และการตอบสนองของ สิง่ มชี ีวติ เซลลเ์ ดยี ว บางชนดิ ทม่ี ีเส้นใยประสาทและสัตว์มีกระดกู สันหลังท่ีมีสมองและ ไขสนั หลัง ด้านทกั ษะ/กระบวนการ (P) 1. ทักษะการปฏบิ ตั กิ จิ กรรม ได้แก่ การวางแผนเพ่ือการสบื ค้นข้อมูลทเ่ี ป็นคําตอบของ ปญั หาได้อย่าง คลอ่ งแคล่วและถูกตอ้ ง 2. มที กั ษะกระบวนการวิทยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ การวางแผนกําหนดขัน้ ตอนการทํางาน จัดเตรยี มอุปกรณ์ เครอ่ื งมอื สาํ หรบั การสังเกต ศึกษา ทดลอง รวบรวมข้อมลู การวิเคราะห์ข้อมลู การสรปุ ความรูแ้ ละการนําเสนอ ด้านคณุ ธรรม จรยิ ธรรม และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค์ (A) 1. มคี วามสนใจใฝ่รู้ ได้แก่ ชอบศกึ ษาค้นควา้ ชอบทดลอง ชอบสนทนาซกั ถาม ฟัง อ่าน เพอ่ื ใหไ้ ด้ความ สมบูรณ์ กระตือรือร้นในการปฏบิ ัตกิ จิ กรรมและงานต่าง ๆ 2. มีความรับผดิ ชอบ ได้แก่ ปฏิบตั ิตามหน้าที่อยา่ งเต็มความสามารถ ไมท่ ้อถอย ในการทํางานเมื่อมี อปุ สรรค ยอมรับผลการกระทําของตนเองท้ังผลดีและผลเสีย 3. ความมีเหตผุ ล ไดแ้ ก่ แสวงหาหลกั ฐาน/รวบรวมข้อมูลจากการสงั เกตและทดลองก่อน จะสรุปเรอ่ื งราว ต่าง ๆ อธบิ ายหรือแสดงความคดิ เหน็ อย่างมเี หตุผล ใจกว้างและยอมรับความ คิดเห็นของผู้อืน่ 4. มคี วามซือ่ สตั ย์ ไดแ้ ก่ บนั ทึกข้อมลู ตามความเปน็ จรงิ เสนอความจริง แม้ผลจะแตกต่าง จากผอู้ ่ืน ไม่ แอบอา้ งผลงานผูอ้ ืน่ ว่าเปน็ ของตนเอง 5. ความมรี ะเบยี บวนิ ยั ได้แก่ ปฏบิ ตั ิตนตามกฎระเบยี บของโรงเรยี นและสังคม ไมเ่ บียดเบียนผู้อนื่ ไม่นํา สงิ่ ของของผู้อน่ื มาเปน็ ของตน เป็นแบบอย่างทด่ี ีและแนะนําผู้อื่นได้

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดที่ 1 การรับร้แู ละการตอบสนอง 6 ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดที่ 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนอง วัตถุประสงคข์ องชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ 1. เพื่อใช้เปน็ ส่ือการเรียนการสอนวิชาชวี วิทยาเพม่ิ เติม 5 เร่ือง การรบั รแู้ ละการตอบสนอง 2. เพื่อพฒั นากระบวนการเรยี นการสอน และ ผลสมั ฤทธ์ทิ างการเรียนวิชาชวี วทิ ยาเพ่ิมเติม 5 เรือ่ ง การ รับรแู้ ละการตอบสนอง สําหรบั นกั เรยี นช้นั มัธยมศึกษาปที ่ี 6 3. เพอื่ แกป้ ญั หาการขาดส่ือการเรียนการสอนวชิ าชีววิทยาเพ่ิมเตมิ 5 เรอ่ื ง การรับรแู้ ละ การตอบสนอง 4. เพือ่ ส่งเสริมใหน้ ักเรยี นได้ศึกษาคน้ ควา้ ด้วยตนเอง และมีเปา้ หมายในการศกึ ษาคน้ ควา้ ทช่ี ดั เจน คําชีแ้ จงการใชช้ ุดกิจกรรมการเรยี นรู้ 1. ให้นกั เรียนทุกคนศกึ ษาจดุ ประสงค์การเรยี นรแู้ ละเน้ือหาอยา่ งละเอียด 2. การเรยี นด้วยชดุ กิจกรรมการเรียนร้จู ะตอ้ งปฏิบัติตามข้ันตอนท่ีกําหนดให้อย่าง เคร่งครดั และมคี วามซ่อื สัตย์ต่อตนเอง 3. ถา้ นกั เรียนสงสัยหรอื มีปัญหาที่ไม่เข้าใจ สามารถขอคําแนะนาํ จากครผู สู้ อนได้ ตลอดเวลา 4. เมอ่ื นกั เรียนศึกษาและทํากิจกรรมการเรยี นรจู้ บใหน้ ักเรยี นทําแบบทดสอบหลังเรียน

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนอง 7 บทบาทของนกั เรียน ใหน้ กั เรียนแต่ละกลุม่ ศึกษาคู่มือการใช้ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ และปฏบิ ตั ิตามลําดับข้นั ตอน อยา่ ง ละเอียดและถูกตอ้ ง 1. นักเรียนแต่ละกลุ่มได้แบ่งหนา้ ที่ กําหนดบทบาทสมาชกิ ใหช้ ัดเจน หากมปี ญั หาให้ปรึกษาครผู ู้สอน 2. นักเรยี นศึกษาจดุ ประสงค์การเรียนรู้ และเน้ือหาในชุดกิจกรรมการเรียนรู้ทั้งหมดอยา่ งละเอยี ด พรอ้ ม ท้ังทาํ กจิ กรรม แบบฝึกหดั โดยเตมิ คาํ ตอบลงในชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ 3. นกั เรยี นแตล่ ะกลุ่มระดมสมองอภปิ รายคําถามพฒั นาความคดิ 4. ทุกกิจกรรมการเรียนมีเวลาจํากดั นักเรยี นควรปฏบิ ตั ิให้ทันเวลา ไมค่ วรปล่อยทิ้งงานหรือสะสมงานคา้ ง ไว้ เนือ่ งจากผลงานแตล่ ะกิจกรรมชดุ การเรียนรูเ้ ปน็ องค์ความรู้สาํ หรับชุดกจิ กรรมการเรียนรูใ้ นลําดบั ต่อไป 5. ในการทํากิจกรรมชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ ให้นกั เรยี นเป็นผูส้ รา้ งองคค์ วามรู้หรือ ชว่ ยกนั ค้นคว้าด้วยความตงั้ ใจ 6. เมือ่ เรยี นจบแต่ละกิจกรรมของชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ ควรเกบ็ อปุ กรณ์การเรียนให้ เรยี บรอ้ ยทุกคร้งั เข้าใจแลว้ เร่ิมเรยี นไดเ้ ลย

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 1 การรับรแู้ ละการตอบสนอง 8 ตรวจสอบความรู้กอ่ นเรียน คําชแี้ จง ใหน้ กั เรยี นใส่เครือ่ งหมายถกู (√) หรือผดิ (×) หน้าข้อความตามความเขา้ ใจของนักเรียน …………1. เซลลป์ ระสาทประกอบด้วยตัวเซลลแ์ ละเสน้ ใยประสาท …………2. ศนู ย์กลางของระบบประสาทของสตั วม์ ีกระดูกสันหลังประกอบดว้ ยสมองและไขสันหลัง …………3. เดนไดรตเ์ ป็นเสน้ ใยประสาทที่ทาํ หนา้ ท่ีรบั กระแสประสาท ขณะท่ีแอกซอนทําหนา้ ท่ีสง่ กระแสประสาท …………4. การถา่ ยทอดกระแสประสาทระหว่างเซลล์ประสาทกบั เซลลป์ ระสาทหรอื เซลล์อ่นื ๆ ส่วนใหญ่ตอ้ งใช้สาร ส่ือประสาท …………5. ไซแนปสเ์ ปน็ บรเิ วณทีอ่ ย่ชู ิดกันระหว่างปลายแอกซอนของเซลล์ประสาทเซลล์หนง่ึ กบั ตวั เซลลห์ รือสว่ น ของเดนไดรต์ของเซลล์ประสาทอกี เซลล์หน่ึง …………6. การเกดิ รีเฟล็กซ์ของการกระตุกขาเม่ือเคาะท่ีเอ็นใต้หัวเข่าถกู ควบคุมดว้ ยไขสันหลงั และสมอง …………7. ทาลามัสควบคุมสมดุลของน้ําในรา่ งกาย …………8. ล้นิ แต่ละสว่ นสามารถรับรสไดเ้ พยี งรสเดยี วเทา่ น้ัน …………9. ผู้ที่มสี ายตาสัน้ แก้ไขให้มองเหน็ ภาพชัดเปน็ ปกติไดโ้ ดยการใสแ่ วน่ ทีม่ เี ลนส์นนู สว่ นผู้ที่มสี ายตายาวแกไ้ ข ได้โดยการใสแ่ ว่นที่มเี ลนส์เวา้ …………10. ข้ไี คล คอื ผิวหนังท่ีหลุดลอกจากผิวหนังชัน้ หนังกําพรา้

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 1 การรับรูแ้ ละการตอบสนอง 9 ใบความรทู้ ี่ 1 เรื่อง การรับรูแ้ ละการตอบสนอง การเปลีย่ นแปลงของสิ่งแวดล้อมที่ทาํ ให้สิ่งมชี ีวติ ไดร้ บั ผลกระทบนนั้ เรยี กวา่ ส่ิงเรา้ หรือ ตัวกระตนุ้ (Stimulus) การรับรูต้ อ่ ส่ิงเร้าหรือส่งิ กระตนุ้ เรียกว่า การตอบสนอง (Response) การตอบสนองตอ่ สง่ิ เร้าพบไดใ้ น สิ่งมีชวี ิตทกุ ชนดิ แต่ความสามารถในการตอบสนอง (Irritability) ของสิ่งมีชวี ิตแต่ละชนิดแตกตา่ งกันออกไปตาม ลักษณะโครงสร้างของรา่ งกายและ วิธีการดํารงชวี ติ ของส่ิงมีชีวติ นัน้ ๆ ในสงิ่ มีชีวิตช้นั ตาํ่ จะมกี ลไกการตอบสนอง ตอ่ สิง่ เรา้ เป็น แบบง่าย ๆ ไม่ซับซอ้ น เพราะยังไม่มีระบบประสาท แตใ่ นส่งิ มชี ีวิตช้นั สงู ข้นึ ไปจะมีความ สามารถใน การตอบสนองต่อสิ่งเรา้ ด้วยกลไกท่ีซบั ซอ้ นขึ้น เพราะมีการพัฒนาของระบบ ประสาท (Nervous System) และ ระบบต่อมไร้ทอ่ (Endocrine gland) มาทาํ งานร่วมกนั เปน็ ระบบ ประสานงาน (Co-ordinating System) คอย ควบคุมให้การทาํ งานของอวัยวะภายในและส่วน ต่างๆ ของร่างกายใหท้ ํางานได้ตามปกติ ก. ซิเลยี รอบๆ เซลล์พารามเี ซยี ม ข. เสน้ ใยประสานงานของพารามีเซยี ม ภาพท่ี 1 แสดงโครงสรา้ งท่เี ก่ยี วกับการตอบสนองของพารามีเซยี ม สืบค้นจาก www.vchakarn.com เมื่อวนั ที่ 6 มนี าคม 2563

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ ชดุ ที่ 1 การรับร้แู ละการตอบสนอง 10 การรบั รู้และการตอบสนอง ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 1 ใบความรู้ที่ 1 เรอ่ื ง การรับร้แู ละการตอบสนอง (ตอ่ ) โพรโทซัวซ่ึงเป็นสิ่งมีชวี ิตช้นั ตา่ํ แม้ว่ายังไม่มีระบบประสาทแตก่ ็สามารถตอบสนอง ต่อส่ิงเรา้ ที่มากระตนุ้ ได้ เช่น พารามีเซียมสามารถตอบสนองต่อแสงสว่าง อุณหภูมิ สารเคมี รวมทั้งวัตถุท่ีมาสัมผัสได้โดยการเคล่ือนท่ีเข้า หาหรือหนีจากสิ่งเร้าน้ันได้ ทั้งน้ีเพราะมีโครงสร้าง ที่ทําหน้าท่ีคล้ายกับระบบประสาทของสัตว์ท่ีเรียกว่า เส้นใย ประสานงาน (Co-ordinating Fiber หรือ Neuromotor Fiber) โครงสร้างนี้มีลักษณะเป็นเส้นใยเล็ก ๆ สานกัน เป็นร่างแหอยู่ ใต้เย่ือหุ้มเซลล์ ร่างแหเหล่านี้จะทําหน้าท่ีควบคุมการเคล่ือนไหวของซิเลียให้ปะสานกันอย่างมี ระเบยี บในขณะเคลอื่ นที่ Hydra --> มีเซลลป์ ระสาทเชื่อมโยงคลา้ ยร่างแห (nerve net) สตั ว์หลายชนดิ ในกลุ่มในดาเรีย ไดแ้ ก่ พวกไฮดรา แมงกะพรุน จัดเปน็ สัตวพ์ วกแรกท่ีมี ระบบประสาท โดยมีเซลล์ประสาทที่มีสว่ นของไซโทพลาซึมของแต่ละเซลลม์ ีแขนงหลายแขนง ยนื่ ออกไปประสานกันทั้งรา่ งกาย เรยี กวา่ ร่างแหประสาท (Nerve nets) ถา้ มีส่งิ เร้ามากระตุ้นท่ี ส่วนใดส่วนหนึง่ ของลําตวั จะทาํ ให้มีกระแสประสาท เกดิ ข้นึ และสง่ ไปตามรา่ งแหประสาทได้ ทว่ั ลําตวั หรอื กลา่ วอกี นัยหนึง่ กค็ ือสามารถนําความร้สู กึ ไปไดท้ ุกทิศทาง ลกั ษณะเช่นนีจ้ ะนาํ กระแสประสาทไดช้ า้ และมีทิศทางไมแ่ น่นอน

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ ชุดที่ 1 การรบั รแู้ ละการตอบสนอง 11 ภาพที่ 2 แสดงร่างแหประสาทของไฮดรา สืบค้นจาก www.vchakarn.com เมอ่ื วันท่ี 6 มีนาคม 2563 Planaria --> มีปมประสาท 2 ปมบริเวณหวั มีเส้นประสาทใหญ่สองเสน้ ยาวตลอดลาตวั ภาพท่ี 3 แสดงระบบประสาทของสัตวไ์ มม่ ีกระดูกสนั หลงั สืบค้นจาก www.vchakarn.com เมือ่ วนั ท่ี 6 มีนาคม 2563

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนอง 12 Earthe worm --> มีปมประสาทเป็นวงแหวน ระหวา่ งปลอ้ งที่ 2, 3 มีเส้นประสาทยาวตลอด ลาตวั ทางดา้ นทอ้ ง 2 เสน้ ในพวกหนอนตัวแบน (Phylum Platyhelminthes) เช่น พลานาเรยี เริม่ มีการรวมตวั กันของ เซลล์ ประสาทเปน็ กลุ่มทเี่ รยี กว่า ปมประสาท (Ganglion) ในพวกหนอนตวั กลม (Phylum Nematode) มีระบบประสาททีพ่ ัฒนามากขน้ึ กว่าหนอน ตวั แบน หนอน ตัวกลมมวี งแหวนประสานรอบคอหอย และมีเสน้ ประสาทแยกไปทางทา้ ย ตวั 6 เส้น คือ เสน้ ประสาทด้านหลัง (Dorsal Nerve Cord) 1 เส้น เสน้ ประสาทด้านท้อง (Ventral Nerve Cord) 1 เสน้ ที่เหลอื อกี 4 เสน้ อยู่ทางด้าน ข้าง ในพวกไสเ้ ดอื นดนิ (Phylum Annelid) ระบบประสาทพฒั นามากขึ้นกวา่ หนอนตวั กลม ไส้เดือนดินมปี ม ประสาทอยู่ทดี่ า้ นหลงั ตรงรอยตอ่ งปากกับคอหอยประมาณปล้องที่ 3 เสน้ ประสาทสมองจะปกคลุมอยูส่ องข้างของ คอหอย ระบบประสาทของแมลง ประกอบดว้ ยปมประสาททบ่ี รเิ วณหัว และมีเสน้ ประสาทขนาด ใหญอ่ ยู่ทางด้าน ทอ้ งยาวตลอดลาํ ตวั 1 คู่ สมองของแมลงอยเู่ หนือหลอดอาหาร แบง่ ออกเปน็ 3 ส่วน คือ 1) Protocerebrum เป็นสมองสว่ นแรก ทําหน้าทค่ี วบคุมเกย่ี วกับการทาํ งานของตา ประกอบและตา เดีย่ ว 2) Deutocerebrum เป็นส่วนของสมองท่ีอยตู่ ่อจากส่วนแรก ทําหน้าทคี่ วบคุมเกีย่ วกับการ ทํางานของ หนวด 3) Tritocerebrum เป็นสมองส่วนสดุ ท้ายทที่ าํ หน้าที่ควบคุมเกีย่ วกบั การทาํ งานของ ทางเดินอาหาร

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 1 การรับรู้และการตอบสนอง 13 Insect --> มีปมประสาทท่ีหวั ระหวา่ งตาท้งั สอง และมีแขนงประสาทไปยงั ส่วนต่าง ๆ สําหรบั เส้นประสาทด้านท้องของแมลงนนั้ แต่ละปลอ้ งจะมีปมประสาทอยู่ 1 ปม และ จากปมประสาทใน แต่ละปลอ้ งจะมีใยประสาทเล็กๆ (Nerve Fiber) ส่งไปควบคุมการทํางานของ อวัยวะต่างๆ ของแมลง เชน่ กล้ามเนือ้ ทีท่ ้อง และการทาํ งานของรยางค์ที่ส่วนท้อง Mollusk --> มีปมประสาทหวั 1 คู่ ลา ตวั 1 คู่ ขาเดิน 1 คู่

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ท่ี 1 การรบั ร้แู ละการตอบสนอง 14 Echinoderm --> มี nerve ring ออ้ มรอบปาก

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 1 การรบั รู้และการตอบสนอง 15 สําหรบั คนและสตั วม์ ีกระดูกสันหลงั มสี มอง (Brain) และไขสันหลงั (Spinal Cord) เป็น โครงสร้างทสี่ ําคัญ ของระบบประสาท โครงสรา้ งดงั กลา่ วน้ีมหี น่วยย่อยทสี่ ําคญั คอื เซลล์ประสาท (Nerve Cord หรือ Neuron) สิ่งมีชวี ิตทม่ี ีปมประสาทและเซลลป์ ระสาทจาํ นวนมากถอื ว่าเปน็ สิ่งมีชวี ิตทมี่ รี ะบบประสาทพัฒนาไปมาก สรปุ โปรโตซัว : อะมีบา ยูกลีนา พารามีเซยี ม มเี ส้นใยประสานงาน (Co-Ordinating fiber ) + Basal Body ซีเลนเทอเรต : ไฮดรา , seaanemone รา่ งแหประสาท ( neave fiber) ใน Vertebrate พบใน กระบวนการ Peristalsis Platyhelminthes : พยาธติ ัวแบน เริ่มมปี มประสาท ( Nerve Ganglion) Arthropod : กุ้ง แมลง มี Major Ganglia คลา้ ยสมอง Vertebrate ระบบประสาทเปลย่ี นแปลงจากชน้ั Ectoderm ตอนเปน็ Embryo ที่เรยี กวา่ Neuron Tube ไดแ้ ก่ สมอง และ ไขสันหลัง (ส่วนทเ่ี ล็กทีส่ ดุ คือ เซลล์ประสาท) เปน็ ระบบแรกที่เตบิ โตมากทส่ี ดุ ตอนเป็นตวั อ่อน

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 1 การรับร้แู ละการตอบสนอง 16 แบบฝกึ หดั ท่ี 1 เรอื่ งการรบั รแู้ ละการตอบสนองของสตั ว์ 1. คาํ ชแี้ จง : ใหน้ ักเรียนเติมคําตอบในช่องว่างให้ถูกต้องที่สุด (สามารถเลือกได้มากกว่า 1 ตัวเลือก) 1. ……….ไฮดรา A ปมประสาท ( Nerve Ganglion) 2. ……….อะมีบา B เสน้ ใยประสานงาน (Co-Ordinating fiber ) 3. ……….พารามเี ซียม C วงแหวน (nerve ring) 4. ……….กุง้ D ร่างแหประสาท ( neave net) 5. ……….ดาวทะเล E สมอง ( Brain) 6. ………พลานาเรียน 7. ……….ไสเ้ ดอื น 2. คําช้แี จง : จงเขียนแผนผงั แสดงขน้ั ตอนของกระบวนการรบั รขู้ องสิ่งมีชวี ติ

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ ชดุ ท่ี 1 การรับร้แู ละการตอบสนอง 17 บรรณานุกรม การรับรแู้ ละการตอบสนอง [ออนไลน]์ : http// www.vchakarn.comสบื ค้นเม่ือ 22 มีนาคม 2557 เชาว์ ชโิ นรักษ์และพรรณี ชโิ นรกั ษ์ ชีววิทยา เล่ม 1. พมิ พ์ครัง้ ท่ี 3. กรุงเทพฯ : บรู พาสาสน์ , 2522 นภัทร ปราบมชี ัย ชีวะระยะประชิด. พมิ พ์คร้ังท่ี 2. กรุงเทพฯ : ภาพพมิ พ์ 296, 2557 ประสงค์ หลาํ สะอาดและคณะ, ชวี วิทยา เล่ม 2. กรุงเทพฯ : เรอื งแสงการพมิ พ์, 2554 พิชญ์ สนั ตจิ ิตรงุ่ เรอื ง, Biology for Entrance. เอกสารอัดสําเนาประกอบการเรยี น สถาบันสง่ เสรมิ การ สอนวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี, หนงั สอื เรียนรายวชิ าเพ่ิมเตมิ ชีววิทยา เล่ม 2 ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 4-6. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรสุ ภาลาดพรา้ ว, 2557 สถาบันสง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี คมู่ ือครูรายวิชาเพม่ิ เติมชีววิทยา เล่ม 2 ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 4-6. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ครุ ุสภาลาดพร้าว,2554 สมาน แก้วไวยทุ ธ.Hi-ED Biology ชวี วิทยามธั ยมศึกษาปีที่ 4-6 เลม่ 2(รายวิชาเพิ่มเตมิ ) กรุงเทพฯ: ไฮเอด็ พบั ลชิ ชงิ่ , 2556

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ ชดุ ที่ 1 การรับร้แู ละการตอบสนอง 18 ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ เรือ่ ง ระบบประสาทและอวยั วะรบั ความรสู้ กึ รายวิชา ชวี วทิ ยาเพิ่มเตมิ 5 รหสั 33245 สาํ หรบั นักเรียนชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ่ี 6 ชุดท่ี 1 การรับรูแ้ ละการตอบสนอง นกั เรยี นชัน้ มธั ยมศึกษาปที ่ี 6 โดย... นางสาววาสนา เจรญิ ยิง่ ตําแหน่งครู วทิ ยฐานะชาํ นาญการพิเศษ โรงเรียนสินรนิ ทร์วทิ ยา อาํ เภอเขวาสินรนิ ทร์ จังหวัดสรุ ินทร์ สาํ นักงานเขตพ้นื ที่การศึกษามธั ยมศึกษา เขต 33 สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน