นราธิปประพันธ์พงศ์

กรมพระนราธิป ประพันธ์พงศ์ รองเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ รมิดา จันทร์สุก ม.5/12 เลขที่ 11

ประวัติ มหาเสวกโท พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ (20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404 – 1 ตุลาคม พ.ศ. 2474) มีพระนามเดิมว่า พระเจ้า ลูกยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร เป็นพระบิดาแห่งการละครร้อง เป็นพระ ราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้าจอมมารดาเขียน เป็นกวี และนักประพันธ์ ทรงดำรงตำแหน่งรองเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ และ องคมนตรีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงเริ่มรับราชการที่หอรัษฏากรพิพัฒ เป็นพนักงานการเงินที่ฝาก แบงค์ต่างประเทศ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณา โปรดเกล้าฯ แต่งตั้งเป็นองคมนตรี และสถาปนาขึ้นเป็นพระองค์เจ้าต่างกรมมี พระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏว่า พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นนราธิปประพันธ์พงศ์ เมื่อปี พ.ศ. 2432 ดำรงตำแหน่งรองเสนาบดีกรมพระคลังมหาสมบัติ ต่อมาในปี พ.ศ. 2464 พระบาท สมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเลื่อนกรมขึ้นเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรม พระนราธิปประพันธ์พงศ์ มีพระนามตามจารึกในพระสุพรรณบัฏ พระเจ้าบรมวงศ์ เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ประชวรพระโรคพระอันตะ (ลำไส้ใหญ่) และ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2474 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้า เจ้าอยู่หัว พระชันษาได้ 69ปี 315 วัน มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวัน ที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2476 ณ พระเมรุ วัดเทพศิรินทราวาส

ผลงาน/งานประพันธ์ บทละคร 1. บทละครเรื่องพระลอ* 2. บทละครเรื่องมหาราชวงศ์พม่าแผ่นดินพระเจ้าสีป่อมินทร์ 3. บทละครเรื่องสาวเครือฟ้ า* (จากเรื่อง Madame Butterfly) 4. บทละครเรื่องคว้าน้ำเหลว 5. บทละครเรื่องพระราชพงศาวดาร ตอนพระยาเดโชแข็งเมือง 6. บทละครเรื่องพระราชพงศาวดาร เรื่องพันท้ายนรสิงห์ 7. บทละครเรื่องไกรทอง 8. บทละครเรื่องปักษีปกรณัม เรื่อง พญาระกา 9. บทเสภารำเรื่องพระอาลสะนัม 10. บทละครเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผนตอนวันทองห้ามทัพ 11. บทละครเรื่องหลงใหลได้ปลื้ม (จากเรื่อง Comedy of Errors ของ เชกสเปียร์) 12. บทละครเรื่องตุ๊กตายอดรัก 13. บทละครเรื่องขวดแก้วเจียรไน 14. บทละครเรื่องอีนากพระโขนง ฯลฯ

กลอน 1. กลอนนิยายอาหรับราตรี 2. กลอนสุภาพเรื่องลูกอินทร์ 3. กลอนสุภาพเรื่องสมน้ำหน้ า 4. กลอนสุภาพเรื่องชาติกระท้อน ไม่ทุบเสียก่อนก็ ไม่หวาน 5. คำกลอนเรื่องสิทธิเสรีและสมภาพตามธรรมชาติ 6. นิราศนราธิป 7. กลอนสุภาพ ใน คำกลอนสรรเสริญพระบารมี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ภาคที่ 3 8. นรางกุโรวาทคำกลอน 9. กลอนทรงอำนวยพรและสรรเสริญ 10. นิราศไทรโยค*

ร้อยแก้ว 1. กล่อมจิตร เป็นเรื่องสั้นบางเรื่องในวชิรญาณ และวชิรญาณวิเศษนำมาพิมพ์รวมเป็นเล่ม เช่น เรื่องสั้นเรื่องมั่งมีขึ้นได้ในวันเดียว เรื่องความ รักของผู้ร้าย และเรื่องตาบอดสอดตาเห็น 2. ประวัติหอพระสมุดวชิรญาณ 3. มหามกุฎราชสันตติวงศ์ 4. สร้อยคอที่หาย The Necklace ของ กี เดอ โมปั สซังต์ ฯลฯ

โคลงและลิลิต 1. โคลงลิลิตดั้นเรื่องตำนานพระพุทธบาท 2. โคลงลิลิตดั้นตำนานพระแท่นมนังคศิลาบาต ปฐมภาค 3. โคลงลิลิตมหามกุฏราชคุณานุสรณ์ (ปกพิมพ์ “โคลงลิขิตมหามกุฏราชคุณานุสรณ์”) 4. โคลงลิลิตสุภาพพระบรมราชาภิเษกสัปดมราชมหาจักรีวงศ์ 5. อธิบดีกรมพระคลังมหาสมบัติ ในโคลงยอพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้า ฟ้ ามหามาลา กรมสมเด็จพระบำราบปรปักษ์ 6. โคลงภาพเรื่องรามเกียรติ์ที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม* ห้องที่ 24 – 25 รวมโคลง 56 บท เนื้อความตั้งแต่นางสำมะนักขามาฟ้ องทศกัณฐ์ จนถึงหนุมานถวายตัว 7. โคลงศัพท์ง่ายยาก ในวชิรญาณวิเศษ ร.ศ. 108 เล่ม 5 (ภายหลังพิมพ์รวมในโคลง อุภัยพากย์) 8. โคลงภาษิตใหม่ หรือโคลงสุภาษิตเจ้านาย มี 12 บท คือ โคลงความเหนื่อยหน่าย โคลงความเย่อหยิ่ง โคลงความฤษยา โคลงความพยาบาท โคลงความอาย โคลงว่าด้วย ความกลัว ขลาด โคลงความเกียจคร้าน โคลงความโลภ โคลงความโทมนัส โคลงความ โกง โคลงความซื่อสัตย์ และโคลงความโกรธ 9. รุไบยาต ของ ฮะกิม โอมาร์ คัยยาม 10. โคลงสุภาพเรื่องนิราศชะอำ 11. อุทานยวนถวิล 12. โคลงวรวรรณดนุช 13. โคลงเรื่องความมั่งมี ฉัฬะทิศะธรรมะปฏิบัติ และปัญจาภิณหะปัจจะเวกขณ์กับอัฎฐ โลกธรรม 14. ยอพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในลิลิตคำหลวง 15. โคลงถวายไชยมงคลจารึกในกระถางใหญ่ 16. โคลงภาพพระราชพงศาวดาร* โคลงประกอบรูปที่ 2 แผ่นดินสมเด็จพระราเมศวร ภาพตีเมืองเชียงใหม่ โคลงประกอบรูปที่ 3 แผ่นดินสมเด็จพระราเมศวร ภาพตีเมืองละแวก โคลงประกอบรูปที่ 56 แผ่นดินสมเด็จพระเจ้าเสือ ภาพพันท้ายนรสิงห์ถวายชีวิต โคลงประกอบรูปที่ 61 แผ่นดินพระเจ้าเอกทัศ ภาพอลังกปูนีถวายนกกระจอกเทศ โคลงประกอบรูปที่ 70 แผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรี ภาพอะแซหวุ่นกี้ดูตัวเจ้าพระยาจักรี

คำฉันท์ 1. เฉลิมเกียรติกษัตรีคำฉันท์ 2. คำฉันท์ดุษฎีสังเวยกล่อมและกาพย์ขับไม้บำเรอพระ เสวตคชเดชน์ดิลก (รัชกาลที่ 7) 3. คำฉันท์มงคลมหาสมัยสมาคมสำหรับดุษฎีอำนวยใน วันเถลิงพุทธศก 2471 (พ.ศ. 2471) 4. ฉันท์ของกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ในคำกลอน สรรเสริญพระบารมีพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว ภาคที่ 3