สำนวนภาษาถิ่น (3)

สำนวนภาษาถิ่น จัดทำโดย:ด.ช.จิรัฏฐ์ เหล่าทวีทรัพย์

FAUGET HIGH SCHOOL คำนำ เป็นหนังสือที่รวบรวมตัวอย่างสำนวนของภาคอีสาน ภาคเหนือ และภาคใต้โดยจะมีรูปภาพประกอบและความหมายรวมอยู่ในนั้น ด้วยโดยผมรวมข้อมูลจากต่างๆมารวมอยู่ในนี้ ขอให้ได้ความรู้ไม่ มากก็น้อยครับ

สารบัญ หน้าที่1ถึงหน้าที่10:สำนวนภาคเหนือ หน้าที11ถึงหน้าที่20:สำนวนภาคอีสาน หน้าที่21ถึงหน้าที่30:สำนวนภาคใต้ หน้าที่31:ที่มาของข้อมูลเว็บไซต์

สำนวนภาคเหนือ

กล้วยค้ำง่าม ง่ามค้ำกล้วย หมายถึง ต้นกล้วยและไม้ง่ามต่างพึ่งพาอาศัยกัน

กินก่อนทาน มานก่อนแต่ง หมายถึง กินอาหารก่อนถวายพระ มีครรภ์ก่อนแต่งงาน การกระทำไม่ถูกขั้นตอน

กินเมื่อยามร้อน ฟ้อนเมื่อยามเมา หมายถึง กินอาหารขณะที่ยังร้อน ฟ้อนรำขณะที่ยังมึนเมา เป็นการกระทำที่ถูกกาลเทศะ

กินแล้วหื้อเก็บ เจ็บแล้วหื้อจำ หมายถึง กินอาหารแล้วให้รู้จักเก็บภาชนะ คนอื่นเขา ทำให้เจ็บใจก็ให้ควรจดจำ

แก่ย้อนกินเข้า เถ้าย้อนเกิดเมิน หมายถึง แก่เฒ่าเพราะกินข้าวและเกิดนาน

ของกินลำอยู่ที่คนมัก ของฮักอยู่ที่คนเปิงใจ หมายถึง ของกินอร่อยอยู่ที่คนชอบ ของมีค่าของรักอยู่ที่คนพึงพอใจ

ขะยมดีย้อนตุ๊เจ้า ลูกเต้าดี เพราะพ่อแม่ หมายถึง ลูกศิษย์วัดจะดีเพราะพระภิกษุ ลูกเต้าจะดีเพราะพ่อแม่

เข้าจะเสี้ยงกินหวาน คนจะ ผลาญนอนอุ่น หมายถึง ข้าวจะหมดย่อมกินอร่อย คนจะทุกข์ยากมักนอนอุ่นนอนสบาย

คนง่าวได้จา หม้อแกงหนา ได้เดือด หมายถึง คนโง่ได้พูด หม้อแกงที่หนาเดือดพล่าน ย่อมจะนานกว่าธรรมดา

คนเง่าบ่มี คนพญาดีก็ง่อม หมายถึง คนโง่ไม่มี คนปัญญาดีก็เหงา

สำนวนภาคอีสาน

ควายตู้มักชน คนเว้ามักเว้า หมายถึง ควายเขาทู่หรือควายเขาสั้นชอบชน คนจนชอบพูดชอบอวด

เจียมผีเฒ่า เจียมเจ้ายืน หมายถึง หากยำเกรงผีมักมีชีวิตอยู่จนแก่เฒ่า และหากยำเกรงเจ้านายมักอายุยืนนาน

แดดอย่าหน ฝนอย่าถอย ข้าวฮ้อนเป่ากิน หมายถึง แม้โดนแดดก็อย่าขยาดกลัว ถูกฝนก็อย่าถอย และข้าวร้อนก็เป่าให้เย็นจึงกิน คือรู้จักอดทนและใจเย็น

ตกหมู่แฮ้งเป็นแฮ้ง ตกหมู่กาเป็นกา หมายถึง ไปอยู่กับนกแร้งก็เป็นนกแร้ง และ หากไปอยู่กับนกกาก็เป็นนกกา

ของกินอยู่กับผู้มัก ขี้ลักอยู่กับขโมย หมายถึง ของใดกินอร่อยขึ้นอยู่กับผู้ชอบของนั้น คนชอบลักสิ่งของย่อมขึ้นอยู่กับผู้นั้นชอบขโมย

ใกล้ไฟมันฮ้อน ใกล้ค้อนมันเจ็บ หมายถึง ถ้าอยู่ใกล้ไฟมักร้อน ถ้าอยู่ใกล้ไม้ค้อนมักเจ็บ จึงต้องระมัดระวัง

กินข้าวโต อย่าโสความเพิน หมายถึง กินข้าวตนเอง ไม่ควรพูดตำหนิผู้อื่น

กินน้อยบ่ตาย กินหลายให้โทษ หมายถึง กินน้อยไม่เป็นไรไม่ถึงกับตาย แต่กินมากเกิน ไปย่อมให้โทษ

กินนำพี่ก็เจ็บท้อง กินนำน้องก็เจ็บปูม หมายถึง กินกับพี่ก็เจ็บท้อง กินกับน้องก็เจ็บไส้พุง

กินหลายท้องแตก แบกหลายหลังหัก หมายถึง กินมากเกินไปท้องจะแตก แบกของหนักเกินไปหลังจะหัก

สำนวนภาคใต้

เกลียดขี้ขี้ตาม เกลียดความความคิด หมายถึง เกลียดสิ่งใด มักได้สิ่งนั้น

ไก่ดีตีเมื่อหล้า ไก่ขี้ข้าตีหัวที หมายถึง ไก่ตัวเก่งมักชนกันเป็นคู่ท้ายๆ ส่วนไก่รองบ่อนมักชนกันเป็นคู่แรกๆ

ขวัญข้าวเท่าหัวเรือ ขวัญเกลือเท่าหัวช้าง หมายถึง การรู้จักบุญคุณของสิ่งที่ให้คุณแก่ชีวิตเรา ดังเช่นข้าวและเกลือ

ข้างในไฟคลอก ข้างนอกวันทอ หมายถึง เก็บความโกรธไว้มิให้ผู้อื่นรู้

ข้ามก็ไม่รอด ลอดก็ไม่พ้น หมายถึง จะข้ามก็ไม่ได้ จะลอด (หนี) ก็ลอดไม่ได้ หมายถึง มนุษย์ หลีกไม่พ้นเกิดแก่เจ็บตาย หรือไม่พ้นเคราะห์กรรมที่ตามมา

ขี้ไก่ไม่ให้หก ขี้นกไม่ให้หล่น หมายถึง แสดงความรอบคอบ รู้จักเก็บเล็กผสมน้อย

ขุดดินนุ่งแพร แลไม่งาม หมายถึง นุ่งแพรขุดดินมองดูไม่สวยงาม หมายถึงทำตนไม่เหมาะสมกับฐานะ

คนมาทีหลัง กินดังเหนียว หรือ คนมาหล้า กินลูกหว้าแก่ หมายถึง คนทำงานล่าช้าย่อมเสียเปรียบผู้อื่น

ชื่อได้ข้า หน้าได้พี่เณร หมายถึง การทำงานบางครั้งความเหนื่อยเป็นของผู้ทำ แต่การได้หน้าหรือได้เกียรติเป็นของผู้อื่ น

ตื่นสายให้สร้างสวนพร้าว ตืนเช้าให้สร้างสวนยาง หมายถึง การประกอบอาชีพให้เหมาะสมกับอุปนิสัย

ที่มา จาก:https://sites.google.com/si te/aommeepean/sanwn- suphasit-phakh-ti