ปจจยั ทางภมู ศิ าสตรท ่ีมผี ลตออารยธรรมจนี จีนเปนดินแดนทม่ี ีความกวา งใหญและอดุ มสมบูรณของลมุ น้ำฮวงโห หรอื แมน ้ำเหลอื งในภาคเหนือ ของจีน ในบริเวณลุมแมนำ้ ฮวงโห เปนท่ีราบทีอ่ ดุ มสมบูรณเ นอ่ื งจากมีดินสเี หลอื ง ซง่ึ เปนประโยชนตอ การเกษตร ในหนา น้ำจะมีนำ้ เออลน และพัดดินตะกอนมาทับถม ทำใหท ี่ราบริมแมน้ำมคี วามอุดมสมบรู ณ แตก ็ ทำใหเ กิดนำ้ ทว มอยูเสมอ สว นลกั ษณะภมู ิอากาศเปนเขตอบอุน ปริมาณฝนในหนาแลง มีนอยจึงมีนำ้ ไม เพียงพอ ตองอาศยั นำ้ จากแมนำ้ เปนสำคญั ปจจัยดังกลาวจงึ ทำใหชาวจนี ตอ งมาอยรู วมกันเปนชมุ ชน และ สรางระบบชลประทานขน้ึ ดว ยการขุดคลองเพ่อื ระบายนำ้ ในขณะทน่ี ้ำเออลน และทดนำ้ และกักเก็บนำ้ ไวใชใ น ฤดูแลง สวนทรัพยากรธรรมชาตบิ รเิ วณลมุ แมน้ำฮวงโหมปี า ไมและแรธ าตุทีส่ ำคญั เชน ถา นหิน เหล็ก ตะกั่ว ทองแดง จากสภาพภมู ิศาสตรน้ที ำใหชาวจีนสรางสรรคอารยธรรมอยางตอเนื่อง เพื่อเอาชนะธรรมชาติ เชน การคำนวณฤดู การควบคุมอุทกภัย ซึ่งชาวจนี ไดน ำทรัพยากรธรรมชาตมิ าใชประโยชนต้ังแตส มยั กอ น ประวตั ศิ าสตร และกอใหเ กิดการรวมตวั เปน ชมุ ชน มีการเกณฑแ รงงานเพอ่ื ควบคมุ ระบบชลประทานภายใต ผูนำชมุ ชน ซง่ึ ตอ มากลายเปนชนชัน้ ปกครองและระบบกษัตริย นอกจากน้ลี ักษณะทตี่ ั้งของจนี มปี ราการธรรมชาติ คือ ทางตะวันออกมีมหาสมทุ รแปซฟิ ก ทางใตเตม็ ไปดวยภูเขาและปาดิบรอน สว นทางตะวนั ตกและทางเหนือกเ็ ปน ทุงหญาทะเลทรายและภูเขา มีสวนชวยให อารยธรรมจีนคงอยมู าตอ เน่อื งยาวนานโดยไดรบั อิทธพิ ลจากภายนอกนอยมาก
อารยธรรมจนี สมัยกอ นประวตั ศิ าสตร มีการคนพบโครงกระดกู ของมนุษยปกก่งิ ลักษณะคลายกบั โครงกระดกู ของชาวจนี ในปจจุบนั มกี ารคน พบ เครอ่ื งมอื เครอื่ งใชท ท่ี ำจากหินแบบหยาบ ครองชีพโดยการลา สตั ว โดยมีการคนพบแหลง โบราณคดี 2 แหลง คือ 1. วฒั นธรรมหยางเชา ลกั ษณะสำคัญ คือ เคร่ืองปน ดนิ เผาลายเขยี นสีจำนวนมาก ลายท่ีมักเขยี นเปน ลายเรขาคณติ พืช นก สัตวต างๆ และภาพใบหนา มนุษย สที ี่ใชเปนสดี ำหรอื สมี ว งเขม ซึง่ สบื ทอดมาถงึ สมยั สำริดและสมัยประวตั ศิ าสตร แบบจำลองทอี่ ยูอาศัยในวฒั นธรรมหยางเชา 2. วัฒนธรรมหลงชาน ลักษณะสำคญั คอื เครือ่ งปน ดนิ เผามเี นือ้ ละเอยี ด สดี ำขดั เงา คุณภาพดี เน้ือ บางและแกรง แสดงวา มกี ารใชแปน หมุน และมวี ธิ กี ารเผาทีก่ าวหนากวา อารยธรรมหยางเชา รปู แบบของ ภาชนะดินเผาท่ีสำคัญ คอื ภาชนะ 3 ขา ซง่ึ สืบทอดตอมาในยคุ สำรดิ
หมอ 3 ขาในวัฒนธรรมหลงซาน อารยธรรมจนี สมัยประวัตศิ าสตร 1. ราชวงศช าง ถือเปนราชวงศแรกที่ปกครองจีน มีเมืองหลวงท่เี มอื งอันยาง บรเิ วณมณฑลเหอหนาน มกี ารปกครองเปน แบบนครรัฐ กษัตรยิ เปน ผนู ำดานการปกครองและเศรษฐกิจ ประชาชนมคี วามเปนอยเู รยี บ งา ย ดำรงอาชีพโดยการทำเกษตรกรรม มีการชลประทาน มีการใชเครื่องมอื ทที่ ำจากสำรดิ เชน กระถาง ซึง่ ภายในมตี วั อักษร การประดษิ ฐอกั ษรแบบรูปภาพบนกระดกู สัตวและบนกระดองเตาเพื่อทำนาย ซ่ึงถอื เปน จดุ เร่ิมตน ของตวั อกั ษรจนี ในปจจุบนั นับถอื เทพเจาแหงการเพาะปลูก มกี ารทำปฏิทินบอกฤดูกาลตางๆ จารกึ บนกระดูกสัตว 2. ราชวงศโจว (สมยั ศักดนิ า/ฟวดัล) ถือเปน ราชวงศท ี่ปกครองจนี ยาวนานทสี่ ดุ แบงเปน 2 ชว ง คือ
2.1 โจวตะวันตก ศูนยกลางการปกครองทีเ่ มืองฉางอนั มรี ะบบการปกครองแบบเผิงเจ้ยี น หรือระบบศักดินา เกดิ ทฤษฎกี ารเมอื งอาณัติแหงสวรรค คอื สวรรคมอบอาณตั ิใหกษตั รยิ ป กครอง กษัตริยจ ึงมฐี านะเปน โอรสแหง สวรรค ซ่ึงตองปกครองดวยความยตุ ธิ รรม 2.2 โจวตะวันออก มีศนู ยกลางการปกครองท่ีเมืองลว่ั หยาง แตเกดิ ความเกิดลัทธิและนกั ปราชญทส่ี ำคัญ เพ่อื แกป ญ หาตา งๆเหลาน้ี ลทั ธทิ ี่สำคัญ คอื 1) ขงจ้ือ มแี นวความคดิ คอื สนใจเรื่องของมนุษย การปกครองตอ งใหป ระชาชนเปน สขุ โดยไมใ ชอำนาจ อบรม ประชาชนใหเ ชอื่ ในเรือ่ งประเพณีอนั ดีงาม จะทำใหเกดิ ความสงบสขุ ทัศนะทางสังคม บุคคลตอ งทำหนาทีข่ อง ตนใหดที ี่สุด ทัศนะทางจรยิ ธรรม เนน การปลกู ฝงคณุ ธรรม ทัศนะทางความเชอ่ื พิธกี รรม และการบูชา เปน การแสดงออกทดี่ ขี องมนุษย รูจักกตญั ู เกรงกลงั อำนาจธรรมชาติ การทำพิธนี ำมาซงึ่ ความเปนอนั หน่งึ อัน เดียวกัน 2) ลัทธเิ ตา ผใู หกำเนดิ ลทั ธิ คอื เลาจื๊อหรือเหลาจ่ือ มีคำสอนเก่ยี วกบั การปฏบิ ัติตนตามวถิ ีธรรมชาติ ใชชวี ิต สนั โดษ 3) ลัทธมิ อจ๊อื 4) ลัทธิฟาเจ่ีย หรอื นติ ิธรรมนิยม 3. ราชวงศฉ นิ (สมยั จักรวรรดิ) ฉนิ ซีหวงตี้สามารถปราบปราม และผนวกรฐั ตา งๆ เปน จกั รวรรดิ ทำการฏริ ปู อารยธรรมจนี ดังนี้ ยกเลิกระบบศกั ดินา นำการปกครองแบบรวมอำนาจเขาสูศูนยก ลางมาใช มี เซียนหยางเปน เมอื งหลวง มีเขตการปกครองเปนมณฑล มกี ารใชเ งินตราแบบเดยี วกนั เคร่ืองชัง่ ตวงวัด มาตรฐานเดียวกัน เกบ็ ภาษีท่ดี นิ มีการสรา งถนน อาชพี เกษตรยงั คงเปน อาชีพหลกั ประชาชนมีความเปนอยู อยา งลำบาก เน่ืองจากถกู เกณฑแ รงงานอยางหนัก มีการสำรวจสำมะโนประชากร ประกาศใชภาษาเขียน สรา ง สงั คมเปน หน่งึ เดยี ว สรางพระราชวงั อนั ใหญโต มปี ระติมากรรมลอยตวั เชน สุสานจิน๋ ซหี วงต้ี กำแพงเมืองจีน สุสานฉินซฮ่ี องเต
4. ราชวงศฮ ัน่ มเี มอื งหลวงทีฉ่ างอนั เจรญิ สุดในสมัยพระเจา หวตู ี้ จักรพรรดิมอี ำนาจสูงสดุ มีการ สอบคัดเลือกบุคคลเขารับราชการ ขนั ทมี ีอิทธิพลตอการเปลยี่ นแปลง และดำเนินนโยบายสำคัญ ของ จกั รพรรดิ การคา เจริญรงุ เรืองมาก มีการติดตอคาขายกับโลกตะวันตก ทั้งเสนทางน้ำ และเสนทางบก เสน ทางที่สำคัญคือ เสนทางสายไหม ซงึ่ บุคคลที่ใชเ สน ทางน้ี เชน พระถงั ซำจงั๋ มารโ ค โปโล ทำใหมกี าร แลกเปล่ยี นอารยธรรมและสนิ คาระหวางจีนกบั อินเดีย และยุโรป มีการผลิตกระดาษขึ้นใช มีธนบตั ร ใช แลกเปลี่ยนสนิ คาแทนเงนิ ท่ีทำจากโลหะ สังคมประกอบดว ยชนหลายกลมุ มีการรวมกลมุ ตามตระกูล ใชร ะบบ อาจควบคมุ ไพรพล และเงนิ ตรา ความเช่ือในลทั ธิขงจ้อื กลบั มาไดรับความนิยม และมีพทุ ธศาสนานิกาย มหายานเร่ิมเผยแผในจนี สว นศิลปะเนนความมีชีวิตชีวา มกี ารแสดงออกทางอารมณ เนน การเลาเหตกุ ารณ และบรรยายเรอื่ งราวเกีย่ วกับพทุ ธศาสนา การประดษิ ฐค ิดคนในยคุ น้ี เชน ซือหมา เชยี น ซ่งึ เปนทั้งนกั โหราศาสตรและนักประวตั ิศาสตร (ไดรับการยก ยอ งเปนบิดาวิชาประวัตศิ าสตรต ะวันออก) ไดป รบั ปรงุ ปฏทิ ินจนั ทรคตใิ หถ ูกตองย่ิงขน้ึ มีการเขียนหนังสอื สอ่ื จ้ี หรอื บันทกึ ของนกั ประวตั ิศาสตร มีการประดิษฐก ระดาษ เครอ่ื งมอื วัดแผนดนิ ไหว เมอื่ สนิ้ สดุ ราชวงศฮ ัน่ เกดิ การแตกแยกภายในโดยแบงออกเปน สามกก 5. ราชวงศสยุ เปนยุคแตกแยกแบงเปน สามกก และมีการขดุ คลองเชอ่ื มแมน ำ้ ฮวงโหกบั แมน ำ้ แยงซี เพือ่ ประโยชนในดา นการคมนาคม 6. ราชวงศถ ัง มีนครฉางอานเปน ศนู ยก ลางของซกี โลกตะวนั ออกในสมยั นั้นไดชอ่ื วาเปน ยุคทอง ของอารยธรรมจีน พระพทุ ธศาสนามคี วามเจรญิ รงุ เรอื ง พระถังซำจ๋ังเดินทางไปศึกษาพระไตรปฎก ในชมพู
ทวีป และยังเปนยคุ ทองของกวนี พิ นธจีน กวคี นสำคญั เชน หวางเหวย หล่ไี ป ตูฝู ศิลปะแขนงตา งๆมีความ รงุ เรือง 7. ราชวงศซ อง/ซง มีความกา วหนา ดานการเดนิ เรอื สำเภา รูจกั การใชเขม็ ทิศ รจู กั การใชล กู คิด ประดิษฐแทน พิมพหนังสือ และรักษาโรคดวยการฝง เข็ม 8. ราชวงศหยวน เปน ราชวงศช าวมองโกลทเ่ี ขามาปกครองจีน ฮอ งเตอ งคแรก คอื กบุ ไลขา น หรือ หงวนสโี จว ฮอ งเต มชี าวตะวันตกเขา มาติดตอคาขายมาก เชน มารโ คโปโล พอคา ชาวเมอื งเวนสี ประเทศ อติ าลี 9. ราชวงศห มิงหรือเหม็ง วรรณกรรมจะนยิ มการเขยี นนวนิยายทใ่ี ชภ าษาพูดมากกวาการใช ภาษาเขียน มีนวนิยายท่สี ำคญั ไดแก สามกก ไซอ๋ิว นอกจากนี้ยังสง เสริมการสำรวจเสน ทางเดนิ เรอื ทางทะเล และสรางพระราชวังหลวงปกกง่ิ (วงั ตองหาม) 10. ราชวงศช ิงหรอื เชง็ เปน ราชวงศเผา แมนจู เปน ยุคที่จนี เส่ือมถอยความเจรญิ ทุกดาน และ เริม่ ถูกรกุ รานจากชาติตะวันตก เชน สงครามฝน ซึง่ จนี รบแพอังกฤษ ทำใหตองลงนามในสนธสิ ญั ญานานกงิ โดยจนี ตอ งยกฮองกงใหอังกฤษเชา 99 ป และตอ งเปดเมืองทา เพื่อการคาขายอกี ดว ย สว นปลายยุคราชวงศช งิ พระนางซสู ีไทเฮาเขามามอี ทิ ธิพลในการบรหิ ารประเทศมาก สมยั สาธารณรฐั และสมัยสาธารณรัฐประชาชนจีน การโคน ลมราชวงศแมนจู ผนู ำคือ ดร.ซนุ ยดั เซ็น ชว งแรกจนี มกี ารปกครองแบบเผด็จการ ตอ มามกี ารกอตงั้ พรรคคอมมิวนสิ ต มดี ร.ซนุ ยัด เซ็น เปน หัวหนา พรรค หลังจากทานถงึ แกอ สัญกรรม เจยี ง ไคเชค็ ก็เปน หวั หนา พรรคแทน หลังสงครามโลกคร้งั ที่ 2 พรรคคอมมิวนสิ ตมคี วามเขม แขง็ มากข้ึน เหมา เจอ ตุง นำพรรค คอมมวิ นิสตล ม ลา งอำนาจของเจียง ไคเชค็ ประกาศตัง้ จีนปกครองแบบคอมมิวนสิ ต ตั้งเปน สาธารณรฐั ประชาชนจีน เจียงไคเช็ค ไดอ พยพไปต้ังรฐั บาลพลัดถน่ิ ทเี่ กาะไตหวัน โดยแยกจนี เปน 2 ประเทศ ปกครอง 2 ระบบ คอื คอมมิวนสิ ต และประชาธิปไตย ดำเนนิ ตอ เน่ืองมาถงึ ปจจบุ ัน ความเจริญของอารยธรรมจนี 1. จิตรกรรม มีววิ ัฒนาการมาจากการเขียนตวั อกั ษรจีนจารกึ บนกระดกู เสยี่ งทายเพราะตวั อักษรจีนมลี กั ษณะ เหมือนรปู ภาพ งานจติ รกรรมจนี รงุ เรอื งมากในสมยั ราชวงศฮน่ั มกี ารเขยี นภาพและแกะสลกั บนแผนหนิ ที่นิยม มากคอื การเขียนภาพบนผาไหม ภาพวาดเปนเรอื่ งเลา ในตำราขงจื๊อพระพทุ ธศาสนาและภาพธรรมชาติสมยั
ราชวงศถ ัง มกี ารพัฒนาการใชพกู ันสีและกระดาษภาพสว นใหญไดร บั อทิ ธพิ ลจากพทุ ธศาสนาและลัทธเิ ตา สมยั ราชวงศซ อง จติ รกรรมจัดวาเดนมาก ภาพวาดมกั เปน ภาพมนุษยกับธรรมชาติ ทวิ ทัศน ดอกไม 2. ประติมากรรม สว นใหญเปน เคร่ืองปน ดินเผามอี ายุเกาแกตั้งแตกอนประวัติศาสตร ทำจากดนิ สีแดง มลี วดลาย แดง ดำ และ ขาวเปนลวดลายเรขาคณิต สมัยราชวงศช าง มีการแกะสลักงาชาง หินออน และหยกตามความเช่อื และความ นิยมของชาวจนี ทเ่ี ชื่อวา หยก ทำใหเ กดิ ความเปนสิริมงคล ความสุขสงบ ความรอบรู ความกลาหาญ ภาชนะ สำริดเปนหมอ สามขา สมัยราชวงศถงั มกี ารพัฒนาเครอ่ื งเคลือบดินเผาเปนเคลอื บ 3 สีคือ เหลอื ง น้ำเงิน เขียว สว นสีเขยี วไขกามีช่อื เสียงมากในสมยั ราชวงศซอง สวนพระพุทธรูปนิยมสรางในสมยั ราชวงศถ ัง ทั้งงานหลอ สำรดิ และแกะสลักจากหนิ ซง่ึ มสี ดั สวนงดงาม เปนการผสมผสานระหวา งศิลปะอนิ เดยี และจีนท่มี ีลักษณะเปน มนุษยมากกวา เทพเจา นอกจากนี้มีการปนรปู พระโพธสิ ตั วก วนอมิ สมัยราชวงศหมงิ เคร่อื งเคลอื บไดพ ัฒนา จนกลายเปน สินคา ออก คอื เคร่ืองลายครามและลายสีแดง ถึงราชวงศช งิ เครือ่ งเคลือบจะนิยมสีสนั สดใส เชน เขยี ว แดง ชมพู 3. สถาปตยกรรม 3.1 กำแพงเมอื งจีน สรางในสมยั ราชวงศจ ิ๋น เพอ่ื ปอ งกันการรุกรานของมองโกล
3.2 เมืองปก กง่ิ สรา งในสมยั ราชวงศห งวน โดยกบุ ไลขา น ซึ่งไดร บั การยกยองทางดา นการวางผังเมอื ง สว น พระราชวังปกกงิ่ สรา งในสมัยราชวงศเหมง็ 3.3 พระราชวังฤดรู อน สรางในสมยั ราชวงศชิง โดยพระนางซูสีไทเฮา ซึง่ เปน สถาปต ยกรรมที่ผสมผสาน ระหวางยโุ รปและจีนโบราณ 4. วรรณกรรม 4.1 สามกก สนั นษิ ฐานวาเขยี นในคริสตศตวรรษท่ี 14 เปนเรื่องราวของความแตกแยกในจนี ตัง้ แต ปลายสมยั ราชวงศจน๋ิ จนถงึ ราชวงศฮ ั่น 4.2 ซอ งกัง๋ เปน เร่อื งประทวงสังคม เรอ่ื งราวความทุกขข องผคู นในมือชนชน้ั ผปู กครอง สะทอนความทุกขของ ชาวจีนภายใตการปกครองของพวกมองโกล 4.3 ไซอ๋ิว เปน เร่ืองราวการเดินทางไปนำพระสตู รจากสวรรคทางตะวันตกมายังประเทศจีน 4.4 จนิ ผิงเหมย หรอื ดอกบัวทอง แตงขึ้นในราวคริสตศ ตวรรษที่ 16-17 เปน นยิ ายเกี่ยวกบั สังคมและชีวิต ครอบครวั เปน เร่อื งของชีวิตทร่ี ำ่ รวย มอี ำนาจขึน้ มาดวยเลห เหล่ียม แตด ว ยการทำชั่วและผิดศีลธรรมในท่ีสดุ ตองดรบั กรรม
4.5 หงโหลวเมิง่ หรอื ความฝนในหอแดง เดนทีส่ ุดในคริสตศตวรรษที่ 18 เรื่องราวเต็มไปดวยการแกงแยง ชิงดี อจิ ฉาริษยากนั ผอู า นจะรูส กึ เศราสลดตอชะตาชีวิตของพระเอกนางเอกเนื้อเร่อื งสะทอนให เหน็ สังคมศักดนิ า ของจนี ที่กำลังเสอื่ มโทรมกอ นการเปลยี่ นแปลงสังคมเขาสู ยคุ ใหม 4.6 บันทกึ ประวัตศิ าสตร ของ สื่อหมาเฉยี น เคร่อื งวดั แผน ดินไหว
Search
Read the Text Version
- 1 - 9
Pages: