1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 51 94. Αναγνώστης Μοναρχίδης αγωνιστής, πολιτικός Γεννήθηκε στα Ψαρά το 1777. Ο πατέρας του, Χατζή Δημήτριος, ήταν από τους ευπατρίδες τού νησιού. Ο Αναγνώστης ασχολήθηκε με τη θάλασσα από μικρή ηλικία. Ήταν πληρεξούσιος των Ψαρών στην Εθνική Συνέλευση τής Επιδαύρου. Εξελέγη βουλευτής στην πρώτη περίοδο και πληρεξούσιος στις Εθνοσυνελεύσεις τού Άστρους και τής Επιδαύρου. Ήταν ο πρώτος νομάρχης Αιτωλοακαρνανίας (1833) και νομάρχης Αχα?ας και Ηλείας (1836). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). 95. Νικόλαος Μπότασης φιλικός, αγωνιστής Ο Νικόλαος Μπότασης, γενάρχης των Μποτασέων, γεννήθηκε στο Κρανίδι το 1792, αλλά ανδρώθηκε στις Σπέτσες. Μαζί με τους γιους του Γκίκα, Αναγνώστη και Παναγιώτη διέθεταν τα μεγαλύτερα πλοία των Σπετσών, τη ναβέττα «Αχιλλέας» και την γκαβάρα «Διομήδης», 460 τόνων. Για τον Αγώνα δαπάνησε πολλά χρήματα. Διετέλεσε υπουργός. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837. Πέθανε στην Αθήνα το 1842.
52 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 96. Κώστας Μπότσαρης αγωνιστής Ο Κωνσταντίνος Μπότσαρης, γιος τού Κίτσου και αδελφός τού Μάρκου, γεννήθηκε στο Σούλι το 1792. Μετά τη δολοφονία τού πατέρα του τον πήρε στα Ιωάννινα ο Αλή Πασάς, μετά τον θάνατο τού οποίου κατόρθωσε να διαφύγει και να ενωθεί με τον αδελφό τού Μάρκο. Πήρε μέρος στη μάχη στο Καρπενήσι. Πολιτικά επηρεαζόταν από τον Μαυροκορδάτο. Πολέμησε στο Κρεμμύδι κατά των Αιγυπτίων τού Ιμπραήμ και με τον Καραϊσκάκη στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα. Διορίστηκε αρχηγός των σωμάτων που στρατοπέδευαν έξω από το Μεσολόγγι. Μετά την έξοδο, μαζί με τη φρουρά τής πόλης, κατέφυγε στην Άμφισσα και μετά στο Ναύπλιο. Πολέμησε μαζί με τον Καραϊσκάκη στις μάχες τού Διστόμου και τής Αράχοβας. Επί Καποδίστρια πολέμησε για την απελευθέρωση τής Δυτικής Στερεάς Ελλάδος υπό τον Τσωρτς. Μετά τη δολοφονία τού Κυβερνήτη έγινε οπαδός τού Κωλέττη. Έλαβε μέρος στην τριμελή επιτροπή υποδοχής τού Όθωνα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1850. Πέθανε το 1853. 97. Νεόφυτος ο Καρύστου, ιερωμένος, φιλικός, αγωνιστής O Nεόφυτος, επίσκοπος Καρύστου, γεννήθηκε το 1790. Συνέβαλε σημαντικά στην εξάπλωση τής Επανάστασης στη Ν. Εύβοια. Η ήττα στα Στύρα, ο θάνατος τού Μαυρομιχάλη και η αποτυχημένη πολιορκία τής Καρύστου περιόρισαν τις ελπίδες του, άλλα δεν έπαυσε σε όλη τη διάρκεια τού Αγώνα να φροντίζει για την αναζωπύρωση τής Επανάστασης, συγκεντρώνοντας πολεμοφόδια, χρήματα και πολεμιστές. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836. Πέθανε το 1851 στη Χαλκίδα.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 53 98. Nεόφυτος Ταλαντίου (Νικόλαος Μεταξάς) ερωμένος, αγωνιστής Ο Νεόφυτος Ταλαντίου, κατά κόσμον Νικόλαος Μεταξάς, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1762 και ήταν ο πρώτος Μητροπολίτης Αθηνών. Είχε αξιόλογη μόρφωση. Το 1792 χειροτονήθηκε διάκονος στη μονή Πεντέλης, όπου χρημάτισε και δάσκαλος. Κατά τη διάρκεια τού Αγώνα πρωτοστάτησε στην Αταλάντη βοηθώντας τον Αθανάσιο Διάκο στην Αλαμάνα. Ήταν παρών σε όλες τις προσπάθειες για τη ρύθμιση των εκκλησιαστικών θεμάτων. Το 1833 ονομάστηκε επίσκοπος Αθηνών και το 1850 διορίστηκε πρώτος και μόνιμος πρόεδρος τής Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας της Ελλάδος, λαμβάνοντας τον τίτλο τού Μητροπολίτη Αθηνών. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836. 99. Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός φιλικός, λόγιος Ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1778. Διδάχθηκε φιλοσοφία από τον Δανιήλ Φιλιππίδη και ήταν άριστος ελληνιστής. Είκοσι ετών ακολούθησε τον ηγεμόνα Κωνσταντίνο Υψηλάντη στη Μολδαβία. Αργότερα ο Αλέξανδρος Σούτσος τον διόρισε επιτετραμμένο του στην Πύλη. Μετά από 6 χρόνια διορίστηκε μεταφραστής τού Μεγάλου Διερμηνέα. Ο ηγεμόνας τής Βλαχίας Ιωάννης Καρατζάς τον επανέφερε και τον όρισε πρωθυπουργό τής Βλαχίας, οπότε, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Μετά την αποτυχία τού κινήματος τού Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες κατέφυγε στην Πίζα και κατόπιν στη Γενεύη, όπου γνώρισε τον Καποδίστρια ο οποίος τον πήρε μαζί του στην Ελλάδα. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Πέθανε τον Δεκέμβριο τού 1849 στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε διοριστεί πρέσβης τής Ελλάδας.
54 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 100. Παναγιωτάκης Νοταράς αγωνιστής Γεννήθηκε στα Τρίκαλα Κορινθίας το 1803. Ήταν αδελφός τού Γεωργίου Νοταρά. Αμέσως μετά την έναρξη τού Αγώνα πολέμησε με ηρωισμό εναντίον των Τούρκων. Ήταν πιστός οπαδός τού βασιλιά Όθωνα, τον οποίο ακολούθησε στο Μόναχο μετά την έξωσή του. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1839. Πέθανε στην Αθήνα το 1873. 101. Ανδρόνικος Πάικος αγωνιστής, πολιτικός Ο Ανδρόνικος Πάικος, γόνος παλαιάς και πλούσιας οικογένειας, γεννήθηκε το 1796 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδαζε Νομικά στην Πίζα τής Ιταλίας όταν ξέσπασε η Επανάσταση. Τότε συγκέντρωσε πολεμοφόδια, ναύλωσε ένα πλοίο και ήρθε στην Ελλάδα μαζί με τον Υψηλάντη. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και σε μία τραυματίστηκε. Προήχθη μέχρι τον βαθμό τού λοχαγού. Μετά την άφιξη τού Καποδίστρια μετέβη στην Ευρώπη να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Εξελέγη πληρεξούσιος στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση τού 1832. Από το 1835 μέχρι το 1837 ήταν ο πρώτος Εισαγγελέας τού Αρείου Πάγου. Διετέλεσε και υπουργός Δικαιοσύνης (Γραμματεύς Επικρατείας τής Δικαιοσύνης) το 1837 και κατέβαλε προσπάθειες για την ανάπτυξη τού δικαστικού κλάδου. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Αρχαιολογικής και τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Τα τελευταία χρόνια τής ζωής του απεσύρθη από την πολιτική. Πέθανε το 1880 στην Αθήνα.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 55 102. Ρήγας Παλαμήδης αγωνιστής, πολιτικός Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1794. Φοίτησε στην ελληνική σχολή τής Στεμνίτσας, στη σχολή τής Δημητσάνας και στην Κωνσταντινούπολη. Επιστρέφοντας στην Τρίπολη έγινε γραμματέας τού δραγουμάνου τού Μόρα Βαλεσί. Μετά την επανάσταση έγινε γραμματέας τής Πελοποννησιακής Γερουσίας και γραμματέας και αγγελιαφόρος τού Θ. Κολοκοτρώνη στη μάχη στο Βαλτέτσι και στην άλωση τής Τριπολιτσάς. Από τις αρχές τού 1822 πήγε με το μέρος των προκρίτων. Όταν έφθασε στην Πελοπόννησο ο Δράμαλης, ο Παλαμήδης δείλιασε μπροστά το μέγεθος τού στρατού των Τούρκων και έσπειρε τον πανικό στους Έλληνες, πράγμα που θύμωσε ιδιαίτερα τον Κολοκοτρώνη. Επί Καποδίστρια έγινε μέλος τού Πανελληνίου και γερουσιαστής. Επί Όθωνα έγινε Σύμβουλος Επικρατείας και νομάρχης. Πρωτοστάτησε στην επανάσταση τής 3ης Σεπτεμβρίου. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837 και στο βιβλίο των μελών της αναφέρεται ως γερουσιαστής και συγγραφέας. Στην κυβέρνηση Ανδρέα Μεταξά έγινε υπουργός Εσωτερικών και μέλος τής επιτροπής σύνταξης τού Συντάγματος. Διετέλεσε πρόεδρος τής Βουλής και υπουργός Εσωτερικών σε πολλές κυβερνήσεις. Πέθανε το 1872. 103. Ηλίας Πανάς αγωνιστής Ο Ηλίας Πανάς γεννήθηκε στην Κεφαλονιά το 1798. Με την κήρυξη τής Επανάστασης πήγε στην Πελοπόννησο και έλαβε μέρος στην άλωση τής Τριπολιτσάς, στην πολιορκία τής Πάτρας και στη μάχη τού Πέτα. Πολέμησε τον Ιμπραήμ αλλά συνελήφθη αιχμάλωτος σε μάχη και ελευθερώθηκε αφού πλήρωσε λύτρα. Με δικό του στρατιωτικό σώμα κλείστηκε στο Μεσολόγγι μέχρι την ηρωική έξοδο. Κατείχε τον βαθμό τού στρατηγού. Εντάχθηκε στην Ελληνική Χωροφυλακή. Το 1858 συμμετείχε σε άλλες μάχες στη τουρκοκρατούμενη Ήπειρο. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1860.
56 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 104. Ιωάννης Νάκος Πανουργιάς αγωνιστής Ο Νάκος Πανουργιάς ήταν γιος τού αρματολού τής Στερεάς Ελλάδας Πανουργιά. Έλαβε μέρος στις μάχες των Βασιλικών, τής Άμπλιανης, τής Αράχοβας και τής Πέτρας. Στον εμφύλιο πήρε μέρος με τα στρατεύματα τής Στερεάς υπό τον Γκούρα κατά των Πελοποννησίων υποστηρίζοντας την κυβέρνηση. Επί Καποδίστρια και επί Όθωνος έλαβε ανώτατα στρατιωτικά αξιώματα. Το 1854 με στρατιωτικό τμήμα εισέβαλε στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία αλλά απέτυχε. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836. 105. Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος φιλικός, αγωνιστής, διπλωμάτης Ο Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος γεννήθηκε στη Νάξο το 1780. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, Νομική στη Μόσχα και Ιατρική στη Ρώμη. Το 1814 πήγε στα Ιωάννινα για να πείσει στον Αλή Πασά ότι ο Τσάρος θα τον βοηθήσει αν βαδίσει εναντίον τού Σουλτάνου. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και συμμετείχε στην κατάληψη τής Τενέδου. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός τού ανέθεσε πολλές αποστολές. Το 1820 μετέβη στην Κωνσταντινούπολη και μίλησε στον Πατριάρχη για τον επικείμενο αγώνα προσπαθώντας να τον πείσει να εγκαταλείψει την Πόλη. Στη ναυμαχία τού Ναυαρίνου υπηρετούσε ως διερμηνέας τής ρωσικής μοίρας και μάλιστα μετά από τέχνασμά του οι Τούρκοι επιτέθηκαν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Το 1843, επί τής βασιλείας τού Όθωνα, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Υπήρξε γενικός πρόξενος τής Ρωσίας μέχρι το 1862. Ο Γεώργιος ο Α΄ τον διόρισε Σύμβουλο Επικρατείας. Πέθανε το 1874. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836) και στο αρχείο της αναφέρεται ως πρόξενος.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 57 106. Δημήτριος Πετροπουλάκης αγωνιστής Ο Δημήτριος Πετροπουλάκης γεννήθηκε στη Ράχη Γυθείου Μάνης το 1800. Προερχόταν από μία από τις παλαιότερες οικογένειες τής Μάνης, μέλη τής οποίας έλαβαν μέρος σε όλες τις απελευθερωτικές επαναστάσεις. Ο Δημήτριος Πετροπουλάκης διακρίθηκε στις μάχες κατά τού Ιμπραήμ. Ήταν υποστηρικτής τού Καποδίστρια και τού Όθωνα. Υπηρέτησε ως συνταγματάρχης τής Βασιλικής Φάλαγγας. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1841. Το 1850 εξελέγη βουλευτής Μάνης. Το 1854 έλαβε μέρος στην εξέγερση στη Θεσσαλία και το 1866, μαζί με τον γιο του, στην κρητική επανάσταση ως αρχηγός. Το 1870 προήχθη στον βαθμό τού Συνταγματάρχη. Πέθανε το 1870. 107. Κυριάκος Πιττάκης αγωνιστής, αρχαιολόγος Γεννήθηκε στην Αθήνα, στη συνοικία τού Ψυρρή, το 1798. Σπούδασε στην Ιόνιο Ακαδημία. Ήταν ένας από τους ιδρυτές τής «Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας» (1837), τής οποίας διετέλεσε γραμματέας και αντιπρόεδρος. Το 1836 έγινε έφορος αρχαιοτήτων. Ήταν ιδρυτής τού Μουσείου τής Ακρόπολης και ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Επίσης ξεκίνησε την έκδοση τού περιοδικού «Αρχαιολογική Εφημερίς» (1837). Με το έργο του συγκέντρωσε έναν όγκο αρχαιολογικών μαρτυριών που αποτέλεσαν την καλύτερη απάντηση στην θεωρία τού Φαλμεράυερ. Πέθανε το 1863 στην Αθήνα.
58 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 108. Δημήτρης Πλαπούτας ή Κολλιόπουλος αγωνιστής Γεννήθηκε στην Παλούμπα Γορτυνίας το 1786. Ήταν γιος κλέφτη. Το 1811-1812 κατέφυγε στη Ζάκυνθο, όπου υπηρέτησε ως εκατόνταρχος στα ελληνικά σώματα τού αγγλικού στρατού. Το 1816 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και με την έναρξη τής Επανάστασης επέστρεψε στην Πελοπόννησο μαζί με τον Κολοκοτρώνη, τού οποίου ήταν οπλαρχηγός και πιστός οπαδός. Διακρίθηκε στη μάχη τού Βαλτετσίου και στην πολιορκία τής Τρίπολης. Με τον ερχομό τού Ιμπραήμ πολέμησε με τον Κολοκοτρώνη, καταδικάστηκε μαζί του σε θάνατο από την Αντιβασιλεία, αλλά ο Όθων έδωσε και στους δύο αμνηστία. Ασχολήθηκε με την πολιτική, εξελέγη βουλευτής Καρύταινας, διετέλεσε γερουσιαστής και επίτιμος υπασπιστής τού Όθωνα. Μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας έγινε το 1837. Πέθανε το 1864. 109. Αναστάσιος Πολυζωίδης αγωνιστής, δικαστής Ο Αναστάσιος Πολυζωίδης γεννήθηκε στο Μελένικο τής Μακεδονίας το 1802. Η εύπορη οικογένειά του φρόντισε για την άρτια μόρφωσή του στην Ελλάδα και την Αυστρία. Σπούδασε Ιατρική και θεωρητικές επιστήµες. Σχετίστηκε µε εξέχουσες προσωπικότητες τού Διαφωτισµού, που τού γέννησαν τον πόθο για ελευθερία, πνευματική αφύπνιση, ανθρωπισµό και δηµοκρατία. Παρά την επιθυµία του, δεν πρόλαβε να συναντηθεί µε τον Αλ. Υψηλάντη και να καταταγεί στον Ιερό Λόχο, διότι η καταστροφή είχε ήδη συντελεστεί. Μαζί µε Γερµανούς φιλέλληνες έφθασε στην Ακαρνανία και από εκεί στο μαχόµενο Μεσολόγγι. Ήταν γραμματέας τού Μαυροκορδάτου, επεξεργάστηκε το κείμενο τού «προσωρινού πολιτεύματος» και συνέταξε τη διακήρυξη τής Α΄ Εθνοσυνέλευσης. Μετά την απελευθέρωση, η Αντιβασιλεία τον διόρισε πρόεδρο τού Πρωτοδικείου Ναυπλίου. Στη δίκη τού Κολοκοτρώνη, µαζί µε το δικαστή Γεώργιο Τερτσέτη, αρνήθηκε να ψηφίσει τη θανατική καταδίκη των Kολοκοτρώνη και Πλαπούτα. Απολύθηκε, φυλακίστηκε, δικάστηκε για απείθεια, αλλά τελικά αθωώθηκε. Με την ενηλικίωση τού Όθωνα, έγινε αρεοπαγίτης και αντιπρόεδρος τού Αρείου Πάγου. ?ς υπουργός Εσωτερικών θέσπισε το νοµοθέτηµα για την ελευθεροτυπία. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836) και μέλος τού πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου της. Πέθανε στην Αθήνα το 1873. Το πορτρέτο του κοσμεί τις αίθουσες όλων των δικαστηρίων τής χώρας γιατί, μαζί με τον Τερτσέτη, θεωρείται υπόδειγμα αδέκαστου και ανεπηρέαστου δικαστή.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 59 110. Γεωργιος Πραΐδης φιλικός, πολιτικός Γεννήθηκε το 1791 στα Μουδανιά τής Βιθυνίας. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και το 1821 κατέβηκε στο Μεσολόγγι. Έγινε μέλος τής Γερουσίας τής Δυτικής Ελλάδας. Πήρε μέρος στη συνέλευση τού Άστρους. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1839 και αναφέρεται στο βιβλίο μελών της ως υπουργός. Πέθανε στην Αθήνα το 1873. 111. Κωνσταντίνος Ράμφος φιλικός, αγωνιστής Ο Κωνσταντίνος Ράμφος γεννήθηκε στη Χίο το 1776. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και έγινε απόστολός της στα Ψαρά και στην Ύδρα. Τον Νοέμβριο τού 1821 συμμετείχε ως υπολοχαγός στην έφοδο κατά τού Παλαμηδίου και στη μάχη τού Ναυπλίου. Έλαβε μέρος σε πολλές μάχες και διπλωματικές αποστολές. Επί Καποδίστρια έγινε δικαστής στον Πόρο και διοικητής των φρουρίων τής Μεσσηνίας. Το 1835 έγινε ενθουσιώδης οθωνιστής. Μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας έγινε το 1845. Διετέλεσε πρόξενος στα Ιωάννινα και στη Θεσσαλονίκη. Όταν επέστρεψε στην Αθήνα άσκησε το επάγγελμα τού δικηγόρου. Ήταν εκδότης τής εφημερίδας «Συντηρητική». Πέθανε το 1871.
60 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 112. Νικόλαος Ρενιέρης φιλικός, αγωνιστής Ο Νικόλαος Ρενιέρης γεννήθηκε το 1758 στα Παλαιά Ρούματα τής περιοχής Κισσάμου Χανίων Κρήτης. Ίσως η καταγωγή του ανάγεται στη βενετική οικογένεια των Renier. Σπούδασε Ιατρική στο Μονπελιέ τής Γαλλίας και στην Πίζα. Άσκησε το επάγγελμα τού γιατρού μέχρι την έναρξη τής Επανάστασης. Είχε πολυσχιδή δράση, επιστημονική, κοινωνική, φιλανθρωπική και εκπαιδευτική. Το 1819 μυήθηκε τη Φιλική Εταιρία. Με την έναρξη τού Αγώνα εγκαταστάθηκε στα Κύθηρα. Εξελέγη πληρεξούσιος τής Κρήτης στη Συνέλευση τής Τροιζήνας και στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση. Το 1827, με πρόταση τού Θ. Κολοκοτρώνη, έγινε πρόεδρος τής Βουλής γιατί δεν είχε αναμιχθεί στις αντιζηλίες και τις φιλοδοξίες τού εμφυλίου. Ο Καποδίστριας τον διόρισε στο Πανελλήνιο. Το 1826 με υπόμνημά του στον Κάνινγκ, πρέσβη τής Αγγλίας στην Κωνσταντινούπολη, ζήτησε την προστασία του για το Κρητικό ζήτημα. Το 1829 έγινε αρμοστής τής ελληνικής κυβερνήσεως στην Κρήτη, όπου προσπάθησε να υποθάλψει το επαναστατικό κλίμα, αλλά ήρθε σε σύγκρουση με τους ανυπότακτους Σφακιανούς. Το 1830, όταν κατέλαβαν την Κρήτη οι Αιγύπτιοι, επέστρεψε στην Ελλάδα. Ο Ρενιέρης ανήκε στο ρωσικό κόμμα. Έγινε μέλος τού Συμβουλίου Επικρατείας και συμμετείχε στην επιτροπή σύνταξης τού Συντάγματος τού 1844. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρεία (1836). Πέθανε το 1897 σε ηλικία 90 ετών. 113. Γεώργιος Κανδιάνος Ρώμας φιλικός, πολιτικός, λόγιος Ο Κανδιανός Ρώμας ανήκε σε μεγάλη και ευγενή οικογένεια τής Ζακύνθου με καταγωγή από την Κρήτη. Διετέλεσε πρόεδρος τής Γερουσίας τού Ιονίου κράτους. Διακρίθηκε επίσης και ως φιλόλογος και ποιητής, σώζονται δε πολλά ποιητικά του έργα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837 και στο βιβλίο μελών της αναφέρεται ως συγγραφέας και πολιτικός.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 61 114. Γεώργιος Σαχίνης αγωνιστής Ο Γεώργιος Κιοσσές (Σαχίνης) γεννήθηκε στην Ύδρα το 1789 και ήταν γιος τού Δημητρίου Σαχίνη, πλοιοκτήτη, εμπόρου και προκρίτου τού νησιού. Ασχολήθηκε με τις ναυτικές επιχειρήσεις. Σπούδασε στην Ύδρα και την Κέρκυρα, όπου έμαθε Ιταλικά και Γαλλικά. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση εντάχθηκε στον ναυτικό στόλο τής Ύδρας με το πλοίο «Μιλτιάδης» και έλαβε μέρος σε πολλές ναυμαχίες υπό τον Μιαούλη. Το 1823 έγινε διοικητής Σύρου και Μυκόνου. Το 1828, επί Καποδίστρια, έγινε κυβερνήτης τής εθνικής κορβέτας «Ύδρα». Το 1836 ανέλαβε διοικητής τής ναυτικής μοίρας τού Αιγαίου. Επειδή μιλούσε ξένες γλώσσες έγινε υπασπιστής τού Όθωνα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1840. Το 1844 προήχθη σε υποναύαρχο. Πέθανε στην Αθήνα το 1864. 115. Γεώργιος Σαχτούρης αγωνιστής Γεννήθηκε στην Ύδρα το 1783 και ασχολήθηκε με ναυτικές δραστηριότητες. Πήρε μέρος στην επανάσταση τού 1821 συμμετέχοντας σε πολλές ναυμαχίες, όπως αυτές των Πατρών, Σπετσών, Γέροντα, Σάμου και στην επιχείρηση τής Αλεξάνδρειας. Ο Καποδίστριας τον διόρισε αρχηγό τής μοίρας των ακτών τής Μεσσηνίας. Γρήγορα όμως πήγε με το μέρος τής αντιπολίτευσης. Επί Όθωνος κατετάγη στο Πολεμικό Ναυτικό, έφθασε μέχρι τον βαθμό του αντιναυάρχου, ενώ διετέλεσε και διοικητής τού πολεμικού ναυστάθμου τού Πόρου. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1840, έναν χρόνο πριν πεθάνει (1841).
62 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 116. Θεοφάνης Σιατιστεύς ιερωμένος, αγωνιστής Ο Θεοφάνης Σιατιστεύς καταγόταν από τη Σελίτσα τού νομού Κοζάνης. Ήταν πτυχιούχος τής περιώνυμης Ακαδημίας των Κυδωνιών. Κατά την επανάσταση τού 1821 συνεργάστηκε με τον Εμμανουήλ Παππά και συμμετείχε στις επιχειρήσεις τής Χαλκιδικής. Αργότερα κατέβηκε στην Πελοπόννησο και συνέχισε τον αγώνα. Ο Όθων τον διόρισε Γραμματέα τής Ιεράς Συνόδου στη θέση τού Θεόκλητου Φαρμακίδη. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Το 1852 έγινε Μητροπολίτης τής Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας. 117. Γεώργιος Σκούφος αγωνιστής Ο Γεώργιος Σκούφος γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1803. Ήρθε στην Ελλάδα για να λάβει μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα. Μετά την Επανάσταση διορίστηκε διευθυντής των βασιλικών Ταχυδρομείων. Διετέλεσε βουλευτής και δήμαρχος Αθηναίων. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837 και στο βιβλίο των μελών αναφέρεται ως δήμαρχος.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 63 118. Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης φιλικός Ο Πέτρος Ομηρίδης Σκυλίτσης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1784. Είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρία. Πήρε μέρος στην Α΄ Εθνοσυνέλευση τής Επιδαύρου. Τον Απρίλιο τού 1822 ανέλαβε τη διοίκηση τής Κρήτης. Επί Καποδίστρια εξορίστηκε στη Σμύρνη, ενώ επί Όθωνα διορίστηκε εφέτης. Εξελέγη δήμαρχος Πειραιά το διάστημα 1841-1845 και 1848-1854. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837. 119. Διονύσιος Σολωμός ποιητής Ο υμνητής τής ελευθερίας, ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε το 1798 στη Ζάκυνθο. Σε πολύ μικρή ηλικία έμεινε ορφανός και το 1808 έφυγε για σπουδές στην Ιταλία, με τη συνοδία τού Ιταλού δασκάλου του. Σπούδασε Νομικά στο πανεπιστήμιο τής Παβίας. Τότε άρχισε να γράφει στίχους στην ιταλική γλώσσα και γνώρισε διαπρεπείς φιλοσόφους, φιλολόγους και αξιόλογους εκπροσώπους τής λογοτεχνικής κίνησης τής εποχής. Το 1818 επέστρεψε στη Ζάκυνθο, όπου παρέμεινε δέκα χρόνια. Εκεί άρχισε να γράφει τα πρώτα του αξιόλογα στιχουργήματα στα Ελληνικά. Ύμνησε τον αγώνα των Ελλήνων για ελευθερία και συγκλονίστηκε από τη βαρβαρότητα τού κατακτητή. Πρώτο μεγάλο ποίημά του γραμμένο στα Ελληνικά είναι ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», οι πρώτες στροφές τού οποίου καθιερώθηκαν ως εθνικός ύμνος τής Ελλάδας από τον Γεώργιο τον Α΄. Άλλα έργα του εμπνευσμένα από τον Αγώνα είναι η ωδή «Εις τον θάνατο τού λόρδου Βύρωνα», «Η καταστροφή των Ψαρών», «Η ωδή στον θάνατο τού Μάρκου Μπότσαρη», «Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι» κ.ά. Η επιμονή του να γράφει στην απλή γλώσσα τού λαού και όχι τη λογία τού έδωσε τον τίτλο τού εθνικού ποιητή τής Ελλάδας. Στα τέλη τού 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα, όπου έγραφε ποιήματα σχεδόν απομονωμένος. Δεν ήρθε ποτέ στην ελεύθερη Ελλάδα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1840. Στις 3 Φεβρουαρίου 1849 παρασημοφορήθηκε με τον Χρυσό Σταυρό τού Σωτήρος, διότι «με την ποίησή του διέγειρε τα αισθήματα τού λαού στον αγώνα για εθνική ανεξαρτησία». Πέθανε το 1857 στην Κέρκυρα. Τα οστά του μεταφέρθηκαν το 1865 στη Ζάκυνθο στο μαυσωλείο Κάλβου - Σολωμού.
64 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 120. Κωνσταντίνος Σούτσος φιλικός Ανήκε στην παλιά φαναριωτική οικογένεια Σούτσου, μέλη τής οποίας διετέλεσαν ηγεμόνες στη Μολδοβλαχία, διπλωματικοί υπάλληλοι, επιστήμονες και λόγιοι. Γιος τού Αλεξάνδρου Σούτσου, ήταν μέλος τής Φιλικής Εταιρίας. Ο Κωνσταντίνος Σούτσος διετέλεσε υπουργός στη Βλαχία. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1847. 121. Μιχαήλ Σούτσος φιλικός Ο Μιχαήλ Σούτσος ή Βόδας γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1778. Ο παππούς του Μιχαήλ Σούτσος ήταν ηγεμόνας στη Βλαχία. Ο ίδιος υπηρέτησε ως γραμματέας τού Μεγάλου Διερμηνέα τής Πύλης Ιωάννη Καρατζά. Το 1812 έγινε και ο ίδιος Διερμηνέας. Το 1819 έγινε ηγεμόνας τής Μολδαβίας. Το 1820 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία από τον Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό. Το 1821 συνεργάστηκε με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Μετά την αποτυχία τής επανάστασης στις Ηγεμονίες κατέφυγε στη Ρωσία και από εκεί στην Ελβετία. Επί Καποδίστρια διορίστηκε αντιπρόσωπος τής Ελλάδος στη Γαλλία. Ο Όθων τον όρισε πρεσβευτή τής Ελλάδος στη Γαλλία, τη Ρωσία, τη Σουηδία και τη Δανία. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1840 και αναφέρεται ως πρεσβευτής και σύμβουλος Επικρατείας. Πέθανε το 1854 στην Αθήνα.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 65 122. Νικήτας (Νικηταράς) Σταματελόπουλος, αγωνιστής Γεννήθηκε το 1781 στο χωριό τής Μεσσηνίας Μεγάλη Αναστασίτσα. Ο πατέρας του ήταν ο ονομαστός αγωνιστής τής περιοχής Σταματέλος Τουρκολέκας. Διωγμένος από τους Τούρκους κατέφυγε μαζί με τον θείο του Θ. Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα. Εντάχθηκε στα ρωσικά στρατεύματα και πολέμησε στην Ιταλία κατά τού στρατού τού Ναπολέοντα. Υπήρξε από τους μεγαλύτερους αγωνιστές τής ελληνικής επανάστασης. Πήρε μέρος στη μάχη τού Βαλτετσίου, στα Δολιανά, στην άλωση τής Τριπολιτσάς και στα Δερβενάκια, όπου για τον ηρωισμό του τον ονόμασαν Τουρκοφάγο. Επί Καποδίστρια και Όθωνα ανήκε στο κόμμα των Ναπαίων (ρωσόφιλο), γι’ αυτό συνελήφθη και καταδικάστηκε. Όταν αποφυλακίστηκε η υγεία του ήταν εξασθενημένη. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837. Το 1843, όταν δόθηκε Σύνταγμα, τού απενεμήθη ο βαθμός τού αντιστρατήγου και μια πενιχρή σύνταξη. Πέθανε το 1849 σε ηλικία 68 ετών. 123. Γεώργιος Σταύρου φιλικός Γιος τού έμπορου Ιωάννη Σταύρου από τα Ιωάννινα, γεννήθηκε το 1788. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία, την οποία ενίσχυσε οικονομικά. Προώθησε το κίνημα τού Φιλελληνισμού. Το 1824 ήρθε στην Ελλάδα να λάβει μέρος στον Αγώνα και συνεργάστηκε με τον Γεώργιο Κουντουριώτη. Υπήρξε ιδρυτής και πρώτος διευθυντής τής Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας, τού πρώτου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος τού κράτους. Ο Καποδίστριας τού ανέθεσε πολλά αξιώματα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1841 και αναφέρεται ως διοικητής τής Εθνικής Τράπεζας. Ο Γ. Σταύρου ίδρυσε και χρηματοδότησε νοσοκομεία, γηροκομεία, οικοτροφεία και βιβλιοθήκες στην Αθήνα και στα Ιωάννινα. Πέθανε το 1869.
66 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 124. Πέτρος Στεφανίτσης αγωνιστής Ο Πέτρος Στεφανίτσης γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1791. Τα εγκύκλια μαθήματα διδάχθηκε κατ’ οίκον. Ασκήθηκε στην φαρμακοποιία στους αδελφούς Τρύφου και παρακολούθησε μαθήματα Ιατρικής στο Collegio Medico, τον Ιατρικό Σύλλογο Κερκύρας. Από το 1810 άρχισε να ασκεί κλινική ιατρική ως υπίατρος τού τακτικού σώματος Κεφαλονιάς. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση πήρε μέρος στη μάχη τού Πέτα το 1822, όπου οργάνωσε πρόχειρο νοσοκομείο για τους τραυματίες. Στη συνέχεια κατέβηκε στο Μεσολόγγι, όπου έμεινε σε όλες τις πολιορκίες μέχρι την έξοδο στις 10 Απριλίου 1826. Εκεί «εφάνη ουκ ολίγον χρήσιμος διά την εμπειρίαν τής τέχνης του, επισκεπτόμενος ακουράστως τους ασθενείς στρατιώτας, χωρίς ποτέ να αποβλέψη εις πληρωμήν, δαπανών μάλιστα και εξ ιδίων εις ιατρικά», κατά τα αρχεία τού Αγώνος. «Συμμετασχών τής εξόδου εσώθη μετά τού θετού υιού αυτού Νικολάου». Πήρε μέρος ως εκπρόσωπος τής Λευκάδας στη συγκρότηση τού επτανησιακού στρατιωτικού σώματος. Μέχρι τον Ιούλιο τού 1827 προσέφερε αμισθί τις υπηρεσίες του ως γιατρός στο νοσοκομείο τού Ναυπλίου. Το 1835 ο Στεφανίτσης βρίσκεται στην Αθήνα, όπου με πολλές δυσκολίες απέκτησε άδεια άσκησης τού ιατρικού επαγγέλματος. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837. Ήταν επίσης μέλος τής Αρχαιολογικής Εταιρείας, αποδεικνύοντας το ενδιαφέρον του για την πρόοδο τής παιδείας και τού πολιτισμού. Πέθανε στην Αθήνα στις 6 Μαρτίου 1863. 125. Ιωάννης Σωμάκης αγωνιστής Ο Ιωάννης Σωμάκης γεννήθηκε το 1794 στο Χαλκί τής Ηπείρου. Έλαβε μέρος στον αγώνα για την απελευθέρωση τού έθνους. Έγινε πρόεδρος τού Αρείου Πάγου. Διετέλεσε σύμβουλος και μέλος πολλών επιστημονικών συλλόγων, όπως τής Αρχαιολογικής Εταιρείας. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Πέθανε το 1854.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 67 126. Ζήσης Σωτηρίου αγωνιστής Με καταγωγή από τα Σέρβια, γιος τού κλεφταρματωλού των Σερβίων καπετάν Σωτήρη, κατοικούσε στην Πέστη τής Ουγγαρίας. Ήταν από τους πρώτους Έλληνες που κατέβηκαν στην Ελλάδα για να αγωνιστούν για την ελευθερία τής πατρίδας. Πολέμησε με τον Εμμανουήλ Παππά στην εξέγερση στη Χαλκιδική καθώς και σε άλλες μάχες στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. Από το 1830 και μέχρι τον θάνατό του έλαβε μέρος στα περισσότερα επαναστατικά κινήματα στον ελλαδικό χώρο και στο εξωτερικό. Κατετάγη στους γαριβαλδινούς και πήγε στην Ιταλία ως εθελοντής για να πολεμήσει εναντίον των αυστριακών στρατευμάτων κατοχής. Με την ανακήρυξη τού ανεξάρτητου ελληνικού κράτους δούλεψε ως αρχαιοφύλακας στο Μουσείο τής Ακρόπολης. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837. Σε άρθρο τής εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» εξαίρεται η μεγάλη του ανιδιοτέλεια και η αγάπη για την πατρίδα: «Ήταν ένας άνθρωπος τού μόχθου, ένας πατριώτης, ανιδιοτελής, γεμάτος ζήλο, ο οποίος όταν προτάθηκε για παράσημο και αύξηση μισθού για τις υπηρεσίες που προσέφερε αρνήθηκε και τα δύο, δηλώνοντας πως ποτέ πώποτε δεν εζήτησα ούτε αμοιβήν τινά, ούτε αύξησιν τής μισθοδοσίας μου, αν δε εκπληρώ το καθήκον μου πιστώς και τιμίως, τούτο το πράττω σύμφωνα με τας αρχάς μου και με τον όρκον, τον οποίο έδωσα εις την πατρίδα...». 127. Παπα-Κώστας Τζαμάλας αγωνιστής, πολιτικός Καταγόταν από τη Φθιώτιδα. Μαζί με τους αδελφούς του πήρε ενεργό μέρος στην Επανάσταση και διακρίθηκε σε πολλές μάχες υπό τις διαταγές των αρματολών Κοντογιανναίων τής Υπάτης. Μετά τον θάνατο τού I. Καποδίστρια, στη διάρκεια των εμφύλιων σπαραγμών, πήγε με το μέρος των συνταγματικών (1832). Επί Όθωνα έγινε αντισυνταγματάρχης και το 1844 εξελέγη βουλευτής. Αργότερα, μαζί με τους Βελέντζα, Κοντογιάννη, Κομνά, Τράκα κ.ά., ανέλαβε την ηγεσία τού αντιοθωνικού στασιαστικού κινήματος, αλλά καταδιώχθηκε και αναγκάστηκε να καταφύγει στη Θεσσαλία. Όταν δόθηκε αμνηστία (1848) εξακολούθησε τη δραστηριότητά του και δεν δίστασε να στασιάσει εκ νέου, έφτασε μάλιστα με τους άνδρες του έως τον Ελικώνα, αλλά αναγκάστηκε, ηττημένος από τον Γρίβα Γαρδικιώτη, να καταθέσει τα όπλα. Στον Κριμαϊκό πόλεμο (1853-1856), μαζί με τους Φαρμάκη, Δυοβουνιώτη και Πανουργιά, επιχείρησε εισβολή στη Θεσσαλία, όπου επαναστάτησε το Πήλιο. Η υπογραφή συνθήκης ειρήνης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας τον ανάγκασε να ανακόψει τη δραστηριότητά του. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837 και αναφέρεται στο βιβλίο των μελών ως αντισυνταγματάρχης.
68 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 128. Γεώργιος Κ. Τισαμενός αγωνιστής, πολιτικός Ο Γεώργιος Τισαμενός γεννήθηκε στους Φραγκάδες τού Ζαγορίου Ιωαννίνων. Το όνομά του ήταν Καραγιαννόπουλος. Σπούδασε στο Βουκουρέστι και ήταν μαθητής τού Φωτιάδη και τού Δούκα. Με το ξέσπασμα τής Επανάστασης το 1821 επέτρεψε στην Αθήνα για να λάβει μέρος στον Αγώνα. Διετέλεσε γραμματέας τού Παπαφλέσσα και έλαβε μέρος στη μάχη στο Μανιάκι. Επί Καποδίστρια υπηρέτησε στη Γ. Γραμματεία Επικρατείας ως συνεργάτης τού Σπ. Τρικούπη. Επί Όθωνος υπηρέτησε σε διοικητικές θέσεις και διετέλεσε υπουργός Οικονομικών το 1839. Υπήρξε εντιμότατος, αφού παραιτήθηκε από τη θέση του γιατί αρνήθηκε να μειώσει τη φορολογία σε προστατευόμενο τού επιτετραμμένου τής Γαλλίας. Έγινε διευθυντής τής Αστυνομίας Αθηνών-Πειραιώς, αλλά παραιτήθηκε για να αγωνιστεί για την απελευθέρωση τής Ηπείρου και τής Κρήτης. Διετέλεσε υπουργός Ναυτικών και πρόεδρος τού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Πέθανε απογοητευμένος που δεν είδε την ιδιαίτερη πατρίδα του ελεύθερη. 129. Σπυρίδων Τρικούπης αγωνιστής, πολιτικός, λόγιος Γόνος εύπορης οικογενείας, γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1788. Σπούδασε φιλολογία στη Ρώμη και στο Παρίσι. Με την έκρηξη τής Επαναστάσης επέστρεψε στην Ελλάδα για να συμμετάσχει ενεργά σε αυτή. Το 1824 ασχολήθηκε με την πολιτική και εκλεγόταν συνεχώς ως πληρεξούσιος τού Μεσολογγίου. Επί Ιωάννη Καποδίστρια διορίστηκε Γενικός Γραμματέας Επικρατείας επί εξωτερικών θεμάτων. Διαφώνησε όμως και ξεκίνησε συνεργασία με τον Μαυροκορδάτο. Χρημάτισε υπουργός Εξωτερικών και διηύθυνε τις διαπραγματεύσεις που κατέληξαν στην εκλογή τού Όθωνα ως βασιλέως τής Ελλάδος. Ήρθε σε ρήξη με τους Βαυαρούς και γι’ αυτό ανέλαβε την ελληνική πρεσβεία στο Λονδίνο. Συνέβαλε στην ψήφιση τού Συντάγματος το 1844. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1840. Πέθανε στην Αθήνα το 1873.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 69 130. Ριχάρδος Τσωρτς φιλέλλην, αγωνιστής Ο Sir Richard Chuch, στρατιωτικός από την Ιρλανδία, γεννήθηκε το 1784. Πολύ νέος κατετάγη στον στρατό. Πολέμησε στους ναπολεόντειους πολέμους και το 1813 συνέστησε μια στρατιωτική μονάδα από Έλληνες για λογαριασμό των Βρετανών. Το 1827 οι Έλληνες τον κάλεσαν να αναλάβει την αρχιστρατηγία τού στρατού ξηράς. Έγινε αρχηγός τής Δυτικής Ελλάδος, Σύμβουλος Επικρατείας, πληρεξούσιος στην Α΄ Εθνοσυνέλευση των Αθηνών το 1843 και γερουσιαστής το 1844. Δεν είχε ιδιαίτερες στρατηγικές ικανότητες και αυτό οδήγησε στην πανωλεθρία των Ελλήνων στον Ανάλατο και στην παράδοση τής Ακρόπολης. Έλαβε όμως μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις. Παρέμεινε στην Ελλάδα και μετά την απελευθέρωση. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836. Πέθανε στην Αθήνα το 1873 και ο τάφος του βρίσκεται στο Α΄ Νεκροταφείο 131. Δημήτριος Τσώκρης αγωνιστής Ο Δημήτριος Τσώκρης γεννήθηκε το 1796 με καταγωγή από το Άργος. Όταν άρχισε η Επανάσταση έδρασε ως αρχηγός τής επαρχίας τού Άργους και τάχθηκε υπό τις διαταγές τού Κολοκοτρώνη. Έλαβε μέρος στην πολιορκία τού Ναυπλίου, στην απόκρουση τού Δράμαλη και αγωνίστηκε με ηρωισμό στη μάχη τού Αγ. Σώστη. Συνέχισε τον πόλεμο κατά τού Ιμπραήμ και δεν σταμάτησε μέχρι που έφυγαν οι Τούρκοι από την Πελοπόννησο. Υπέρμαχος τού Καποδίστρια υπήρξε ο πρόεδρος τού Ανωτάτου Στρατοδικείου που καταδίκασε τον φονιά τού Κυβερνήτη. Αντιτάχθηκε στον Όθωνα και εξορίστηκε, αλλά επέστρεψε στη Ελλάδα μετά την εξορία τού Όθωνα και έγινε υπασπιστής τού Γεωργίου τού Α΄. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1837.
70 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 132. Θεόκλητος Φαρμακίδης ιερωμένος, φιλικός, λόγιος Ο Διδάσκαλος τού Γένους και κορυφαίος διαφωτιστής και αγωνιστής τής ελληνικής επαναστάσεως γεννήθηκε στη Νίκαια τής Λάρισας, όπου μορφώθηκε και χειροτονήθηκε διάκονος. Φοίτησε στη Μεγάλη τού Γένους Σχολή το διάστημα 1804-1806, στη Σχολή των Κυδωνιών και στην Ακαδημία τού Ιασίου από το 1806 μέχρι το 1811. Τότε διορίστηκε εφημέριος στον ναό τού Αγίου Γεωργίου στη Βιέννη, όπου παρέμεινε από το 1811 μέχρι το 1817. Εκεί γνωρίστηκε και με τον Απόστολο Αρσάκη, τού οποίου δεν συμμεριζόταν την άποψη στον τομέα τής γλώσσας. Έγινε μέλος τής Φιλικής Εταιρίας. Από το 1816 μέχρι το 1818 συνέχισε, μαζί με τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη, την έκδοση τού «Λόγιου Ερμή». Όταν ήρθε στην Ελλάδα εξέδωσε την εφημερίδα «Ελληνική σάλπιγξ». Διαφώνησε με τον Καποδίστρια, μετά τη δολοφονία τού οποίου διορίστηκε έφορος τού «Εν Αιγίνη Γενικού και Προκαταρκτικού Σχολείου». Επί Αντιβασιλείας ήταν σύμβουλος τού Μάουρερ σε θέματα εκκλησιαστικά και εργάστηκε υπέρ τού αυτοκέφαλου τής ελληνικής Εκκλησίας. Το 1833 διορίστηκε Γραμματέας τής Ιεράς Συνόδου τής Εκκλησίας τού Βασιλείου τής Ελλάδος. Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836) και ένας από τους φίλους τού Απόστολου Αρσάκη που τον συμβούλευαν να βοηθήσει την Εταιρεία στο έργο της. Πέθανε φτωχός στην Αθήνα το 1860. 133. Ιωάννης Φιλήμων φιλικός, αγωνιστής, δημοσιογράφος Ο ιστορικός και εκδότης Ιωάννης Φιλήμων γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1798/99. Φοίτησε στη Μεγάλη τού Γένους Σχολή και εργάστηκε στο Πατριαρχικό Τυπογραφείο όπου έμαθε την τέχνη τής τυπογραφίας. Η παράδοση θέλει τον Φιλήμονα να φιλοξενείται ως πρόσφυγας στο σπίτι τής οικογένειας Υψηλάντη στην Κωνσταντινούπολη, όπου μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία. Τον Οκτώβριο τού 1821 κατέβηκε στην Πελοπόννησο και διετέλεσε γραμματέας τού Δ. Υψηλάντη. Για λόγους υγείας δεν μπόρεσε να τον ακολουθήσει και προσελήφθη από τον Θεόδωρο Νέγρη ως γραμματέας τού Εκτελεστικού. Με την εισβολή τού Δράμαλη έδωσε σωστές πληροφορίες στον Κολοκοτρώνη για τις δυνάμεις τού εχθρού. Συμμετείχε στη μάχη των Δερβενακίων. Εργάστηκε ως γραμματέας στην Κκυβέρνηση τού Γεωργίου Κουντουριώτη το 1825. Δραστηριοποιήθηκε εναντίον τού Καποδίστρια και μπήκε στην υπηρεσία των Μαυρομιχαλαίων. Αρνήθηκε όμως να εκδώσει αντιπολιτευτική εφημερίδα, γιατί εν τω μεταξύ συμφώνησε με την άποψη τού Καποδίστρια ότι έπρεπε να γίνει ανακατανομή των εθνικών γαιών. Αργότερα, επί Όθωνος, εξέδωσε την εφημερίδα «Αιών». Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και διετέλεσε μέλος τού Διοικητικού της Συμβουλίου τα έτη 1844 έως 1849. Ως δημοσιογράφος διετύπωσε πολλές φορές την αντίθεσή του με τους διοικούντες τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. Πέθανε στην Αθήνα το 1874.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 71 134. Νικήτας Φλέσσας φιλικός, αγωνιστής Ο Νικήτας Δικαίος ή Φλέσσας γεννήθηκε το 1774 στην Πολιανή Μεσσηνίας και ήταν αδελφός τού Παπαφλέσσα. Υπήρξε από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς τού Αγώνα. Στα αρχεία τής τσαρικής Αστυνομίας αναφέρεται ως μέλος τής Φιλικής Εταιρίας. Διακρίθηκε σε πολλές μάχες, όπως στην Τρίπολη, την Κόρινθο, στα Δερβενάκια, στο Αγινόρι και στην καταστροφή τού Δράμαλη. Πολέμησε ηρωικά και για να διώξει τον Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836. Πέθανε στην Αθήνα το 1846. 135. Νικόλαος Φλογαΐτης φιλικός, αγωνιστής Ο Νικόλαος Φλογα?της γεννήθηκε το 1799 στην Οδησσό, αλλά ο πατέρας του ήταν από την Λευκάδα. Ήταν νομομαθής και γλωσσομαθής. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία και ήρθε στην Ελλάδα για να λάβει μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα. Το 1824 τιμήθηκε με τον βαθμό τού ταγματάρχη. Το 1826 δημιούργησε το «επτανησιακό σώμα» και πολέμησε στην πολιορκία τής Ακροπόλεως. Επί Καποδίστρια ήταν πρόεδρος πρωτοδικών και έγινε αρεοπαγίτης, παραμένοντας στη θέση αυτή μέχρι το 1844. Το 1862 ήταν πρόεδρος εφετών στο Ναύπλιο. Μετέφρασε από τα Γαλλικά το έργο «Οι διαβόητοι πλάνοι», αγνώστου συγγραφέως (Αίγινα 1825), και έγραψε εγχειρίδιο για τις «Στοιχειώδεις αρχές τής Μουσικής». Απεβίωσε στη Χαλκίδα το 1867. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836).
72 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 136. Χατζή-Χρήστος αγωνιστής, πολιτικός Ο Χατζή-Χρήστος Ντάγκοβιτς, Σέρβος βουλγαρικής καταγωγής, γεννήθηκε στο Βελιγράδι το 1783. Λόγω τής καταγωγής του είχε αποκτήσει την προσωνυμία Βούλγαρης και σε πολλές πηγές αναφέρεται και με τα δύο ονόματα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836. Πέθανε το 1853. 137. Δημήτριος Χατζίσκος, αγωνιστής, πολιτικός Ο Δημήτριος Χατζίσκος ή Χατσίσκος γεννήθηκε στη Λαμία το 1805. Υπηρέτησε ως στρατιώτης από την αρχή τής Επανάστασης μέχρι το 1828. Μετά το τέλος τού Αγώνα ήρθε στην Αθήνα. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1836 και στο βιβλίο των μελών της αναφέρεται ως γερουσιαστής, υπουργός Παιδείας. Στις εκλογές τού 1844 εξελέγη βουλευτής. Έκτοτε διετέλεσε πρόεδρος τής Βουλής, γερουσιαστής, υπουργός των Εκκλησιαστικών στην κυβέρνηση Κολοκοτρώνη το 1862. Πέθανε στην Αθήνα το 1877.
1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 73 138. Νικόλαος Χορτάκης αγωνιστής, γιατρός, φιλόλογος και φιλόσοφος Ο Νικόλαος Χορτάκης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1800. Σπούδασε Ιατρική στην Ιένα τής Γερμανίας. Εργάστηκε ως δάσκαλος στο Γυμνάσιο τής Σμύρνης. Κατά τη διάρκεια τού Αγώνα ήταν γιατρός των ελληνικών στρατευμάτων. Διετέλεσε δάσκαλος μαθηματικών στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης (1828-1830) και στο Κεντρικό Σχολείο τής Αίγινας. Υπηρέτησε ως καθηγητής Φυσικών και Μαθηματικών στο Ναύπλιο και γυμνασιάρχης στο Β΄ Γυμνάσιο Αθηνών. Έγραψε «Ανθρωπολογία, Σωματολογική και Ψυχολογική» (1848), «Λογική» και γεωγραφικά εγχειρίδια που στηρίχθηκαν σε ξένη βιβλιογραφία.(1854). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836). Πέθανε στην Αθήνα το 1864. 139. Μιχαήλ Χουρμούζης αγωνιστής, θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος, πολιτικός Ο Μιχαήλ Χουρμούζης γεννήθηκε το 1804 στην Κωνσταντινούπολη και ήρθε στην Ελλάδα τον Μάιο τού 1821. Πολέμησε στη Ρούμελη, την Πελοπόννησο και την Κρήτη, όπου έμεινε ώς το 1883. Ξαναγύρισε στον στρατό, έλαβε μέρος στην καταδίωξη των ληστών και αποστρατεύτηκε το 1850 με τον βαθμό τού συνταγματάρχη. Ήταν βουλευτής από το 1851 ώς το 1856. Το 1854 πήρε μέρος στην επανάσταση στη Θεσσαλία. Το Μάιο τού 1856 επέστρεψε στη γενέτειρά του για να αφοσιωθεί σε θέματα τού αλυτρώτου Ελληνισμού με την εφημερίδα «Αρμονία». Δείγμα τού σατιρικού του ταλέντου έδωσε με τις επιφυλλίδες που δημοσίευσε στην εφημερίδα «Εποχή» στο Ναύπλιο. Η αιχμηρή γλώσσα, το ζωηρό ύφος και η ευθυβολία τής σάτιρας είναι οι κύριες αρετές που χαρακτηρίζουν τα θεατρικά του κείμενα, όπως είναι ο «Λεπρέντης», ο «Χαρτοπαίκτης», ο «Οψίπλουτος» κ.ά. Μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας έγινε το 1836 και στα αρχεία της αναφέρεται ως λογοτέχνης, βουλευτής. Πέθανε το 1882.
74 1821: Αγωνιστές & Φιλικοί μέλη της Φ.Ε. 140. Αναστάσιος Χριστόπουλος ιερολοχίτης, δικαστικός Ο Αναστάσιος Χριστόπουλος γεννήθηκε στην Ανδρίτσαινα. Σπούδασε Νομικά και Φιλοσοφία στην Κωνσταντινούπολη και την Πίζα. Με το ξέσπασμα τής Επανάστασης κατετάγη στον Ιερό Λόχο. Συνελήφθη αλλά δραπέτευσε και παρέμεινε στο Ιάσιο. Το 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα. Διορίστηκε στο δικαστικό σώμα των Σπετσών, τής Κέας, τής Αίγινας ως πρόεδρος δικαστηρίου. Στη συνέχεια ήρθε στην Αθήνα, όπου υπηρέτησε ως δικαστικός. Έγινε μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας το 1842 και αναφέρεται ως εφέτης στη Σπάρτη. Πέθανε το 1854. 141. Γεώργιος Χρυσίδης πολιτικός, εφημεριδογράφος Ο Γεώργιος Χρυσίδης γεννήθηκε το 1799 στον Πολύγυρο τής Χαλκιδικής. Συμμετείχε ως πληρεξούσιος τής Μακεδονίας και τής περιοχής Μαντεμίου (βόρειος Χαλκιδική) στις Εθνοσυνελεύσεις Ερμιόνης (Γ΄, 1827), Τροιζήνας (Γ΄, 1827) και Άργους (Δ΄, 1828). Χρημάτισε επίσης γραμματέας των Εθνοσυνελεύσεων Ερμιόνης και Τροιζήνας. Διατέλεσε εφημεριδογράφος και διευθυντής τής Γενικής Εφημερίδος τής Ελλάδος καθώς και τής Εθνικής Εφημερίδος το διάστημα 1832- 1833. Κατά τη διάρκεια τής θητείας του αγωνίστηκε για την διατήρηση τού δημόσιου χαρακτήρα τού Εθνικού Τυπογραφείου και αντιτάχθηκε στις προτάσεις για παραχώρησή του σε ιδιωτικά συμφέροντα. Μετά την ίδρυση τού ελληνικού κράτους φρόντισε για την αποκατάσταση των Μακεδόνων προσφύγων. Είχε πλούσιο συγγραφικό έργο και συνέταξε πολλές αρχαιολογικές μελέτες. Επίσης μετέφρασε αρκετά έργα Γάλλων συγγραφέων στην Ελληνική, όπως π.χ. τού Ζαν Μπατίστ Σαΰ (Jean-Baptiste Say). Ήταν ιδρυτικό μέλος τής Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (1836) και στα Αρχεία της αναφέρεται ως αντιπρόεδρος τού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Πέθανε το 1873 στην Αθήνα.
Παραγωγή : Υπηρεσία Ιστοσελίδων, Κοινωνικών δικτύων και Εκδόσεων της Φ.Ε. Συγγραφή κειμένων : Παναγιώτα Ατσαβέ, φιλόλογος Δημιουργία αφίσας : Αντώνης Μαρκόπουλος, webmaster/history.arsakeio.gr Διόρθωση κειμένων : Λίντα Βολτή, φιλόλογος
Search
