ชาดกหรหิต

ครงั้ หนึ่งพระพทุ ธศาสดา เม่ือประทบั อยู่ ณ พระเชตวนั มหาวิหาร ศนู ยร์ วม จิตใจพทุ ธศาสนกิ ชนกลางมหานครสาวัตถี ทรงปรารภพระภกิ ษุรปู หนึ่ง เป็น ภกิ ษผุ ู้ถูกเหล่าภิกษสุ งฆ์ ท้ังปวงกลา่ วติเตยี น เหตุเพราะทา่ นผู้นีถ้ กู อานาจกเิ ลสครอบงา ใหอ้ ยากได้ อยากมี และอยากเปน็ เจา้ ของทรพั ยส์ ิ่งของตา่ งๆ ไมจ่ บส้ิน เครอื่ งบรขิ ารตา่ งๆ จึงถูกสะสมไวเ้ กินความพอเพยี ง

“ ฮอื งามเหลอื เกิน ถ้านับชน้ิ น้ีดว้ ย เรากส็ ะสมไดส้ บิ ชน้ิ แลว้ สิน่ะ ดจี ัง เลย ” มใิ ชแ่ ต่บริขารทสี่ มควรเท่านนั้ ทภ่ี ิกษรุ ปู นี้เกบ็ สะสมไว้ เขายงั เสาะหาส่ิงของมรี าคาอน่ื ๆ ไว้ครองอกี เปน็ จานวนมากเช่นกัน เพยี งเพื่อความสขุ ที่ได้กล่าววา่ นี่ของตน นนั่ กข็ องตน แคน่ ้นั เอง

“ ของช้นิ น้ีของเราช่างสวยเหลอื เกนิ นน่ั กข็ องเรา นีก่ ็ของเรา ของเราทง้ั หมด สุขใจจริงๆ ” สิ่งอันนา่ รังเกยี จและถกู ตเิ ตยี นของภกิ ษรุ ปู นีอ้ กี ประการคือ การชอบแยง่ ชิง อวดอ้างเอาสิง่ ของสาธารณะมาเป็นของตน “ อา้ วท่าน ปล่อยผ้า ชน้ิ นน้ั เลย อาตมาจองไว้ ตงั้ แต่เห็นเขาเอามาถวายสังฆทานแลว้ อาตมาเหน็ กอ่ น ฉะนน้ั ก็ตอ้ งเป็นของอาตมา เอามาเลยๆ ไม่ตอ้ งจบั ”

“ อะไรกนั แม้แตข่ องท่ีผูใ้ จบุญเอามาถวาย ยังคิดจบั จองเปน็ เจา้ ของไดอ้ กี หรอื นี่ ” นานวนั เขา้ คาติเตียนเรอ่ื งกเิ ลสอยากไดอ้ ยาก ครอบครองของภิกษุรปู น้ี ก็ฉาวไปทงั้ พระวิหาร ซึง่ แนน่ อนว่าตอ้ งรบกวนสูพ่ ระเนตรพระกรรณ ของพระพทุ ธเจ้าผูท้ รงคณุ อันประเสริฐด้วย

“ทา่ นเป็นภกิ ษสุ งฆอ์ ยใู่ นพระธรรมวนิ ยั ทาไมท่านไมเ่ คารพกฎของ สงฆ์ยดึ ม่นั ในพระธรรมวินัยเลยเลา่ ไฉนยังสนใจแต่เร่อื งกิเลส” “ฮึ อิจฉาท่เี รามีของเยอะกวา่ ละสิ น่าเบอ่ื จรงิ ๆเลย” องค์พระสัมมาสมั พทุ ธเจ้าทรงมพี ระมหากรุณาธคิ ุณสงเคราะห์ภิกษุให้ พน้ จากเงากิเลสแหง่ โลภและหลงนนั้

“ดกู ่อนภิกษุ ธรรมดากิเลสน้นั แม้สตั ว์เดรัจฉานทัง้ หลายกต็ ิ เตียนมาแล้ว ในกาลกอ่ นเธอมีโอกาสเกดิ เปน็ มนษุ ย์ ซา้ มวี าสนา ได้บวชในพระศาสนาเช่นนไี้ ฉนยงั กระสันด้วยอานาจกเิ ลสทแ่ี ม้ สตั วเ์ ดรจั ฉานก็ตเิ ตียนอกี เล่า” ครง้ั นั้นพระองคไ์ ดท้ รงตรสั เล่า ครหติ ชาดก อบรมภกิ ษุดังนี้

หิมวันตประเทศอันคลาคลา่ ด้วยสรรพชวี ิตนกั พรตชไี พรในอดตี ยังมี วานรนอ้ ยตวั หน่งึ กาเนิดขึน้ กลางฝูงวานรจานวนมาก ออกติดตามฝูงหา ผลไม้กินจนเตบิ ใหญอ่ ยใู่ นหมิ พาน “เจยี๊ กๆๆ เพอ่ื นเราหายไปไหนหมดเนย่ี เผลอแปปเดียวเอง” เคราะหร์ ้ายวันหน่ึงวานรตัวนี้ถกู พรานป่าจับได้ จึงนาออกจากปา่ มามัด ไวใ้ นหมบู่ า้ นเพ่อื ถวายตอ่ พระเจา้ พรหมทตั กษตั ริยพ์ าราณสี

“ ได้เวลาเดนิ ทางแลว้ ลิงน้อยเอย๋ เจา้ จะได้อาศยั พระราชนิเวศน์ อย่ใู ห้ สบาย อยา่ โวยวายไปเลย ” “ เจี๊ยกๆๆ ปลอ่ ยๆๆ ปล่อยเราไปเด๋ียวนี้ เราไมไ่ ปอย่ทู ไ่ี หนท้งั นน้ั แหละ ” วานรตัวน้มี สี ตปิ ัญญาตดิ ตวั มาแตป่ างกอ่ น กศุ ลกรรมอนั ดเี ชน่ น้ีเป็นรางวลั ของ ผเู้ คยทาบญุ ทานไว้ ใครพบเหน็ กร็ กั ใครเ่ มตตา “ เจา้ ลิงน้อยนี่ ช่างนา่ รัก จรงิ ๆ ดูท่าทางฉลาด กว่าลิงธรรมดาเลยนะเนย่ี ขอบใจเจา้ มากที่นามาให้เรา ทหารนาของรางวัลมา มอบให้พรานคนนี้หนอ่ ย มาอยู่กบั เรานะ เจา้ ลงิ น้อย ” “ เจี๊ยกๆๆ ”

พระเจา้ พรหมทัตทรงบัญชาให้พรานดแู ลวานรน้นั ในพระราชอทุ ยาน ยามทรงวา่ งราชกจิ ก็มกั สาราญพระทัยกบั ความฉลาดของลงิ ตวั นีอ้ ยเู่ สมอ “ อา้ ว เลอื กสวิ า่ ผลสาล่ี ทเี่ จา้ ชอบมันอนั ไหน เฮอะๆๆ ฉลาดจรงิ ๆ ร้จู ักซะด้วย ” จากเดอื นจน ผ่านไปเปน็ ปี วานรจากหมิ พานก็ย่งิ ฉลาดใกลเ้ คียงมนษุ ยข์ ้นึ ทกุ ที “ เจา้ ลงิ นอ้ ยตวั น้ี รบเร้าที่จะนาผลไม้ มาถวายพระองคพ์ ะยะคะ่ ”

“หึๆ เจ้าลงิ น้อยของขา้ เจ้ารจู้ กั นาผลไมม้ าถวายเราดว้ ยรนึ ี่ มา มา มะ น่ารกั จริงๆ เลย เจา้ นฉ่ี ลาดขึ้นทุกวัน” ดว้ ยความทวี่ านรนน้ั มักนาผลไม้มาถวายอยู่ เสมอๆ วนั หนึ่ง พระเจ้าอย่หู ัวก็ทรงระลกึ ได้ “ ชะรอยลิงน้อยคงสานกึ รกั บา้ นเกิด การนามนั มา ใช้สอยในวัง คงลาบากแก่มันไมน่ อ้ ย เอาล่ะเราจะปลอ่ ยเจ้าใหม้ อี ิสระ เจา้ คง อยากใชช้ ีวติ กบั ญาติๆ ของเจ้ามากกวา่ ละสิ ”

พระเจา้ พรหมทัตทรงหลง่ั อทุ กให้ชวี ติ เป็นทาน ปล่อยวานรน้ันสปู่ ่าหิมพานต์บา้ น เกิดในเวลาต่อมา “ ไปเถิดเจ้าลงิ เอย๋ เราจะปลอ่ ยให้เจา้ เป็นอสิ ระ น่นั คงทาให้ เจา้ มคี วามสุขมากกว่าอยู่ที่นี่สินะ นายพรานเจ้าจงเป็นธรุ ะนาสตั วผ์ ู้รว่ มทกุ ขต์ วั น้ี กลบั สูม่ าตภุ ูมขิ องมนั ดว้ ยเถดิ ” ไม่นานตอ่ มานายพรานกเ็ ดินทางถงึ กลางป่าหมิ พานใกลถ้ นิ่ เดิมที่เคยจบั ตัวลงิ น้อยได้ จึงมอบอิสรภาพแกก่ ันตรงนั้น

“ ลาก่อนเจ้าลิงน้อยหวงั ว่าคงจาทางกลับบ้านของเจ้าถกู นะ” เวลานนั้ หมิ วันตป ระเทศเขตวานรนิวาสกค็ รกึ ครน้ื ด้วยความยินดใี นการกลับมาของลงิ ในฝูงผู้จากไป นับป“ี เรว็ ๆๆเจา้ ลิงน้อยนั่นกลบั มาแลว้ นะไปตอ้ นรับกันเถอะพวกเราไปๆๆ” “จรงิ เหรอดจี งั เลยไมร่ ู้เคา้ ไปไหนมามะรบี ไปกนั เถอะ ข้าจะให้ลิงนอ้ ยน่นั เล่าให้ ฟงั ซะหน่อย” เหมอื นอาคนั ตกุ ะมาเยือน ลิงผคู้ นื ส่เู หยา้ จงึ ไดร้ บั เกียรติให้นงั่ ที่ โลง่ แจง้ เป็นจุดเดน่

“สวสั ดี เราจากทน่ี ีไ่ ปนาน แต่ทุกอยา่ งยังเหมือนเดมิ เลยนะ เราคิดถึงพวก ทา่ นมากเลย พวกท่านเปน็ ยงั ไงกันบ้าง สบายดีกันใชไ่ หม” วานรผู้กลับสู่ บ้านเกดิ บอกเลา่ ชีวิตความเป็นอยู่ในพาราณสจี นหมด แตก่ บั ความประพฤติ ของมนษุ ยก์ ลบั ไม่อยากพูดถงึ “ทาไมละ ทาไมเจ้าถงึ ไมอ่ ยากเลา่ เรือ่ งความ ประพฤตขิ องมนษุ ย์ใหเ้ ราฟังละ ” “ นัน้ นะสิ เราอยากรู้จังว่า มนษุ ย์พวกนั้นเขาเปน็ ยังไงกัน ” “ เล่ามา เถอะนะ เล่ามาเถอะ ขา้ อยากจะรู้ ”

ลงิ ตัวอ่ืนๆ รบเร้าอยนู่ าน วานรน้อยน้กี ็ไม่ยอมปรปิ ากเลา่ เร่อื งนแี้ ต่อยา่ งใด จนถึงกบั มีลงิ อาวุโสข้นึ มาขอรอ้ ง ลิงตวั สาคญั ของพระเจ้าพรหมทตั จงึ จาใจบอกเลา่ เรือ่ งมนษุ ย์ ใหฟ้ งั “เลา่ มาเถิด เจ้าลงิ น้อย ถอื วา่ เป็นการใหค้ วามรูแ้ กพ่ วกเราชาวลิง” “ความจรงิ เราไม่อยากพูดถึงผู้มชี ีวติ พวกน้เี ลย มนั ไม่ใชเ่ รื่องทดี่ ีนกั แตห่ ากพวก ท่านอยากรจู้ รงิ ๆ เราจะเลา่ ให้ฟังทกุ ๆ คนไมว่ า่ วรรณะกษตั ริย์ พราหมณ์ หรือ พอ่ ค้า แตล่ ะคนทัง้ หลายนนั้ ต่างไม่เคยเพียงพอในสิ่งทพี่ วกเขามอี ยู่ ต่างพากันกล่าว แตว่ า่ สงิ่ นน้ั ของเรา ตงั้ แตพ่ ูดไดจ้ นตายลง

ตงั้ แตเ่ ราไปอยทู่ ่นี ัน่ เรากไ็ ด้ยินคานม้ี าตลอด จนกระทั่งถงึ วันที่เราถกู ปลอ่ ยตัว ออกมา แม้แต่ตัวของเราเองกก็ ลายเปน็ ของสง่ิ นน้ั ของเขาเหมือนกัน พวกเขากลมุ่ หนงึ่ ซ่งึ ถือว่าไมน่ อ้ ยเลยท่ีชอบสนุกสนานเอาประโยชน์กับการฆ่าฟนั ผอู้ ืน่ ทาลายผูอ้ ่นื เพือ่ ความอยูต่ อ่ ไปของตน ” “ ฮ่าๆ น่นั ไงฝีมือข้า ลกู ธนโู ดนลาตัวลานน้ั เต็มๆ ” “โอย้ ของเจ้ายงิ ตั้งหลายดอกถงึ จะถูก ของขา้ นี้ ดอกเดียว ครั้งเดยี ว ปกั คอเล้ย ฮ่าๆๆ”

” พวกมนษุ ย์มักฉ้อฉลเอาเปรยี บกนั ในประโยชนโ์ ชคลาภเปน็ อาจิณ มนุษย์ลกั ขโมย กนั ตลอดเวลา โดยไมเ่ คยนงั่ คดิ ทบทวนถูกผดิ “เฮ้ย อันนข้ี า้ จะยกั ยอกไวเ้ อง เจ้ารบี เอาไปซอ่ นไว้ดา้ นโนน้ เร็วเขา้ เด๋ียวจะมใี ครมาเห็นของดเี ลยนะเนี่ย” “การครองเรอื นมี ค่ขู องชายหญงิ ก็มไี ม่น้อย ท่ีพวกเขาไม่ส่อื สตั ยต์ ่อกนั หญงิ หน่งึ อาจรา่ ลาสามปี ระหนึ่ง อาวรณ์หว่ งใย แตใ่ นเวลาเดียวกันกม็ ีชายอนื่ มาสารองระเรงิ ชู้กัน” “พจ่ี ะ๊ อย่าไปนาน นกั นะจ๊ะ น้องกลวั จะอยคู่ นเดียวไมไ่ ด้ (ฮึ ไปเลย ไปหลายวนั เลยก็ดี จะไดม้ ีเวลาอยู่ กบั ชรู้ ัก) ”

“ ชายอันเป็นชกู้ บั สตรขี องคนอ่ืน ก็มีสตรอี กี คนเป็นเจ้าของอย่แู ลว้ เชน่ กนั ” “ นอ้ งจ๋า พต่ี ้องไปต่างจังหวัดสกั 2-3 วัน เจ้าอย่คู นเดียวระวังตัวดว้ ยนะจ๊ะ พเ่ี ปน็ ห่วงเหลือเกิน (ฮๆึ มีเวลาต้งั 2-3 วนั แอบไปหาชู้รกั ของเราดีกว่า) ” มนุษย์มกี ามเปน็ อาภรณ์ แมส้ วด มนต์ภาวนาสักเท่าใด กไ็ ม่อาจเขา้ ถึงพระธรรมบริสุทธิไ์ ด้จรงิ อกี ผคู้ นยังห่างธรรมะ แทบทั้งแผน่ ดนิ ก็ยังประพฤตผิ ิดทางวาจา “ นายข้าเป็นคนดีมากเลย เจา้ ไว้ใจเถอะ ลงคะแนนใหน้ ายขา้ แล้วเจ้าจะมคี วามเป็นอยทู่ ดี่ กี วา่ นแี้ น่ เอาๆ น่ีเงนิ เล็กนอ้ ยเอาเก็บไว้ใช้ ถา้ นายข้าไดร้ ับเลือก เจ้าจะไดม้ ากกว่านีอ้ กี ”

“ อีกท้งั ยังมีคนบาปผอู้ อ่ นแอทใ่ี ชน้ ้าเมาเปน็ ทพ่ี ่งึ แก่ตน พวกเขาด่ืมเพอ่ื ใหล้ ืมเกรง กลัวเจ้านาย ลืมเกลยี ดกลัวภรรยาช่ัวขณะ พวกเขาทาลายบคุ ลกิ และสุขภาพตนเอง ดว้ ยน้าเมากนั เปน็ นจิ “ ฮึ ด่ืมเขา้ ไปเถอะเหล้านี่ ดมื่ แลว้ มีอะไรดขี นึ้ มาบ้างไหม งานก็ โดนไล่ออก หนี้สินอีกก็ลน้ พน้ ตวั ไมร่ จู้ กั หางงหางานทา ชัน้ ละเซง็ จรงิ ๆ กบั แก่เน่ีย ” “ โอ้ เมยี จ๋า อยา่ โกรธไปเลยนะจะ๊ เดยี๋ วแกเ่ ร็ว อย่างนอ้ ยเหลา้ เนีย่ ก็ทาใหพ้ ่มี องนอ้ ง สวยข้นึ นะจ๊ะ ” “ ทสี่ าคัญมนุษย์ยงั แบง่ แยกหมูเ่ หลา่ กัน โดยยกตนและพวกตนว่า ถกู ตอ้ งว่าดีกว่าอีกฝ่ายหน่งึ ” “ นายขา้ ถูก นายเจา้ ล่ะผิด ” “ นายของเจา้ น่ันแหละ ท่ีโกงกนิ นายของข้าดีกวา่ ”

“ ชาติพันธข์ องมนุษยค์ ืนสญู สลายไปแบบล้างเผา่ กนั มาแล้วหลายกัปหลายกลั ป์เพราะ การถอื กเิ ลสตัณหาของเราๆ น่แี หละ เพือ่ นลิงท้ังหลายเอ๋ย ด้วยเหตุนี้ยังไงละ เราถึงไมอ่ ยากกลา่ วถึงมนษุ ย์นัก ” วานรทัง้ ฝงู เม่ือได้รูถ้ ึงพฤตกิ รรมของมนุษยเ์ ช่นนัน้ ก็พากันติเตยี น บา้ งกช็ าระล้างหขู องตน แลว้ ร่วมใจกนั ย้ายถนิ่ ฐานใหไ้ กลจากมนษุ ย์ เขา้ ไปในป่าลึกสุดๆ ของหมิ พานต์ “ จึย๋ เจี๊ยก ถา้ เรารวู้ า่ พฤตกิ รรมของมนุษย์ เลวร้ายเช่นน้ีนะ เราไม่ขอให้เจ้าเลา่ ให้ฟงั ดกี ว่า ฟงั แลว้ ขนลุกเลย เจี๊ยก ”

“น่าเกลยี ด นา่ กลวั จรงิ ๆ เลย ชาตนิ ขี้ อละนะ อย่าให้พบใหเ้ จอ กนั เลย” พระพทุ ธศาสดาแสดงพระธรรมเทศนา ครหิตชาดกน้ีจบ แล้ว ทรงประกาศสัจธรรมเป็นอรยิ สัจ ภกิ ษผุ มู้ ีกรรมแต่ปางบรรพ์ ก็ต้งั จติ มน่ั ในโสดาปตั ติผล คือเขา้ ใจ พระธรรมบรรลุโสดาบัน

ขอ้ คิดที่ได้จากเร่ืองนี้ แมแ้ ตส่ ตั ว์เดรัจฉานยังไมอ่ ยากจะฟังสงิ่ ที่ไร้สาระและกิเลสตณั หาของชาวมนุษย์

สมาชิก ด.ญ.สุพัตรา เทยี มอบุ ล เลขที่ 28 ด.ญ.สภุ ัทรา เหล่าจารุวัฒน์ เลขท่ี 29 ด.ญ.สภุ สั สร พลู บางยงุ เลขท่ี 30