การเปลี่ยนแปลงเชิงภูมิศาสตร์ทางอากาศ

การเปลยี่ นแปลงเชิงภมู ศิ าสตร์ ทางบรรยากาศ โดย...ครกู ชกร ทานพุ นั ธุ์ กลมุ่ สาระสงั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม โรงเรียนเมืองยมวิทยาคาร

การเปลยี่ นแปลงทางบรรยากาศ  พายุ (Storms) เกดิ ขนึ้ เมื่อเกดิ ศูนย์กลางของแรงดันอากาศต่า พร้อม ๆ กับ มีแรงดันอากาศสูงเกดิ ขนึ้ รอบ ๆ การรวมของแรงปะทะต่าง ๆ กอ่ ใหเ้ กดิ ลม อนั ส่งผลให้เกิด การเคลื่อนตวั เปลี่ยนรปู ของพายุเมฆ

ประเภทของพายุ  พายุฝนฟา้ คะนอง มีลักษณะเปน็ ลมพัดยอ้ นไปมา หรือพดั เคลื่อนตวั ไปใน ทิศทางเดียวกนั อาจเกิดจากพายทุ ี่ออ่ นตัวและลดความรุนแรงของลมลง หรือเกิดจากหย่อมความกดอากาศต่า รอ่ งความกดอากาศตา่ อาจไม่มี ทิศทางทีแ่ น่นอน หากสภาพการณแ์ วดล้อมต่าง ๆ ของการเกิดฝนเหมาะสม ก็จะเกดิ ฝนตก มีลมพัด

 พายุหมนุ แบ่งออกเปน็  พายุหมนุ นอกเขตรอ้ น : เกดิ ในเขตอบอุน่ ,เขตหนาว แต่พบมากในเขตละตจิ ูด กลาง เชน่ ทวีปยุโรป อเมริกาเหนือ ตอนใต้ของออสเตรเลีย  พายุหมนุ เขตรอ้ น : เกดิ ในเขตรอ้ น เป็นพายุหมุนขนาดใหญเ่ ช่นเดียวกัน และจะเกดิ ขึ้นหรือเร่มิ ต้นก่อตัวในทะเล หากเกิดเหนือเสน้ ศูนยส์ ูตร จะมีทิศ ทางการหมุนทวนเขม็ นาฬิกา และหากเกดิ ใต้เส้นศูนย์สูตรจะหมุนตามเข็ม นาฬิกา โดยมีชอ่ื ต่างกันตามสถานที่เกดิ  ศูนยก์ ลางของพายุ เรียกว่า ตาพายุ

ชนดิ ของพายุหมุนเขตร้อน  พายุดีเปรสชัน่ (depression) ความเรว็ ลม นอ้ ยกวา่ 62 กโิ ลเมตร/ช่วั โมง

 พายุโซนรอ้ น (Tropical storm) ความเร็วลม 62-117 กโิ ลเมตร/ชั่วโมง  พายุไต้ฝุ่น (Typhoon) ความเรว็ ลม มากกว่า 117 กิโลเมตรต่อชั่วโมง

ชื่อเรยี กพายุหมุน พายุหมุนเขตรอ้ นมีช่อื เรียกต่างกันไปตามแหล่งก่าเนิด  พายไุ ตฝ้ ุน่ เกดิ บริเวณทะเลจีนใต้  พายุไซโคลน เกิดบริเวณมหาสมุทรอินเดีย  พายเุ ฮอริเคน เกิดบริเวณทะเลแคริบเบยี น  พายุวิลลี-วิลลี บริเวณทะเลตมิ อร์ (ทวีปออสเตรเลีย)

พายุเฮอริเคน พายุไต้ฝุ่น พายุไซโคลน พายุวิลล-ี วิลลี

พายุอืน่ ๆที่ควรรจู้ ัก  ลมงวง หรือ พายุทอรน์ าโด : พายุหมุนเกดิ ในทวปี อเมรกิ า มีขนาดเนื้อทีเ่ ลก็ หรือ เส้นผ่าศนู ยก์ ลางน้อย แต่หมุนดว้ ยความเร็วสูง หรือความเรว็ ท่จี ุดศูนยก์ ลางสูงมากกวา่ พายุหมุนอื่น ๆ กอ่ ความเสยี หายได้รุนแรงในบรเิ วณทีพ่ ัดผ่าน เกดิ ได้ทัง้ บนบก และใน ทะเล หากเกิดในทะเล จะเรียกวา่ นาคเลน่ น่้า (water spout) บางครัง้ อาจเกิดจากกลุ่ม เมฆบนท้องฟ้า แต่หมุนตัวย่นื ลงมาจากทอ้ งฟา้ ไมถ่ ึงพื้นดิน มีรูปรา่ งเหมือนงวงชา้ ง จึง เรียกกันวา่ ลมงวง





 พายุฤดรู อ้ น : พายุฤดูร้อนเปน็ พายทุ ีต่ ่างกับพายุดีเปรสช่นั และเกิดบนผืนแผน่ ดนิ ทรี่ ้อนอบอ้าวในฤดรู อ้ นแต่เป็นพายทุ ี่มีบรเิ วณย่อม ๆ มีอาณาเขตเพียง 20-30 ตารางกโิ ลเมตร แต่อาจมีลมแรงมากถึง 47 นอ็ ต หรือ 87 กโิ ลเมตรตอ่ ชั่วโมง พายุ นีม้ ีก่าลังแรงทีจ่ ะท่าใหเ้ กดิ ความเสียหายได้มากเหมือนกันแตเ่ ป็นชว่ งระยะเวลาสั้น ๆ ประมาณ 2-3 ชว่ั โมง อันตรายทีเ่ กดิ ข้ึนคือ ตน้ ไม้หักล้มทับบ้านเรือนผู้คน บา้ นเรือน พังทลาย ฝนตกหนักและอาจมีลูกเหบ็ ตก

การเตรียมการป้องกนั อันตรายจากพายุ  ตดิ ตามสภาวะอากาศ ฟังค่าเตือนจากกรมอุตุนิยมวิทยาสม่าเสมอ  สอบถาม แจง้ สภาวะอากาศร้ายแก่กรมอุตุนยิ มวทิ ยา  ซ่อมแซม อาคารให้แขง็ แรง เตรียมปอ้ งกันภัยให้สัตว์เลีย้ งและพืชผลการเกษตร  ฝึกซอ้ มการปอ้ งกันภัยพบิ ตั ิ เตรียมพร้อมรับมือ และวางแผนอพยพหากจ่าเป็น  เตรียมเครือ่ งอุปโภค บริโภค ไฟฉาย แบตเตอรี่ วิทยุกระเป๋าหิ้วติดตามข่าวสาร  เตรียมพรอ้ มอพยพเมือ่ ได้รับแจ้งใหอ้ พยพ

เอลนโี ญ (El Nino) & ลานีญา (La Nina)

สภาวะปกติ นา่้ อุ่นบรเิ วณเสน้ ศนู ยส์ ตู ร มีอุณหภมู สิ งู อากาศจงึ ลอยสงู ขึ้น เกดิ ลมสนิ คา้ ตะวนั ออก ออสเตรเลีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ น่าความชมุ่ ชนื้ มีฝนตก อเมรกิ าใต้ อเมริกากลาง กระแสนา่้ เยน็ ไหล ไปแทนทกี่ ระแส นา่้ อุ่น กลายเปน็ แหลง่ ปลาชกุ ชุม

ปรากฏการณ์เอลนีโญ (El Nino)  เกิดจากความผดิ ปกตขิ องการพัดของลมสินคา้ ทา่ ให้ลมสินค้าอ่อนกา่ ลัง นา้่ ทะเลท่อี ุน่ จงึ ถูกพัดพาไปทางชายฝัง่ ตะวนั ตกของมหาสมุทรแปซฟิ กิ ได้ นอ้ ยลง และถูกพัดพาเขา้ มาแทนทีก่ ระแสน้่าเย็นจากใตม้ หาสมุทรทีอ่ ยู่ทาง ชายฝัง่ ตะวนั ออกของมหาสมุทรแปซิฟกิ  สง่ ผลให้ชายฝัง่ ตะวันออกของมหาสมุทรแปซฟิ ิก มีอณุ หภูมแิ ละความชืน้ สูงขนึ้ และเกดิ เมฆฝนทีร่ ุนแรงกวา่ ปกติ ในขณะที่บริเวณแถบตะวันตกของ มหาสมุทรแปซิฟกิ เกิดความแห้งแลง้ มากข้ึน 16

ลมสินคา้ อ่อน นา่้ ทะเลที่อุน่ จึงถูกพัดพาไปทาง เอลนโี ญ ชายฝัง่ ตะวันตกของมหาสมุทร แปซิฟกิ ได้น้อยลงและไหลยอ้ นกลับ ออสเตรเลีย อเมรกิ าใต้ อเมริกากลาง เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ฝนตกหนักในเปรู เอกวาดอร์ อินโดนีเซีย ออสเตรเลีย แหง้ แลง้ เกิดไฟไหม้ปา่

ปรากฏการณ์ลานีญา (La Nina)  เกดิ จากลมสินค้ามีก่าลงั แรงกว่าปกติ น่า้ ทะเลที่อุ่นจะถูกพัดพาไป ทางดา้ นตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิกมากข้ึน  ส่งผลให้ทางดา้ นตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิกเกดิ เมฆฝนรุนแรงกว่า ปกติ ในขณะที่ทางด้านตะวันตกของทวีปอเมริกาใต้เกิดความแหง้ แล้ง กวา่ ปกติ 18

ลมสินค้ามีก่าลงั แรงกว่าปกติ ลานีญา่ นา้่ ทะเลที่อุน่ จะถูกพดั พาไปทางด้าน ตะวันตกของมหาสมุทรแปซฟิ กิ มากขึน้ อนิ โดนีเซีย ออสเตรเลีย เปรู เอกวาดอร์ แหง้ แลง้ ฝนตกหนัก นา้่ ทว่ ม

สภาวะปกติ เอลนโี ญ ลานีญา

การรอ้ นขน้ึ ของบรรยากาศโลก (Global Warming)  ปรากฏการณเ์ รอื นกระจก (Greenhouse Effect) โลกรับพลังงานจากดวงอาทิตย์ ถูกใช้ ดูดกลืน ความรอ้ นคลืน่ ยาว ทัง้ แสงและความรอ้ น(คลื่นสั้น) แผ่รังสกี ลับออกไปนอก บรรยากาศโลก แต่ปัจจุบัน โลกมีก๊าซเรือนกระจกมากขน้ึ มีกา๊ ซเรือนกระจกดูดกลืนความร้อน ทา่ ให้ความรอ้ นระบายออกไดน้ อ้ ย โลกจงึ มี บางสว่ นไว้ ทา่ ให้โลกมีความอบอุ่น อุณหภูมสิ ูงขึน้ ส่งิ มีชีวติ สามารถด่ารงชีวติ อยไู่ ด้



แก๊สเรือนกระจก (Greenhouse gases) ประกอบดว้ ย ไอน่้า คาร์บอนไดออกไซด์ มีเทน ไนตรัสออกไซด์ โอโซน และ คลอโรฟลูโอโรคารบ์ อน แกส๊ เรือนกระจกเกดิ เองตามธรรมชาตแิ ละจากกระบวนการ อุตสาหกรรม ประโยชน์ แกส๊ เรือนกระจกมีความจา่ เป็นและมีความสา่ คัญตอ่ การรักษาระดับอุณหภูมิของ โลก หากปราศจากแก๊สเรือนกระจก โลกจะหนาวเย็นจนส่ิงมีชีวิตอยูอ่ าศัยไม่ได้แตก่ ารมี แก๊สเรือนกระจกมากเกนิ ไปกเ็ ป็นเหตใุ ห้อุณหภูมสิ ูงขน้ึ

 ปรากฏการณช์ อ่ งโหวข่ องแกส๊ โอโซน (Ozone Hole) แก๊สโอโซน ช่วยกรองรังสีอัลตราไวโอเลต ไม่ให้มายงั โลกมากเกนิ ไป ปรากฏการณเ์ กดิ จากมนุษยใ์ ชเ้ ครื่องใช้ทีม่ ีสว่ นประกอบของสารคลอโรฟลูออโรคาร์บอน CFCs ในปรมิ าณมาก ซง่ึ CFCs จะทา่ ปฏกิ ริ ิยากับ แก๊สโอโซน ท่าให้ลดปริมาณลง และ เกิดรูรัว่ ในชัน้ โอโซน

 การละลายของน่า้ แขง็ - โลกมีอุณหภูมสิ ูงข้นึ - น้า่ แขง็ บรเิ วณข้วั โลก ละลาย - ปรมิ าณนา้่ ใน มหาสมุทรมากข้ึน