การแบ่งเขตอากาศแบบเคิปเปน

ผลการเรยี นรทู้ ีค่ าดหวงั เพ่ือให้นักเรียน ได้รู้ได้เข้าใจในเนื้อหาเกย่ี วกบั สัญญาลกั ษณ์ต่างๆ และการแบ่งเขตอากาศแบบ เคปิ เปน

สาระการเรยี นรู้ ความหมายภูมอิ ากาศ เนื้อหา สัญลกั ษณ์ องค์ประกองของอณุ หภูมิ ปัจจัยทม่ี อี ทิ ธิพล เกณฑ์การกาหนดเขตภูมอิ ากาศของ โลก

ความหมาย ภูมอิ ากาศ (climate) หมายถงึ ลกั ษณะอากาศของบริเวณใด บริเวณหนึ่งในระยะเวลานาน หรือลกั ษณะอากาศเฉลยี่ ของภูมิภาคใด ภูมิภาคหนึ่งในช่วงระยะเวลา 30 ปี หาได้โดยการตรวจบนั ทึกสภาพ อากาศของภูมิภาคน้ันจึงเรียกภูมอิ ากาศอกี อย่างหนึ่งว่า อากาศ ประจาถิ่น ล้มฟ้าอากาศ (weather)คือสภาวะอากาศของบริเวณใดบริเวณ หน่ึงทเี่ กดิ ขึน้ ในระยะส้ันๆ คือมคี วามเปลยี่ นแปลงอยู่ตลอดเวลา

ดร.วลาดเิ มียร์ เคปิ เปน (Dr. Wladimir Koppen) นักพฤกษศาสตร์และ นักภูมิศาสตร์ชาวเยอรมนั ได้จาแนกเขตภูมิอากาศของโลก โดยใช้ ค่าเฉลยี่ ของภูมอิ ากาศและปริมาณฝนประจาเดือนและประจาปี ของท้องถน่ิ ต่างๆ ทมี่ อี ทิ ธิพลของพืชพรรณธรรมชาตเิ ป็ นเกณฑ์จาแนกเขตภูมอิ ากาศของโลก ระบบการจาแนกเขต ได้จาแนกเขตภูมอิ ากาศของโลก โดยใช้ค่าเฉลย่ี ของภูมิอากาศ และปริมาณฝนประจาเดือนและประจาปี ของท้องถนิ่ ต่างๆ ทมี่ ีอทิ ธิพลของพืชพรรณ ธรรมชาตเิ ป็ นเกณฑ์จาแนกเขตภูมิอากาศของโลก ระบบการจาแนกเขตภูมิอากาศที่ เคปิ เปนกาหนดขนึ้ นีเ้ ป็ นทยี่ อมรับกนั ทว่ั ไป เพราะใช้สถติ ขิ ้อมูลจริงสาหรับการ คานวณเพื่อใช้อ้างองิ จึงมีนักภูมิศาสตร์คนอื่นๆ นาหลกั เกณฑ์นีม้ าปรัปใช้กนั อย่างกว้างขวาง

สัญลกั ษณ์ ◼ A แทน เขตร้อน ◼ B แทน เขตแหง้ แลง้ ◼ C แทน เขตอบอุ่น ◼ D แทน เขตหนาว ◼ E แทน เขตหนาวข้วั โลก

องค์ประกอบของอณุ หภูมิ ◼ องค์ประกอบของภูมอิ ากาศ มี 2 องค์ประกอบทส่ี าคญั คือ ◼ 1. ความชื้น 2.อุณหภูมิ ◼ ความชื้น ◼ เคปิ เปนแทนด้วยอกั ษรตวั เลก็ ◼ f แทน บริเวณฝนตกตลอดปี ◼ w แทน บริเวณฝนตกเฉพาะในฤดูร้อน ◼ s แทน บริเวณฝนตกในฤดูหนาว ร้อนแห้งแล้ง ◼ m แทน บริเวณทมี่ ลี มมรสุมเข้ามามอี ทิ ธิพลต่อภูมิอากาศ ◼ อณุ หภูมิ ◼ เคปิ เปนแทนด้วยอกั ษรตัวเลก็ ◼ a แทน เขตทม่ี อี ากาศร้อนมากในฤดูร้อน ◼ b แทน เขตทมี่ อี ากาศอบอุ่นในฤดูร้อน ◼ c แทน เขตทม่ี อี ากาศเยน็ ในฤดูร้อน ◼ d แทน เขตทม่ี อี ากาศหนาวมากในช่วงฤดูหนาว

1. ท่ีต้งั ต้งั อยใู่ นละติจูดใดกจ็ ะมีอากาศแบบต่างๆ ละติจูดระหวา่ ง 23 ½ น. –23 ½ ต. เป็นบริเวณเขตร้อนละติจูดระหวา่ ง 23 ½ น – 66 ½ น และ 23 ½ ต. – 66 ½ ต. เป็นบริเวณ เขตอบอุ่น ละติจูดระหวา่ ง 66 ½ น – 90 น. และ 66 ½ ต. – 90 ต. เป็นบริเวณเขต หนาว ประเทศไทยอยชู่ ่วงละติจูด 0 – 23 ½ น.เป็นเขตร้อน จึงมีสภาพอากาศร้อน 2. ทศิ ทางลม ทิศทางของลมมีอิทธิพลตอ่ บริเวณลมพดั ผา่ น ถา้ ลมพดั มาจากทางข้วั โลก เหนือ กจ็ ะนาความหนาวเยน็ มาสู่ เช่น ลมมรสุมตะวนั ออกเฉียงเหนือที่พดั จากทางข้วั โลก เหนือผา่ นมายงั ประเทศไทย นาความหนาวเยน็ มาสู่ประเทศไทยหรือลมท่ีพดั จากทะเลมา จะนาฝนตกในบริเวณที่พดั ผา่ น เช่น ลมมรสุมตะวนั ตกเฉียงใต้ ผา่ นจากมหาสมุทร อินเดียมายงั ประเทศไทย นาฝนมาตกในประเทศไทย เป็นตน้

3. ภูมปิ ระเทศ ระดบั ความสูงต่าของพ้ืนที่ทาใหภ้ ูมิอากาศแตกต่างกนั พ้ืนท่ีที่ สูงจะมีความหนาวเยน็ มากกวา่ บริเวณท่ีพ้นื ท่ีต่า เพราะโดยธรรมชาติของ อากาศบริเวณที่สูงข้ึนอุณหภูมิจะลดต่าลง ตามแบบการลดของอุณหภูมิแบบ ปกติ (Normallapserate) คือ ทุกๆความ สูง 180 เมตร นอกจากน้ีตาแหน่งที่ต้งั ของภูมิประเทศแบบภูเขากม็ ีอิทธิพล ต่อภูมิอากาศดว้ ย เช่น ภูเขาที่เป็นแนวยาวต้งั อยใู่ กลท้ ะเลกจ็ ะก้นั ลมฝนไม่ให้ มาตกดา้ นหลงั เขา เช่น เทือกเขาตะนาวศรีช่วงจงั หวดั ตากและกาญจนบุรี ก้นั ลมฝนท่ีพดั มาจากทะเลอนั ดามนั ทาใหจ้ งั หวดั ตากและกาญจนบุรีไดร้ ับฝนจาก ลมทะเลนอ้ ยมาก

4. ระยะห่างจากทะเล บริเวณที่อยใู่ กลท้ ะเลจะไดร้ ับความชุ่มช้ืนจาก ลมทะเล แต่ถา้ บริเวณใดห่างไกลจากทะเลบริเวณน้นั มกั แหง้ แลง้ 5. กระแสนา้ กระแสนน้ามี 2 ประเภท คือ กระแสน้าอุ่นกบั กระแสน้าเยน็ บริเวณใดท่ีมีกระแสน้าอุน่ ผา่ น อากาศบริเวณน้นั กจ็ ะ สูงข้ึน แต่บริเวณใดมีกระแสน้าเยน็ ผา่ น อากาศบริเวณน้นั อุณหภูมิจะ ลดต่าลง ปัจจยั ตวั น้ีจะไม่มีผลต่อบริเวณท่ีไม่มีกระแสน้า ผา่ น เช่น ประเทศไทย

เกณฑ์การกาหนดเขต เขตร้อน เขตแห้งแล้ง ภูมอิ ากาศแบบป่ าฝนเมืองร้อน ภูมิอากาศแบบทะเลทราย ภูมอิ ากาศแบบมรสุมเขตร้อน ภูมิอากาศแบบแบบทุ่งหญา้ ก่ึง ภูมอิ ากาศแบบทุ่งหญ้าสะวนั นา ทะเลทราย เขตหนาว ภูมอิ ากาศแบบภาคพืน้ ทวปี เขตอบอุ่น ภูมอิ ากาศกงึ่ อาร์กติก เขตหนาวข้วั โลก ภูมิอากาศแบบเมดิเตอร์เรนียน ภูมอิ ากาศแบบทุนดรา ภูมิอากาศอบอ่นุ ช้ืน ภูมอิ ากาศแบบทุ่งนา้ แข็ง ภูมิอากาศภาคพ้ืนสมุทร ภูมอิ ากาศแบบภูเขาสูง

แหล่งที่มา เนื้อหาจากบทเรียน หนังสือภมู ิศาสตร์ และ เอือ้ เฟื้ อข้อมูลโดย : อาจารยศ์ ิริอร สขุ ตระกลู เวศ อาจารยท์ ่ีปรกึ ษา : อาจารยพ์ นู ศกั ด์ิ สกั กทตั ติยกลุ คณะทา่ นอาจารยโ์ รงเรยี น สตรวี ทิ ยา www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/5-5/no42-43- 47/index.html