องค์ความรู้เรื่องกุญแจลาย

47 ลายคั่นเครือ่ ง ลายคั่นเครื่อง หมายถึง การสร้างลวดลายที่ใช้คั่นระหว่างลายประกอบหรือลายเครื่องป้อง โดย องค์ประกอบของลายลายประกอบหรือลายเครื่องป้องจะประกอบดว้ ยลายเส้นคั่นลาย ลายประกอบหรอื ลายเครื่องป้อง ตามดว้ ยเส้นคน่ั ลาย ตามด้วยลายคน่ั เครื่องทนี่ ิยมนำมาทอมี 6 ลาย ได้แก่ 1) ลายดอกบัว เครือเล็ก 2) ลายออ้ แอ้ 3) ลายเจียงปนื 4) ลายกาบเจียง 5) ลายเอ้ีย 4 ไม้ (เยีย่ วควาย) 6) ลายคว้านหมา นอ้ ยโดยผ้วู ิจัยจะนำเสนอภาพลวดลายจรงิ และตามด้วยภาพกราฟเพื่อใหผ้ สู้ นใจ ชา่ งทอผา้ นำไปทอได้จริง ประกอบด้วยช่ือและความหมายของลวดลายผ้า รายละเอยี ดดงั ต่อไปนี้ ลายคัน่ เคร่ือง ภาพท่ี 80 ตัวอยา่ งลายคนั่ เครื่อง

48 1) ลายก้านก่องหรือลายดอกบวั เครอื เลก็ หมายถึง ลายดอกบวั เครือเลก็ เป็นดอกไม้ท่มี ีในชมุ ชน หรืออีกความหมายคือชาวทัพค่ายคือลาวพุทธ ภาพท่ี 81 ลายดอกบัวเครือเล็ก ภาพที่ 82 กราฟลายดอกบัวเครือเล็ก

49 2) ลายอ้อแอ้หรือลายทางเกวียน หมายถงึ เสน้ ทางเดนิ ของคนโบราณท่คี ดเค้ยี วอาจเดนิ หรอื ใช้ เกวียนหรอื การพลดั บา้ นเมืองมา ภาพท่ี 83 ลายอ้อแอ้หรือลายทางเกวียน ภาพท่ี 84 กราฟลายอ้อแอ้หรือลายทางเกวยี น

50 3) ลายเจียงปนื หมายถึง ลูกปืน ภาพท่ี 85 ลายเจียงปืน ภาพที่ 86 กราฟลายเจยี งปืน

51 4) ลายกาบเจยี ง ภาพท่ี 87 ลายกาบเจยี ง ภาพท่ี 88 กราฟลายกาบเจียง

52 5) ลายเอ้ีย 4 ไม้ (เยี่ยวควาย) ภาพที่ 89 ลายเอ้ยี 4 ไม้ (เยยี่ วควาย) ภาพที่ 90 กราฟลายเอยี้ 4 ไม้ (เยี่ยวควาย)

53 6) ลายคว้านหมาน้อย หมายถงึ ขบวนหรอื กล่มุ ของสนุ ขั ภาพที่ 91 ลายคว้านหมานอ้ ย ภาพท่ี 92 กราฟลายคว้านหมานอ้ ย

54 ลายเสน้ ค่ันลายหรือลายขัด ลายเส้นคั่นลายหรือลายขัด หมายถึง การสร้างลวดลายที่ใช้คั่นระหว่างลายหลักหรือลายใหญ่ หรอื ลายแม่ใหญก่ ับลายประกอบหรือลายเคร่ืองป้อง การทอลายเส้นคั่นระหว่างลายประกอบหรือลายเครื่อง ป้องกับลายประกอบหรือลายเครื่องป้องด้วยกัน และการทอเส้นคั่นลายท่ีชายผ้าซิ่น การทอลายเส้นคั่นลาย หรือลายขัด ใช้เทคนิคการทอขัดที่สำคัญที่ปราชญ์ชุมชนที่เป็นช่างทอผ้าลาวครั่งให้ข้อสังเกตคือผ้าที่ทอมี ความเป็นลาวครั่งอย่างแท้จริงหรือไม่ ให้ดูได้จากการกำหนดสีลายเส้นคั่นลายหรอื ลายขัด เส้นคั่นลายต้องมี 5 สีหรือลายขัดต้องมี 5 สีนี้เป็นสัญลักษณ์ท่ีบ่งบอกความเป็นลาวครั่งหรือเป็นช่างทอลาวครั่งที่แท้จริงอีก ด้วย หากช่างทอทอลายขัดไม่ครบ 5 สี หรือไม่ทอลายขัด 5 สีท่ีชายผ้าซิ่นถือว่าช่างทอลาวครั่งขาดความ ประณตี และผ้าซน่ิ ผืนนน้ั ไม่ใชผ่ า้ ซิ่นแบบลาวคร่ังที่แทจ้ ริง รายละเอยี ดดังต่อไปนี้ ลายขดั ภาพท่ี 93 ลายเสน้ ค่นั ลายหรือลายขัด ภาพที่ 94 กราฟลายขัดลายเส้นค่นั ลายหรือลายขัด

55 ขั้นตอนที่ 3 การสังเกต (Observe) จากการลงพื้นที่ทำงานร่วมกับชุมชนในพื้นที่วิจัย พบว่า หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาในชุมชน อาทิ เทศบาลตำบลบ้านไร่ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก เด็กองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยแห้ง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลทัพหลวง โรงเรียนอนุบาลบ้านไร่ ปราชญ์ชุมชน ครูพี่เลี้ยง และเยาวชนที่มีความรู้เกี่ยวกับการทอผ้าให้ ความสำคัญ ให้ความสนใจเต็มใจที่จะช่วยเก็บข้อมูล ถ่ายทอดความรู้ให้กับเยาวชนเกี่ยวกับประวัติ ความเป็นมาของการทอผ้าลาวครั่ง ลาวเวียง จังหวัดอุทัยธานี องค์ความรู้พื้นฐานการทอผ้าของลาวคร่ัง ลาวเวียง จังหวัดอทุ ยั ธานี ขนั้ ตอน วัตถุดบิ และเครื่องมือ อปุ กรณ์ เทคนิคการทอผ้าพื้นฐานและองค์ความรู้ กุญแจลาย องค์ประกอบของลวดลายผ้าทอพื้นเมืองอุทัยธานีที่สำคัญสำหรับการจัดการเรียนการสอน ส่งผลให้การเก็บรวบรวมองค์ความรู้ครั้งนี้เป็นไปด้วยดี และมีผู้ช่วยนกั วจิ ัยเกิดข้ึนมากมายหลายคนในการ ทำวิจยั ครง้ั น้ี ขั้นตอนที่ 4 การสะท้อนผลร่วมกับชุมชน (Reflect) ขั้นตอนนี้จัดกิจกรรมผ่าน ขั้นตอนขบวนการจัดการความรู้ หลังจากทีมวิจัยจัดเก็บข้อมูลได้เบื้องต้นมาได้นำข้อมูลมาจัดการ ความรู้ให้เป็นระบบเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของการทอผ้าลาวครั่ง ลาวเวียง จังหวัดอุทัยธานี องค์ ความรู้พื้นฐานการทอผ้าของลาวครั่ง ลาวเวียง จังหวัดอุทัยธานี โดยเก็บรายละเอียดเกี่ยวกับขั้นตอน วัตถุดิบและเครื่องมือ อุปกรณ์ เทคนิคการทอผ้าพื้นฐานและองค์ความรู้กุญแจลาย องค์ประกอบของ ลวดลายผ้าทอพื้นเมอื งอุทยั ธานที ี่สำคัญสำหรบั การจดั การเรียนการสอนแบบบูรณาการและต่อชุมชนท่ีมีใน ชมุ ชนท้ัง 6 แห่ง ได้แก่ สมาชิกบา้ นทัพคลา้ ย บา้ นภจู วง บา้ นผาท่งั บ้านนาตาโพ บ้านป่ากล้วย และบ้านพุ ต่อ อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานีแล้ว ทีมวิจัยได้นำข้อมูลเบื้องต้นไปดำเนินการประมวลและกลั่นกรอง ความรู้โดยปราชญ์ชุมชน และเยาวชนทีท่ อผ้า สร้างภาพกราฟจากลายผ้าชว่ ยตรวจสอบความถูกต้องและ ช่วยปรบั แก้กราฟลายผา้ บางลายทีไ่ ม่ถกู ต้อง จากนั้นได้นำองคค์ วามรู้ไปจดั กิจกรรมการเขา้ ถึงความรู้การ แบ่งปันแลกเปลี่ยนความรู้ ถ่ายทอดและประยุกต์องค์ความรู้การทอผ้าพื้นเมือง และการสร้างการเรียนรู้ ให้กับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาของเยาวชนในพื้นที่อำเภอบ้านไร่ ครูพี่เลี้ยงหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง กับการศึกษาของเยาวชน นักศึกษาสาขาวิชาการศึกษาปฐมวยั วิทยาลัยชมุ ชนอุทัยธานี จำนวน 25 คน ณ

56 ห้องประชุมตึกอำนวยการ ในวันที่ 22 มกราคม 2565 ประชุมเพื่อร่วมเสนอแนะแนวทางองค์ความรู้ ร่วมกัน เลอื กแนวทางการใชค้ วามรู้ เผยแพรข่ อ้ มูล วิเคราะหข์ ้อมูล ผลการนำองค์ความรู้ไปพัฒนาบุคลากร ในวทิ ยาลัยชุมชน การนำองค์ความรู้ไปพัฒนาบุคลากรเกีย่ วข้องกับการศึกษาของเยาวชนในพื้นที่อำเภอบ้าน ไร่ การจัดกจิ กรรมคร้ังนท้ี ำให้ทราบผลการเรียนรู้ว่าทีมวจิ ัยต้องจัดทำเอกสารหรือคู่มือองค์ความรู้เก่ียวกับ ประวัติความเป็นมาของการทอผ้า องค์ความรู้พื้นฐานการทอผ้า องค์ความรู้กุญแจลาย องค์ประกอบของ ลวดลายผ้าทอพื้นเมืองอุทัยธานีในรูปแบบเอกสารและรูปแบบอินโฟกราฟิก วีดิโอ หรือ e-book เพื่อลด ค่าใช้จ่าย และสามารถทำให้ผู้สนใจหรือครูผู้สอน พี่เลี้ยงเด็กสามารถเข้าถึงความรู้ได้สะดวก ง่ายมากขึ้นและ ประหยดั ภาพการจัดกิจกรรมดำเนนิ การประมวลและกลนั่ กรองความรู้โดยปราชญช์ ุมชน การเข้าถึงความรู้ การแบง่ ปนั แลกเปลีย่ นความรู้ มีดงั นี้ ภาพที่ 95 การประมวลและกลั่นกรองความรู้โดยปราชญช์ มุ ชนบา้ นภูจวง

57 ภาพท่ี 96 การปรบั แก้ข้อมูลใหม่ทีถ่ ูกต้อง ภาพที่ 97 การเกบ็ ข้อมลู ลายผา้ เพม่ิ เติม

58 ภาพที่ 98 การประมวลและกลน่ั กรองความรู้กราฟโดยเยาวชนบ้านพุตอ่ นายประณัฐวฒุ ิ ศรีเดช ภาพท่ี 99 การประมวลและกล่นั กรองความรู้กราฟโดยเยาวชนบ้านพตุ อ่ นายภรรควฐั ศรเี ดช

59 ภาพที่ 100 การเข้าถึงความรู้ครพู ี่เลยี้ งหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องกับการศึกษาของเยาวชน นักศึกษาสาขาปฐมวัย ภาพท่ี 101 การแบง่ ปันแลกเปลย่ี นความรู้ครพู เี่ ลีย้ งหน่วยงานท่ีเกย่ี วข้องกบั การศึกษาของเยาวชน นกั ศกึ ษาสาขาปฐมวัย

60 ภาพท่ี 102 สรุปการเรยี นรู้รว่ มกัน ภาพท่ี 103 การเรียนร้คู วรมีเอกสารหรอื e-book

61 ตอนที่ 4 วิเคราะห์ สรปุ บทเรียนเพื่อการอนรุ ักษ์ สบื สาน ถ่ายทอดองค์ความรู้ ภมู ิปัญญาท้องถิ่น ผา้ ทอจังหวดั อุทยั ธานีใหค้ งอยู่ สรุปความเปล่ียนแปลงที่เกิดขึ้นหลงั จากการดำเนินกิจกรรม ความเปล่ยี นแปลงท่เี กดิ ข้นึ กับ วิทยาลัยชุมชนอทุ ยั ธานี ความเปล่ยี นแปลงทเ่ี กดิ ข้นึ กบั กลุ่มเปา้ หมาย สามารถสรปุ ผลออกมาเป็น แผนภาพการเปล่ียนแปลงได้ดงั นี้ คุณภาพชีวติ การศึกษาดีขน้ึ ดขี ึ้น การศกึ ษาองค์ ค่มู อื ความรกู้ ญุ แจลาย สงั คม ลวดลายผา้ ทอ เขม้ แข็ง ฟน้ื ฟู พืน้ เมอื งอทุ ัยธานี ภูมปิ ญั ญา เครอื ขา่ ยผา้ Change ถ่ายทอด ทอ ภมู ปิ ัญญา อาชีพใหม่ คนในชมุ ชน เห็นคณุ คา่ สนิ คา้ ขาย ไดเ้ ร็วขึ้น มลู ค่าเพ่ิม รายได้เพมิ่ คุณภาพการศกึ ษาดขี ้นึ คุณภาพชวี ติ ดขี น้ึ เศรษฐกจิ ชมุ ชน การพฒั นาที่ย่ังยืน แผนภมู ทิ ี่ 4 แสดงความเปล่ียนแปลงที่เกดิ ขนึ้ หลังจากการดำเนินกจิ กรรม

62 4.1 ผลกระทบ 4.1.1 ด้านชมุ ชนและจังหวดั อุทยั ธานี 1) สงิ่ ท่ีเกดิ ขึ้นหลังการดำเนนิ การในดา้ นชุมชนคือ ผนู้ ำชมุ ชน ผู้ใหญ่บา้ น ผู้ช่วยผูใ้ หญ่บ้าน สมาชิกชุมชนใหค้ วามสำคัญ เห็นคุณค่าใหก้ ารสนับสนนุ ภูมปิ ญั ญาการทอผ้ามากขึ้น ช่วยกันคิดหาข้อมลู ที่ ผวู้ ิจยั ต้องการจนครบ และนำความรู้ไปใช้จริงหลงั ดำเนินงาน อาทิ นำความรไู้ ปใชถ้ า่ ยทอดใหก้ บั สมาชิกทอ ผา้ ของตนท่มี อี ายุนอ้ ย ปราชญ์ชุมชนเกดิ ขวญั กำลังใจและเกิดคุณคา่ ในตนเองด้วยสง่ ผลให้ เกิดแรงบันดาล ใจท่ีจะรักษา ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับผู้วิจัยอย่างเต็มที่เต็มใจ ด้วยทราบว่าองค์ความรู้ที่มอบให้จะนำไป ถ่ายทอดให้กับนักเรียนในวิทยาลัยชุมชน และให้กับครูพี่เลี้ยงเด็กเล็กในพื้นที่จังหวัดอุทัย ด้วยวิทยาลัย ชุมชนอุทัยธานีและคนในชุมชนเห็นความสำคัญของความรู้ที่มีอยู่ในตนเอง ให้การยกย่องเชิดชูตน เมื่อ สอบถามความรู้เพิ่มเติมหลังการฝึกอบรมก็ให้ความรู้อย่างเต็มที่เต็มใจแม้โครงการจะเสร็จสิ้น แม้จะไม่ได้ เงินทองในการถ่ายทอดความรู้ก็ตาม คนในชุมชนเกิดแนวคิดเกิดกำลังใจ เกิดแรงจูงใจให้อยากทอผ้า ด้วยมองเห็นความสำคัญของภูมิปัญญาพื้นถิ่นที่กำลังจะสูญหายต้องเร่งช่วยกันรักษาไว้ อีกทั้ง มองเห็น รายไดท้ เ่ี ปน็ รูปธรรม มัน่ ใจในอาชีพท่ีใช้ภมู ิปญั ญาของท้องถิ่นเป็นฐานมากข้ึนกลา้ ท่ีจะดึงลูกหลานในชุมชน มารว่ มประกอบอาชพี ทอผ้าได้อย่างม่นั ใจ หรือกลา้ ท่ีจะพูดจงู ใจให้ลูกหลานหันมาเรียนทอผ้ากับตนเองมาก ขึ้น เพราะมั่นใจในอาชีพนี้ว่าสามารถสร้างเป็นอาชีพเสริมยามว่างจากการเรียนหรือเป็นอาชีพหลักหลัง เรยี นจบได้ ผูป้ กครองให้การสนับสนนุ ลูกหลานที่มีความสนใจด้วยการชว่ ยหาวตั ถุดิบเครื่องมือเกี่ยวกับการ ทอผ้า หน่วยงานในพื้นที่ให้การช่วยเหลือสนับสนุนต่อยอดโครงการ อาทิ พาณิชย์จังหวัดอุทัยธานีนำ ข้อมูลไปสนับสนุนการขอจดทะเบียนส่ิงบ่งชี้ทางภูมิศาสตรข์ องผ้าทอจังหวัดอุทัยธานี (GI) ศูนย์พัฒนาเด็ก เล็กเทศบาลตำบลบ้านไร่ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลทัพหลวง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก องค์การบรหิ ารสว่ นตำบลหว้ ยแห้ง และองค์การบรหิ ารสว่ นตำบลห้วยแหง้

63 4.1.2 ดา้ นเศรษฐกิจชุมชน ปัจจุบันอาชีพทอผ้าเกิดขึ้นทั้งอาชีพเสริมและอาชีพหลักตามความเหมาะสมของแต่ละ ครอบครวั เพราะอาชพี อื่นเริ่มมีปัญหามากขึ้นโดยเพาะอาชีพทางการเกษตร ด้วยมองเหน็ เกษตรกรคนอ่ืน ในชุมชนที่ทอผ้ามรี ายได้จากการทอผ้าตลอดและมากขึ้นกวา่ การทำอาชีพเกษตรกร จากเดิมมีรายไดจ้ าก การทำการเกษตรปลูกอ้อย มันสำปะหลงั ข้าวโพดเลย้ี งสัตว์ ปลูกยางพารา แตด่ ้วยภาวะโลกร้อนส่งผลให้ ผลผลิตไม่แน่นอนเพราะขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ ราคาสินค้าการเกษตรไม่แน่นอนขึ้นอยู่กับนายทุนและ โรงงานเป็นผู้กำหนดราคา อาชีพรับจ้างก็ถูกจ้างลดลงทุกที นอกจากนี้ หากใครทอผ้าที่มีลวดลายสวย แปลกตา และทราบชื่อ ความหมายที่มาของลวดลายผ้าทอที่ตนทอก็จะสามารถสร้างรายได้มากข้ึน ผลจากการส่งเสริม เผยแพร่ความรู้ ส่งผลให้ผู้เรียน ผู้สอน ครูพี่เลี้ยงมีเอกสารตำราประกอบการเรียน องค์ความรู้ที่ถ่ายทอดสามารถนำไปใช้สร้างกิจกรรมการเรียนการสอน สร้างสินค้าและผลิตภัณฑ์ได้เป็น อย่างดี ร่วมทั้งมีช่องทางการตลาดที่ดีกว้างมากขึ้น สิ่งเหล่านี้สามารถสร้างมูลค่าให้กับสินค้าได้มากขึ้น จำหน่ายสินค้าได้มากขึ้น รวดเร็วขึ้นไม่ต้องผ่านพ่อคนกลาง มีเงินหมุนเวียนภายในครอบครัวมากขึ้นเร็ว ขึ้น นอกจากนี้ ความรู้ที่ได้รับดังกล่าวยังสามารถยกระดับอาชีพเดิมให้ดีขึ้น น่าสนใจจูงใจให้มา ประกอบการเป็นช่างทอผ้าบ้านไรร่ ูปแบบลาวครั่งมากขึน้ จากรายได้ท่เี ปน็ รูปธรรม อกี ท้ังยังสามารถสร้าง อาชีพใหม่สินค้าใหม่ได้อีกด้วย สิ่งเหล่านี้นำไปสู่การสร้างความเข็มแข็งให้กับธุรกิจชุมชนด้านหัตถกรรม ลดปัญหาการพึ่งพาของระบบการตลาดแบบเดิมที่เกิดภาวการณ์ขาดทุน ถูดกดราคาและต่อรอง นำไปสู่ การตลาดรูปแบบใหม่ ส่งผลให้เศรษฐกิจของชุมชนดีสามารถสร้างรายได้กลับคืนสู่ชุมชนได้อย่างยั่งยืน นำพาไปสู่เศรษฐกิจฐานรากหรือเศรษฐกิจพอเพยี งทีส่ ร้างความม่ันคงและยงั่ ยืนใหก้ บั ชมุ ชนอย่างแทจ้ ริง

64 4.1.3 ดา้ นการศึกษา การดำเนนิ โครงการ ส่งผลให้นกั เรยี น นักศกึ ษา คนในชุมชนมองเห็นคุณค่า ความสำคัญ ประโยชน์ของทรัพยากรที่มีอยู่ในชุมชน เกิดแนวคิดให้ชุมชนรักและเห็นคุณค่า ผลจากการส่งเสริม เผยแพร่ความรู้ ส่งผลให้ผู้เรียน ผู้สอน ครูพี่เลี้ยงมีเอกสารตำราประกอบการเรียนวิชาเกี่ยวกับผ้าทอ พื้นเมือง องค์ความรู้ที่ถ่ายทอด สามารถนำไปใช้สร้างกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อสืบสาน รักษาองค์ ความรู้และภูมิปัญญาของชุมชนของตนได้ดีขึ้น มีคุณภาพและประสิทธิภาพมากขึ้น นักเรียนนักศึกษาที่ ร่วมดำเนินโครงการวิจัยมองเห็นคุณค่า ความสำคัญของภูมิปญั ญาท้องถิ่นของตน ให้ความสนใจในการลง พื้นที่เก็บข้อมูล นำข้อมูลมาช่วยจัดเก็บอย่างเป็นรูปธรรมด้วยตั้งใจให้เอกสารองค์ความรู้ครั้งนี้เป็นข้อมูล และตำราให้กับรนุ่ นอ้ งที่จะเรยี นวชิ าเกย่ี วกบั การทอผา้ ต่อไป 4.2 สง่ิ ที่เกดิ ขึ้นจากการดำเนนิ โครงการ การดำเนินโครงการมีนวัตกรรมที่เกิดขึ้น ได้แก่ นวัตกรรมการสอนและนวัตกรรมทางด้าน กระบวนการถ่ายทอดความรู้ และนำแนวทางการใช้กระบวนการความคิดและกระบวนการจัดการความรู้ มาใช้การดำเนินการของโครงการ โดยมีรายละเอยี ด ดังนี้ 1) เอกสารทเี่ กดิ จากการดำเนินโครงการครั้งนี้สามารถใชป้ ระกอบการจัดการเรยี นการสอน ได้ 2 วิชา ไดแ้ ก่ วิชาการเตรียมทอผ้าและวชิ าการทอผ้าพ้ืนเมือง ส่งผลให้ผเู้ รียนหลักสตู รเก่ียวกับการทอ ผ้ามีเอกสารและตำราเรียนประกอบการเรียนที่เป็นรูปธรรม สามารถทำให้การจัดการเรียนการสอน มี คุณภาพและประสิทธิภาพมากขึ้น ผู้เรียนมีตำราศึกษายามว่างหรือขณะเรียน นอกจากนี้หน่วยงาน การศึกษาอื่นในพื้นที่จังหวัดอุทัยธานีต้องการเอกสารไปใช้ประกอบการจัดการเรียนการสอนเด็กเล็กของ ตนเพ่ือสร้างความรู้ให้กับครูพเี่ ล้ยี งและเด็กเลก็ ได้แก่ ศูนย์พฒั นาเด็กเล็กเทศบาลตำบลบา้ นไร่ ศนู ย์พัฒนา เด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลทัพหลวง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลห้วยแห้ง และ องคก์ ารบริหารสว่ นตำบลห้วยแห้ง 2) กระบวนการดำเนินโครงการ สามารถสร้างความรู้และฝึกให้นักศึกษาเรียนรู้การทำวิจัยชุมชนได้ ดว้ ยหวั หน้าโครงการสอนการใช้เครอื่ งมือ เทคนคิ การเก็บรวบรวมข้อมูล การถอดองคค์ วามรู้เกย่ี วกับลาย ผา้ และสอนการสร้างส่ือสำหรับการเกบ็ รวบรวมลวดลายผ้าในรูปแบบกราฟซ่ึงสามาถนำองค์ความรู้ไปต่อ

65 ยอดสำหรับการออกแบบลายผ้าจากกราฟ สร้างเป็นอาชีพเสริมระหว่างเรียนหรือหลังจบการศึกษา ขบวนการสร้างลวดลายที่ดีด้วยการสร้างความรู้จากองค์ความรู้และเน้นการปฏิบัติเป็นหลัก ทำให้การ สร้างลวดลายเกดิ ความกล้า ความม่ันใจมากข้นึ ไมต่ อ้ งกังวลเวลาแก้ลวดลาย มองเหน็ สีสนั เหมอื นลายจริง เคร่ืองมอื กราฟน้ที ำใหส้ ามารถช่วยชา่ งทอในการสร้างลวดลายไดง้ า่ ย และหลากหลายไดม้ าก 3) นวตั กรรมทางด้านกระบวนการถา่ ยทอดความรู้ เกดิ เทคนิคกระบวนการถ่ายทอดความรู้ที่ต้อง สร้างกระบวนการความพร้อมทางสมองและจิตใจของผู้เรียน ก่อนการลงพื้นที่ได้ถ่ายทอดความรู้เน้น การปฏิบัติจริง การนำเสนอผลงาน ภาพการทำงาน สอนเทคนิควิธีการถ่ายภาพ การเก็บข้อมูลด้วยภาพ การใช้เครื่องมือการเก็บข้อมูล มอบหมายงานให้ผู้ลงพื้นที่เก็บข้อมูลจริงโดยมีพี่เลี้ยงอัน ได้แก่ ทีมวิจัย ลงพื้นที่ติดตามผลการนำความรู้ไปใช้ในฐานะบทบาทหน้าที่เป็นพี่เลี้ยง พี่เลี้ยงเป็นผู้ประสานงานกับ ปราชญ์ชาวบา้ นท่มี าให้ความรชู้ ่วยคิด ช่วยวางแผน ร่วมถอดองคค์ วามรู้ ขอ้ เสนอแนะ แก้ปญั หาตา่ ง ๆ 4) ด้านการเรียนรู้ เกดิ ทกั ษะในเรื่องการเรียนรู้เก่ียวกบั การจัดการความรู้ การคดิ อย่างเป็นระบบ ด้วยการดำเนนิ โครงการคร้ังนี้ ตอ้ งใช้ระบบการคิดและการจดั การความรมู้ าใช้ในการดำเนินงาน สำหรับการ เก็บองค์ความรดู้ ้านการทอผา้ และลวดลายผ้าทสี่ ำคัญ 5) การอนุรักษ์และสืบทอดองค์ความรู้ด้านการทอผ้า ผลจากการลงพื้นที่เก็บข้อมูลการทอผ้าทำให้ ผ้เู รยี นไดร้ ับความรู้ด้านการทอผ้า ชือ่ ลวดลายและความหมายของลายจากการเกบ็ ข้อมลู 6) ด้านการเกิดอาชพี องค์ความรู้ด้านการทอผ้าผู้เรียนสามารถนำไปต่อยอดสร้างเป็นอาชีพเสริมได้ หากผู้เรียนใช้คอมพิวเตอร์ได้ สามารถนำความรู้โปรแกรม excel มาสร้างลวดลายจำหน่ายให้กับผู้ทอผ้าใน ชุมชนได้ ชุมชนสามารถนำผลความรู้จากโครงการไปใช้ประโยชน์ในชุมชน โดยการดำเนินงานฝึกอบรมเป็นการ พัฒนาทักษะอาชีพบนพื้นฐานของชุมชนอย่างแท้จริง ด้วยพื้นที่จังหวัดอุทัยธานีเป็นกลุ่มชาติพันธุ์ลาวครั่งที่มี ประเพณี วถิ ีวฒั นธรรมการทอผ้าอนั ยาวนานและเป็นที่รจู้ ักของจงั หวดั อ่นื ดว้ ย การทอผ้าท่มี ีการทำลวดลายลง บนผนื ผ้าไปพรอ้ มกันในขณะท่ีทอมีอยู่แต่เฉพาะคนไทยเชื้อสายลาวเท่าน้นั และชุมชนสามารถนำความรู้ไป พัฒนาต่อยอดอาชีพเดิมของตนเองให้ดีขึ้น เพราะการที่ช่างทอผ้าในชุมชนรู้จักชื่อลวดลายที่ตนทอสามารถ สร้างอัตลักษณใ์ หก้ ับสนิ คา้ ของตน สิ่งเหล่าน้สี ามารถสรา้ งมูลค่าเพ่ิมใหก้ ับสนิ คา้ ของตนได้ 7) การยกระดับคุณภาพชีวิตและลดปัญหาสังคม ด้วยการทอเป็นอาชีพที่มีความยืดหยุ่นสามารถ ปรับเวลาการทอได้ตามความเหมาะสม ทำให้ผู้ประกอบอาชีพทอผ้าทำงานหรือสร้างอาชีพของตนได้ใน

66 ครอบครัวไม่ต้องออกไปหางานนอกชุมชนมีเวลาดูแลคนในครอบครัว สร้างความอบอุ่นและสร้าง ครอบครัวที่สมบูรณ์ได้เป็นอย่างดี ประกอบกับราคาสินค้าจากผ้าทอก็สามารถสร้างรายได้หลักให้กับ ตนเองและครอบครัว ลดปัญหาเรื่องแรงงานอพยพไปต่างถิ่นได้ ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดปัญหาครอบครัว แตกแยกและหย่ารา้ ง นอกจากนี้ อาชีพทอผ้ายงั ทำให้ครอบครัวเกิดความรัก ความอบอุ่น เพราะสามารถ สร้างสานความสัมพันธ์ความสัมพันธ์ภายในครอบครัวได้เป็นอย่างดีสมาชิกในครอบครัวได้อยู่กันพร้อม หน้า จะเห็นได้ว่าอาชีพการทอผ้าทำให้เกดิ คุณภาพชีวติ ที่ดตี ่อคนในชุมชนสามารถยกระดับคุณภาพชีวิต ทดี่ ใี หก้ บั คนในชุมชนไดอ้ ยา่ งเปน็ รูปธรรม 8) การสร้างเครือข่ายและสังคม เครือข่ายระดับรากหญ้า ได้แก่ ช่างทอผ้าและกลุ่มทอผ้าใน จงั หวัดอทุ ัยธานี มกี ารทำงานเพอ่ื เช่ือมโยงช่วยเหลือเกื้อกูลกัน และสรา้ งศักยภาพและความเข้มแข็งให้กับ ตนเองและกลุ่มด้วยการสร้างเครือข่ายด้านการเรียนรู้ร่วมกัน เพื่อแลกเปลี่ยนความรู้เรื่องการทอผ้าและ ลวดลายผ้าที่สำคัญ ส่วนเครือข่ายระดับหน่วยงาน ได้แก่ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาลตำบลบ้านไร่ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลทัพหลวง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กองค์การบริหารส่วนตำบลห้วย แหง้ และองค์การบริหารสว่ นตำบลหว้ ยแห้ง

67 คณะกรรมการท่ีปรกึ ษา/ผู้เชย่ี วชาญดา้ นการวจิ ยั ๑. อาจารยจ์ ำปี ธรรมศริ ิ ปราชญช์ ุมชนด้านการทอผา้ พื้นเมือง 2. อาจารย์นิทศั น์ จนั ทร ปราชญ์ชุมชนดา้ นการทอผ้าพ้ืนเมอื ง 3. แมท่ องล้ี คณทา ปราชญช์ ุมชนด้านการทอผ้าพื้นเมอื ง 4. คณุ ยลดา ภรู ผิ ล ปราชญช์ ุมชนด้านการทอผา้ พ้ืนเมือง 5. แมจ่ บ นุสุบา้ นปา่ กลว้ ย ปราชญ์ชุมชนดา้ นการทอผ้าพื้นเมอื ง 6. ผศ.ดร. กิตติกรณ์ นพอุดมพนั ธ์ุ คณบดคี ณะศิลปกรรมศาสตร์ 7. รศ. ดร.ภัทรพล ใจเย็น มหาวิทยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ หวั หน้าภาควิชาเศรษฐศาสตร์ คณะสงั คมศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวทิ ยาลยั คณะดำเนินงานวจิ ัย ๑. ดร.อภญิ ญา จงพฒั นากร หัวหนา้ โครงการวิจยั ๒. นางบรรณารกั ข์ นพคุณ นกั วจิ ยั ร่วม ๓. นางสาวมยุรี นพคุณ นกั วจิ ัยรว่ ม ๔. นายมานะชัย รอดทัพทัน นักวิจยั ร่วม ๕. นายปัญญา อิ่มอาเทศ นกั วจิ ัยร่วม ๖. นายศวิ ภพ พิมพพ์ งษ์ นักวจิ ยั ร่วม ๗. นาย ภรรควฐั ศรเี ดช นักวจิ ยั ร่วม ๘. นายประณฐั วฒุ ิ ศรีเดช นักวจิ ยั ร่วม ๙. นายเสมอ จันทร นักวิจัยรว่ ม ๑๐.คณะกรรมการองค์การนักศึกษาวิชาชพี วิทยาลยั ชุมชนอทุ ัยธานี ๑๑. คณะกรรมการชมรมสาขาวชิ าชีพ วิทยาลยั ชุมชนอุทยั ธานี ๑๒. นกั ศึกษาวิทยาลยั ชมุ ชนอทุ ยั ธานี

วิทยาลัยชุมชนอุทัยธานี สถาบันวิทยาลัยชุมชน กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม