รายงาน CBL กลุ่ม 1 ผ.บ.ก.35(2)

รายงานผลการศกึ ษา การบริหารยุทธศาสตรช์ าติด้านสาธารณสขุ โดยกระบวนการ Community Based Learning (CBL) กรณีศกึ ษา อำเภอเมอื ง จงั หวัดสงขลา จดั ทำโดย ผ้เู ข้ารับการอบรมหลักสูตรผบู้ ริหารการสาธารณสุขระดบั กลาง รุน่ ท่ี ๓๕ (๒) กลมุ่ ที่ ๑ ปีงบประมาณ ๒๕๖๕ วทิ ยาลัยการสาธารณสขุ สิรินธร จังหวัดยะลา

รายงานผลการศกึ ษา การบริหารยุทธศาสตรช์ าติด้านสาธารณสขุ โดยกระบวนการ Community Based Learning (CBL) กรณีศกึ ษา อำเภอเมอื ง จงั หวัดสงขลา จดั ทำโดย ผ้เู ข้ารับการอบรมหลักสูตรผบู้ ริหารการสาธารณสุขระดบั กลาง รุน่ ท่ี ๓๕ (๒) กลมุ่ ที่ ๑ ปีงบประมาณ ๒๕๖๕ วทิ ยาลัยการสาธารณสขุ สิรินธร จังหวัดยะลา

1 คำนำ รายงานนีเ้ ปน็ ส่วนหนง่ึ ของการเข้ารับการอบรมหลักสูตรผู้บริหารการสาธารณสุขระดับกลาง (ผบก.) กลุ่มที่ 1 รุ่นที่ 35 (2) ประจำปีงบประมาณ 2565 รายวิชา “ การบริหารยุทธศาสตร์ชาติด้าน สาธารณสุข โดยกระบวนการ Community Based Learning (CBL) ณ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดยะลา ซง่ึ เปน็ หลกั สตู รที่กระทรวงสาธารณสุข โดยวิทยาลยั นกั บริหารสาธารณสุข เพื่อพัฒนาสมรรถนะ ท่ีพึงประสงค์สำหรับผู้บริหารการสาธารณสุขระดับกลาง ให้สามารถบริหารจดั การ และบริหารงานได้อย่างมอื อาชีพเป็นแบบอย่างที่ดีด้านคุณธรรมมีจิตสำนึกในความรับผดิ ชอบต่อบทบาทหน้าที่ และจรรยาบรรณวชิ าชีพ เสริมสร้างความสามัคคี และใช้ความสามารถในความหลากหลายของทีมงานในการทำงานร่วมกันเป็น เครือข่ายการบริหารงาน ในการร่วมกันขับเคลื่อนภารกิจของกระทรวงสาธารณสุข และเป็นผู้มีสุขภาพกาย สุขภาพจติ ท่ดี ีเหมาะสมกับบทบาทหน้าทผ่ี บู้ รหิ าร ผู้เข้ารับการอบรมอบรมหลักสูตรผู้บริหารการสาธารณสุขระดับกลาง (ผบก.) กลุ่มที่ 1 รุ่นที่ 35 (2) ขอขอบพระคุณท่านวิทยากร และคณาจารย์/เจ้าหน้าที่ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดยะลา ทุกท่าน ที่กรุณาให้ความรู้ ให้คำปรึกษา และสนับสนุนการเรียนรู้ตลอดหลักสูตร ซึ่งจะทำให้ บรรลุวัตถุประสงค์ของรายวิชาดังกล่าว ในคร้ังนี้ทุกประการ และหวังว่าเอกสารสรุปการเรียนรู้ฉบับนี้จะเป็น ประโยชนใ์ นการทบทวนความรู้สำหรบั ผู้บรหิ ารการสาธารณสุขระดับกลางตอ่ ไป คณะผู้จัดทำ CBL กลุม่ 1 หลักสตู รผบู้ รหิ ารการสาธารณสขุ ระดบั กลาง (ผบก.) ร่นุ ที่ 35 (2) ประจำปงี บประมาณ 2565 18 สิงหาคม 2565

2 1 2 บทนำ 3 สารบัญ รายนามผูเ้ ขา้ รับการอบรม ผบก. กล่มุ 1 5 บทท่ี 1 บรบิ ทชมุ ชนและองค์กร 8 1.1 ขอ้ มูลท่ัวไป 10 1.2 ขอ้ มลู สุขภาพ 11 บทท่ี 2 วิเคราะห์ปัญหาและจัดลำดบั ความสำคัญ 2.1 การวิเคราะห์จุดออ่ น จุดแข็ง โอกาส และภยั คุกคาม 12 2.2 กำหนดประเด็นสำคญั ในการจัดทำแผนกลยทุ ธ์ บทที่ 3 การวางแผนกลยุทธ์ และตัวช้วี ดั การดำเนินการ 14 3.1 วเิ คราะห์จัดทำแผนกลยุทธแ์ ละตัวชีว้ ัด 14 บทที่ 4 สรปุ บทเรียนกระบวนการ CBL 15 4.1 ดา้ นการพฒั นาตนเองและทีมงาน 4.2 ด้านการพฒั นางาน ภาพกิจกรรมกระบวนการ CBL กลมุ่ 1

3 รายนามอาจารยท์ ปี่ รกึ ษา /รายนามสมาชิกประจำกลุ่ม 1 รายนามอาจารยท์ ี่ปรกึ ษา 1.อาจารย์ ภก. อวริ ทุ ธ์ สงิ หก์ ุล รองผอู้ ำนวยการกลมุ่ วิจยั และบรกิ ารวิชาการ 2.อาจารย์ ดร. ภคั ณัฐ วีรขจร หวั หนา้ กลุ่มงานศนู ยศ์ ึกษาการแพทยฉ์ ุกเฉนิ รายนามสมาชิกประจำกล่มุ 1 1.นายจอมชัย คงมณกี าญจน์ นักวชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ สสจ.พษิ ณโุ ลก ประธานกล่มุ 2.นายอมร หวดั สนิท นกั วิชาการสาธารณสขุ ชำนาญการ สสอ.พุนพนิ รองประธานฯ 3.นางบงกชรัตน์ จันทร์สนทิ ศรี พยาบาลวิชาชพี ชำนาญการ รพ.อทุ ุมพรพสิ ัย รองประธานฯ 4.นายศตกร ธนสู นธิ์ ผู้จัดการกลุ่มภารกิจ สปสช.เขต ๑ เชยี งใหม่ รองประธานฯ 5.นางปทั มา ผาติภทั รกลุ พยาบาลวิชาชีพชำนาญการพเิ ศษ วพบ.สระบรุ ี เลขานกุ าร 6.นางสาวศริ ประภาว์ ผลสิ ินเอ่ยี ม ผูจ้ ดั การฝา่ ยสอื่ ดจิ ิทัลและสรา้ งสรรค์ สปสช. 7.นางพรรณิภา ไชยรัตน์ พยาบาลวชิ าชพี ชำนาญการ สสจ.ขอนแกน่ 8.นางสาวรุ่งนภา เขยี วชอ่ำ พยาบาลวชิ าชพี ชำนาญการพิเศษ วพ.พระปกเกลา้ จันทบุรี 9.นางสาวฐิตริ ัตน์ โสธรเจริญสินธ์ุ พยาบาลวิชาชพี ชำนาญการ รพ.สต.บางซอ่ น 10.นางสาวสชุ าดา ทวีรตั นพันธ์ ทันตแพทยช์ ำนาญการพเิ ศษ รพ.เทพรัตนเวชชานกุ ลู ฯ 11.นางวภิ าดา ธรรมศริ ิ พยาบาลวชิ าชีพชำนาญการ โรงพยาบาลแม่วาง 12.นายสมจติ ร สนิ ธุโทวงศ์ นกั วชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ สสอ.ทงุ่ สง 13.นางสาววรรณเพญ็ ดวงวิชัย นักวิชาการเงินและบญั ชีชำนาญการ กรมสขุ ภาพจิต 14.นายซำสดุ ิน หามะ นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ สสอ.รอื เสาะ 15.นายฟาฏลิ อะหะหมดั สาและอารง นายแพทย์ชำนาญการพิเศษ รพ.นราธิวาสราชนครินทร์ 16.นายสวุ ฒั น์ ทองเลก็ นักวชิ าการสาธารณสขุ ชำนาญการ สสอ.แว้ง 17.นางสภุ ัทรา มูนะ นักเทคนคิ การแพทย์ชำนาญการพเิ ศษ รพ.นราธิวาสราชนครนิ ทร์ 18.นายสิรวชิ ญ์ พันธนา เภสัชกรชำนาญการ รพ.บึงกาฬ 19.นายนาซรี หะสาเมาะ นักจดั การงานทั่วไปชำนาญการ รพ.สมเดจ็ พระยุพราชยะหา 20.นางมนี า เอย่ี มสุวรรณ นักวชิ าการเงินและบัญชีชำนาญการ รพ.ยะลา 21.นางสาวสุวนันท์ กาลัญกุล พยาบาลวชิ าชีพชำนาญการพิเศษ รพ.ยะลา 22.นายสถติ ปัสกูล เจ้าพนักงานสาธารณสุขอาวุโส โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพตำบลบางงา 23.นางสาวชุลพี ร วงพรม เจา้ พนกั งานสาธารณสขุ อาวุโส รพ.สต.บุฮม 24.นางพนารัตน์ ณรงคศ์ ักด์ิ นักวชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ รพ.สต.หาดทรายขาว 25.นายวชิรากรณ์ ตลับนาค เจา้ พนกั งานสาธารณสุขอาวุโส รพ.สต.โคกขม้นิ 26.นายคเชนทร์ ใขคำ เจ้าพนักงานสาธารณสุขชำนาญงาน สสอ.อากาศอำนวย 27.นางปรศิ นา บญุ สรอ้ ย นกั วชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ รพ.สต.บา้ นม่วงไขน่ ้อย 28.นางสาวพิมใจ ขันทองคำ เจ้าพนกั งานสาธารณสขุ ชำนาญงาน รพ.สต.บา้ นโปร่งเจริญ 29.นายทองคำ ใบโพธ์ิ พยาบาลวิชาชพี ชำนาญการ รพ.ฮอด

4 รายนามอาจารย์ที่ปรกึ ษา /รายนามสมาชิกประจำกล่มุ 1 (ต่อ) รายนามสมาชกิ ประจำกลมุ่ 1 30.นายปยิ ะสวุ รรณ ตุง้ แก้ว ผู้จัดการกลมุ่ ภารกจิ สปสช.เขต ๑๒ สงขลา 31.นายอนนั ท์ เสียมไหม นกั วิชาการสาธารณสขุ ชำนาญการ สสอ.ทงุ่ หวา้ 32.นางวชิ มุ า พชิ ญ์วรกุล นักวชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ สสอ.ละงู 33.นางขนิษฐา สวนแสน นักวิชาการหลกั ประกันสขุ ภาพ สปสช.เขต ๑๒ สงขลา 34.นายพรเทพ ธาราเวชรักษ์ นกั วิชาการสาธารณสขุ ชำนาญการ รพ.สต.นำ้ ริด 35.นายประทิน บญุ เฉลียว นกั วชิ าการสาธารณสุขชำนาญการ รพ.สต.นาทุ่ง 36.นางปารสิ า ศรโี ท พยาบาลวิชาชพี ชำนาญการ สสอ.ตระการพืชผล 37.นางผ่องศิริ สะนัย พยาบาลวชิ าชพี ชำนาญการ รพ.สต.โนนยาง

5 บทท่ี 1 บริบทชมุ ชนและองคก์ ร 1.1 ข้อมลู ทั่วไป คำขวัญ “เมอื งใหญ่ตระการตา งามสงา่ สะพานตณิ ทักษิณคดสี ถาน ตำนานรัฐบรุ ษุ สงู สดุ เขาตังกวน เสน่ห์ล้วนผ้าเกาะยอ” ประวัติความเปน็ มาของอำเภอเมืองสงขลา ความเป็นมา สงขลาเป็นเมืองท่าที่สำคัญเมืองหนึ่งตั้งอยู่ทางฝั่งทะเลตะวันตกของอ่าวไทยตั้งแต่ สมัยโบราณมีชมชนโบราณและเมืองเก่าแก่หลายเมือง มีศิลปะโบราณวัตถุโบราณสถานขนบธรรมเนียม ประเพณีภาษา การละเล่นพื้นเมือง ศิลปพื้นเมืองเป็นมรดกทางวัฒนธรรมจังหวดสงขลา ปัจจุบันปรากฏว่า มี ร่องรอยหลักฐานทางด้านโบราณคดีที่มีอายเก่าแก่กว่าสมัยอยุธยา เช่น บริเวณอำเภอสทิงพระได้พบซาก อาคารสถาปัตยกรรม ประติมากรรม เช่น พระโพธิสัตว์ เทวรูปที่เกี่ยวเนื่องในศาสนาพุทธลัทธิมหายาน และ ศาสนาพราหมณ์มีอายุในศตวรรษที่ 13 เช่นกัน ซึ่งแสดงให้เห็นว่าในเขตอำเภอดังกล่าว เป็นเมืองโบราณ ปรากฏช่อื ในจดหมายจดหมายเหตจุ นี ของหลวงจีนอ้ีซงิ “เซโลถิง” ซงึ่ อาจตรงกบั คำวา่ “สทงิ พระ” กเ็ ป็นได้ซึ่ง อยูใ่ นสมยั ท่นี ักโบราณคดีเรยี กวา่ “ศรวี ชิ ยั ” ตอ่ มา สงขลาไดป้ รากฏชื่อในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาสม ยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 แห่ง กรุงศรีอยุธยา พ.ศ. 1893 เป็นเมืองประเทศราชในจำนวน 16 เมือง ที่ตั้งตัว เมืองในสมัยอยู่ในท้องที่หมู่ที่ 7 ตำบลหัวเขา อำเภอสิงหนคร (บริเวณเขาแดง) ยังมีโบราณสถานป้องคูเมือง และทฝ่ี ังศพเจ้าเมอื ง (สลุ ตา่ นสไุ ลมาน) ใหศ้ กึ ษาอยู่ เมื่อ พ.ศ. 2185 ในสมัยพระเจ้าปราสาททองแห่งกรุงศรีอยุธยาเจ้าเมืองสงขลา ตั้งตัวขึ้นเป็น อิสระไม่ยอมขึ้นแก่กรุงศรีอยุธยา ทางกรุงศรีอยุธยาส่งกองทัพมาปราบ แต่ไม่เป็นผลสำเร็จ จนถึง พ.ศ. 2223 สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช สง่ กองทพั มาปราบสงขลาได้ สงขลาจึงขึน้ ต่อกรุงศรอี ยุธยาตลอดมา พ.ศ. 2310 ประเทศสยามเสียกรงุ ศรอี ยธุ ยาแก่พม่าได้เกิดกก๊ ตา่ งๆ ขึ้น เจ้าพระยามหานคร ซึ่งตั้ง ตัวเป็นใหญ่ ได้ตั้ง นายวิเถียรญาติ มาเป็นเจ้าเมือง เมื่อพระเจ้ ากรุงธนบุรีปราบก๊กเจ้านครได้แล้ว พ.ศ. 2312 - 2325 ได้ตั้งให้ จีนเหยี่ยง แซ่เฮา ซึ่งเป็นนายอากรรังนกขึ้นเป็นเจ้าเมือง ได้รับพระราชทานนาม เป็น “หลวงสุวรรณคีรีสมบัติ” (ต้นตระกูล ณ สงขลา) มีตัวเมืองตั้ง อยู่ในท้องที่ หมู่ที่ 1 (แหลมสน) ตำบลหัว เขา อำเภอสงิ หนคร คนละฟากฝั่งกบั สงขลาปัจจบุ ัน (บ่อยาง) ขณะนี้ ยังมีหลกั ฐานซง่ึ ชาวบ้านเรยี กว่า “ท่ีวัง” ซึ่งเป็นที่ตั้งวังเจ้าเมืองและตัวเมือง สมัยรัตนโกสินทร์และยกสงขลาขึ้นเป็นเมืองเอกขึ้น ต่อกรุงเทพมหานคร ปกครองเมืองปัตตานี กลันตัน ตรงั กานู จนกระทั่ง พ.ศ. 2370 สมยั ของสมเด็จพระรามาธบิ ดีที่ 3 แหง่ รตั นโกสนิ ทร์ (พระบาทสมเด็จพระ นั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2367 - 2394) โปรดเกล้าฯ ให้พระยาวิเชียรคีรี (เถี้ยนเส้น) ผู้สำเร็จราชการเมือง สงขลา ก่อสร้างปอ้ มกำแพงเมืองระหว่างที่สร้างนี้ ตวนกอู าหมดั สะอัด ชกั ชวนหวั เมืองไทรบรุ ี ปัตตานี และหัว เมืองทงั้ 7 ยกมาตสี งขลา เมอ่ื ปราบขบถราบคาบแล้ว จงึ ไดส้ ร้างปอ้ มและกำแพงเมืองสงขลาจนเสรจ็ สิน้ โปรด เกล้าฯ ให้ฝังหลักเมือง โดยพระราชทานเทียนชัยพฤกษ์กับเครื่องไทยทานอาราธนาสมเด็จอุดมปิฎำ พระสงฆ์ อินเดยี 8 รูปเปน็ ประธาน พระอษั ฎาจารยพ์ ราหมณ์ มชี อ่ื 8 นาย ออกมาใหพ้ ระยาสงขลาฝงั หลักเมือง พระยา

6 สงขลาได้จัดแจงทำโรงพิธีกลางและโรงพิศ 4 มุมเมือง กับโรงพิธีพราหมณ์เสร็จแล้ว ณ วันศุกร์ ขึ้น 10 ค่ำ ปี ขาล จุลศกั ราช 1204 เวลาเช้าโมงหนึ่งกับสิบนาที (ตรงกับวนั ศุกร์ ท่ี 10 มนี าคม 2385 เวลา 07.10 น. ) ได้ฝงั หลักชัยพฤกษ์ลงไว้กลางเมืองสงขลา (ปัจจุบันเป็นศาลเจ้าเมืองหลักเมือง) ตัวเมืองที่ย้ายมานี้ คือตัวเมืองทาง ฝั่งตะวันออกของแหลมสน หรือที่เรียกว่า “บ่อยาง” คือในเขตเทศบาลเมืองสงขลาปัจจุบันนี้เอง ในสมัย ราชการที่ 5 ได้ปฏิรูปการปกครองเป็นมณฑลเทศาภิบาล เมืองสงขลาจึงเปน็ ที่ตัง้ ของมณฑลเทศาภิบาล เมือง สงขลาจึงเป็นทต่ี ัง้ ของมณฑลนครศรีธรรมราช ต่อมาเมื่อประกาศใช้พระราชบัญญัติระเบยี บบริหารราชการแผ่นดนิ พ.ศ. 2495 จงึ เป็นที่ตั้งภาค 9 แม้ภายหลังจึงยุบเลิกภาค และประกาศใช้คณะปฏิวัติฉบับที่ 218 ลงวันที่ 29 กันยายน 2509 แทน พระราชบัญญัติระเบียบราชการบริหารแผ่นดิน พ.ศ. 2495 แล้วก็ตาม การบริหารราชการแผ่นดินในจังหวัด สงขลา กย็ งั เป็นทตี่ ั้งของของเขตและภาคอยู่ในบันทกึ ของพ่อค้าชาวฮอลันดา ทีเ่ ขา้ มาติดต่อค้าขายในสมัยกรุง ศรีอยุธยาเรียก เมืองสงขลาว่า “แซงกลา” แต่ในหนังสือประวัติศาสตร์ธรรมชาติและการเมืองแห่ง ราชอาณาจักรสยามของ นายนิโคลาส แซร์แวส เรียกชื่อเมืองสงขลา ว่า “เมืองสิงขร” จึงทำให้มีการสนั นิฐาน ว่าที่มาของชื่อเมืองสงขลานั้นมีสอง แนวด้วยกัน คือ แนวแรกคือ ชื่อสงขลาเพี้ยนมาจาก ชื่อ“สงหลา” หรือ “สิงขร” ซึ่งแปลวา่ ภูเขา คือ เกาะหนูและเกาะแมว เมื่อมองจากทะเลด้านนอก จะเห็นเป็นสิงหส์ องตัวหมอบ อย่จู รงิ จึงเรยี กเมอื งสงขลาว่า “เมอื งสงิ ห์” แนวที่สองก็อ้างวา่ เมืองสงขลามภี ูเขามากมาย เพราะต้ังอยู่บริเวร เขาชิงแดง และสมัยหลงั มีการพระราชทานนามเจ้าเมืองสงขลาว่า “วิเชียร” จึงน่าจะมาจากชื่อ “สิงขร” หรือ “สขิ ร” ลักษณะภูมอิ ากาศ อำเภอเมอื งสงขลา มี 2 ฤดูกาล คอื ฤดรู ้อน และฤดูฝน 1. ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนตุลาคม ระยะนี้เป็นช่วงฤดูมรสุม หลังจากสิ้นฤดู มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ อากาศเริ่มร้อนและมีอากาศร้อนที่สุดในเดอื นเมษายน แต่ไม่ร้อนนัก เนื่องจากอยู่ ใกล้ทะเล กระแสลมและไอน้ำพัดผ่านทำให้อากาศร้อนเบาบางลง และในราวเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน เป็น ชว่ งที่มรสุมตะวนั ออกเฉียงใต้ ซึ่งเปน็ มาสุมหนา้ รอ้ นพัดผ่านมหาสมทุ รอินเดีย นำความชนื้ และไอน้ำมาปกคลุม และฝนตกโดยท่วั ไป 2. ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคม-มกราคม อำเภอเมืองสงขลา ตั้งอยู่ชายทะเลอ่าวไทย ได้รับ อทิ ธิพลจากมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ทพี่ ัดผา่ นอ่าวไทย ทำให้มฝี นตกชุกในทะเลคลื่นลมแรงมาก ซึง่ เป็นช่วง ทช่ี าวนาไดป้ ระกอบอาชพี ทำนาจา้ ง โดยอาศัยนำ้ ฝนจากมรสมุ ตะวันออกเฉยี งเหนอื ลกั ษณะภมู ิประเทศ จังหวัดสงขลาทางตอนเหนือเป็นคาบสมุทรแคบและยาว ยื่นมาทางใต้ เรียกว่าคาบสมุทรสทิง พระ กับส่วนที่แผ่นแผ่นดินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าทางตอนใต้ ผืนดินทั้งสองส่วนเชื่อมต่อกัน โดยสะพานติณสูลา นนท์ พื้นที่ส่วนใหญ่ทางทิศเหนือส่วนใหญ่เป็นที่ราบลุ่ม ทิศตะวันออกเป็นที่ราบริมทะเล ทิศใต้และทิศ ตะวนั ออกเป็นทีร่ าบสูงและภูเขา ซงึ่ เปน็ แหล่งกำเนดิ ตน้ น้ำลำธารทีส่ ำคัญ

7 การปกครอง อำเภอเมืองสงขลาประกอบด้วย 6 ตำบล คือ ตำบลเขารูปช้าง ตำบลพะวง ตำบลเกาะแต้ว ตำบลท่งุ หวัง ตำบลเกาะยอ และตำบลบอ่ ยางซึ่งเป็นเขตเทศบาลเมืองสงขลา แผนท่อี ำเภอเมืองสงขลา ประชากร เชื้อชาติ ภาษา ประชากรในอำเภอเมืองสงขลามีทั้งคนท้องถิ่นที่เป็นคนไทย พูดภาษาไทยแบบภาษาถิ่นสงขลา ซึ่งตั้งถิ่นฐานสืบต่อมาไม่น้อยกว่าพุทธศตวรรษที่ 18 แล้ว ยังมีการเข้ามาตั้งถิ่นฐานของกลุ่มพ่อค้าอาหรับ- มาเลย์ มาตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 22 การเข้าตั้งถิ่นฐานของผู้คนจากมาเลเซียที่นับถือศาสนาอิสลาม และการ เขา้ มาตั้งถน่ิ ฐานอย่างตอ่ เนอื่ งและเปน็ จำนวนมากของคนจีน ในตน้ พุทธศตวรรษท่ี 24 สว่ นคนที่มเี ชอ้ื สายอื่นๆ เช่น อินเดยี และชาวตะวนั ตก มีอยไู่ ม่มากนัก และเพิม่ ในพทุ ธศตวรรษท่ี 26

8 1.2 ข้อมลู สขุ ภาพ ข้อมลู หนว่ ยบริการ o โรงพยาบาลท่วั ไป 1 แห่ง o ศนู ย์สุขภาพชุมชน 6 แห่ง o โรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตำบล 10 แหง่ o สำนักงานสาธารณสขุ อำเภอ 1 แห่ง ขอ้ มูลบคุ ลากร

9 จากการศึกษาข้อมลู ด้านสาธารณสุขสามารถระบปุ ัญหาสาธารณสขุ ได้ ดังน้ี 1. โรคไม่ติดตอ่ เรอ้ื รัง ไดแ้ ก่ โรคเบาหวาน โรคความดนั และภาวะแทรกซ้อน 2. โรคอบุ ตั ิใหมแ่ ละโรคประจำถ่ิน (COVID-19) 3. ปญั หาสุขภาพมารดา ทารก 4. การอปุ โภคและบรโิ ภคผลิตภัณฑ์สขุ ภาพทเ่ี ปน็ อันตรายและการโฆษณาเกนิ จรงิ ปัญหาสาธารณสุขข้างต้น เมื่อนำมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้และจัดลำดับความสำคัญของปัญหาด้วย ขนาดของปญั หา ความรนุ แรง ความยากงา่ ย และความร่วมมือ/ ความเป็นไปได้ในการแก้ปัญหา พบว่า โรคไม่ ติดต่อเรื้อรัง ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคความดัน และภาวะแทรกซ้อน เป็นปัญหาที่มีความจำเป็นเร่งด่วนและมี ความเป็นไปไดใ้ นการแก้ไขปญั หา เป็นอนั ดับท่ี 1 วิเคราะห์สถานการณ์ในพื้นที่โรคไม่ติดต่อเรื้อรังเป็นปัญหาสาธารณสุข และเป็นสาเหตุการป่วย และการตายอันดับต้นๆ ของประชาชน ในอำเภอสงขลา และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น พบว่า ระหว่างปี 2562- 2564 อัตราตายจากโรคหลอดเลือดหัวใจ เท่ากับ 32.80, 46.73 และ 49.10 โรคความดันโลหิตสูง เท่ากับ 157.45,147.56 และ 161.00 โรคหลอดเลือดสมอง เท่ากับ 65.81,57.86 และ 55.11 และ อัตราตายด้วยโรคเบาหวาน เท่ากับ 74.17, 65.09 และ 67.56 ตามลำดับ พบว่าปัญหาในการดำเนินงาน ควบคมุ และปอ้ งกนั โรคเบาหวาน ความดนั โลหติ สงู ปี 2564 ในประเดน็ ดงั ต่อไปน้ี เชน่ การคัดกรองโรคความ ดันโลหิตสูงและเบาหวาน ผลงานร้อยละ 83.93 และ 84.42 ยังต่ำกว่าเป้าหมาย และ ค่า Base line ของ เขต/ประเทศ ( 90.75/84.62 ) เป็นต้น ในเขตเมืองและเขตเทศบาล คัดกรองได้ต่ำกว่าเป้าหมาย และการ ติดตามกลุ่มสงสัยป่วยโรคเบาหวานเพื่อยืนยันวินิจฉัย ผลงาน ร้อยละ 36.85 ยังไม่บรรลุตามเป้าหมาย (เป้าหมาย ร้อยละ 60) และต่ำกว่า Base line ของเขต/ประเทศ (51.71/60.27) และ ผู้ป่วยรายใหม่ของ โรคเบาหวาน ไมไ่ ดเ้ กิดจากกลมุ่ เส่ียงด้วยโรคเบาหวาน แต่เกดิ จากกลมุ่ ปกติ ร้อยละ 97.15 ผู้ป่วยเบาหวานท่ี สามารถควบคุมระดับนำ้ ตาลในเลอื ด (HbA1c) ได้ตามเกณฑ์ ผลงาน ร้อยละ 19.89 ต่ำกว่าเกณฑ์เป้าหมาย (เป้าหมายร้อยละ 40), ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ที่ควบคุมระดับความดันโลหิตได้ตามเกณฑ์ ร้อยละ 43.05 ยงั ตำ่ กว่าเกณฑ์เป้าหมาย(เป้าหมาย ร้อยละ 50) และตำ่ กว่า Base line ระดบั เขตและระดับประเทศ (46.96/46.92) รวมถึงความครอบคลุมในการข้ึนทะเบียนผู้ป่วยโรคเบาหวาน ร้อยละ 78.86 ความดัน โลหิตสูง ร้อยละ 78.20 ซึ่งต่ำกว่าค่าเป้าหมาย (เป้าหมาย ร้อยละ 90) ความครอบคลุมของการตรวจ ภาวะแทรกซ้อนประจำปี ร้อยละ 43.62 ซึ่งต่ำกว่าค่าเป้าหมาย (เป้าหมายร้อยละ 60) คุณภาพของการ ส่งออกข้อมูลในบางแฟ้ม ส่งผลถึงการเชื่อมโยงระบบข้อมูลที่มีคุณภาพในการดูแลผู้ป่วย (ผลการดำเนินงาน โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง ปีงบประมาณ 2565 ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2564- 31มีนาคม 2565 จากฐานข้อมูล HDC ณ วันท่ี 31 มนี าคม 2565)

10 บทท่ี 2 วิเคราะหป์ ญั หาและจดั ลำดับความสำคญั ๒.๑ การวเิ คราะหจ์ ดุ ออ่ น จดุ แขง็ โอกาส และภยั คุกคาม วเิ คราะหส์ ภาพแวดลอ้ มองค์กรในการจดั การปัญหา (SWOT) Strengths (จดุ แขง็ ) - นโยบายผ้บู รหิ ารชัดเจน - บุคลากรมีความรกั ผกู พันธ์องคก์ ร และม่งุ มนั่ ทุ่มเท - วิเคราะห์ประเด็นไดส้ อดคล้องกบั ปญั หาด้านสุขภาพในพืน้ ท่ี - การบรหิ ารจัดการที่โปร่งใส - สถานบริการไดม้ าตรฐาน Weaknesses (จดุ อ่อน) - งบประมาณไมเ่ พียงพอ - การกระจายพยาบาลวิชาชพี ในพืน้ ท่ียงั ไมเ่ หมาะสม - สมรรถนะของบุคลากรในเครือข่ายยังขาดองค์ความรู้ในการปฏิบตั ิงาน - บคุ ลากรขาดความรู้ ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยที ่ที ันสมยั - การประสานงานภายในขาดประสทิ ธภิ าพ Opportunities (โอกาส) - นโยบายภาครฐั ทเี่ อื้อต่อการดูแลสขุ ภาพของประชาชน - มีนโยบายระดบั จังหวดั ทีม่ ุ่งเน้นการดแู ลโรค NCD - มีกองทนุ สนับสนนุ โรค NCD ที่ชัดเจนจาก สปสช. - ผูน้ ำชุมชนเห็นความสำคญั และใหค้ วามร่วมมือในการปฏบิ ัติงานดา้ นสาธารณสุข - มเี ครอื ข่าย อสม.และชมุ ชนทเี่ ขม้ แข็งมีความรู้ความสามารถในการคัดกรองโรค NCD - ประชาชนมคี วามเช่ือมนั่ และพึงพอใจในบริการสาธารณสขุ - มพี นื้ ท่สี าธารณะสำหรบั ทำกิจกรรมและการออกกำลังกาย Threats (อุปสรรค) - สถานการณ์การระบาดของ COVID-19 - เป็นพ้ืนท่เี ขตเมืองสง่ ผลใหป้ ฏบิ ตั ิงานยาก - ผู้ป่วยโรค NCD กลุม่ ผสู้ ูงอายุที่ภาวะพ่ึงพงิ และกลมุ่ เปราะบาง มจี ำนวนมาก - การเขา้ ถึงการบริการทางการแพทย์ ของผูป้ ว่ ยโรค NCD กลุ่มผ้สู ูงอายุทภี่ าวะพ่ึงพิง และกลมุ่ เปราะบางเ - ประชาชนในพืน้ ที่ขาดความรอบร้ทู างสขุ ภาพ (HL)

11 ๒.๒ กำหนดประเดน็ สำคัญในการจัดทำแผนกลยุทธ์ ความได้เปรียบเชิงกลยุทธ์ - การจดั การโรค NCD ทั้ง 4 มิตโิ ดยการมีส่วนร่วมของสหวิชาชพี และภาคีเครอื ข่าย - สนับสนนุ การสร้างเสริมศักยภาพในการจัดการโรค NCD ภายใต้ทรัพยากรที่มีความพรอ้ ม - สถานบริการมีมาตรฐาน การบรหิ ารจัดการโปร่งใส ประชาชนเชอื่ มั่นและพงึ พอใจในบริการ สาธารณสขุ ความทา้ ทาย - การบรกิ ารจัดการบคุ ลากรให้มีการกระจายที่เหมาะสมกบั พืน้ ท่แี ละภาระงาน - พัฒนาศักยภาพบคุ ลากรและภาคเี ครอื ขา่ ยให้มีความพร้อมในการจัดการโรค NCD โดยใช้เทคโนโลยีท่ี ทันสมยั ประเดน็ การพฒั นา/ แผนงานโครงการ จากการวเิ คราะห์สภาพแวดล้อมขององค์กรเพ่ือวางแผนแก้ไขปญั หาโรคไม่ตดิ ตอ่ เรื้อรงั ก่อใหเ้ กิด แผนกลยุทธ์ในการดำเนนิ งาน คือ แผนกลยทุ ธ์การจดั การโรค NCD ในประชาชนพืน้ ทอ่ี ำเภอเมอื งสงลา ประกอบดว้ ย 5 ประเดน็ คือ กลยุทธ์ 1 การบริหารการจัดการดา้ นสาธารณสขุ โดยมงุ่ ผลสมั ฤทธ์ิในรปู แบบ องค์กรอัจฉริยะ SMARTกลยุทธ์ 2 สถานบรกิ ารไดม้ าตรฐาน กลยุทธ์ 3 การบริหารจัดการใหม้ ีความโปรง่ ใส กลยุทธ์ 4 บคุ ลากรมีความสุขและสมรรถนะ และกลยุทธ์ 5 ประชาชนมีสุขภาพดี

12 บทท่ี 3 การวางแผนกลยุทธ์ และตวั ชีว้ ัดการดำเนนิ การ 3.๑ วิเคราะหจ์ ดั ทำแผนกลยทุ ธแ์ ละตัวชี้วัด กลยทุ ธ์ 1 การบริหารการจัดการดา้ นสาธารณสขุ โดยมุ่งผลสมั ฤทธิ์ในรปู แบบองค์กรอัจฉริยะ SMART โครงการ 1.1 การป้องกันและควบคุมโรค SMART NCD วัตถปุ ระสงค์ : 1) พฒั นาเทคโนโลยเี พือ่ ดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรค NCD 2) เพ่ือเพิม่ ประสิทธิภาพในการดำเนินงานด้านการป้องกนั และควบคุมโรค NCD ในพ้ืนที่ KPI : ร้อยละ 60 ของสถานบรกิ ารพฒั นาเทคโนโลยีเพอ่ื ใชใ้ นการดำเนนิ งานป้องกนั และควบคมุ โรค NCD โครงการ 1.2 การพัฒนาเพ่ือรองรับการเขา้ สู่สังคมผู้สูงอายุ และกลุ่มเปราะบาง (LTC) วตั ถปุ ระสงค์ : 1) พฒั นาเทคโนโลยเี พือ่ ดำเนินงานป้องกนั และควบคุมโรค NCD 2) เพ่ือเพม่ิ ประสิทธภิ าพในการดำเนินงานด้านการเขา้ สู่สังคมผู้สงู อายุและกลมุ่ เปราะบาง (LTC) KPI : รอ้ ยละ 60 ของสถานบริการพฒั นาเทคโนโลยีเพื่อใชใ้ นการดำเนนิ งานดูแลผู้สงู อายุและกลุ่มเปราะบาง ( LTC) โครงการ 1.3 พัฒนาระบบสารสนเทศและการสือ่ สารสาธารณะ วัตถปุ ระสงค์ 1) พฒั นาระบบสารสนเทศดา้ นข้อมูลสขุ ภาพ 2) พัฒนาศักยภาพบุคลากรดา้ นการใช้เทคโนโลยแี ละระบบสารสนเทศ KPI : ร้อยละ 90 ของบคุ ลากรไดร้ ับการพัฒนาศักยภาพด้านเทคโนโลยีและการใชร้ ะบบสารสนเทศ โครงการ 1.4 สง่ เสริมการบริหารงานแบบบรู ณาการและมีสว่ นร่วม วัตถปุ ระสงค์ : เพื่อพัฒนาระบบการทำงานด้วยกลไก พชอ./พชต. KPI : รอ้ ยละ 90 ของตำบล มีกลไก พชอ./พชต. กลยุทธ์ 2 สถานบริการไดม้ าตรฐาน โครงการ 2.1 โครงการพัฒนาสถานบริการไดม้ าตรฐาน รพ.สต. ตดิ ดาว วัตถุประสงค์ : เพื่อให้สถานบรกิ ารไดร้ ับการพัฒนามาตรฐานตามเกณฑ์ รพ.สต.ติดดาว KPI : ร้อยละ 80 ของรพ.สต.ผ่านเกณฑ์ รพ.สต.ติดดาว โครงการ 2.2 : โครงการพฒั นาระบบหนว่ ยบริการปฐมภูม(ิ PCC) วตั ถุประสงค์ : 1) เพ่ือพัฒนาคณุ ภาพบริการปฐมภูมิ 2) เพ่อื ลดความแออดั ของโรงพยาบาล KPI : ร้อยละ 80 ของสถานบริการผ่านเกณฑ์หนว่ ยบริการปฐมภมู ิ PCC กลยุทธ์ 3 การบริหารจัดการให้มีความโปรง่ ใส

13 โครงการ 3.1 โครงการส่งเสรมิ ความโปรง่ ใสในการบริหารจดั การ วตั ถปุ ระสงค์ : เพื่อให้บุคลากรในหนว่ ยงานมคี วามร้เู บ้ืองต้นเกย่ี วกับระเบยี บ กฎเกณฑต์ ่าง ๆ ท่ีเก่ยี วข้อง และไดร้ ับการพัฒนาความรู้อยา่ งสมำ่ เสมอ KPI : หน่วยงานได้รับการตรวจการบรหิ ารความเส่ยี งและควบคมุ ภายในอยา่ งน้อยปีละ 2 ครง้ั กลยทุ ธ์ 4 บคุ ลากรมคี วามสุขและสมรรถนะ โครงการ 4.1 โครงการคนสำราญ งานสำเรจ็ วตั ถุประสงค์ : เพื่อใหบ้ ุคลากรมคี ณุ ภาพชวี ติ ที่ดี KPI : 1) ร้อยละ 80 ของบุคลากรมรี ะดบั ความสุขผ่านเกณฑ์ 2) รอ้ ยละ 80 ของบุคลากรมีสมรรถภาพทางกายผา่ นเกณฑ์ 3) ร้อยละ 100 ของบคุ ลากรไดร้ บั การตรวจสุขภาพประจำปี 4) สถานบริการมีผลงานวชิ าการ, วิจยั , นวตั กรรม อยา่ งน้อย 1 เรื่อง กลยุทธ์ 5 ประชาชนมีสุขภาพดี โครงการ 5.1 โครงการส่งเสริมสุขภาพภาคเี ครอื ข่ายให้เข้มแข็ง วตั ถปุ ระสงค์ : เพ่ือสร้างการมีส่วนร่วมของภาคีเครือขา่ ยทกุ ภาคสว่ นในการส่งเสริมสุขภาพและป้องกนั โรค ของคนในชุมชน KPI : ร้อยละ 70 ของจำนวนประชากรกล่มุ เปา้ หมายท่ีมีความรอบรดู้ ้านสขุ ภาพ และพฤตกิ รรมสขุ ภาพ ในระดบั ดขี น้ึ ไป

14 บทท่ี 4 สรปุ บทเรียนกระบวนการ CBL 4.๑ ดา้ นการพฒั นาตนเองและทีมงาน - เรียนรกู้ ารทำงานเปน็ ทีมเน่ืองดว้ ยจำนวนสมาชิกในกลุ่มมีจำนวนมากความคิดเห็นอาจมีความแตกตา่ ง - ฝึกการเป็นผูฟ้ งั ที่ดี แลกเปล่ยี นความคิดเห็นซง่ึ กันและกัน - ร่วมแรงร่วมใจในการทำงานให้สำเร็จลลุ ่วง - การมีจำนวนสมาชิกมากแต่ละคนมีความสามารถแตกต่างดึงศักยภาพของแตล่ ะคนร่วมกันทำงานเปน็ ทมี 4.๑ ดา้ นการพัฒนางาน - เรียนรู้การเปน็ ผ้บู ริหารท่ีมีวิสยั ทัศน์กว้างไกล สามารถกำหนดแผนยุทธศาสตรข์ องหน่วยงานได้ ใชห้ ลักการ วิเคราะห์จุดแข็งจดุ อ่อน (SWOT Analysis) นำไปสู่การวางแผนกลยทุ ธ์ โครงการ/ กิจกรรม กำหนด วตั ถปุ ระสงค์ ตัวช้ีวัด เพ่ือให้ผ้บู ริหารระดบั ต้นและผปู้ ฏิบตั งิ าน ได้นำไปปฏิบัติและพัฒนางานในหนว่ ยงานของ ตนเองต่อไป - ผบู้ รหิ ารและผูป้ ฏบิ ัติ มีการเรยี นรู้เทคโนโลยี สารสนเทศ รว่ มกันและนำเทคโนโลยีทที่ ันสมัยลงสกู่ ารปฏบิ ตั ิ จรงิ

15 ภาพกิจกรรมกระบวนการ CBL กลมุ่ ๑

16