ก.พ. 63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.บางแพ อ.บางแพ จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมปิ ัญญำทอ้ งถนิ่ ประจำเดอื นกมุ ภำพนั ธ์ 2563 กศน.ตำบลบำงแพ ศนู ยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบ และกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยอำเภอบำงแพ สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยจังหวัดรำชบรุ ี สำนักงำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัย สำนกั งำนปลดั กระทรวงศกึ ษำธิกำร กระทรวงศึกษำธกิ ำร

คำนำ ภูมิปัญญาชาวบ้าน หรือภูมิปัญญาท้องถิ่น หมายถึง ความรู้ท่ีเกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเรา ผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิดวิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ที่ประกอบกันขึ้นมา จากความรู้เฉพาะหลาย ๆ เร่ือง ความรู้ดังกล่าวไม่ได้แยกย่อยออกมาเป็นศาสตร์ เฉพาะสาขาวิชาต่าง ๆ อาจกล่าวไว้ว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นจัดเป็นพ้ืนฐานขององค์ความรู้สมัยใหม่ท่ีจะช่วยในการเรียนรู้ การแก้ปัญหา การจัดการ และการปรับตัวในการดาเนินชีวิตของคนเรา ภูมิปัญญาท้องถิ่นเป็นความรู้ที่มีอยู่ทั่วไปในสังคม ชุมชนและในตัวของผู้รู้เอง หากมีการสืบค้นหาเพ่ือศึกษา และนามาใช้ก็จะเป็นที่รู้จักกันเกิดการยอมรับ ถา่ ยทอด และพัฒนาไปสคู่ นรนุ่ ใหม่ตามยคุ ตามสมยั ได้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลบางแพ ได้จัดทาข้อมูล เรื่องทาเนียบ ภูมิปัญญาท้องถ่ินฉบับน้ีขึ้น เพื่อรวบรวมประวัติ และผลงานของบุคคลในสาขาต่าง ๆ ท่ีเป็นผู้ท่ีสืบทอดมรดก ทางศิลปวัฒนธรรมและประเพณีของชมุ ชน ในตาบลบางแพ เพอื่ เป็นข้อมลู สารสนเทศสาหรับผู้ท่ีศึกษาค้นคว้า และสนใจอันจะเป็นประโยชน์และตระหนักถึงความสาคัญในคุณค่าของมรดกทางด้านศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนยี มประเพณี ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ และมสี ว่ นร่วมในการจรรโลงและรักษาไวส้ บื ตอ่ ไป กศน.ตาบลบางแพ กมุ ภาพันธ์ 2563

สำรบญั หนำ้ คำนำ 1 สำรบญั 4 7 กศน.ตาบลบางแพ ภูมิปญั ญา บายสปี ากชาม : นางธนวรรณ อินทรโพธิ์ ภมู ปิ ญั ญา การแปรรูปเหด็ : นางรุ่งรัศมี มบี ารงุ ภมู ปิ ญั ญา น้าพริกปลารา้ : นางอารมณ์ คนงาน คณะผจู้ ดั ทา

1 แบบบนั ทกึ ชดุ ข้อมลู คลงั ปญั ญำ-ภมู ิปัญญำท้องถน่ิ ตำบลบางแพ อำเภอบางแพ จังหวัดราชบุรี ชือ่ ภมู ิปัญญำ: บายสีปากชาม ขอ้ มูลพืน้ ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปญั ญำท้องถ่ิน/บุคคลคลังปญั ญำ ชือ่ นางธนวรรณ นำมสกุล อินทรโพธิ์ วันเดอื นปีเกิด 11 กันยายน พ.ศ.2498 ทอี่ ยู่ปัจจบุ นั (ที่สำมำรถตดิ ต่อได้) : สานกั งานสรรพกรพื้นทสี่ าขาบางแพ หมู่ที่ 5 ตาบล/แขวงบางแพ อาเภอ/เขต บางแพ จังหวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศพั ท์ - โทรสำร - Lind ID: - E-mail address: - Facebook: - ควำมเปน็ มำของภมู ิปญั ญำ การทาบายสีปากชามเป็นบายสีที่สวยงามทาไม่ยากทามาตั้งแต่โบราณรุ่น ปู่ ย่า ตา ยาย ได้ทาสืบ ทอดกันมาจนถึงรุ่นลูก ซึ่งนางธรวรรณ อินทรโพธ์ิ เป็นคนท่ีชอบงานศิลปะ ของสวยงามและชอบเรียนรู้ ตลอดเวลา และได้รับการถ่ายทอดการทาบายสีปากชามมาจากแม่เป็นผู้สอนและฝึกฝนฝีมือทามาจนถึง ปจั จุบัน จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำ - เป็นงานฝีมือท่สี วยงาม ทาเพ่ือบชู าสง่ิ ศักดิ์สทิ ธเิ์ พ่ือความเปน็ ศิริมงคลกับชวี ิต - ประดบั ตกแต่งดว้ ยดอกดาวเรอื ง - ใช้ในงานมงคล วตั ถดุ ิบท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลิตภัณฑท์ ่เี กิดจำกภมู ิปัญญำ ซงึ่ พ้นื ทีอ่ ื่นไม่มี - หาซ้อื ได้งา่ ย - มปี ลูกในพ้ืนที่ - ประโยชน์หลากหลาย รำยละเอียดของภูมปิ ญั ญำท้องถิ่น - การทาบายศรีต้องใชเ้ วลาและฝีมอื - ตลาดขายราคาแพงทาเองดว้ ยฝีมือและสามารถเลือกวสั ดใุ นการทาเปน็ ความภาคภูมใิ จ รปู แบบและลักษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถ่ิน ยังไม่เคยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพร่ผ่านส่อื มวลชนและส่อื อน่ื อยา่ งแพรห่ ลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอกจานวน .......คร้ัง จานวน............คน  มีการนาไปใช้ อื่นๆ (ระบุ)

2 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ิใจ ภูมิปญั ญาทอ้ งถิ่น/นวัตกรรมท่ีคิดคน้ ขนึ้ มาใหม่  ภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ินดงั้ เดมิ ไดร้ ับการถา่ ยทอดมาจากบรรพบุรษุ ภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่ินที่ไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคือ การสบื ทอดมาจากรุ่นปู่ ยา่ ตา ยาย สมัยกอ่ นในการทาดอกไม้อาจจะไม่ได้ใชด้ อกดาวเรือง กำรพัฒนำต่อยอดคอื การทาบายศรีเป็นรูปแบบเดิมๆแต่ดอกไม้อาจจะเปล่ียนมาใช้ดอกดาวเรืองถือความหมายของดอก ดาวเรอื งที่มคี วามหมายถงึ ความเจริญรงุ่ เรือง

3 รูปภำพเจ้ำของภูมิปญั ญำ นางธนวรรณ อินทรโพธิ์ ภมู ปิ ัญญา บายสีปากชาม การทาบายศรีปากชาม

4 แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มูลคลังปัญญำ-ภูมปิ ัญญำท้องถ่นิ ตำบลบางแพ อำเภอบางแพ จงั หวัดราชบรุ ี ชื่อภมู ิปัญญำ: การแปรรปู เห็ด ข้อมูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภูมิปัญญำทอ้ งถิน่ /บคุ คลคลงั ปญั ญำ ช่อื นางรงุ่ รัศมี นำมสกุล มบี ารงุ วันเดอื นปเี กดิ 10 กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. 2512 ท่อี ยู่ปจั จุบัน (ท่สี ำมำรถตดิ ต่อได้): บ้านเลขที่ 83/2 หมู่ที่ 4 ตาบล/แขวงบางแพ อาเภอ/เขต บางแพ จังหวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศพั ท์ - โทรสำร - Lind ID: 0616366246 E-mail address:- Facebook:- ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ การแปรูปเห็ดเป็นการทาอาหารทีเ่ กบ็ ไวก้ ินได้นานทาไม่ยากทามาตั้งแต่โบราณรุ่น ปู่ ยา่ ตา ยาย สืบ ทอดกันมาจนถึงรุ่นลูก ซ่ึงนางรุ่งรัศมี มีบารุง เป็นคนท่ีชอบทาอาหาร และชอบเรียนรู้จากการทอดปลา การ หมกั ปลาการทาแหนมหมกู ด็ ัดแปลงมาใชเ้ หด็ ในการทาแหนม เห็ดทอด และแม่เป็นผสู้ อนและฝึกฝนฝมี อื ทามา จนถงึ ปจั จบุ นั จดุ เดน่ ของภูมิปญั ญำ - ใชเ้ ห็ดในการทา - รสชาตอิ ร่อยถกู ใจผู้บริโภค - หลากหลายเมนู วัตถดุ ิบท่ใี ช้ประโยชน์ในผลติ ภณั ฑ์ทเ่ี กิดจำกภูมิปัญญำ ซึ่งพนื้ ท่อี ่ืนไมม่ ี - เหด็ ที่มีอย่ใู นชุมชน - ราคาไม่แพง - มีประโยชน์ตอ่ สุขภาพ รำยละเอียดของภมู ิปัญญำทอ้ งถน่ิ - เปน็ วทิ ยากรใหก้ บั กศน.ตาบลบางแพ - ขายเห็ดทอดในตลาดประชารฐั รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภมู ิปญั ญำท้องถน่ิ ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบุคคล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มกี ารเผยแพรผ่ า่ นสื่อมวลชนและสื่ออนื่ อยา่ งแพร่หลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอกจานวน .......ครั้ง จานวน............คน  มกี ารนาไปใช้ อืน่ ๆ (ระบุ)

5 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ิใจ ภูมิปัญญาทอ้ งถิ่น/นวัตกรรมที่คดิ ค้นขน้ึ มาใหม่ ภูมปิ ญั ญาท้องถน่ิ ดง้ั เดิมไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจากบรรพบุรุษ  ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ท่ไี ดพ้ ฒั นาและตอ่ ยอด แบบเดิมคือ เห็ดใชท้ ากบั ขา้ วสว่ นใหญจ่ ะทาต้มยาเห็ด ตม้ ข่าไก่ ยาเหด็ กำรพัฒนำตอ่ ยอดคือ พัฒนาจากทาต้มยามาดัดแปลงโดยนาพริกแกงเผ็ดผสมกับแป้งโกกิแล้วนาเห็ดไปชุบแล้วนาไปทอดให้ กรอบจ้ิมกบั น้าจิ้มรสเด็ดอร่อยเขา้ กันไดด้ ี ขายได้ เปน็ อาชพี เสริมเพ่มิ รายได้

6 รูปภำพเจ้ำของภมู ิปญั ญำ นางร่งุ รศั มี มบี ารงุ ภมู ปิ ญั ญา การแปรรปู เห็ด การทาแหนมเหด็

7 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปญั ญำ-ภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน ตำบลบางแพ อำเภอบางแพ จงั หวัดราชบุรี ชอื่ ภมู ิปัญญำ : นา้ พรกิ ปลาร้า ขอ้ มูลพื้นฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปญั ญำท้องถ่ิน/บุคคลคลงั ปญั ญำ ช่ือ นางอารมณ์ นำมสกลุ คนงาน วันเดือนปเี กดิ – เดอื น- พ.ศ.2491 ท่อี ยู่ปัจจุบนั (ทส่ี ำมำรถติดต่อได้): บา้ นเลขที่ 12 หม่ทู ี่ 2 ตาบล/แขวงบางแพ อาเภอ/เขต บางแพ จังหวดั ราชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70160 โทรศัพท์ - โทรสำร - Lind ID: - E-mail address: - Facebook: - ควำมเปน็ มำของภมู ิปญั ญำ น้าพริกปลาร้า เป็นน้าพริกที่มีมานานแต่ยังไม่มีใครรู้จักจนนางอารมณ์ คนงาน ได้คิดสูตรการทา น้าพริกปลาร้าให้มีรสชาติที่ถูกปากของคนชิมและรับประทานกับผักสดรสชาติอร่อยแต่ไม่มีใครทาเพราะ ขั้นตอนการทาหลายข้นั ตอนเคร่ืองปรุงต้องสะอาดเน้อื ปลาทีห่ มักตอ้ งมกี ลน่ิ หอมปรุงให้สุกถกู หลักอนามยั จุดเด่นของภูมปิ ัญญำ - ปลาทห่ี มกั มาทาน้าพรกิ ปลารา้ ตอ้ งมกี ลน่ิ หอม - รสชาติอรอ่ ย - สะอาดถกู หลกั อนามยั วัตถุดบิ ทใี่ ชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑท์ ี่เกิดจำกภูมปิ ัญญำ ซงึ่ พ้นื ทอี่ นื่ ไม่มี - ปลาทีม่ ีอยใู่ นชมุ ชน - ข้าวทใ่ี ช้หมกั ก็ทาเองได้ - คัดเลอื กวตั ถุดิบทมี่ คี ุณภาพท่ปี ลูกเองได้ รำยละเอียดของภูมิปัญญำทอ้ งถิ่น - เป็นคนที่มีฝีมือในการทากับขา้ วอยู่แลว้ - เป็นแม่ครวั ใหก้ บั วดั บา้ นกุ่ม ตาน้าพริกอร่อย รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญำทอ้ งถิ่น ยงั ไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชุมชน มกี ารเผยแพรผ่ ่านสอ่ื มวลชนและส่อื อน่ื อย่างแพร่หลาย มีการดงู านจากบคุ คลภายนอกจานวน .......ครงั้ จานวน............คน  มกี ารนาไปใช้ อ่ืนๆ (ระบ)ุ

8 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ิใจ ภมู ิปัญญาทอ้ งถิน่ /นวตั กรรมทีค่ ิดคน้ ขน้ึ มาใหม่  ภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ ดัง้ เดมิ ไดร้ บั การถา่ ยทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภูมปิ ัญญาท้องถิ่นทีไ่ ด้พัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ ด่งั เดิมก็เปน็ น้าพรกิ ตาแดง นา้ พริกเผา ท่เี รารบั ประทานอย่ปู ระจา กำรพฒั นำตอ่ ยอดคือ ลองเปล่ียนใส่ปลาร้าเขา้ ไปเปน็ สว่ นผสมในน้าพรกิ เป็นนา้ พรกิ ปลาร้าชาดอรอ่ ยถูกปากคนชิมทานกับ ผกั พ้ืนบ้านของเรา

9 รูปภำพเจ้ำของภมู ปิ ัญญำ นางอารมณ์ คนงาน ภูมิปญั ญา น้าพริกปลารา้ การสาธติ การทาน้าพริกปลาร้า นา้ พริกปลาร้า

10 ท่ีปรึกษำ คณะผู้จดั ทำ นางอรพร ผลกิจ ครชู านาญการพิเศษผู้ รกั ษาการในตาแหน่ง ผอู้ านวยการ ผ้จู ดั ทำ กศน.อาเภอบางแพ นางสาวอไุ ร อตุ สาหะ ครู กศน.ตาบลบางแพ บรรณำธิกำร/จัดทำรูปเล่ม นางมิง่ ขวญั คอยช่ืน บรรณารักษ์ชานาญการพิเศษ นางสาวทฤฒมน ชินณบดี บรรณารกั ษ์อัตราจา้ ง