ธ.ค.62 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.หัวโพ อ.บางแพ จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมิปัญญำทอ้ งถ่ิน ประจำเดือนธันวำคม 2562 กศน.ตำบลหัวโพ ศูนยก์ ำรศกึ ษำนอกระบบ และกำรศกึ ษำตำมอัธยำศยั อำเภอบำงแพ สำนกั งำนส่งเสรมิ กำรศึกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศยั จังหวดั รำชบรุ ี สำนกั งำนสง่ เสรมิ กำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศยั สำนักงำนปลัดกระทรวงศึกษำธิกำร กระทรวงศึกษำธิกำร

คำนำ ภูมิปัญญาชาวบ้าน หรอื ภูมิปัญญาท้องถ่ิน หมายถึง ความรู้ท่ีเกิดจากประสบการณ์ในชีวิตของคนเรา ผ่านกระบวนการศึกษา สังเกตคิดวิเคราะห์จนเกิดปัญญา และตกผลึกมาเป็นองค์ความรู้ท่ีประกอบกันข้ึนมา จากความรู้เฉพาะหลาย ๆ เร่ือง ความรู้ดังกล่าวไม่ได้แยกย่อยออกมาเป็นศาสตร์ เฉพาะสาขาวิชาต่าง ๆ อาจ กล่าวไว้ว่า ภูมิปัญญาท้องถ่ินจัดเป็นพ้ืนฐานขององค์ความรู้สมัยใหม่ท่ีจะช่วยในการเรยี นรู้ การแก้ปัญหา การ จัดการ และการปรับตัวในการดาเนินชีวิตของคนเรา ภูมิปญั ญาท้องถิ่นเป็นความรู้ท่ีมีอยู่ทั่วไปในสังคม ชุมชน และในตัวของผู้รู้เอง หากมีการสืบค้นหาเพื่อศึกษา และนามาใช้ก็จะเป็นท่ีรู้จักกันเกิดการยอมรับ ถ่ายทอด และพัฒนาไปส่คู นรุ่นใหมต่ ามยคุ ตามสมัยได้ ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยตาบลหัวโพได้จัดทาข้อมูล เร่ืองทาเนียบภูมิ ปัญญาท้องถิ่นฉบับนี้ขึ้น เพ่ือรวบรวมประวัติ และผลงานของบุคคลในสาขาต่าง ๆ ท่ีเป็นผทู้ ี่สืบทอดมรดกทาง ศลิ ปวัฒนธรรมและประเพณีของชุมชน ในตาบลหัวโพ เพื่อเป็นข้อมลู สารสนเทศสาหรับผู้ที่ศึกษาค้นคว้า และ สนใจอันจะเป็นประโยชน์และตระหนักถึงความสาคัญในคุณค่าของมรดกทางด้ านศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถน่ิ และมีส่วนรว่ มในการจรรโลงและรกั ษาไว้สืบตอ่ ไป กศน.ตาบลหัวโพ ธันวาคม 2562

สำรบญั หนำ้ คำนำ 1 สำรบญั 4 กศน. ตาบลหวั โพ 7 ภมู ิปัญญา ขา้ วเกรียบกล้วยน้าหวา้ นวล: นางสาวนันทวรรณ ปุยทอง ภูมปิ ญั ญา น้าอ้อยสด: นายชตุ ิเดช มาศิริ ภมู ปิ ญั ญา เศรษฐกจิ พอเพียง: นายศักดสิ์ ิทธ์ิ แกน่ ศักดิ์ คณะผู้จัดทา

1 แบบบันทึกชดุ ขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภูมิปัญญำท้องถ่นิ ตำบลหวั โพ อำเภอบำงแพ จังหวัดรำชบรุ ี ชอื่ ภมู ปิ ัญญำ:ข้าวเกรยี บกล้วยนา้ ว้านวล ข้อมูลพนื้ ฐำนรำยบุคคล เจ้ำของภูมิปัญญำท้องถิน่ /บคุ คลคลงั ปัญญำ ช่อื นางสาวนันทวรรณ นำมสกลุ ปยุ ทองวนั เดอื นปเี กิด18สิงหาคม พ.ศ. 2536 ท่อี ยู่ปัจจบุ ัน(ทสี่ ำมำรถตดิ ต่อได)้ :บา้ นเลขที่ 30/4หมทู่ ่ี3ตาบล/แขวง หัวโพ อาเภอ/เขต บางแพ จังหวัดราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70160 โทรศัพท0์ 84-5698504 โทรสำร- Line ID: nantaean2018 E-mailaddress:- Facebook: นนั ทวรรณ มาศริ ิ ควำมเปน็ มำของภมู ิปัญญำ นางสาวนันทวรรณ ปุยทอง มีอาชีพเกษตรกรรม โดยปลูกกล้วยน้าหว้าผสมผสานกับพืชชนิดอ่ืน ๆ ซง่ึ กล้วยน้าหว้าเป็นไม้ผลล้มลกุ ที่สามารถเจริญเติบโตได้ในสภาพภูมิอากาศแบบรอ้ นชื้น โดยเฉพาะในสภาพท่ี อากาศคงท่ี จึงทาให้กล้วยเจริญเติบโตและให้ผลผลิตอย่างต่อเนื่อง จนส่งผลทาให้ผลผลิตออกมาราคาตกต่า จึงไดศ้ ึกษาค้นคว้า การแปรรปู ผลิตภัณฑ์จากกลว้ ยน้าว้าเพื่อเพิ่มมูลค่าผลผลิต จึงคิดคน้ และพัฒนาสูตรการทา ข้าวเกรยี บกลว้ ยน้าหว้าอย่างต่อเนือ่ ง จนกระทงั่ พฒั นาจนกลายเป็นสูตรเฉพาะของตัวเอง จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำ - ข้าวเกรยี บกลว้ ยน้าหว้านวล คือมีรสชาตหิ อมกลว้ ยน้าหว้า - พัฒนาสูตรการทาข้าวเกรียบกล้วยนา้ หวา้ ให้เปน็ สูตรฉบับตัวเองที่ไมเ่ หมือนใคร - ข้ำวเกรยี บกล้วยนำ้ หว้ำมกี ำรผสมผักเพิ่มคุณคำ่ ทำงอำหำร วัตถุดิบท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑท์ ่เี กิดจำกภูมิปญั ญำ ซึง่ พ้นื ท่อี ื่นไม่มี - วตั ถุดบิ ทีใ่ ชจ้ ากชุมชนปลอดสาร - วัตถุดิบปลูกเอง รำยละเอียดของภมู ิปัญญำทอ้ งถ่ิน - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝึกปฏิบัติในพ้ืนที่จริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิปัญญา คอื สามารถนาไปปฏิบัติจรงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญำท้องถน่ิ ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพรเ่ ฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านส่ือมวลชนและส่อื อน่ื อย่างแพร่หลาย มีการดงู านจากบุคคลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน  มกี ารนาไปใช้  อื่นๆ (ระบุ)

2 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภูมิใจ  ภมู ปิ ัญญาท้องถนิ่ /นวัตกรรมทีค่ ดิ คน้ ขนึ้ มาใหม่ ภูมปิ ญั ญาท้องถนิ่ ดงั้ เดมิ ได้รบั การถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ ภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ที่ไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คือ เดมิ กค็ อื การทาขา้ วเกรียบแบบทเ่ี ราเห็นทวั่ ๆไปท่ีขายตามท้องตลาด และยังไม่รู้จะทาอย่างไร ใหเ้ ปน็ ขา้ วเกรียบท่ี เอกลักษณ์ของตัวเอง กำรพฒั นำต่อยอดคอื ไดศ้ ึกษาการทาข้าวเกรยี บให้หลากหลายรปู แบบ จนคิดค้นและพัฒนาสตู รการทาขา้ วเกรียบกลว้ ยนา้ หว้าให้เปน็ สตู รฉบับตวั เองที่ไม่เหมือนใครคือสูตรกล้วยน้าหวา้ นวล และสตู รผสมวอเตอร์เคส

3 รูปภำพเจ้ำของภูมปิ ญั ญำ นางสาวนันทวรรณ ปยุ ทอง ภูมปิ ัญญา ขา้ วเกรยี บกลว้ ยน้าหวา้ นวล ขา้ วเกรยี บกลว้ ยน้าวา้ นวล

4 แบบบันทึกชุดขอ้ มลู คลังปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลหวั โพ อำเภอ บำงแพ จังหวัดรำชบุรี ช่ือภมู ปิ ัญญำ:นา้ อ้อยสด ข้อมูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภมู ิปญั ญำท้องถิ่น/บุคคลคลังปญั ญำ ชื่อ นายชุตเิ ดช นำมสกุล มาศิริ วนั /เดือน/ปเี กดิ 15 เดอื น กรกฎาคม พ.ศ. 2515 ที่อยู่ปจั จุบัน(ท่สี ำมำรถติดต่อได้) :บา้ นเลขท่ี 30/4 หม่ทู ่ี 3 ตาบล/แขวง หวั โพ อาเภอ/เขตบางแพ จังหวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์70160 โทรศัพท์082-2454152 โทรสำร- .Line ID:- E-mail address:- Facebook: นายชตุ ิเดช มาศิริ ควำมเปน็ มำของภมู ิปญั ญำ นายชุติเดช มาศิริ มีอาชีพเกษตรกรรม โดยปลูกผักต่างๆ และได้ประสบปัญหาเร่ืองดินเค็มในที่ แปลงเกษตร จึงศึกษาการปลูกพืชต่างๆ หมุนเวียนสลับไปมา จนกระท่ังปลูกอ้อยสายพันธ์ุสุพรรณบุรี 50 ท่ี ปลูกได้ในทุกพน้ื ที่ จงึ เป็นจุดเรม่ิ ต้นของการทาน้าอ้อยสด นายชุตเิ ดช นาอ้อยทไี่ ด้จากการปลูกมาทาน้าอ้อยสด จาหน่าย จดุ เดน่ ของภูมิปัญญำ - ออ้ ยปราศจากการใส่ปุ๋ยเคมีและฉดี ยา จงึ ทาให้น้าอ้อยมีรสชาติ หอมหวาน แบบธรรมชาติ และยัง มีสรรพคุณทางยาสมุนไพร ดว้ ยแก้กระหายนา้ ชุมคอ แกร้ อ้ นใน และที่สาคญั คนเป็นเบาหวานทานได้ วตั ถดุ บิ ทีใ่ ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ทีเ่ กดิ จำกภูมปิ ัญญำ ซง่ึ พื้นท่อี ่นื ไม่มี - สำยพนั ธข์ องออ้ ย - ออ้ ยปลูกแบบปลอดสำรเคมี รำยละเอยี ดของภูมิปญั ญำทอ้ งถิน่ - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝกึ ปฏิบัติในพื้นท่ีจริงประโยชน์ท่ีได้จากภูมิ ปญั ญาคอื สามารถนาไปปฏบิ ตั ิจรงิ ได้ รูปแบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพรภ่ มู ิปญั ญำท้องถนิ่  ยงั ไมเ่ คยมกี ารเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน มีการเผยแพรผ่ ่านส่ือมวลชนและสอื่ อืน่ อย่างแพร่หลาย มีการดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน .......ครง้ั จานวน............คน มีการนาไปใช้ อ่นื ๆ (ระบ)ุ

5 ลักษณะของภูมิปัญญำท้องถิ่น กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปัญญำให้เป็นนวัตกรรม คุณค่ำ (มูลค่ำ) และ ควำม ภำคภมู ใิ จ ภูมิปญั ญาท้องถิ่น/นวัตกรรมที่คิดค้นขน้ึ มาใหม่ ภมู ิปญั ญาท้องถ่ินดัง้ เดมิ ไดร้ ับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ  ภูมปิ ญั ญาท้องถิน่ ทไ่ี ด้พฒั นาและต่อยอด แบบเดมิ คอื การปลูกอ้อยแล้วนาอ้อยมาคั้นรับประทานเองเพื่อความประหยัด ซ่ึงน้าอ้อยให้รสหวานชุ่มและเย็น ทาให้ร่างกายสดชื่น และน้าอ้อยช่วยแก้ร้อนใน บารุงกระเพาะ ช่วยขับปัสสาวะ ขับเสมหะ แก้ไอ คอแห้ง เป็นต้น กำรพัฒนำต่อยอดคอื ภมู ิปัญญาได้เขา้ รับการอบรม จงึ เกดิ ความคดิ ว่าทส่ี วนปลกู อ้อยและเหลือรบั ประทาน น่าจะมาแปรรูป เป็นน้าอ้อยสด จึงศึกษาหาความรู้มาพัฒนาความรู้ให้ตนเอง จนประสบควำมสำเร็จในกำรประกอบอำชีพ ขำยน้ำอ้อยค้ัน

6 รปู ภำพเจ้ำของภมู ปิ ัญญำ นายชตุ เิ ดช มาศิริ ภมู ปิ ญั ญา นา้ อ้อยสด นา้ ออ้ ยสด

7 แบบบันทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปัญญำ-ภมู ิปัญญำทอ้ งถน่ิ ตำบลหวั โพ อำเภอบำงแพ จงั หวดั ราชบรุ ี ชือ่ ภมู ิปัญญำ:เศรษฐกจิ พอเพียง ขอ้ มูลพน้ื ฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภมู ิปญั ญำทอ้ งถ่นิ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชอื่ นายศักดส์ิ ทิ ธิ์นำมสกุล แกน่ ศกั ดิ์ วันเดอื นปเี กิด 24 กุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2488 ทีอ่ ยู่ปัจจบุ ัน(ทส่ี ำมำรถตดิ ต่อได)้ : บ้านเลขที่ 146 หมู่ที่3 ตาบล/แขวง หัวโพ อาเภอ/เขต บางแพ จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ 70160 โทรศัพท์-09-4936241 โทรสำร.- Line ID:- E-mail address:- Facebook:-ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ แก่นศักดิ์ ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ นายศักด์ิสิทธิ์ แก่นศักดิ์ ผู้ใหญ่บ้าน หมู่บ้านแหลมทอง หมู่ท่ี 3 ตาบลหัวโพ อาเภอบางแพ จังหวัดราชบุรี เป็นผู้มีความชานาญการในเร่ืองของเศรษฐกจิ พอเพียง มีส่วนร่วมในการสง่ เสริม สนบั สนุนการ ดาเนินกิจกรรมในหมู่บ้าน ต้องการให้ประชาชนในหมู่บ้านมีอาชีพเสริมในด้านต่างๆ โดยนายศักดิ์สิทธิ์ แก่น ศกั ดิ์ ผู้ใหญ่บ้านบ้านแหลมทอง ดาเนินการประสานงานชุมชนอยู่เสมอ ในเร่ืองของการประกอบอาชีพ คน ในชุมชนที่ต้องการเรียนรู้ เพื่อใช้เป็นอาชีพหลักและอาชีพเสริมเพ่ิมรายได้ลดรายจ่ายในครัวเรือน บนพ้ืน ฐานเศรษฐกิจพอเพยี ง เปน็ ต้น จดุ เด่นของภูมิปัญญำ - เป็นบคุ คลอัธยาศยั ดี และเปน็ วิทยากรถ่ายทอดความรูด้ ้านเศรษฐกจิ พอเพียงใหแ้ ก่ชุมชนในหมู่บา้ น ตนเอง และนอกสถานท่ี และที่สาคัญเป็นแบบอย่างท่ีดี สามารถนาไปเป็นต้นแบบความพอเพยี งได้วัตถุดบิ ท่ใี ช้ ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ เ่ี กดิ จากภูมิปัญญา ซ่ึงพืน้ ทอี่ ืน่ ไมม่ ี วัตถุดบิ ทีใ่ ช้ประโยชน์ในผลิตภัณฑ์ทเี่ กิดจำกภูมปิ ัญญำ ซ่ึงพ้นื ทีอ่ ่ืนไม่มี - วสั ดแุ ละอุปกรณม์ ีอย่ใู นทอ้ งถ่นิ นำมำใช้ประโยชนไ์ ดท้ กุ อยำ่ ง รำยละเอยี ดของภูมิปัญญำทอ้ งถิ่น - รูปแบบในการถ่ายทอดความรู้ ด้านการอบรมให้ความรู้ ฝกึ ปฏิบตั ิในพนื้ ท่ีจริงประโยชน์ที่ได้จากภูมิ ปัญญาคือสามารถนาไปปฏิบัติจรงิ ได้ รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่น ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร่/ใช้เฉพาะบุคคล เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มีการเผยแพร่ผ่านส่ือมวลชนและสื่ออนื่ อยา่ งแพรห่ ลาย  มกี ารดูงานจากบคุ คลภายนอกจานวน 100 กวา่ ครัง้ ขน้ึ ไป จานวนคนมำกกวำ่ 1,000 คนขนึ้ ไป  มีการนาไปใช้  อน่ื ๆ (ระบุ)เปน็ วทิ ยำกร

8 ลกั ษณะของภมู ิปัญญำทอ้ งถิน่ กำรพัฒนำต่อยอดภมู ปิ ัญญำให้เป็นนวตั กรรม คณุ คำ่ (มูลค่ำ) และ ควำมภำคภมู ใิ จ  ภูมิปญั ญาทอ้ งถ่นิ /นวัตกรรมทีค่ ดิ ค้นข้ึนมาใหม่  ภมู ิปัญญาท้องถน่ิ ด้ังเดิมได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถ่นิ ทไ่ี ดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดิมคือ ผู้ใหญ่บ้าน ต้องปรับรูปแบบการดาเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทาการปลูกพืช เล้ียงสัตว์เพื่อการบริโภค ใช้ชีวิตโดยเรียบง่าย จนพบกับความสุขท่ีเป็นเป้าหมายชีวิต เพื่อเป็นการลดรายเพ่ิม รายได้ ของตนเอง และมีการขยายผลไปยังลูกบา้ นเป็นแบบอย่างทดี่ ี ปลกู พืชไวก้ ินเหลือแจกจ่ายเพอื่ นบ้าน กำรพฒั นำต่อยอดคอื เกิดแรงบันดาลใจที่จะสร้างประโยชน์ให้แก่ชุมชน และด้วยความตระหนักถึงความสาคัญในการ พัฒนาตนเองต้องมีความรอบรู้เพ่ือให้สามารถดาเนินกิจกรรมได้ จึงได้ศึกษาค้นคว้าเรียนรู้พัฒนาตนเองจน ประสบความสาเรจ็ สามารถถ่ายทอดได้ เปน็ ปราชญ์ชาวบ้าน และเป็นวทิ ยากรระดบั ชาติ 9

9 รูปภำพเจ้ำของภูมิปญั ญำ นายศกั ดสิ์ ิทธิ์ แกน่ ศักดิ์ ภูมิปญั ญา เศรษฐกิจพอเพยี ง เป็นวทิ ยากร และบคุ คลต้นแบบดา้ นเศรษฐกิจพอเพียง

10 ท่ีปรึกษำ คณะผู้จัดทำ นายสจั จา จันทรวเิ ชียร นางอรพร ผลกจิ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอบางแพ ครูชานาญการพิเศษ ผู้จดั ทำ นางศศินา ตะละศักดิ์ ครู กศน.ตาบลหัวโพ บรรณำธกิ ำร/จดั ทำรูปเล่ม บรรณารักษช์ านาญการพเิ ศษ นางมิง่ ขวัญ คอยชน่ื บรรณารักษ์อัตราจา้ ง นางสาวทฤฒมน ชนิ ณบดี